ÜNİT E ÜNİTE

PROGRAMLAMA TEMELLERİ-ÜNİTE 2
SAYI SİSTEMLERİ, OPERATÖRLER VE İŞLEMLER
GİRİŞ
İnsanoğlunun bilgiyi belirtmede kullandığı sembollerin bilgisayarda da ifade
edilmesi gerekir. Bilgisayarın 0 ve 1’e karşılık gelen iki fiziksel durumu
algılayabildiği göz önüne alınırsa tüm sembollerin 0 ve 1 kombinasyonlarından
oluşan karşılıklarına ihtiyaç vardır. Örneğin alfabedeki 29 harfi temsil edecek olan
bir koda ihtiyaç duyulduğunu farz edelim. Bunun için dört bit kullanılırsa 16 (24)
değişik karakter temsil edilebilir. Fakat bu, alfabedeki tüm karakterleri temsil
etmek için yeterli değildir. Beş bit kullanıldığında ise 32 (25) değişik karakter temsil
edilebilir ki, bu sayı alfabedeki karakterler için yeterli olsa da rakamlar ve diğer
özel karakterler için yeterli değildir. Birçok ülkenin alfabelerinin değişik türlerde
karakterler de ihtiva ettiği göz önünde bulundurulduğunda altı, yedi, sekiz ve hatta
on altı bitlik kodlama sistemlerine ihtiyaç duyulmaktadır.
Bilgisayar kullanımının en önemli nedenlerinden biri olan bilgisayara işlem
yaptırmanın gerçekleştirilmesi için işlemlerde kullanılabilecek operatörlerin
belirlenmesi ve bu operatörlerin kullanım önceliklerinin bilinmesi gerekmektedir.
BİLGİSAYAR KODLAMA SİSTEMLERİ
Bilgisayarlar, tüm sayısal ve sayısal olmayan karakterleri ikili sayı sistemine
göre kodlanmış bir şekilde kullanırlar. ASCII ve EBCDIC yaygın olarak
kullanılan bilgisayar kodlama sistemleridir. Diğer kodlama sistemi UNICODE
artık bütün dünyada yaygın olarak kullanılmaktadır.
ASCII Kodlama Sistemi
ASCII (American Standart Code for Information Interchange) en yaygın olarak
kullanılan kodlama şemasıdır. ASCII kodlama şemasının 7 ve 8 bitlik iki versiyonu
bulunmaktadır. Bugün yaygın olarak kullanılan kodlama şeması ASCII-8 dir. Sekiz
bit ASCII’de toplam 256 (28) değişik karakter temsil edilebilir. ASCII kodlama
tablosu kitabın sonunda ek olarak verilmiştir.
EBCDIC Kodlama Sistemi
ÜNİTE
ÜNİT
E
EBCDIC (Extended Binary Coded Decimal Interchange Code) IBM’in kendi ürettiği
ana bilgisayarlarında kullanılmak üzere geliştirmiş olduğu bir kodlama sistemidir.
EBCDIC, ASCII ile aynı kodlama sistemini kullanmaz. Örneğin EBCDIC’de “a” harfi
10000001 ile gösterilirken ASCII’de 01100001 ile gösterilir.
2
1
4
Farklı kodlama sistemleri kullanan bilgisayarlar arasında yapılan iletişim problemli
olabilir. ASCII sistemini kullanan bir bilgisayarda bir doküman oluşturarak bunu
IBM ana bilgisayarına gönderdiğimizi farz edelim. Bizim oluşturduğumuz doküman
ASCII formatında kaydedilmiş fakat ana bilgisayar ise EBCDIC formatına göre
çalışmaktadır. Örneğin “k” harfi ASCII formatında 01101011 ile gösterilirken,
bunun EBCDIC’deki karşılığı virgül (,) sembolüne karşılık gelmektedir. Bu durumda
iki bilgisayar arasında uyumsuzluk olacaktır. Bu problemi ortadan kaldırmak için
gönderici veya alıcı bilgisayardaki bir yazılım vasıtasıyla veriler ASCII’den EBCDIC’e
veya EBCDIC’den ASCII’ye dönüştürülür.
UNICODE kodlama sistemi
Bilgisayarlar ve yazılımlar günden güne geliştikçe kullanılan mevcut kod şemaları
ihtiyaçlara cevap veremeyecek duruma gelmektedir. Örneğin İbranice, Arapça ve
Slav kökenli diller mevcut kodlama şemalarıyla temsil edilememektedir. Buna
ilaveten, bu kod şemaları Japonca ve Çince gibi dillerde bulunan binlerce harf ve
sembolü desteklememektedir.
Unicode, 65536 (216) değişik karakteri temsil eden on altı bitlik bir kodlama
şemasıdır. Teorik olarak, Unicode bugün kullanılan tüm dillerdeki tüm karakterleri
hatta artık kullanımda olmayan dillerdeki karakterleri bile temsil edebilir. Böyle bir
kod, bir dokümanın Türkçe, Japonca, İngilizce veya Arapça metinleri ihtiva etmesi
gerekli olduğu uluslararası iletişimlerde faydalı olabilir. Ayrıca yazılım üreticisi
firmalar, ürettikleri yazılımlar için her ülkenin dilinde menüler, yardımlar veya hata
mesajları hazırlayabilirler.
Ölçü Birimleri
Bilgisayarda veriler üzerinde işlem yapılırken ikili sayı sistemini
kullanıldığı için verilerin büyüklükleri de ikinin katları şeklinde
hesaplanmaktadır. Bilgisayarda kullanılan en küçük veri birimi bit denilen ve
0 veya 1 değeri alabilen işarettir. Bitler tek başlarına bir veriyi
saklayamadıkları için anlamlı en küçük veri saklama birimi olarak sekiz
bitten oluşan byte kullanılır. Verilerin büyüklükleri de 1 byte’ın katları
olarak ifade edilir. Ancak katlar alınırken diğer ölçü birimlerinden farklı
olarak 1000 yerine 210=1024 kullanılmaktadır.
2
Ölçü Birimleri
Adı
Kısa adı
Bit
Bit
1 Byte
B
1 Kilobyte
KB
1 Megabyte MB
1 Gigabyte GB
1 Terabyte TB
1 Petabyte PB
1 Eksabyte EB
Byte Karşılığı Byte Karşılığı
20
210
220
230
240
250
260
1Byte
1024 Byte
1024*1024 Byte
1024*1024*1024 Byte
1024*1024*1024*1024 Byte
1024*1024*1024*1024*1024 Byte
1024*1024*1024*1024*1024*1024 Byte
Sayı Sistemleri
Bilgisayarda işlemleri gerçekleştirmede esas alabileceğimiz dört çeşit sayı
sistemi bulunmaktadır.
Bu sayı sistemleri aşağıda belirtildiği gibidir.




İki tabanlı sayı sistemi (Binary)
Sekiz tabanlı sayı sistemi (Oktal)
On tabanlı sayı sitemi(Decimal)
On altı tabanlı sayı sistemi(Hexadecimal)
Bir Bilgisayar sisteminde işlemler elektrik devreleri üzerinde gerçekleştiği için
elektrik akımının varlığı veya yokluğuna göre iki sembolün oluşumu sağlanır. İkili
sayı sistemindeki 0 değeri elektrik olmadığını 1 değeri ise bir elektrik olduğunu
gösterir. Bu nedenle 0 veya 1 sembollerinden oluşan iki tabanlı sayı sistemi
bilgisayarda kullanılan sayı sistemidir. Elde edilen verilerin anlaşılabilirliğinin
sağlanması için iki tabanlı sayı sisteminden diğer sayı sistemlerine dönüşüm
yapılır. Veriler dönüştürücüler aracılığıyla iki tabanlı sayı sisteminden, sekizli, onlu
veya on altılı sayı sistemlerine dönüştürülürler.
Sayı sistemlerini ifade eden sembollerin adedi, sayı sisteminin adını oluşturur.
İkili sayı sisteminde 0 ve 1 sembollerinden oluşan iki sembol, onlu sayı sisteminde
0’dan 9’a kadar on sembol, sekizli sayı sisteminde 0 dan 7’ye kadar sekiz sembol,
on altılı sayı sisteminde de 0 dan 9’a kadar on sembol ve A(10), B(11),C(12), D(13),
E (14)ve F(15) sembolleri olmak üzere on altı sembol kullanılmaktadır.
3
İki Tabanlı Sayı Sistemi
İki tabanlı (Binary Digit)sayı sistemi, 0 ve 1 sembollerinin oluşturduğu iki
sembollü sayı sistemidir. Söz konusu sembollere Binary Digit ifadesinin ilk harfi
ile son iki harfinden oluşturduğu bit denir. Bit bilgisayarda işlem gören en
küçük hafıza birimidir.
İki tabanlı bir sayının gösterimi aşağıdaki şekilde olur.
İki tabanlı tam sayı örneği:
(1010011)2
İki tabanlı kesirli sayı örneği:
(1010011.011)2
Bu sistemde bütün sayıların taban değerleri 2’dir. Üs değerleri ise sayının tam
kısmının sağ tarafındaki ilk basamaktan itibaren 0’dan başlayarak birer birer
artarak oluşur. Kesirli kısmın üs değerleri ise soldaki ilk basamaktan itibaren -1’den
başlayarak azalarak devam eder.
İki tabanlı bir sayının üs değerlerinin gösterildiği açılım aşağıdaki şekildedir.
(16+05+14+03+02+11+10.0-1+1-2+1-3)2
Sekiz Tabanlı Sayı Sistemi
Sekiz tabanlı (Oktal)sayı sistemi 0’dan 7’ye kadar sembollerden oluşan sayı
sistemidir.
Sekiz tabanlı bir sayının gösterimi aşağıdaki şekilde olur.
Sekiz tabanlı tam sayı örneği:
(573)8
Sekiz tabanlı kesirli sayı örneği:
(573.65)8
Bu sistemde bütün sayıların taban değerleri 8’dir. Üs değerleri ise sayının tam
kısmının sağ tarafındaki ilk basamaktan itibaren 0’dan başlayarak birer birer
artarak oluşur. Kesirli kısmın üs değerleri ise soldaki ilk basamaktan itibaren -1’den
başlayarak azalarak devam eder.
Sekiz tabanlı bir sayının üs değerlerinin gösterildiği açılım aşağıdaki şekildedir.
4
(52+71+30.6-1+5-2)8
On Tabanlı Sayı Sistemi
On tabanlı (Decimal)sayı sistemi 0’dan 9’a kadar sembollerden oluşan sayı
sistemidir.
On tabanlı bir sayının gösterimi aşağıdaki şekilde olur.
On tabanlı tam sayı örneği:
On tabanlı kesirli sayı örneği:
(9571)10
(9571.25)10
Bu sistemde bütün sayıların taban değerleri 10’dur. Üs değerleri ise sayının tam
kısmının sağ tarafındaki ilk basamaktan itibaren 0’dan başlayarak birer birer
artarak oluşur. Kesirli kısmın üs değerleri ise soldaki ilk basamaktan itibaren -1’den
başlayarak azalarak devam eder.
On tabanlı bir sayının üs değerlerinin gösterildiği açılım aşağıdaki şekildedir.
(93+52+71+10.2-1+5-2)10
On Altı Tabanlı Sayı Sistemi
On altı tabanlı (Hexadecimal)sayı sistemi 0’dan9’a kadar sembollerden ve
A,B,C,D,E,F sembollerinden oluşan sayı sistemidir. Bu sistemde A=10, B=11,
C=12, D=13, E=14 ve F=15 değerlerine karşılık gelmektedir.
On altı tabanlı bir sayının gösterimi aşağıdaki şekilde olur.
On altı tabanlı tam sayı örneği:
(9A5C)16
On altı tabanlı kesirli sayı örneği:
(9A5C.B2)16
Bu sistemde bütün sayıların taban değerleri 16’dır. Üs değerleri ise sayının tam
kısmının sağ tarafındaki ilk basamaktan itibaren 0’dan başlayarak birer birer
artarak oluşur. Kesirli kısmın üs değerleri ise soldaki ilk basamaktan itibaren -1’den
başlayarak azalarak devam eder.
On altı tabanlı bir sayının üs değerlerinin gösterildiği açılım aşağıdaki şekildedir.
5
(93+A2+51+C0.B-1+2-2)16
Sayı Sistemleri Arasında Dönüşümler
Verilerin analizi ve anlaşılabilirliği amacıyla sayı sistemleri arasında dönüşüm
yapılması gerekebilir.
İki tabanlı sayıların on tabanlı sayılara dönüşümü
İki tabanlı bir tam sayının on tabanlı bir sayıya dönüşümünün yapılabilmesi
için her bir sayının basamak değeri ile basamağın üs değerinin 2 sayısına göre
üstü alınarak çarpımı hesaplanır. Bu işlem, her basamaktaki sayı için teker
teker yapılarak elde edilen sayılar toplanır.
Aşağıda iki tabanlı bir tam sayı on tabanlı bir sayıya dönüştürülmektedir.
(1010011)2=(?)10
(1*26 + 0 * 25 + 1 * 24 + 0 * 23 + 0 * 22 + 1 * 21 + 1 * 20) =( ? )10
(1*64 + 0 * 32 + 1 * 16 + 0 * 8 + 0 * 4 + 1 * 2 + 1 * 1 ) =( ? )10
( 64 + 0 + 16 + 0 + 0 + 2 + 1 ) =(83)10
İki tabanlı kesirli bir sayının on tabanlı sayıya dönüştürülmesinde de aynı mantık
yürütülecektir. Ancak kesir kısmında bulunan basamakların üs değerlerinin negatif
olduğuna dikkat edilmelidir.
On tabanlı sayıların iki tabanlı sayılara dönüşümü
On tabanı bir sayının iki tabanlı bir sayıya dönüşümünde, on tabanlı sayı
sürekli olarak ikiye bölünür. Bölüm sonucunda elde edilen kalan değerlerinin
sağdan sola doğru sıralanması ile iki tabanlı sayı elde edilir.
Aşağıda on tabanlı bir tam sayının iki tabanlı bir sayıya dönüştürülmesi
gösterilmektedir.
Bölünen
83
41
20
10
5
2
1
Bölüm
2
2
2
2
2
2
2
Kalan
1
1
0
0
1
0
1
(83)10=(1010011)2
6
On tabanı kesirli bir sayının iki tabanlı bir sayıya dönüşümünde ise, on tabanlı
kesirli sayı sürekli olarak ikiyle çarpılır. Çarpım sonucunda elde edilen
değerlerin tam kısımları alınarak (1 veya 0) iki tabanlı sayının kesirli kısmı
oluşturulur.
İki tabanlı sayıların sekiz tabanlı sayılara dönüşümü
İki tabanlı bir sayıyı sekiz tabanlı bir sayıya dönüştürmek için pratik bir yol, iki
tabanlı sayıyı sağdan başlayarak üçerli gruplara ayırmaktır. Üçerli gruplara
ayrılıp sol tarafta kalan eksik bitler tamamlandıktan sonra her üçlü grubun
karşılığı olan sayı bulunup yazılmalıdır. Bütün grupların değerleri bulunup
soldan sağa doğru sıralandıklarında sekiz tabanlı sayı elde edilmiş olacaktır.
Bunun için 1’den 8’e kadar olan sayıların iki tabanlı karşılıkları hazır olarak
kullanılabilir.
İki tabanlı sayı
000
001
010
011
100
101
110
111
Sekiz tabanlı sayı
0
1
2
3
4
5
6
7
Aşağıda iki tabanlı bir tam sayının sekiz tabanlı bir sayıya dönüştürülmesi
gösterilmektedir.
(1010111)2 iki tabanlı sayıyı sekiz tabanlı sayıya dönüştürmek için sağdan üçerli
gruplara ayıralım ve eksik bitleri tamamlayalım.
001
1
010
2
111
7
(1010111)2=(127)8
Sekiz tabanlı sayıların iki tabanlı sayılara dönüşümü
Sekiz tabanlı bir sayıyı iki tabanlı bir sayıya dönüştürmek için pratik bir yol,
sekiz tabanlı sayının her basamağının iki tabanlı karşılıklarını bulup, soldan
sağa doğru sırayla yazmaktır. Elde edilen sayı sekiz tabanlı sayının iki tabanlı
karşılığı olacaktır.
Aşağıda sekiz tabanlı bir tam sayının iki tabanlı bir sayıya dönüştürülmesi
gösterilmektedir.
7
(127)8 sekiz tabanlı sayıyı iki tabanlı sayıya dönüştürmek için her basamağın iki
tabanlı karşılıkları bulunup sıralanır ve sol başta bulunan 0 bitleri silinir.
1
2
7
001
010
111
(127)8=(1010111)2
İki tabanlı sayıların on altı tabanlı sayılara dönüşümü
İki tabanlı bir sayıyı on altı tabanlı bir sayıya dönüştürmek için pratik bir yol, iki
tabanlı sayıyı sağdan başlayarak dörderli gruplara ayırmaktır. Dörderli gruplara
ayrılıp sol tarafta kalan eksik bitler tamamlandıktan sonra her dörtlü grubun
karşılığı olan sayı bulunup yazılmalıdır. Bütün grupların değerleri bulunup
soldan sağa doğru sıralandıklarında on altı tabanlı sayı elde edilmiş olacaktır.
Bunun için 1’den 16’ya kadar olan sayıların iki tabanlı karşılıkları hazır olarak
kullanılabilir.
İki tabanlı sayı
0000
0001
0010
0011
0100
0101
0110
0111
1000
1001
1010
1011
1100
1101
1110
1111
on altı tabanlı sayı
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
Aşağıda iki tabanlı bir tam sayının on altı tabanlı bir sayıya dönüştürülmesi
gösterilmektedir.
(101011110)2 iki tabanlı sayıyı on altı tabanlı sayıya dönüştürmek için sağdan
dörderli gruplara ayıralım ve eksik bitleri tamamlayalım.
0001
1
0101
5
1110
E
(101011110)2=(15E)16
8
On altı tabanlı sayıların iki tabanlı sayılara dönüşümü
On altı tabanlı bir sayıyı iki tabanlı bir sayıya dönüştürmek için pratik bir yol,
on altı tabanlı sayının her basamağının iki tabanlı karşılıklarını bulup, soldan
sağa doğru sırayla yazmaktır. Elde edilen sayı on altı tabanlı sayının iki tabanlı
karşılığı olacaktır.
Aşağıda on altı tabanlı bir tam sayının iki tabanlı bir sayıya dönüştürülmesi
gösterilmektedir.
(15E)16 on altı tabanlı sayıyı iki tabanlı sayıya dönüştürmek için her basamağın
iki tabanlı karşılıkları bulunup sıralanır ve sol başta bulunan 0 bitleri silinir.
1
1
5
0101
E
1110
(15E)16=(101011110)2
Operatörler
Programlamanın en temel özelliği olan verilerin işlenmesi, işlem
operatörleri kullanılarak gerçekleştirilir. Veri ve bilgilerin işlenmesi için genelde
her programlama dilinde aynı özelliklere sahip olan operatörler ve semboller
geliştirilmiştir. Operatörler, sayısal operatörler, karakter operatörler,
karşılaştırma operatörleri ve mantıksal operatörler olmak üzere dört grupta
incelenebilir.
Sayısal Operatörler
Sayısal veriler üzerinde işlemler yapmak amacıyla kullanılan operatörlerdir.
En temel sayısal operatörler şunlardır;
Sayısal Operatörler
Operatör adı
Operatör simgesi
Atama
=
Toplama
+
Çıkarma
Çarpma
*
Bölme
/
Üs alma
^
Tam sayı bölme \
Bölümden kalan Mod
9
Karakter Operatörler
Karakter veriler üzerinde işlemler yapmak amacıyla kullanılan operatörlerdir.
En temel karakter operatörler şunlardır;
Karakter Operatörler
Operatör adı
Operatör
simgesi
Birleştirme
+
String
&
toplama
Karşılaştırma Operatörler
Sayısal ve karakter veriler üzerinde karşılaştırmalar yapmak amacıyla kullanılan
operatörlerdir.
En temel karşılaştırma operatörleri şunlardır;
Karşılaştırma Operatörleri
Operatör adı Operatör simgesi
Eşit
=
Eşit değil
<>
Küçük
<
Büyük
>
Küçük eşit
<=
Büyük eşit
>=
Mantıksal Operatörler
Sayısal ve karakter veriler üzerinde mantıksal karşılaştırmalar yapmak amacıyla
kullanılan operatörlerdir.
En temel mantıksal operatörler şunlardır;
Operatör
adı
NOT
Operatör
simgesi
Değil
AND
Ve
OR
Veya
Mantıksal Operatörler
Anlamı
Mantıksal ifadenin anlamını ters çevirir. Mantıksal
ifade Doğru ise Yanlış, Yanlış ise Doğru yapar.
İki mantıksal ifade arasında kullanılır. Mantıksal
ifadelerden her ikisi de doğru ise işlem doğru, aksi
halde işlem yanlıştır.
İki mantıksal ifade arasında kullanılır. Mantıksal
ifadelerden en az biri doğru ise işlem doğru, aksi
halde işlem yanlıştır.
10
İşlemler
Programlama mantığının temelini veri ve bilgilerin işlenmesi oluşturur.
Veri ve bilgilerin işlenmesi yukarıda bahsedilen ve dört ana gruba ayrılan
işlem operatörleri kullanılarak gerçekleştirilir. İşlemler, veri ve bilgilerin
oluşturduğu ifade denilen gruplara uygulanır. Bir ifade içerisinde sadece bir
gruba ait işlem operatörleri kullanılabileceği gibi, bütün gruplara ait işlem
operatörleri de aynı anda kullanılabilir.
Sayısal İşlemler
Veriler ve bilgiler üzerinde sayısal operatörler kullanılarak gerçekleştirilen
işlemlerdir.
Sayısal İşlemler
Operatör Kullanımı
=
X=25
+
X=5+17
X=34-25
*
X=12*5
/
X=82/5
^
X=3^2
\
X=10\3
Mod
X=10 Mod 3
Sonuç
25
22
9
60
16.4
9
3
1
Karakter İşlemler
Veriler ve bilgiler üzerinde karakter operatörler kullanılarak gerçekleştirilen
işlemlerdir.
Karakter İşlemler
Operatör Kullanımı
Sonuç
+
25+34
2534
&
“Bilgi” &”sayar” Bilgisayar
Karşılaştırma İşlemleri
Sayısal ve karakter veriler üzerinde karşılaştırma operatörleri kullanılarak
gerçekleştirilen işlemlerdir.
11
Karşılaştırma İşlemleri
Operatör Kullanımı
=
X=25
Sonuç
X 25’e eşit
<>
<
X=5;Y=20;X<>Y X, Y’ ye eşit değil
X=5; Y=20;X<Y X, Y’ den küçük
>
<=
X=5; Y=20;Y>X
X=5;Y=5;X<=Y
Y, X’ den büyük
X, Y’den küçük veya eşit
>=
X=5;Y=4;X>=Y
X, Y’den büyük veya eşit
Mantıksal İşlemler
Sayısal ve karakter veriler üzerinde mantıksal operatörleri kullanılarak
gerçekleştirilen işlemlerdir.
Mantıksal İşlemler
Operatör Kullanımı
Sonuç
NOT
NOT X=25
X 25’e eşit değil
AND
X=5;Y=20
X+Y=25 (işlem doğru)
X+Y=25 AND YY-X=10 (işlem yanlış)
X=10
X+Y=25 AND Y-X=10 (işlem
yanlış)
OR
X=5;Y=20
X+Y=25 (işlem doğru)
X+Y=25 AND YY-X=10 (işlem yanlış)
X=10
X+Y=25 AND Y-X=10 (işlem
doğru)
İşlemlerin Öncelik Sıraları
Veri ve bilgiler üzerinde uygulanmak istenilen işlemler öncelik sıraları
dikkate alınarak gerçekleştirilirler. İşlemler grup içerisinde veya genel
anlamda öncelik sıralarına sahiptirler. Aşağıda hem grup önceliği hem de
grup içerisindeki öncelikler dikkate alınarak işlemlerin sıralaması
verilmektedir.
1.
Parantez:
Herhangi bir işlem grubunda parantez kullanılıyorsa, öncelikle parantez
içerisindeki işlemler diğer işlemlerin sıralaması dikkate alınmaksızın
gerçekleştirilir.
12
2.
Fonksiyonlar: Parantezin bulunmadığı ve herhangi bir fonksiyonun
kullanıldığı işlem gruplarında ilk önce o fonksiyon işleme tabi tutulur.
3.
Sayısal işlemler:
Parantez veya fonksiyon dışında ilk öncelik sırası sayısal işlemlere aittir.
Sayısal işlemlerin kendi içerisindeki sıralama ise aşağıdaki gibidir.
a.
b.
c.
d.
e.
4.
Üst Alma
Çarpma ve Bölme
Tamsayı Bölme
Mod
Toplama ve Çıkarma
Çarpma ve bölme ile toplama ve çıkarma aynı öncelik sıralarına sahiptirler.
Bunlardan herhangi ikisinin bir arada kullanılması durumlarında ifade
içerisinde işlem soldan sağa doğru gerçekleştirilir.
Karakter İşlemler
Sayısal işlemlerden sonra karakter işlemler gerçekleştirilmelidir.
a. Birleştirme
b. String Toplama
5.
Karşılaştırma işlemleri
Sayısal ve varsa karakter işlemlerden sonra karşılaştırma işlemleri
gerçekleştirilir. Karşılaştırma işlemlerinin kendi aralarında öncelik sıralaması
yoktur.
Eşit, Eşit Değil, Küçük, Büyük, Küçük Eşit, Büyük Eşit
6.
Mantık Operatörleri
Mantık operatörleri bir ifade içerisinde işlem sırası bakımından son sırada
bulunurlar. Yukarıda bahsedilen işlemlerin hepsi tamamlandıktan sonra
uygulanabilirler. Kendi içlerindeki sıra önemlidir ve aşağıda sıralandığı gibi
NOT, AND ve OR şeklindedir.
a.
b.
c.
Not
And
Or
İşlem öncelik sıraları dikkate alınarak geliştirilen örnek İşlemler.
13
Örnek 1
X=5
:
Y=4
ise
Y=X^2+5*(Y-2) işleminin sonucu nedir?
1.
2.
3.
4.
Adım: Y=X^2+5*(2)
Adım: Y=25+5*(2)
Adım: Y=25+10
Adım: Y=35
Örnek 2
Y=4 ise X= 2 𝑌 2 + 9 denkleminin sonucu nedir?
1. Adım: İfade program mantığında açılmalıdır
X=2*((Y^2+9) ^(1/2))
2. Adım:
X=2*((16+9)^(1/2))
3. Adım:
X=2*(25^(1/2))
4. Adım:
X=2*(5)
5. Adım:
X=10
Önek 3
A=5
:
B=2
:
C=4
:
D=3 ise
A^2+B=27 AND NOT(C\2=1) işleminin sonucu nedir?
1. Adım:
A^2+B=27 AND NOT(1=1)
2. Adım
25+B=27 AND NOT(1=1)
3. Adım:
25+2=27 AND NOT(1=1)
4. Adım:
27=27 AND NOT(1=1)
5. Adım:
Doğru AND NOT(1=1)
6. Adım:
Doğru AND Yanlış
7. Adım:
Yanlış
14
Örnek 4
X=2
:
Y=4
A=”bil” : B=”bal” ise,
:
K=3
:
L=5
(X^2=Y Or K*2=L) Or Not (Y Mod X=0 And K^2>=9) And A$+B$
=”Bilgi” işleminin sonucu nedir?
1. Adım:
(Doğru Or Yanlış) Or Not (Doğru And Doğru) And A$+B$
=”Bilgi”
2. Adım:
(Doğru) Or Not (Doğru) And A$+B$ =”Bilgi”
3. Adım:
(Doğru) Or Not (Doğru) And “bilbal”=”Bilgi”
4. Adım:
(Doğru) Or Not (Doğru) And Yanlış
5. Adım:
Doğru Or Yanlış And Yanlış
6. Adım:
Doğru Or Yanlış
7. Adım:
Doğru
15