k‹tap tanıtımı

‹slâmî ‹limler Dergisi, Y›l 1, Say› 1, Bahar 2006 (281-290)
K‹TAP TANITIMI
‹brahim SARIÇAM
Hz. Muhammed ve Evrensel Mesaj›, Ankara 2001, XII+386
M. Mahfuz SÖYLEMEZ*
Eser, peygamberimiz Hz. Muhammed’i günümüz koflullar›n› dikkate alarak tan›tan önemli bir çal›flmad›r. Bir girifl ve on befl müstakil bölümden
oluflmaktad›r. Yazar, Giriflte (1-36) çal›flmas›na bir alt yap› oluflturmas› amac›yla Hz. Muhammed’in peygamber olarak gönderildi¤i ortam› ele almaktad›r.
Bu bölümde Arap yar›madas›n›n co¤rafi, siyasî, sosyo-kültürel, ekonomik,
dinî durumu tan›t›ld›ktan sonra, ‹slam öncesi kabile hayat› ile aile yaflant›s›n› öz bir flekilde ifllemekte ve ‹slam’›n getirdi¤i yeniliklerle mukayesesini yapmaktad›r (35-36).
Eserin bundan sonraki bölümü olan “Peygamberli¤inden Önce Hz. Muhammed” bafll›¤› alt›nda, Hz. Peygamberin ilk 40 y›l› yani risaletten önceki
hayat› ele al›nmaktad›r. Bu bafll›k alt›nda soyu, do¤umu, gençli¤i, ticaretle
ifltigali, güvenilirli¤i gibi konular üzerinde durulmaktad›r. Ayr›ca, Hz. Peygamber’in ‹slam öncesinde ba¤l› bulundu¤u dinin hangisi oldu¤una cevap verilmeye çal›fl›lmaktad›r.
“Peygamberli¤inin Mekke Dönemi” (59-89) bafll›¤› alt›nda, ‹slam’›n nüzulünden Hicret’e kadar ki devre ele al›nm›flt›r. Burada, Hz. Peygamber’in tebli¤ faaliyetine bafllamas›, ‹lk Müslümanlar, bunlara uygulanan iflkence, Habeflistan hicretleri, Haflimo¤ullar›’na uygulanan boykot, Hüzün Y›l›, Taif Seferi, Garanik Hadisesi, ‹sra ve Mi’rac, Akabe Biatlar› gibi -her biri o dönem
aç›s›ndan birer k›r›lma noktas› olan- hadiseler teferruata kaç›lmadan, kitab›n ana mesaj› dikkate al›narak okuyucuya sunulmufltur. Bölümün sonunda da Mekke döneminin k›sa bir de¤erlendirilmesi yap›lm›flt›r.
Mekke döneminden sonra, “Hicret ve Medine ‹slam Toplumunun Oluflumu” bafll›¤› alt›nda Medine dönemi ele al›nmaktad›r. Medine dönemi, Hicret
ile bafllat›lmaktad›r. Yazar, klasik dönem siyer kitaplar›n›n aksine Hicret hadisesine genifl yer vermemekte, konuyu özet olarak ele almaktad›r. Hicret ön-
*
Doç. Dr., Hitit Üniversitesi ‹lahiyat Fakültesi.
282
‹SLÂMÎ ‹L‹MLER DERG‹S‹
cesinde Medine, Mescid-i Nebevî’nin inflas› ve yüklendi¤i misyon, Hz. Peygamber döneminde Medine’de infla edilen di¤er mescitler, Hz. Peygamber döneminin en önemli e¤itim kurumu olarak kabul edilen Suffe, Muhacir ve Ensar’› kaynaflt›rmak için kurulmufl olan kardefllik müessesi, Medine’de yaflamakta olan farkl› kesimleri bir çat› alt›na toplamay› ve beraber yaflamalar›n›
sa¤lamay› hedefleyen Medine Vesikas› gibi konular üzerinde durulmufltur.
Bu bölümde ayr›ca, Hicretin ilk y›llar›nda Medine’de meydana gelen di¤er
önemli hadiselere de yer verilmifltir. Hemen arkas›ndan da Allah elçisinin di¤er din mensuplar›na gösterdi¤i hoflgörü ve bu hoflgörüyü suistimal eden Yahudi ve H›ristiyanlara karfl› yürütülen askeri seferler incelenmifltir. (121-212)
Eserin bundan sonraki k›s›mlar›, tamamen orijinal konular ele almaktad›r. Bu çerçevede, “Hz. Muhammed’in Örnek Kiflili¤inden Kesitler” (224-245)
bafll›¤› alt›nda, davetçili¤i, do¤rulu¤u, lüzumsuz davran›fllar karfl›s›ndaki tutumu, nezaketi, hayata iyimser bak›fl›, halk adam› oluflu, afl›r›l›k karfl›s›ndaki tutumu, güvenilirli¤i, adaleti, hoflgörüsü, cömertli¤i ve yenilikler karfl›s›ndaki tutumu ifllenmifltir.
“Hz. Muhammed’in Aile Hayat›” (248-256) bafll›¤› alt›nda; aile reisi olarak
Hz. Muhammed ele al›nm›fl, evlilikleri ve çok efllili¤inin nedenleri üzerinde
durulmufltur.
“Hz. Muhammed ve ‹dare” (256-268) bafll›¤› alt›nda bir devlet baflkan› olarak Hz. Peygamber konusu ifllenmifltir. Bu bölümde Hz. Peygamber döneminde kurulmufl olan ‹slam Devleti’nin yap›lanmas›, idari taksimat› ve valileri,
idari, adli ve askerî teflkilat› anlat›lm›flt›r. Arkas›ndan da “Ekonomik Faaliyetler” bafll›¤› alt›nda, Hz. Peygamber döneminde yap›lan ekonomik iyilefltirmeler incelendi¤i gibi, Hz. Peygamber’in çal›flmaya verdi¤i önem, sahabileri çal›flmaya teflvikinden hareketle mercek alt›na al›nm›flt›r. (268-278)
“Sosyal ve Kültürel Faaliyetler” bafll›¤› alt›nda, baflta e¤itim ve ö¤retim olmak üzere, Hz. Peygamber dönemindeki kültürel faaliyetler ifllenmifl, toplumsal hayat, adet, gelenek ve görenek ile ilgili bilgiler verilmifltir. (278-296) Ayr›ca, ça¤›m›z›n da önemli sorunlar›ndan biri olan çevre sorunu karfl›s›nda Hz.
Peygamber’in tavr› ele al›n›p incelenmifltir. Burada serdedilen verilerden, Hz.
Peygamber’in, bizlere Tanr›n›n bir emaneti olan çevre karfl›s›nda duyarl› olmam›z gerekti¤ine iflaret etti¤i anlafl›lmaktad›r. Nitekim Hz. Peygamber’in
kendisi de çevre konusunda son derece duyarl› idi. Onun döneminde Mekke,
Medine ve Taif flehirleri sit alan› kabul edilerek buradaki yeflil, koruma alt›na al›nm›fl, ad› geçen flehir merkezlerinde a¤açlar› kesen veya çevreyi tahrip
edenler cezaland›r›lm›flt›r. Bununla da yetinmeyen Allah Elçisi, Müslümanlar› sürekli çevreyi yeflillendirmeye teflvik etmifl, Taif bölgesindeki kimi vahalar› da koruma alt›na alm›flt›r.
Yazar›n klasik siyer kitaplar›nda rastlanmayan bir di¤er bafll›¤› ise “Hz.
Muhammed ve Baz› Toplumsal Kesimler” ad›n› tafl›maktad›r. Bu bafll›k alt›n-
Kitap Tan›t›m›
283
da, Hz. Peygamber’in çocuklar, gençler, yafll›lar, kad›nlar, yetimler, flehit aileleri, gaziler, özürlüler ve fakirler karfl›s›ndaki tutumu ele al›nm›flt›r. Yazar
burada, Hz. Peygamber’in hayat›ndan verdi¤i örneklerle, ben merkezli bir
dünya anlay›fl›ndan kurtulup, çevremizde yaflayan ve bize gereksinim duyan
insanlara da kol-kanat germemiz gerekti¤i sonucuna varmam›z› amaçlamaktad›r. Bu bölüm, bir Müslüman olarak bizlerin, yafll›lar, yetimler ve özürlüler
konusunda bilinçlenmemize katk› sa¤lamaktad›r.
Eserde günümüzün kanayan bir yaras› olan toplumsal sorunlar karfl›s›nda Hz. Peygamberin tavr›n›n ne oldu¤u sorusuna da cevap aranm›flt›r. Nitekim günümüzün en ciddi sorunu olan sigara, içki ve uyuflturucu gibi toplumun tümünü tehdit eden sorunlar da o günün benzer olaylar›ndan hareket
edilerek ifllenmifltir.
Eserin son bölümü, Hz. Peygamber’in vefat›na ayr›lm›flt›r. (351-363) Eser,
bibliyografya, sonuç ve dizin ile son bulmaktad›r.
Bahis mevzuu etti¤imiz bu eser, zengin bir Bibliyografyaya sahiptir. Klasik kaynaklar›n büyük bir k›sm› görülmüfl olmakla birlikte ça¤dafl araflt›rmalardan da istifade edilmifltir.
Eserde ele al›nan konular›n daha iyi anlafl›labilmesi için renkli haritalar
kullan›lm›flt›r. Bu haritalar›n büyük bir k›sm›, yazar›n bizzat kendisi taraf›ndan çizilmifltir. Bu durum, yazar›n tarih bilgisinin yan›nda mekan bilgisini de
ortaya koymas› aç›s›ndan önem arz etmektedir. Eserin sonuna, araflt›rmac›lara kolayl›k sa¤lamas› aç›s›ndan bir indeks de konmufltur.
Bu eserle ilim dünyas›na büyük bir katk› sa¤lad›¤›n› düflündü¤ümüz ‹brahim SARIÇAM’› kutlar, çal›flmalar›nda muvaffakiyetler dileriz.
284
‹SLÂMÎ ‹L‹MLER DERG‹S‹
Muhammed Abdülhay b. Abdülkebir el-Kettani,
Hz. Peygamberin Yönetimi, (trc. Ahmet Özel), ‹z yay›nc›l›k, ‹st. 1990, I-III.
Bekir ÜÇOLUK1
Orijinal dili Arapça olan eser 3 cilt halinde günümüz Türkçe’sine kazand›rm›fl olup toplam on bölümden oluflmaktad›r. Birinci cilt önsöz, takdim, girifl ve üç farkl› bölümden müteflekkildir. Toplam 311 sayfadan oluflan birinci cilt, takdim yaz›s› ile bafllamaktad›r. Akabinde kitab›n yazar› olan el-Ket tanî’nin hayat› ve eserleri hakk›nda bilgi verilmifltir. Girifl bölümünde (1-81)
ise kitapta kaç bölüm bulundu¤u ve bu bölümlerde hangi meselelere de¤inildi¤i k›saca izah edilmifltir. Zikredilen bölümde (81-121) Halifelik ve vezirlik
kurumlar› hakk›nda bilgi verilmifl, sahabiler taraf›ndan yürütülen özel hizmetler üzerinde durulmufltur. Allah Resulü’ne hizmet eden azatl› köleler, Hz.
Peygamber’in kap›s›nda geceleyen erkekler, peygamberimizin yast›k görevlilileri, peygamberimizin ayakkab› görevlileri, Allah Resulü’nün özel hizmetine
bakan han›mlar gibi farkl› konulara, bu bölümde de¤inilmifltir.
Daha çok f›khî konulara ayr›lm›fl olan ikinci bölümde (121-199) ibadetler
ve icra edildikleri mescid, temizlik ve benzeri ifllerle ilgili görevler, hac emirli¤i ve bununla ilgili hususlar ele al›nm›flt›r. Ayn› bölümde Kur’an ö¤retmenleri, Allah Resulü zaman›nda Kur’an’› ezberleyenler, fetva verenler, hac emirli¤i yapanlar, müezzinleri, mescitte düzeni sa¤layanlar ve Allah Resulü’ne sakilik yapanlar gibi farkl› hususlar üzerinde durulmufltur.
Yaz› ve benzeri konularla ilgili görevlere ayr›lm›fl olan üçüncü bölümde
(199-311) ise vahiy katipleri, s›r katipleri, ahidname ve sulh katipleri, Allah
Resulü’nün özel iflleriyle ilgili yaz›lar›n› yazd›rd›¤› flah›slar, katiplikle ilgili bilgiler, Allah Resulü’nün mektuplar›nda kullan›lan bafll›klar, Allah Resulü’nün
yazd›¤› halde göndermedi¤i mektuplar, davet elçileri, bar›fl amaçl› gönderilen
elçiler, hediye götüren görevliler, Allah Resulü’nün tercüman olarak kulland›¤› flah›slar, hatipler, ordu kâtipleri ve devlet görevlilerine maafl ödenmesi gibi farkl› konular ele al›nm›flt›r.
Bu önemli eserin ikinci cilti ise toplam alt› bölümden oluflmakta olup 383
sayfad›r. Cildin ilk bölümü ahkam (yönetim ve yarg›) ve buna ba¤l› konulara
ayr›lm›flt›r. Bu bölümde (1-73) Allah Resulü’nün vali olarak atad›¤› kimseler,
kad›lar›, hapishane ve sorumlular›, mahpuslar›n iaflesinin sa¤lanmas›, sürgün cezas›, had cezalar›n›n uygulanmas› gibi konulara yer verilmifltir.
Savafl ve buna ba¤l› konularla ilgili görevler bafll›¤›n› tafl›yan bu cildin
ikinci bölümünde (73-151) savafl emirli¤i, Allah Resulü’nün bizzat yer ald›¤›
1
Hitit Üniversitesi ‹lahiyat Fakültesi son s›n›f ö¤rencisi
Kitap Tan›t›m›
285
savafllar, savafla ç›karken yerine atad›¤› görevliler, savafl esnas›nda bayrak ve
sancak tafl›yanlar, Allah Resulü’nün ordu ve seriye kumandanlar›na Raye’ler
ba¤lamas›, ‹slam’da ilk ba¤lanan Raye ve kimin için ba¤lad›¤›, Allah Resulü’nün at›, yük devesi ve kat›r görevlisi, yol k›lavuzu ve muhaf›zl›¤›na yapanlar gibi farkl› konular ele al›nm›flt›r.
‹kinci ciltte “Vergi Toplanmas›yla ‹lgili Görevler” bafll›¤›n› tafl›yan bölümde ise (151-171) cizye ve uflûr görevlisi, zekat amili, vak›f, ganimetleri toplamakla görevli olan flah›slar ve Allah Resulü’nün humusuna bakmakla görevli olan flah›slara de¤inilmifltir.
“Hazine ve Buna Ba¤l› Hususlarla ‹lgili Görevler” (171-199) bafll›¤›n› tafl›makta olan bir sonraki bölümde ise Hz. Peygamber döneminde görev yapan
tart›c›, erzak hazinedarlar› anlat›lm›fl, o dönemde kullan›lan fler’i a¤›rl›k ve
hacim ölçüleri, deve ve koyun edinme gibi konulara yer verilmifltir.
“Di¤er Görevler” (199-237) bafll›¤›n› tafl›yan bölüme gelindi¤inde bundan
önceki bafll›klarda de¤inilmeyen konular anlat›lmaktad›r. Allah Resulü’nün
harcamalar›n› yüklenen görevliler, yolcular›n konaklamas› için kullan›lan
mekânlar, doktor, kan alan, hakim, kad›n hasta bak›c›lar, astrolog, ortaya ç›kan bir sorunda müflavir olarak kullan›lan flah›slar gibi birbirlerinden çok
farkl› konular üzerinde durulmufltur.
“Allah Resulü Zaman›nda Mevcut Olan Sanat ve Meslekler ile Ashaptan
Bunlar› Yapanlar” (237-383) bafll›¤›n› tafl›yan ikinci cildin son bölümü dokuz mukaddimeye ayr›lm›flt›r. Ticaretle u¤raflan ashap büyükleri; manifaturac›lar, yiyecek, hurma ve fleker sat›c›lar›, ayakkab›c›, dokumac›, terzi, kuyumcu, nakkafllar, alt›ndan burun yapan zanaatkarlar ile demirci ve ressamlar bu bafll›k alt›nda ele al›nm›flt›r. Allah Resulü’nün Mescid-i Nebevi’yi inflas›, mimar›, ustas› ve inflaatta kullan›lan yöntemler de bu bafll›k alt›nda ele
al›nm›flt›r. Birbiri ile mütecanis konular içermeyen bu bölümde, Hz. Peygamber’in av ve avc›l›k ile ilgili söz ve amellerine yer verilmifl, de¤ersiz gördü¤ü
meslekler izah edilmifltir. Bu ba¤lamda flu meslekler zikredilmifltir: Kad›n kuaförlü¤ü, kad›n sünnetçili¤i ve flark›c›l›k. Buna ra¤men onun döneminde Medine’de flark›c›lar vard›. Burada onlara da yer verilmifltir. Onun döneminde
gerçeklefltirilen yar›fllar, gürefller, hayvan terbiyecili¤i, k›l›ç yap›mc›l›¤›, tafl
yontuculu¤u ve kabir kaz›c›lar gibi konulara da bu bölümde yer verilmifltir.
Üçüncü; yani son cilt de uzun bir bölüm (1-257) yer almaktad›r. Cildin
sonunda ise küçük bir lügatçe (261-269) ve bibliyo¤rafya (273-291) ile birlikte karma bir index’e (295-409) yer verilmifltir.
“‹lmi Hayat, E¤itim-Ö¤retim ve Ashab›n Üstünlükleri” (1-257) bafll›¤›n›
tafl›yan bu uzun bölümde daha çok e¤itim ve ö¤retim üzerinde durulmufltur.
Kur’an-› Kerim’in insan›n sahip oldu¤u en büyük eser oldu¤unu, Hz. Pey-
286
‹SLÂMÎ ‹L‹MLER DERG‹S‹
gamberden nakledilen hadislerin say›s›, Hz. Peygamberin ilim ehline özel gün
ay›rmas›, ashab›n ileri yafllarda olmalar›na ra¤men ilim tahsiline olan arzular›, evlenmeden önce ilim tahsilinde bulunmay› emretmeleri, haz›r olan›n
olmayana tebli¤de bulunmay› düstur edinmesi gibi konular› ifllemifltir.
Hz. Peygamber dönemi hakk›nda oldukça kapsaml› ve de¤iflik bilgi veren
bu önemli eseri, baflar›l› bir çeviri ile dilimize kazand›rmakla kalmayan, ayn›
zamanda notland›rarak adeta yeniden oluflturan Ahmet Özel’i kutlamay›
görev biliyorum.
Kitap Tan›t›m›
287
Hüseyin Algül,
Peygamberimiz’in fiemâili, Ahlak ve Âdâb›, Ifl›k Yay›nlar›, ‹stanbul 2005
Muhit MERT1
Peygamber Efendimiz üzerine flüphesiz ki pek çok araflt›rma yap›lm›fl, pek
çok eser yaz›lm›flt›r. Hatta diyebiliriz ki hakk›nda en çok yaz› yaz›lan flah›s
Peygamberimizdir. Baflka hiçbir insana nasip olmayacak flekilde Hz. Muhammed’in (s.a.s.) hayat› didik didik edilmifl, en ince ayr›nt›lar›na var›ncaya kadar incelenmifltir. ‹flte elimizdeki kitap da bu incelemelerden birini oluflturmaktad›r. ‹slam tarihi ve hadis kaynaklar›nda Hz. Peygamber’in suret ve sireti ile ilgili da¤›n›k olarak bulunan bilgiler bir araya getirilerek elimizdeki kitapta çeflitli bafll›klar alt›nda verilmifl ve bunlarla bir Hz. Muhammed (s.a.s.)
portresi oluflturulmufltur. Peygamberimiz’in hayat› kitapta 20 sayfada özetlendikten sonra, onun gerek sureti, bedeni özellikleri; gerek sireti, iç dünyas›, psikolojik yap›s›; gerekse sosyal münasebetleri, gündelik hayat› ve ibadetleri hakk›nda derlenen bilgiler okundu¤unda bu portre ortaya bütün aç›kl›¤›yla ç›kmaktad›r. Bu minval üzere konulan bafll›klar› takip edecek olursak
Peygamberimizin flu yönlerden incelendi¤ini görürüz: Beden yap›s›, konuflmas›, gülmesi, a¤lamas›, uykusu, oturmas›, kalkmas› yürümesi, giyecekleri,
yiyecekleri; tevazuu, adaleti, cömertli¤i, flefkat ve merhameti, vefâkârl›¤›, cesareti, utangaçl›¤›, müsamahakârl›¤›, yard›mseverli¤i, sevgisi, flakas›; toplumun çeflitli katmanlar›nda bulunan insanlarla iliflkisi, bu iliflkide riayet etti¤i âdâb-› muâfleret ile günlük hayat› ve Allah’la münasebetinin bir göstergesi olarak ibadet edifl biçimi.
Yazar›n önsözde dile getirdi¤i, “Biz bu çal›flmada, Sevgili Peygamberimiz’in
hayat hikâyesini k›saca naklettikten sonra günlük hayat›ndan örnekler aktararak, O’nu de¤iflik bir aç›dan tan›tmaya çal›flaca¤›z. Yani orta s›n›f bir Kureyflli gibi giyinen, az yemekle yetinen, kendine sunulan hediyeleri yoksul ö¤rencilere ve ö¤renci konumundaki ilim taliplerine aktaran; yoksula, yolda
kalm›fla, akrabaya yard›m eden, çocuklara samimi ilgi gösteren, kad›nlara
nezaketle davranan, her iflinde tertipli düzenli olan, da¤›n›kl›ktan, kar›fl›kl›ktan hofllanmayan; kardeflli¤i, birli¤i beraberli¤i emreden, dindafll›k ve yurttafll›k iliflkilerini kuvvetlendiren, ilme düflkün, cehalete düflman olan Hz. Muhammed’in (s.a.s.) günlük hayat›ndan tablolar sunaca¤›z” sözleri, eserin
muhtevas›n› ortaya koymaktad›r.
*
Araflt›rmac› yazar.
288
‹SLÂMÎ ‹L‹MLER DERG‹S‹
fiüphesiz ki Peygamber Efendimiz âlemlere rahmet olarak gönderilmifltir.
Onun do¤umu miladî takvimle Nisan ay›na tekabül eder. T›pk› bir Nisan ya¤muru gibi. Nas›l ki Nisan ya¤murlar› yeryüzünü sulayarak yeniden hayat
bulmas›na vesile oluyorsa, Efendimiz de insanl›¤›n rahmete ihtiyac› oldu¤u
bir zaman diliminde dünyay› teflrif etmifl, manen ölmüfl insanl›¤›n yeniden
hayat bulmas›na vesile olmufltur. Onun di¤er bir yönü de insanl›¤a bir örnek
olmas›d›r. Asl›nda bu iki kavram birbiriyle s›k› iliflkili. Örnekli¤i rahmet oluflunda, rahmet oluflu da örnekli¤inde gözüküyor. O, yeni bir hayat tarz› ile insanl›¤›n kurtulufla ermesini temin etmifl, ancak hayat›n nas›l yaflanmas› gerekti¤ini de bizzat yaflayarak ö¤retmifltir. Kitab›n sonuç k›sm›nda da denildi¤i gibi O sadece ilke baz›nda teorik a¤›rl›kl› bir tak›m fleyler söylememifl, ayn› zamanda söylediklerini pratik hayata aktarm›fl, hatta bununla da kalmay›p bunlar› pratik hayata aktaran bir sahabe nesli yetifltirmifl, onlar› insanl›¤›n önüne muallimler olarak takdim etmifltir. ‹flte kitab›n muhtevas›nda ele
al›nan konular, Efendimizle ilgili bu iki hususu O’nun hayat›ndan çeflitli örneklerle ortay koymaktad›r. Kitap okundu¤unda hayat›n hemen her alan›na
dair güzel bir örnek buldu¤unun görülmesi insana ayr› bir haz veriyor.
Peygamber Efendimiz’in rahmet oluflu sadece insanl›k dünyas›na has de¤ildir, bütün alemlere olmas› hasebiyle umumidir. ‹nsanlar sadece birbirini
rahats›z etmiyor; ayn› zamanda tabiat› tahrip ederek di¤er varl›klar› da rahats›z ediyor. Efendimiz sadece insan›n insanla iliflkisini düzenlemekle kalm›yor; ayn› zamanda insan›n tabiatla iliflkisini de düzenliyor. Bu yönüyle insanlara örnek ve di¤er varl›klar için de rahmet oluyor. Onun di¤er bir yönü de
Onun Allah’la iliflkisi, yani kullu¤udur. Bir kul olarak Allah karfl›s›nda nas›l
kulluk edilece¤ini de gösteriyor.
K›saca kitap, insan-insan, insan-tabiat, insan-Allah iliflkileri alan›nda
Efendimizin örnekli¤ini ortaya koymay› ve bu yolla O’nu sevdirmeyi amaçlam›fl, okunmas› kolay ve herkesin anlayabilece¤i seviyede bir kitap. Peygamberimizin flairi Hassan b. Sabit bir fliirinde “ve mâ medahtu Muhammeden bi
makâletî velâkin medahtü makâletî bi-Muhammedin / Ben sözlerimle Hz.
Muhammed’i övmüyorum, ondan bahsetmekle kendi sözlerime güzellik katm›fl oluyorum” diyor. Buradan hareketle biz de diyoruz ki, kitaba Peygamber
Efendimiz konu oldu¤undan dolay› kitap güzelleflmifl, ancak bu güzelli¤e bir
de yazar›n ona derin ba¤l›l›¤› ile ifade üslubundaki tatl›l›k da eklenince kitap
daha da güzelleflmifl. ‹nsan›m›z›n zevkle okuyaca¤› ve istifade edece¤i bir kitap.
Kitap Tan›t›m›
289
Mehmet Mahfuz Söylemez,
Hz. Muhammed - Hayat› ve Örnek Kiflili¤i, Çorum Ça¤r› E¤itim Vakf›,
Çorum 2005.
Feride KUZGUN*
Tan›taca¤›m›z eser Gazi Üniversitesi Çorum ‹lahiyat Fakültesi hocalar›ndan Mehmet Mahfuz Söylemez taraf›ndan yaz›lm›fl olup Çorum Ça¤r› Vakf›’nca bas›larak ilimizde, özellikle orta ö¤retim kurumlar›nda, ücretsiz da¤›t›lm›flt›r. ‘’Hz. Muhammed’in Hayat› ve Örnek Kiflili¤i ‘’ad›n› tafl›yan eser, bir girifl ve iki bölümden oluflmaktad›r. Yazar, eserinin girifl bölümünde Peygamber efendimiz Hz. Muhammed (sav)’in elçi olarak gönderildi¤i dönem hakk›nda bilgiler vermifltir. ‹slam dininin getirdi¤i ö¤retilerin anlafl›lmas›nda cahiliye dönemi bilgilerinin önemi izahtan varestedir. Eserde k›sa dahi olsa bu kabil bilgiler aktar›lm›fl, ‹slam öncesi ve sonras›nda de¤iflen yaflam biçimine de¤inilmifltir. Yine Cahiliye toplumunu oluflturan gruplar›n sosyo - kültürel,
ekonomik, dinî ve siyasî durumlar› ile ‹slamiyet sonras› de¤iflen düzenin mukayesesi yap›lm›flt›r. Cahiliye dönemi olarak adland›r›lan her türlü ahlak d›fl› davran›fl›n mevcut oldu¤u bu dönem, ‹slam’›n do¤ufluyla birlikte yerini bir
baflka döneme b›rakacakt›r.
Eserin birinci bölümünde Peygamberimizin hayat›na yer verilmifltir. Soyu,
çocuklu¤u, gençli¤i ve peygamberli¤i gibi konular bu bölümde ele al›nm›flt›r.
Yine bu dönemde Mekke’de meydana gelen olaylar üzerinde de durulmufltur.
Mekkeli müflriklerin Müslümanlara uygulad›klar› bask›lar izah edilmifl, baflta Peygamberimiz olmak üzere ‹slamiyeti benimseyen ve bu u¤urda canlar›n›
feda eden Müslümanlar›n her türlü iflkenceye maruz kald›klar› vurgulanmaya çal›fl›lm›flt›r. Mekke döneminin sona ermesiyle birlikte Peygamberimiz ve
di¤er Mekkeli Müslümanlar›n Medine’ye hicret etmeleri sonucunda geliflen
hadiselere de yer verilmifltir. Medine’ye yap›lan göçle birlikte güçlü ‹slam devletinin temelleri at›lm›flt›r. Eserin yine bu bölümünde Hz. Muhammed’in siyasi ve askeri faaliyetlerine de k›saca de¤inilmifltir.
‘’Hz Peygamber’in Örnek Kiflili¤i’’ bafll›¤› alt›nda ise Peygamber Efendimizin insanl›¤a ›fl›k tutan yüksek ahlak› üzerinde durulmufltur. Nezaketi,
ba¤›fllay›c›l›¤›, dürüstlü¤ü, merhameti ve cömertli¤iyle k›sacas› incelikler peygamberi olarak nitelendirebilece¤imiz bu mübarek insan› örnek almam›z
gereken yönleri üzerinde durulmufltur. Yine bu bölümde Peygamber Efendimizin kad›nlara, çocuklara, özürlülere ve fakirlere karfl› olan tutumunda da
1
Doç. Dr. Hitit Üniversitesi ‹lahiyat Fakültesi Ö¤retim Üyesi.
290
‹SLÂMÎ ‹L‹MLER DERG‹S‹
k›saca de¤inilmifl, onun o güzel ahlak› tan›t›lmaya çal›fl›lm›flt›r. Eserde ayr›ca
Peygamber efendimizin sadece insanlara karfl› de¤il hayvanlara ve çevreye
karfl› da son derece titiz davrand›¤› vurgulanm›flt›r.
Eserin sonunda yazar taraf›ndan k›sa da olsa bir bibliyografya konulmufltur. Ülkemizde son y›llarda Kutlu Do¤um Haftas› münasebetiyle görmekte oldu¤umuz onlarca güzel kitaptan biri olan bu kitap盤›n di¤erlerinden fark›,
yukar›da da izah etmeye çal›flt›¤›m›z gibi, lise seviyesindeki ö¤rencilere hitap
etmesidir.
Say›n Mehmet Mahfuz SÖYLEMEZ’e aç›k ve anlafl›l›r bir üslupla kaleme
ald›¤› bu eserinden dolay› teflekkür ederken, eserde harita ve kroki gibi görsel malzemeye yer verilmeyiflini bir eksiklik olarak gördü¤ümüzü belirtmek
isteriz. Zaten bu eksiklik siyer ile ilgili yaz›lan kitaplar›n tamam›nda dikkat
çekmektedir. Oysa ki özellikle genç yafltaki insanlara hitap eden eserlerde ne
kadar çok görsel malzeme kullan›l›rsa, o kadar hedefe ulafl›laca¤› izahtan
vareste bir konudur.