Wisteria sinensis - Ankara Üniversitesi Açık Ders Malzemeleri

C. WİSTERİA (MOR SALKIM)
Wisteria sinensis – Mor salkım
Kışın yapraklarını döken, 20 metreye kadar boylanabilen sarılıcı bir bitkidir. Anavatanı Çin’dir.
Yaprakları 7-13 adet yaprakçıktan oluşan bileşik yapraktır. Çiçekleri 15-30 cm boyunda, sarkık salkımlar
halinde olup mor renklidir. Oldukça güzel kokar. Nisan ayı başlarında yapraklanmadan önce yoğun bir
şekilde açmaya başlarlar. Ağustos ayında ikinci kez çiçeklenirler. Meyveleri bakla meyve şelindedir.
Mor salkımlar yoğun mor renkli çiçekleri ile peyzaj çalışmalarında sıkça tercih edilen bir sarmaşık
türüdür. Özellikle pergolalar ve duvarlar için iyi bir düzenleme materyalidirler. Güneşli ortamları
severler.Daldırma yöntemiyle kolaylıkla üretilebilirler.
D. GLEDİTSİA
Gleditsia triacanthos – Gladiçya, Yalancı keçiboynuzu
20-40 metre kadar boylanabilen, kışın yapraklarını döken bir ağaçtır.
Dallarında ve genç gövdesinde üçlü, kalın ve sivri dikenler yer alır. Yaprakları bileşik yaprak tipindedir.
Yaprakçıkların 10-20 çifti bir arada yaprağı ya da ikincil bileşik yaprağı oluşturur. Yaprak diplerinde de
diken bulunur. Çiçekleri salkımlar halinde açık sarı renkli ve gösterişsizdir. Haziran- Temmuz aylarında
açarlar. Meyveleri tüm Legumiosae familyasındaki bitkilerde olduğu gibi bakla meyve biçimindedir. Bu
meyveler 30-40 cm uzunluğa ulaşabilirler.
Gladiçyaların peyzajda kullanımına dikkat edilmelidir. Gövdesinde ve dallarında bulunan dikenler
özellikle çocuk oyun alanlarında tehlikeler yaratabilir. Bunun yanısıra yüksek boylu, dikenli çit bitkisi
olarak kullanımı da mümkündür.
Gladiçyalar sanayi ve hava kirliliğine dayanıklı, kanaatkar bitkilerdir. Kuraklıktan zarar görmezler.
E. ALBİZİA
Albizia julibrissin – Gülibrişim
Kışın yapraklarını döken, en fazla 10 metre kadar boylanabilen, şemsiye gibi dağınık tepeli bir ağaçtır.
Ilıman iklim bitkisidir. Soğuk iklimlere de dayanıklıdır. Ülkemizde sahil kesimlerinde rastlamak
mümkündür.
Bileşik yapraklar, 10-24 adet ikincil bileşik yapraktan oluşur. Çiçekler pembe renklidir ve çok sayıda
stamene sahiptir. Sürgün uçlarında oluşurlar. Haziran- Ağustos ayları arasında açarlar. Bakla biçimli
meyveler olgunlukta kahverengidir.
Albizzia’lar besince zengin topraklardan ve güneşli ortamlardan hoşlanırlar. Yaprak ve çiçekleri ile güzel
etkilidirler.
F. ACACİA
Acacia cyanophylla – Kıbrıs akasyası
Herdemyeşil bir çalı, bazen de 4-5 metre boylanabilen bir ağaçtır. Ülkemizin Güney ve Batı bölgelerinde
yetişen bir bitkidir. Kıbrıs’ta da kendiliğinden yetişir.
Yaprakları mızraksı, mavi yeşil renkli ve sivri uçludur. Çiçekleri erdişi olup, parlak sarı, küçük küreler
biçimindedir. Çiçekleri salkımlar oluştururlar. Bakla biçimli meyveleri önceleri morumsu, olgunlaşınca
kahverengidir.
Kıbrıs akasyaları, özellikle Akdeniz Bölgesi peyzaj çalışmalarında sıkça kullanılmaktadırlar. Herdemyeşil
oluşları ve yazın etkili olan sarı renkli çiçekleri ile oldukça estetiktirler. Kurağa dayanıklı bitkilerdir.
Kumul plantasyonlarında ve kırsal peyzajdaki diğer planlama çalışmalarında kullanılabilirler.
Acacia dealbata – Gümüşi akasya
Herdemyeşil bir çalı, bazen de 7-8 metre boylanabilen bir ağaçtır. Tropik bölgelerde doğal olarak
yetişir. Türkiye’de doğal olarak yetişmez. Ilıman iklime sahip sahil kesimlerinde yetiştirilmeye
uygundur.
Yaprakları çift tüysü dizilişte olup mavimsi yeşil renklidir. Her bir bileşik yaprak ikincil bir bileşik yaprak
grubunun bir araya gelmesiyle oluşur. Çiçekleri parlak sarı renkli küçük küreler şeklindedir. Demetler
halinde ilkbaharda açarlar.
Akasyalar güneşli yerleri ve geçirgen toprakları severler. Dondan zarar görürler. Bu nedenle ülkemizde
Ege ve Akdeniz bölgelerinde yetiştirilmeye uygundur. Kök sistemleri oldukça güçlüdür. Kanalizasyon
borularını bile delebilirler. Bu özelliğine dikkat edilerek peyzajda kullanımına özen gösterilmelidir.
G. SOPHORA - SOFORA
Sophora japonica – Sofora
Kışın yapraklarını döken, 20 metre kadar boylanabilen bir ağaçtır. Soğuğa ve kötü hava koşullarına karşı
dayanıklıdır.
Yaprakları bileşik yaprak tipindedir. 17-20 adet yaprakçığın bir araya gelmesiyle bileşik yapraklar oluşur.
Elips biçimindeki yaprakçıkların uçları sivridir. Çiçekleri sürgün uçlarında, büyük ve seyrek salkımlar
halindedir. Beyaz renkli çiçekleri aslanağzı bitkisinin çiçeklerine benzer. Çiçeklenme Temmuz- Ağustos
ayları gibi olur. Meyveleri bezelye biçimindedir. Ertesi yıla kadar ağaç üzerinde durabilirler.
Peyzaj çalışmalarında çokça tercih edilen bir bitkidir. Özellikle Ankara ve İstanbul’daki peyzaj
çalışmalarında, yol ve alle ağacı olarak veya park ve bahçelerde kullanılır.
H. CERATONİA- KEÇİ BOYNUZU
Ceratonia siliqua – Keçi boynuzu
Herdemyeşil, genellikle birden fazla gövdeli bir çalı ya da 10 metreye kadar boylanabilen bir ağaçtır.
Akdeniz iklim bölgesinde doğal olarak yetişirler. Türkiye’de Akdeniz sahil bölgelerinde görülmektedir.
Yaprakları bileşik yaprak tipindedir. 5-11 yaprakçıktan oluşur. Yaprakları kalın, sert ve derimsi
yapıdadır. Erkek ve dişi çiçekler kırmızı renkli dik kurullar halindedir. Büyük baklalar halindeki meyveleri
bir sonraki yazın sonunda olgunlaşırlar. Meyveleri yenilebilir özelliktedir.
İ.
JACARANDA- JAKARANDA
Jacaranda mimosifolia – Jakaranda
Kışın yapraklarını döken, geniş tepeli, 10-15 metre boylanabilen bir ağaçtır. Vatanı Brezilya’dır. Sıcak
iklimleri sever. Türkiye’de Akdeniz sahil bölgesinde yetişir.
Çift kat bileşik yapraklar 21-41 adet ikincil bileşik yapraklardan oluşur. Çiçekleri mavimsi eflatun renkli
olup salkımlar halindedir. Meyveleri yassı ve kalın olup bir disk biçimindedir.
Jakarandalar ülkemizin güney bölgelerinde park ağacı olarak kullanılmaktadır. Güneşli ortamları
severler.
J.
ERYTHRİNA- MERCAN AĞACI
Erythrina crista-galli – Mercan ağacı
Kışın yapraklarını döken, 7-8 metre boylanabilen küçük bir ağaçtır. Vatanı Güney Amerika’dır.
Türkiye’de Akdeniz Bölgesi’nde yetiştirilmeye uygundur.
Yapraklar 3 lü bileşik yapraktır. Yaprakçıklar yumurtamsı şekildedir.Çiçekleri büyük kırmızı renkli, salkım
dizilişli ve çok gösterişlidir. Haziran ayında açarlar ve yaz boyu ağaç üzerinde kalırlar. Meyveleri kıvrık
bezelye gibidir.
K. COLUTEA – PATLANGAÇ
Colutea arborescens – Patlangaç çalısı
Kışın yapraklarını döken, 2-3 metre kadar boylanabilen bir çalıdır. Güçlü gelişirler.
Yaprakları 3-5 çift yaprakçıktan meydana gelen bileşik yaprak tipindedir. Yaprakçıklar elips
biçimindedir. Çiçekleri sarı renklidir. 2-6 çiçekten meydana gelen salkımlar halinde bulunurlar.
Aslanağzı çiçeklerine benzer, Haziran- Ağustos ayları arasında açarlar. Meyveleri şişkin torbacıklar
biçimindedir. Pembemsi renktedir. İçinde bolca tohum taşırlar.
L. LABURNUM – SARI SALKIM
Laburnum vulgare – Sarı salkım
Kışın yapraklarını döken, boylu bir çalı ya da küçük bir ağaçtır. Ilıman iklim bitkisidir fakat kışı soğuk
geçen yerlerde de yetiştirilebilir. 3-10 metre kadar boylanabilir.
Bileşik yapraklar genellikle 3 yaprakçıktan oluşur. Yaprak alt yüzeyleri tüylüdür. Çiçekleri sarı renkli ve
salkımlar halindedir. Mayıs- Haziran aylarında açarlar. Meyveleri bakla biçimli ve salkımlar halindedir.
M. SPARTİUM – KATIRTIRNAĞI
Spartium junceum – Katırtırnağı
Herdemyeşil, sık dallı, dikine gelişen, en fazla 2-3 metre boylanabilen bir çalıdır. Türkiye’de Akdeniz,
Ege, Marmara bölgelerinde doğal olarak yetişir.
Yaprakları oldukça ince, şeridimsi yapıda ve mavimsi yeşil-gri renklidir. Sürgün üzerinde oldukça seyrek
dizilişlidir. Çiçekleri sarı renkli ve güzel kokuludur. Mayıs- Haziran aylarında açarlar. Bakla meyveler
fasulye biçimindedir.
Katırtırnakları her çeşit toprakta yetişebilirler. Kayalık ve taşlık ortamlarda da bulundurulmaya
uygundurlar. Kara yolu ve şev plantasyonu çalışmalarında kullanılmaya uygundurlar.
N. BAUHİNİA – ORKİDE AĞACI
Bauhinia variegata – Orkide ağacı
Kışın yapraklarını döken, 10-15 metre kadar boylanabilen bir ağaçtır. Türkiye’de Akdeniz kıyısındaki
şehirlerde yetiştirilebilmektedir.
Yaprakları 6-10 cm büyüklüğünde, yürek biçimindedir. Çiçekleri koyu pembeden eflatuna kadar değişen
renklerde, oldukça iridir. Çiçekleri orkideyi andırır. Yapraklanmadan önce çiçek açar. Meyveleri fasulye
biçimli ve uzundur.
İri ve gösterişli çiçekleriyle iyi bir Akdeniz iklimi düzenleme materyalidir. Park ve bahçelerde sevilerek
kullanıldığı gibi, renk etkili yol ağacı olarak da tercih edilebilir.
KAYNAKLAR
Kurum, E. 2008. Angiospermae (Kapalı Tohumlular) Lisans Ders Notu (Basılmamış).
Mamıkoğlu, N.G. 2007. Türkiye’nin Ağaçları ve Çalıları. NTV Yayınları, 727, İstanbul.