Dönem Sonu

1
ANKARA
Muhasebenin Temel Kavramları:
1
Sosyal Sorumluluk Kavramı
7 Tarafsızlık ve Belgelendirme Kavramı
2
Kişilik Kavramı
8 Tutarlılık Kavramı
3
İşletmenin Sürekliliği
Kavramı
9 Tam Açıklama Kavramı
4
Dönemsellik Kavramı
10
5
Parayla Ölçülme Kavramı
11 Önemlilik Kavramı
6
Maliyet Esası Kavramı
12 Özün Önceliği Kavramı
2
İhtiyatlılık Kavramı
ANKARA
1. Sosyal Sorumluluk Kavramı :

Muhasebenin organizasyonunda,

Muhasebe uygulamalarının yürütülmesinde ve

Mali tabloların düzenlenmesi ve sunulmasında;

belli kişi veya grupların değil,

tüm toplumun çıkarlarının gözetilmesi ve
dolayısıyla bilgi üretiminde

gerçeğe uygun, tarafsız ve
dürüst davranılması gereğini ifade eder.

(2002 promosyon sorusu)(2005 promosyon sorusu)
3
ANKARA
2. Kişilik Kavramı :
İşletmenin sahip veya sahiplerinden,
Yöneticilerinden,
Personelinden ve
Diğer ilgililerden




 ayrı
bir kişiliğe sahip olduğunu
ve o işletmenin muhasebe işlemlerinin sadece bu kişilik
adına yürütülmesi gerektiğini öngörür.

4
ANKARA
3. İşletmenin Sürekliliği Kavramı:
işletmelerin faaliyetlerini bir
süreye bağlı olmaksızın sürdüreceğini ifade

Bu
kavram,
eder.

Bu
nedenle
işletme
hissedarlarının
değildir.
sahiplerinin ya da
yaşam süreleriyle bağlı
İşletmenin sürekliliği kavramı maliyet esasının temelini
oluşturur.

5
ANKARA
4. Dönemsellik Kavramı :
İşletmenin sürekliliği kavramı uyarınca sınırsız kabul edilen
ömrünün, belli dönemlere bölünmesi ve her dönemin

faaliyet sonuçlarının diğer dönemlerden bağımsız
olarak saptanmasıdır.
Gelir
ve
giderlerin
tahakkuk
esasına
göre
muhasebeleştirilmesi, hasılat, gelir ve kârların aynı döneme ait
maliyet, gider ve zararlarla karşılaştırılması bu kavramın gereğidir.


(1999 promosyonu sorusu)
6
ANKARA
5. Parayla Ölçülme Kavramı :

Parayla ölçülme kavramı, parayla ölçülebilen iktisadi olay
ve işlemlerin muhasebeye ortak bir ölçü olarak
para birimiyle yansıtılmasını ifade eder.

Muhasebe işlemleri ulusal para birimine göre yapılır.
7
ANKARA
6. Maliyet Esası Kavramı :

Para mevcudu,
Alacaklar ve
Maliyetinin belirlenmesi mümkün veya uygun olmayan
diğer kalemler hariç,


işletme tarafından edinilen varlık ve hizmetlerin
muhasebeleştirilmesinde,
bunların
elde
edilme
maliyetlerinin esas alınması gereğini ifade eder.

8
ANKARA
7. Tarafsızlık ve Belgelendirme Kavramı :

Muhasebe kayıtlarının gerçek durumu yansıtan ve usulüne
uygun olarak düzenlenmiş objektif belgelere
dayandırılması ve

Muhasebe kayıtlarına esas alınacak
seçilmesinde
tarafsız
ve
ön
davranılması gereğini ifade eder.
9
ANKARA
yöntemlerin
yargısız
8. Tutarlılık Kavramı :

Muhasebe uygulamaları için seçilen muhasebe politikalarının,

İşletmelerin mali durumunun, faaliyet sonuçlarının ve bunlara ilişkin
yorumların karşılaştırılabilir olması bu kavramın amacını
oluşturur.

Tutarlılık

(2007 pro. Sorusu)
birbirini izleyen dönemlerde
uygulanması gereğini ifade eder.
değiştirilmeden
kavramı, benzer olay ve işlemlerde, kayıt
düzenleri
ile
değerleme
ölçülerinin
değişmezliğini ve mali tablolarda biçim ve içerik yönünden
tek düzeni öngörür.
10
ANKARA
9. Tam Açıklama Kavramı :

Mali tabloların bu tablolardan yararlanacak kişi ve
kuruluşların doğru karar vermelerine yardımcı olacak
ölçüde yeterli, açık ve anlaşılır olmasını ifade
eder.
11
ANKARA
10. İhtiyatlılık Kavramı



Muhasebe olaylarında temkinli davranılması ve
işletmenin karşılaşabileceği risklerin gözönüne
alınması gereğini ifade eder.
Bu kavramın sonucu olarak, işletmeler, muhtemel
giderleri ve zararları için karşılık ayırırlar,
muhtemel gelir ve kârlar için ise gerçekleşme
dönemlerine kadar herhangi bir muhasebe işlemi
yapmazlar.
Yedek ayırma
12
ANKARA
11. Önemlilik Kavramı :

Bir hesap kalemi veya mâli bir olayın nispî ağırlık ve
değerinin
mali
tablolara
dayanılarak
yapılacak
değerlemeleri veya alınacak kararları etkileyebilecek
düzeyde olmasını ifade eder.

(2006 promosyonu sorusu)
13
ANKARA
12. Özün Önceliği Kavramı :

İşlemlerin muhasebeye yansıtılmasında ve onlara ilişkin
değerlendirmelerin yapılmasında biçimlerinden çok
özlerinin esas alınması gereğini ifade eder.

Genel olarak işlemlerin biçimleri ile özleri paralel olmakla
birlikte, bazı durumlarda farklılıklar ortaya çıkabilir. Bu
takdirde, özün biçime önceliği esastır.

(2002 promosyonu sorusu)(2004 promosyonu sorusu) (2007 pro sorusu)
14
ANKARA
Mali Tablolar
A- Temel Mali Tablolar
1
2
Bir işletmenin belli bir tarihte sahip olduğu varlıklar ile bu varlıkların
sağladığı kaynakları gösteren mali tablodur.
Bilanço
:
Gelir Tablosu
İşletmenin belli bir dönemde elde ettiği tüm gelirler ile aynı dönemde
: katlandığı bütün maliyet ve giderleri ve bunların sonucunda işletmenin elde
ettiği dönem net kârını veya dönem net zararını kapsar.
B- Diğer Mali Tablolar
Fon Akım Tablosu
İşletmenin, belirli bir hesap döneminde sağladığı fon kaynaklarını ve
: bunların kullanım yerlerini gösteren tablodur. Bu tabloda, fon kavramı tüm
finansal araçları kapsar.
4
Nakit Akım Tablosu
İşletmenin belirli bir hesap dönemi içinde ortaya çıkan nakit akışlarını,
: kaynakları ve kullanım yerleri bakımından gösteren tablodur. Bu tabloda
fon kavramı, kasa mevcudu ve bankadaki mevduatları kapsar. (2004 pro)
5
Kar Dağıtım Tablosu
: İşletmenin dönem kârının dağıtım biçimini gösteren tablodur.
6
Özkaynaklar Değişim
Tablosu
:
7
Satışların Maliyeti
Tablosu
İşletmelerin dönem içindeki stok hareketlerini, üretim maliyetlerini, satılan
: mamul maliyetlerini, satılan hizmet maliyetlerini gösteren tablodur. Bu
tablo, gelir tablosunun ekini oluşturur ve gelir tablosunu tamamlar.
3
15
İlgili dönemde öz kaynak kalemlerinde meydana gelen artış veya azalışları
bir bütün olarak gösteren tablodur.
ANKARA
1. Bilanço
İŞLETME AYRINTILI BİLANÇO TİPİ
Önceki Dönem
AKTİF (VARLIKLAR)
I-DÖNEN VARLIKLAR
A-Hazır Değerler
Cari Dönem
PASİF (KAYNAKLAR)
I-KISA VADELİ YABANCI
190
KAYNAKLAR
55
1-Kasa
10
A-Mali Borçlar
2-Alınan Çekler
20
B-Ticari Borçlar
3-Bankalar
30
C-Diğer Borçlar
4-Verilen Çek ve Ödeme Emirleri
(2)
(-)
4-Diğer Hazır Değerler
D-Alınan Avanslar
E-Ödenecek Vergi
B-Menkul Kıymetler
10
C-Ticari Alacaklar
30
F-Borç ve Gider Karşılıkları
5
G-Gelecek Aylara Ait Gelir
ve
D-Diğer Alacaklar
E-Stoklar
50
F-Gelecek Aylara Ait Giderler ve
10
Gelir Tahakkukları
G-Diğer Dönen Varlıklar
16
ve Yükümlülükler
Gider Tahakkukları
H-Diğer Kısa Vadeli Yabancı
Kaynaklar
30
ANKARA
Önceki Dönem
Cari Dönem
1. Bilanço
II-UZUN VADELİ YABANCI
II-DURAN VARLIKLAR
KAYNAKLAR
A-Ticari Alacaklar
A-Mali Borçlar
B-Diğer Alacaklar
B-Ticari Borçlar
C-Mali Duran Varlıklar
C-Diğer Borçlar
D-Maddi Duran Varlıklar
D-Alınan Avanslar
E-Maddi Olmayan Duran
E-Borç ve Gider Karşılıkları
Varlıklar
F-Özel Tükenmeye Tabi
Varlıklar
G-Gelecek Yıllara Ait Giderler ve
F-Gelecek Yıllara Ait Gelirler
ve Gider Tahakkukları
G-Diğer Uzun Vadeli Yabancı
Kaynaklar
Gelir Tahakkukları
H-Diğer Duran Varlıklar
III-ÖZKAYNAKLAR
A-Ödenmiş Sermaye
B-Sermaye Yedekleri
C-Kar Yedekleri
D-Geçmiş Yıllar Karları
E-Geçmiş Yıllar Zararları (-)
F-Dönem Net Karı
AKTİF (VARLIKLAR) TOPLAMI
PASİF(KAYNAKLAR) TOPLAMI
NAZIM HESAPLAR TOPLAMI
NAZIM HESAPLAR TOPLAMI
GENEL TOPLAM
GENEL TOPLAM
17
ANKARA
Bilanço İlkeleri

Varlıklara İlişkin İlkeler:






Yabancı Kaynaklara İlişkin İlkeler :




Dönen-Duran ayrımı yapılmalı.
Değer düşüklüklerini göstererek karşılıkların ayrılması zorunludur
Aktif geçici kıymetler ayrıca gösterilmelidir.
Alacak senetleri için Reeskont işlemleri yapılmalıdır.
Amortismanların ve Tükenme Paylarının birikmiş tutarları ayrıca
bilançoda gösterilmelidir.
Kısa-Uzun ayrımı yapılmalı.
Pasif geçici kıymetler ayrıca gösterilmelidir.
Borç senetleri için reeskont işlemleri yapılmalıdır.
Özkaynaklara İlişkin İlkeler :
18
ANKARA
AYRINTILI GELİR TABLOSU
Önceki Dönem
A-BRÜT SATIŞLAR
1-Yurt İçi Satışlar
2-Yurt Dışı Satışlar
3-Diğer Gelirler
B-SATIŞ İNDİRİMLERİ ( - )
1-Satıştan İadeler ( - )
2-Satıştan İskontalar ( - )
3-Diğer İndirimler ( - )
C-NET SATIŞLAR
D-SATIŞLARIN MALİYETİ ( - )
1-Satılan Mamüller Maliyeti ( - )
2-Satılan Ticari Mallar Maliyeti ( - )
3-Satılan Hizmet Maliyeti ( - )
4-Diğer Satışların Maliyeti ( - )
BRÜT SATIŞ KARI VEYA ZARARI
E-FAALİYET GİDERLERİ
1-Araştırma ve Geliştirme Giderleri ( - )
2-Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri (-)
3-Genel Yönetim Giderleri ( - )
FAALİYET KARI VEYA ZARARI
F-DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE
KARLAR
1-İştiraklerden Temettü Gelirleri
2-Bağlı Ortaklıklardan Temettü Gelirleri
193-Faiz Gelirleri
4-Komisyon Gelirleri
ANKARA
Cari Dönem
5-Konusu Kalmayan Karşılıklar
6-Menkul Kıymet Satış Karları
7-Kambiyo Karları
8-Reeskont Faiz Gelirleri
9-Enflasyon Düzeltmesi Karları
10-Faaliyetlerle İlgili Diğer Olağan Gelir ve Karlar
G-DİĞER FAAL. OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR(-)
1-Komisyon Giderleri ( - )
2-Karşılık Giderleri ( - )
3-Menkul Kıymet Satış Zararları ( - )
4-Kambiyo Zararları ( - )
5-Reeskont Faiz Giderleri ( - )
6-Diğer Olağan Gider ve Zararlar ( - )
H-FİNANSMAN GİDERLERİ ( - )
1-Kısa Vadeli Borçlanma Giderleri ( - )
2-Uzun Vadeli Borçlanma Giderleri ( - )
OLAĞAN KAR VEYA ZARAR
I-OLAĞAN DIŞI GELİR VE KARLAR
1-Önceki Dönem Gelir ve Karları
2-Diğer Olağandışı Gelir ve Karlar
J-OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR ( - )
1-Çalışmayan Kısım Gider ve Zararları ( - )
2-Önceki Dönem Gider ve Zararları ( - )
3-Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar ( - )
DÖNEM KARI VEYA ZARARI
K-DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜK. KARŞ.(-)
20
DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI
Gelir Tablosu İlkeleri

a) Gerçekleşmemiş satışlar, gelir ve karlar; gerçekleşmiş gibi veya gerçekleşenler gerçek tutarından fazla veya az
gösterilmemelidir. Belli bir dönem veya dönemlerin gerçeğe uygun faaliyet sonuçlarını göstermek için, dönem veya
dönemlerin başında ve sonunda doğru hesap kesimi işlemleri yapılmalıdır.

b) Belli bir dönemin satışları ve gelirleri bunları elde etmek için yapılan satışların maliyeti ve giderleri ile
karşılaştırılmalıdır. Belli bir dönem veya dönemlerin başında ve sonunda maliyet ve giderleri gerçeğe uygun olarak
gösterebilmek için stoklarda, alacak ve borçlarda doğru hesap kesimi işlemleri yapılmalıdır.

c) Maddi ve maddi olmayan duran varlıklar ile özel tükenmeye tabi varlıklar için uygun amortisman ve tükenme payı
ayrılmalıdır.

d) Maliyetler; maddi duran varlıklar, stoklar, onarım ve bakım ve diğer gider grupları arasında uygun bir şekilde dağıtılmalıdır.
Bunlardan direkt olanları doğrudan doğruya, birden fazla faaliyeti ilgilendirenleri zaman ve kullanma faktörü dikkate
alınarak tahakkuk ettirilip, dağıtılmalıdır.

e) Arızi ve olağanüstü niteliğe sahip kâr ve zararlar meydana geldikleri dönemde tahakkuk ettirilmeli, fakat normal faaliyet
sonuçlarından ayrı olarak gösterilmelidir.

f) Bütün kâr ve zararlardan, önceki dönemlerin mali tablolarında düzeltme yapılmasını gerektirecek büyüklük ve niteliktekiler
dışında kalanlar, dönemin gelir tablosunda gösterilmelidir.

g) Karşılıklar, işletmenin kârını keyfi bir şekilde azaltmak veya bir döneme ait kârı diğer döneme aktarmak amacıyla
kullanılmamalıdır.

h) Dönem sonuçlarının tespiti ile ilgili olarak uygulana gelen değerleme esasları ve maliyet yöntemlerinde bir değişiklik
yapıldığı takdirde, bu değişikliğin etkileri açıkça belirtilmelidir.

ı) Bilanço tarihinde var olan ve sonucu belirsiz bir veya bir kaç olayın gelecekte ortaya çıkıp çıkmamasına bağlı durumları
ifade eden, şarta bağlı olaylardan kaynaklanan, makul bir şekilde gerçeğe yakın olarak tahmin edilebilen gider ve zararlar,
tahakkuk ettirilerek gelir tablosuna yansıtılır. Şarta bağlı gelir ve karlar için ise gerçekleşme ihtimali yüksek de olsa herhangi
bir tahakkuk işlemi yapılmaz; dipnotlarda açıklama yapılır.
21
ANKARA
3. Satışların Maliyeti Tablosu
Önceki Dönem
Cari Dönem
ÜRETİM MALİYETİ
A-
Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri
B-
Direkt İşçilik Giderleri
C-
Genel Üretim Giderleri
D-
Yarı Mamul Kullanımı
1-
Dönem Başı Stok (+)
2-
Dönem Sonu Stok (-)
ÜRETİLEN MAMUL MALİYETİ
E-
Mamul Stoklarında Değişim
1-
Dönem Başı Stok (+)
2-
Dönem Sonu Stok (-)
SATILAN MAMUL MALİYETİ
I-
TİCARİ FAALİYET
A-
Dönem Başı Ticari Mallar Stoku (+)
B-
Dönem İçi Alışlar (+)
C-
Dönem Sonu Ticari Mallar (-)
II-
SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ
III-
SATILAN HİZMET MALİYETİ
SATIŞLARIN MALİYETİ ( I+II+III )
22
ANKARA
Hesap Çerçevesi ve Hesap Planı
HESAP GRUPLARI
HESAP SINIFLARI
1 DÖNEN VARLIKLAR
2 DURAN VARLIKLAR
3 KISA VADELİ YABANCI
VARLIKLAR
4 UZUN VADELİ YABANCI
VARLIKLAR
5 ÖZKAYNAKLAR
6 GELİR TABLOSU
HESAPLARI
7 MALİYET HESAPLARI
(7/A)
8* (SERBEST)
9 NAZIM HESAPLAR
10 HAZIR DEĞERLER
13 DİĞER ALACAKLAR
18 G. AY.AİT GİD. VE GEL. TAH.
11 MENKUL KIYMETLER
15 STOKLAR
19 DİG. DÖN. VAR.
12 TİCARİ ALACAKLAR
17 YYİOM
22 TİCARİ ALACAKLAR
25 MAD. DUR. VAR.
28 G. YIL.AİT GİD. VE GEL. TAH
23 DİĞER ALACAKLAR
26 MAD.OLM. DUR. VAR.
29 DİĞ. DUR. VAR.
24 MALİ DUR. VAR.
27 TÜK. TABİ VAR.
30 MALİ BORÇLAR
34 ALINAN AVANSLAR
37 BORÇ VE GİD. KAR.
32 TİCARİ BORÇLAR
35 YYİOH
38 GEL. AY. AİT GEL. VE GİD TAH.
33 DİĞER BORÇLAR
36 ÖD. VER. VE DİĞ YÜK.
39 DİĞ. KIS. VAD. YAB. KAY.
40 MALİ BORÇLAR
44 ALINAN AVANSLAR
49 DİĞ. UZ. VAD. YAB. KAY.
42 TİCARİ BORÇLAR
47 BORÇ VE GİDER KAR.
43 DİĞER BORÇLAR
48 GEL. AY. AİT GEL. VE GİD TAH.
50 ÖDENMİŞ SERMAYE
54 KAR YEDEKLERİ
58 GEÇMİŞ YIL. ZAR.
52 SERMAYE YEDEKLERİ
57 GEÇMİŞ YIL. KAR.
59 DÖN. NET KARI/ZARARI
60 BRÜT SATIŞLAR
64 DİĞ. FAA. OL. GEL. VE KAR.
68 OLA. DIŞI GİD. VE ZAR.
61 SATIŞTAN İND.
65 DİĞ. FAA. OL. GİD. VE ZAR.
69 DÖN. NET KARI/ZARARI
62 SATIŞ. MALİYETİ
66 FİNANSMAN GİD.
63 FAALİYET GİD.
67 OLA. DIŞI GEL. VE KAR.
70 MAL. MUH. BAĞ. HES.
73 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ
76 PAZ. SATIŞ YE DAĞ. GİD.
71 DİR. İLKM. VE MAL. GİD.
74 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ
77 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ
72 DİR. İŞÇİLİK GİDERLERİ
75 AR-GE GİD.
78 FİNANSMAN GİDERLERİ
Muhasebe Temel Denklemi:
VARLIKLAR
=
KAYNAKLAR
(Mevcutlar+Alacaklar)
DÖN. VAR.
+
DUR. VAR.
=
BORÇLAR
+
ÖZSERMAYE
1 Nolu Hsp
Sınıfı
+
2 Nolu Hsp
Sınıfı
=
3 ve 4 Nolu Hsp
Sınıfı
+
5 Nolu Hsp
Sınıfı
BİLANÇO DENKLİĞİ
24
ANKARA
Muhasebe Süreci
Bir dönemi kapsayan ve muhasebe sürecini oluşturan muhasebe işlemleri :
1. Açılış veya Donem başı envanterinin yapılması
2. Açılış veya Donem başı bilançosunun yapılması
3. Envanter bilgilerinin envanter defterine kaydı
4. Yevmiye defterine açılış kayıtlarının yapılması
5. Büyük deftere kayıt
6. Her gün yapılan günlük işlemlerin yevmiye defterine oradan da büyük
deflere geçirilmesi
7. Aylık mizanların ve dönem sonunda Genel Geçici Mizanın hazırlanması
8. Dönem sonu itibariyle envanter çıkarılması ve sonuçların Envanter deflerine
kaydı
9. Envanter kayıtlarının (dönem sonu muhasebe işlemlerinin) yapılması
10. Kesin mizan çıkarılması
11. Gelir Tablosu ve Dönem sonu Bilançosunun hazırlanması
25
ANKARA
Muhasebe Dışı Envanter Muhasebe İçi Envanter
Fiili Envanter
Kaydi Envanter

Bir
işletmenin
değerlemenin
yapıldığı
gündeki(işe başlama, dönem sonu, birleşme,
devir ve tasfiye) tüm varlıklarının ayrı ayrı
sayılması, ölçülmesi, tartılması ve dökümlü bir
çizelgede gösterilmesidir.

Bir işletmenin belirli bir andaki varlık, alacak,
borç, öz sermaye, masraf ve hasılatını
muhasebedeki kayıt ve hesaplar üzerinde tutar
olarak saptamaktır.

Bir işletmenin muhasebe kayıtları dışındaki
envanteridir.

Kaydi envanter genelde şu işlemlerden oluşur:

Genel geçici mizanın düzenlenmesi,

Dönem sonucunun saptanmasına yönelik düzeltme
ve ayarlama kayıtlarının saptanması,

Yevmiye ve büyük defterin kapatılması,

Genel kesin mizanın düzenlenmesi,

Bilançonun hazırlanması
Muhasebe dışı envanter ile muhasebe içi envanter arasındaki fark; unutma, yanılma ya da bir işlem
yanlışlığından geliyorsa, ya envanter listelerinde veya muhasebe kayıtlarında düzeltme yapılır.

26
ANKARA
5/5/2016
Bilanço Esasında
Envanter
İşletme Hesabı Esasında
Envanter

Envanter Defteri- VUK Md. 185

Envanter Listesi- VUK Md.188

Envanter Çıkarmak: VUK Md. 186: Envanter
çıkarmak, bilanço günündeki mevcutları,
alacakları ve borçları saymak, ölçmek, tartmak
ve değerlemek suretiyle kesin bir şekilde ve
müfredatlı olarak tespit etmektir.

Şu kadar ki, ticari teamüllere göre tartılması,
sayılması ve ölçülmesi mutat olmayan malların
değerleri tahminen tespit olunur.

Mevcutlar, alacaklar ve borçlar işletmeye dahil
iktisadi kıymetleri ifade eder.
VUK Md. 195: İşletme hesabı esasına göre defter
tutanlardan emtia üzerine iş yapanlar, emtia
envanteri çıkarmaya mecburdurlar. Emtiaya,
satmak maksadiyle alınan veya imal edilen mallarla
iptidai ve ham maddeler ve yardımcı malzeme
dahildir. Emtia envanteri, muamelelere ait kayıtlarla
karıştırılmamak şartiyle yeniden işe başlama halinde
işletme defterinin baş tarafına, müteakiben de her
hesap dönemi kapandıktan sonra muamele
kayıtlarını takip eden sayfalara yazılır. İstiyenler
ayrı bir envanter defteri tutarak emtia
envanterlerini bu deftere kaydedebilirler.

Bina ve Arazinin Envantere alınması: VUK Md.187: Ferdi teşebbüslerde, mükellefin sahip olduğu bina
ve arazi hakkında aşağıda yazılı esaslar cari olur: 1. Fabrika, ambar, atelye, dükkan, mağaza ve arazi işletmede ister kısmen, ister tamamen kullanılsınlar- değerlerinin tamamı üzerinden envantere alınır.

2. Ticaret hanları gibi oda oda veya kısım kısım kullanılabilen binalarla evlerin ve apartmanların yarısından
fazlası işletmede kullanıldığı takdirde envantere ithal edilir.

3. Envantere alınan gayrimenkullerin kullanış tarzlarında sonradan vaki olacak değişiklikler, hesap yılı
içinde nazara alınmaz.
27
ANKARA
5/5/2016
1 Dönen Varlıklar


Bu ana hesap grubu; nakit olarak elde ve bankada tutulan varlıklar ile
normal koşullarda en fazla bir yıl veya işletmenin normal faaliyet
dönemi içinde paraya çevrilmesi veya tüketilmesi öngörülen varlık
unsurlarını kapsar.
Dönen Varlıklar;
10 HAZIR DEĞERLER
11 MENKUL KIYMETLER
12 TİCARİ ALACAKLAR
13 DİĞER ALACAKLAR
15 STOKLAR
17 YILLARA YAYGIN İNŞ VE ONARIM MALİYETLERİ
18 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER VE GELİR TAHAKKUKLARI
19 DİGER DÖNEN VARLIKLAR

şeklinde bölümlenir.
28
ANKARA
10 Hazır Değerler

Bu grup aşağıdaki hesaplardan oluşur:





29
100. KASA
101. ALINAN ÇEKLER
102. BANKALAR
103. VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ (-)
108. DİĞER HAZIR DEĞERLER
ANKARA
100- KASA

Miktar Denetlemesi (Dönem Sonu)
100 KASA (Kaydi)
+
XXX
30
Fiili Say. =
YYY
XXX
<
YYY
KAYDİ
<
FİİLİ
XXX
>
YYY
KAYDİ
>
FİİLİ
Say. Fazlası
Kaydi
Artırılır
Say. Noksanı
Kaydi
Azaltılır
ANKARA
Kasa Miktar Denetlemesi:
Sayım Noksanı-Sayım Fazlası Örnek

XYZ işletmesinin 31.12.2011 tarihinde
Kasa
mevcudu
sayıldığında
100.000,00-TL olduğu görülüyor. Aynı
gün Kasa Hesabı 125.000,00-TL borç
kalanı verdiği görülüyor. Farkın
nedeni aynı gün tespit edilemiyor.
31.12.2011
197 Sayım ve Tesellüm Noksanları
25.000,00
100 Kasa
25.000,00
31.12.2011
689 Diğer Ol. Dışı Gid./Zar.
25.000,00
(K.K.E.G.)
197 Sayım ve Tesellüm Nok.
25.000,00
31.12.2011
100 Kasa

XYZ işletmesinin 31.12.2011 tarihinde
Kasa
mevcudu
sayıldığında
125.000,00-TL olduğu görülüyor. Aynı
gün Kasa Hesabı 100.000,00-TL borç
kalanı verdiği görülüyor. Farkın
nedeni aynı gün tespit edilemiyor.
31
25.000,00
397 Sayım Tesllüm Fazlaları
25.000,00
31.12.2011
397 Sayım Tesllüm Fazlaları
679 Diğer Ol. Dışı Gel./Kar.
ANKARA
25.000,00
25.000,00
Örnek

Kasa sorumlusu Bay (A) 1.000 TL açık
vermiştir. Yapılan incelemelerde evrak
eksikliğine yahut başka bir hataya
rastlanmamıştır.
…./…./…...
197 Sayım ve Tesellüm Noksanları
1.000,00
100 Kasa
1.000,00
…./…./…….
Sonuç
olarak
noksanlığın
kasa
sorumlusunun kusurundan kaynaklandığı
kesinleşmiş ve paranın kendisinden
tahsiline karar verilmiştir.

135 Personelden Alacaklar
1.000,00
197 Sayım ve Tesellüm Noks.
1.000,00
…./…./…….
Mahkeme kararı ile hırsızlık olayının
kesinleşmesinden
sonra
kasa
sorumlusundan söz konusu tutar talep
edilmiş; fakat ödeme gerçekleşmediğinden
dolayı 1.000 TL’lik alacak davası
açılmıştır. .

138 Şüpheli Diğer Alacaklar
135 Personelden Alacaklar
654 Karşılık Giderleri
1.000,00
(K.K.E.G.)
Sermayede meydana gelen eksilmeler zarar addolunmaz
32
1.000,00
31.12.2011
139 Diğ. Şüp. Alacaklar Karş

1.000,00
ANKARA
1.000,00
9. Promosyon Revizyon Sorusu

Mükellef kurum 31.12.2009 tarihinde yapmış olduğu kasa sayımında kasada
25.000.-TL eksik olduğu tespit edilmiştir. Söz konusu eksikliğe ilişkin yapılan
araştırmada 25.000.-TL’nin mutemet tarafından çalındığı anlaşılmıştır. Mutemedin
ölmesinden dolayı 25.000-TL tahsil edilememiştir. Mükellef kurum söz konusu
25.000.-TL’yi kurum kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınmıştır.
33
ANKARA
Yabancı Para Cinsinden Kasa Mevcudunun
Değerlemesi (Dönem Sonu)




VUK Md. 280: Yabancı paralar borsa rayici ile değerlenir. Borsa rayicinin takarrüründe
muvazaa olduğu anlaşılırsa bu rayiç yerine alış bedeli esas alınır.Yabancı paranın borsada
rayici yoksa, değerlemeye uygulanacak kur Maliye Bakanlığınca tespit olunur.
Ülkemizde kurulu bir kambiyo borsası bulunmadığından, değerlemede, Maliye Bakanlığı’nca
tespit edilecek kur esas alınacaktır.
Maliye Bakanlığı yayımladığı tebliğlerle, her yılsonu (31/12/..) itibariyle kurları
belirlemektedir. Söz konusu tebliğlerde, kurlar efektif alış ve döviz alış olarak ayrı ayrı
belirlenmiştir. Uygulamada, efektif alış kuru nakit yabancı paralar için, döviz alış kuru ise
yabancı paralar cinsinden düzenlenen poliçe, bono, senet, vb. belgeler için yapılan
değerlemede esas alınmaktadır. Ancak, efektif cinsinden yabancı paralar için efektif alış
kurunun bulunmaması halinde döviz alış kuru değerlemede esas alınabileceğine, 283 Seri
No,lu VUK Genel Tebliğinde açıkça yer verilmiştir.
Yayımlanan 130 Seri No,lu VUK Genel Tebliğinde, Bakanlıkça kurlarla ilgili olarak herhangi
bir tespit yapılmadığı sürece, T.C. Merkez Bankası’nca tespit ve ilan olunan döviz alış
kurlarının mezkur ilanlarda belirtilen tarihlerden itibaren değerlemelerde esas alınması
gerektiği, yine, bu konuda yayımlanan 271 Seri No,lu VUK Genel Tebliği ve sonraki
tebliğlerde, vergi uygulamaları açısından, bankaların dönem sonları (31/12/..) itibariyle
yapacakları değerleme sırasında Bakanlıkça belirlenen kurlar yerine, T.C. Merkez Bankasınca
belirlenen esaslara uygun olarak tespit ettikleri ve fiilen uyguladıkları alış kurlarını esas
almaları gerektiği, belirtilmektedir.
34
ANKARA
Yabancı Para Cinsinden Kasa Mevcudunun
Değerlemesi -Örnek
XYZ A.Ş 31.07.2011 tarihinde otelden ayrılan müşterisi adına konaklama hizmet bedeli olarak 5.000 $ + % 18
KDV tutarlı fatura düzenliyor. Konaklama bedeli ve katma değer vergisi efektif USD olarak tahsil ediliyor
(İşlem tarihinde kur 1$ = 1,50 TL). Tahsil edilen efektifin 4.000 $’lık kısmı 03.08.2011 tarihinde 1 $ = 1,55 TL
kuru üzerinden döviz büfesinde bozduruluyor.
03.08.2011
31.07.2011
100 Kasa
100.02 Dolar Kasası (5.900$)
100 Kasa
100.01 TL Kasası
8.850,00
600 Yurtiçi Satışlar
7.500,00
100 Kasa
100.02 Dolar Kasası (4.000$)
391 Hesaplanan KDV
1.350,00
646 Kambiyo Karları
5.000 $ x 1,50= 7.500,00-TL Hizmet Bedeli
900$ x 1,50 = 1.350,00-TL KDV
6.200,00
6.000,00
200,00
4.000 $ X 1,55 = 6.200,00-TL Bozdurulan Kısım Cari Değeri
4.000 $ X 1,50 = 6.000,00-TL Kayıtlı Değer
Kur Farkı
200,00-TL
Kalan Döviz için Dönem Sonunda Kur Değerlemesi yapılması
a-) Dönem sonunda Maliye B. Açıklanan efektif kur ise
1 $=1,60
b-) Dönem sonunda Maliye B. Açıklanan efektif kur ise
1 $=1,45
a)
Dönem Sonu Kur Değerlemesi:
Kal. Tut.= 1.900 $,Mh. Kay. Değeri= 1.900 $ x 1,50=2.850,00-TL
31.12.2011
100 Kasa
100.02 Dolar Kasası (1.900 $)
190,00
646 Kambiyo Karları
a) 1 $=1,60 ise 1.900 $ x 1,60=3.040,00-TL Fark=190,00-TL Kar
b)
190,00
31.12.2011
b)1 $=1,45 ise 1.900 $ x 1,45=2.755,00-TL Fark=95,00-TL Zarar
656 Kambiyo Zararları
100 Kasa
100.02 Dolar Kasa.(1.900 $)
35
ANKARA
95,00
95,00
103 Verilen Çek ve Ödeme Emirleri
(-) Örnek
101 Alınan Çekler
Örnek

XYZ işletmesine alıcılarından abc işletmesi
tarafından 15.03.2011 tarihinde mevcut borcuna
karşılık, 10.000,00-TL tutarında bir çek
düzenlenip verilmiştir. Alınan Çek 30.03.2011
tarihinde tahsil için bankaya gönderilmiştir. Aynı
gün tahsil edilerek işletmenin hesabına
yatırılmıştır.

15.03.2011
101 Alınan Çekler
30.04.2011
10.000,00
120 Alıcılar
120.04 abc işletmesi
10.000,00
320 Satıcılar
320.02 def işletmesi
5.000,00
15.05.2011
10.000,00
101 Alınan Çekler
101.04 abc işletmesi

5.000,00
103 Verilen Çek ve Öd. Em.
30.03.2011
102 Bankalar
XYZ işletmesi, def işletmesine olan 5.000,00TL’lik borcuna karşılık 30.04.2011 tarihinde bir
çek keşide ederek vermiştir. 15.05.2011 tarihinde
banka tarafından çekin bedelinin def işletmesine
ödendiği bildirilmiştir.
103 Verilen Çek ve Ödeme Em.
10.000,00
102 Bankalar
102.01 A Bankası
5.000,00
5.000,00
Alınan Çek Başka bir işletmeye olan borca karşılık
15.05.2011 tarihinde ciro edilirse;
15.05.2011
320 Satıcılar
10.000,00
101 Alınan Çekler
10.000,00
15.05.2011
9...Nazım Hesaplar(Cirolarımız)
9…Nazım Hesaplar(Cir. Borç)
36
10.000,00

!!!! Vadeli Çekler 121 Alacak Senetleri ve 321
Borç Senetleri Hesabına kaydedilebilir. Bu
durum özün önceliği ilkesinin bir sonucudur.!!!!
10.000,00
ANKARA
102 Bankalar HsbMevduat Faizi- Örnek

VUK Md.281:“…Mevduat veya kredi sözleşmelerine müstenit alacaklar değerleme gününe
kadar hesaplanacak faizleriyle birlikte dikkate alınır.”

Örnek: XYZ işletmesi 15.07.2011 tarihinde 184 gün vadeli ve % 10 faiz oranlı 20.000 $ tutarlı bir döviz
tevdiat hesabı açtırmış ve 1$=1,4.-TL kuru üzerinden kayıtlara alınmış durumdadır. İşletme, döviz tevdiat
hesabının faizini vade sonunda alacaktır. Bilanço gününde değerleme kuru 1$=1,5.-TL.dir.
1)
Hesap Açılış Kaydı
15.07.2011
102 Bankalar
102.03 Vadeli Döviz Tevdiat Hsb.
4)
100 Kasa
28.000,00
20.000 $ x 1,4 = 28.000,00.-TL
2)
31.12.2011
Dön. Sonu Kur Değerlemesi Kaydı
102 Bankalar
102.03 Vadeli Döviz Tevdiat Hsb.
2.000,00
D. Sonu Faiz Tahakkuk Kaydı
181 Gelir Tahakkukları
İzleyen Dön. Faizin Tahsil Kaydı
102 Bankalar
1.179,61
193 Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar
1.389,03
642 Faiz Gelirleri
78,35
1.389,03
1.389,03
(20.000 $ x 184 gün x 0,10 faiz )/365 gün= 1.008,22 $ x 1,3 TL =1.310,68
TL Tevkifat %10 =131,07.-TL
Alternatif
15.01.2012
İzleyen Dön. Faizin Tahsil Kaydı
102 Bankalar
1.179,61
193 Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar
131,07
656 Kambiyo Zararı
185,20
Faiz Geliri : (20.000 $ x 169 gün x 0,10 faiz )/365 gün =926,02$
642 Faiz Gelirleri
926,02 $ x1,5 = 1.389,03-TL
181 Gelir Tahakkukları
37
131,07
181 Gelir Tahakkukları
Kambiyo Karı : 20.000 $ x 0,1= 2.000,00.-TL
31.12..2011
15.01.2012
656 Kambiyo Zararı
2.000,00
646 Kambiyo Karı
3)
İzleyen Dönemde Faizin Tahsili ( 15.01.2012 Kur
1$ =1,3.-TL)

28.000,00
106,85
1.389,03
(20.000 $ x 15 gün x 0,10 faiz )/365 gün= 82,20 $ x 1,3 TL =106,85 TL
108 Diğer Hazır Değerler







Vadesi Gelmiş Kuponlar
Pullar
Tahsil Edilecek Posta Havaleleri
Tahsil Edilecek Banka Havaleleri
Yoldaki Paralar
Diğer Çeşitli Hazır Değerler
Kredi kartı ile yapılan satışlar
…./…/.2011
108 Diğer Hazır Değerler
108.02 Pullar
100 Kasa
108 Diğer Hazır Değerler
108.01 Vadesi Gelmiş Kuponlar
225.000,00
200,00
İşletmenin Pul Alımına İlişkin Kayıt
…./…/.2011
770 Genel Yönetim Giderleri
30,00
108 Diğer Hazır Değerler
108.02 Pullar
30,00
Alınan Pulların 30,00.-TL’lik Kısmının Kullanılması

…./…/.2011
200,00
XYZ işletmesi 10.01.2011 tarihinde KDV hariç
1.000,00.-TL mal satmış, bedeli ve KDV kredi kartı
ile ödenmiştir.
10.01.2011
640 İştiraklerd. Temettü Gel.
225.000,00
Hisse senedi kuponlarının kesilmesi
1.180,00
600 Yurt İçi Satışlar
…./…/.2011
102 Bankalar
108 Diğer Hazır Değerler
108.03 Kredi Kartı Slipleri
1.000,00
391 Hesaplanan KDV
225.000,00
180,00
31.01..2011
108 Diğer Hazır Değerler
108.01 Vadesi Gelmiş Kuponlar
Tahsilin Yapılması
38
225.000,00
102 Bankalar
1.180,00
108 Diğer Hazır Değerler
108.03 Kredi Kartı Slipleri
ANKARA
1.180,00
11 Menkul Kıymetler







39
110 HİSSE SENETLERİ
111 ÖZEL KESİM TAHVİL, SENET VE BONOLARI
112 KAMU KESİMİ TAHVİL, SENET VE BONOLARI
118 DİĞER MENKUL KIYMETLER
119 MENKUL KIYMETLER DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-)
1 No.’lu MUGT: Menkul kıymetler edinildiğinde alış bedeli üzerinden
yukarıdaki hesaplara borç, elden çıkartıldığında ise, aynı bedel ile alacak
kaydedilir.
Menkul kıymetlerin satın alma giderleri "65. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider
Ve Zararlar" grubundaki ilgili gider hesabında izlenir. Menkul kıymetlerin
satışından doğan zararlar "Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlar"
grubundaki ilgili hesapta; kârlar ise "64. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve
Kârlar" grubundaki ilgili hesapta izlenir.
ANKARA
Menkul Kıymetlerin Değerlemesi
Değerlemesi
Dayanak
Alış Bedeli
VUK 279
Fon portföyünün %51Türkiye'de
kurulmuş bulunan şirketlerin
Hisse Snt. Oluşan Katılma Bel.
Alış Bedeli
VUK 279
Diğer Katılma Belgeleri
Kıst Getiri
Borsada Rayici Olmadığı İçin
Kar Zarar Ortaklığı Belgesi
Alış Bedeli
Getirisi İhraç Edenin Kar ve Zararına bağlı
Devlet Tahvilleri
Borsa Rayici
İMKB işlem görüyor.
Hazine Bonoları
Borsa Rayici
İMKB işlem görüyor.
Euro-Bond
Kıst Getiri
İMKB işlem görmüyor. Borsa Rayici yok
Finansman Bonoları
Kıst Getiri
Borsa Rayici yok
Banka Bonoları ve Banka Garantili Bonolar
Kıst Getiri
Borsa Rayici yok
Gelir Ortaklığı Senetleri
Kıst Getiri
Borsa etkin değil
Hisse Senetleri*
Yatırım Fonu
Katılma Belgeleri
Alış Bedeli
Bir iktisadi kıymetin satın alınması karşılığında ödenen veya borçlanılan bedeldir. Alış bedeli şadece
iktisadi kıymetin alış değerini kapsar, alışla ilgili diğer masrafları kapsamaz. Bu sebeple alış bedeli
maliyet bedelinden farklıdır.
Borsa Rayici
Gerek menkul kıymetler ve kambiyo borsasına, gerekse ticaret borsalarına kayıtlı olan iktisadi
kıymetlerin değerlemeden evvelki son muamele gününde borsadaki muamelelerinin ortalama değeri
Kıst Getiri
(İç Verim Y.) Alış bedeline vadesinde elde edilecek gelirin (kur farkları dahil) iktisap tarihinden
değerleme gününe kadar geçen süreye isabet eden kısmının eklenmesi
40
ANKARA
110 Hisse Senetleri
 Geçici olarak, elde tutulan hisse senetleri bu hesapta izlenir

XYZ işletmesi 26.05.2011 tarihinde A
bankasına verdiği talimatla nominal değeri
1,00.-TL’sı ve alış bedeli 5,00.-TL’sı olan
hisse senetlerinden 1.000 adet satın
almıştır. Bu işlemle ilgili 500,00.-TL
komisyon gideri ödenmiştir.
26.05.2011
110 Hisse Senetleri
653 Komisyon Giderleri
5.000,00
500,00
102 Bankalar
102.02 A Bankası
5.500,00
15.09.2011

15.09.2011 tarihinde Hisse senetlerinden
200 tanesi 4,00.-TL birim fiyattan
satılmıştır. Bu işlem için bankaya 200,00.TL komisyon ödenmiştir.
102 Bankalar
600,00
653 Komisyon Giderleri
200,00
655 Men. Kıy. Sat. Zararları
200,00
110 Hisse Senetleri
1.000,00
25.11.2011

25.11.2011
tarihinde
kalan
hisse
senetlerinden 300 tanesi 8,00.-TL birim
fiyattan satılmıştır. Bu işlem için bankaya
200,00.-TL komisyon ödenmiştir.
41
102 Bankalar
2.200,00
653 Komisyon Giderleri
110 Hisse Senetleri
645 Men. Kıy. Sat. Karları
ANKARA
200,00
1.500,00
900,00
111 Özel Kesim Tahvil, Senet ve Bonoları
112 Kamu Kesimi Tahvil, Senet ve Bonoları Örnekler
Örnek -1: XYZ işletmesi ABD Dolarına endeksli ABC AŞ. Tarafından çıkarılmış 2 yıl vadeli 360.000,00.TL(200.000 $) bedele sahip tahvil, 1 Temmuz 2011 tarihinde iktisap etmiştir. Tahvil 1 Temmuz 2012 tarihinde
%10 faiz (20.000 $) ödemelidir. (31.12.2011 tarihinde kur 1$=1,85.-TL’dir)
1)
01.07.2011
111 Özel Kesim Senet Tahvil Bonoları
111.01 ABC İşletmesi Tahvili
31.12..2011
111 Özel Kesim Senet Tahvil Bonoları (181)
111.01 ABC İşletmesi Tahvili
360.000,00
102 Bankalar
360.000,00
28.500,00
642 Faiz Gelirleri
646 Kambiyo Karları
18.500,00
10.000,00
Kıst Getiri =
Özel kesim tahvilleri kıst getiri ile
değerlenir!! Kıst Getiri(İç Verim Y.) :Alış
bedeline vadesinde elde edilecek gelirin
(kur farkları dahil) iktisap tarihinden
değerleme gününe kadar geçen süreye
isabet eden kısmının eklenmesidir.
Faiz Tahakkuku: (200.000 $ x 6 Ay x 0,10 faiz)/ 12 ay = 10.000 $ (10.000$ x
1,85= 18.500 TL) +
Kur Farkı : (200.000 $ x 1,85= 370.000 TL- 360.000. TL=10.000 TL
Anapara üzerinden kur değerlemesi yapılmalı mı?
Tartışınız? Bizce yapılmamalı!!!
Bize göre kayıt :
31.12..2011
181 Gelir Tahakkukları (111)
642 Faiz Gelirleri
42
ANKARA
18.500,00
18.500,00
111 Özel Kesim Tahvil, Senet ve Bonoları
112 Kamu Kesimi Tahvil, Senet ve Bonoları Örnekler
Örnek-2: 1 Haziran 2011 tarihinde çıkartılan %20 faizli tahvillerden 50.000,00.-TL lik ihraç gününde ve
nominal değeri üzerinden satın alınmıştır. Söz konusu tahviller 22 Temmuz 2011 tarihinde 52.000,00.-TL’den
satılmıştır.
1 Haziran 2011
22 Temmuz 2011
52 Günlük İşlemiş Faiz
2)
22.07.2011
102 Bankalar
İşlemiş Faiz =
(50.000 TL x 52 gün x 0,20 Faiz)
365
52.000,00
111 Öz. Kes. Sen. Tah. Bon.
642 Faiz Gelirleri
645 Men. Kıy. Sat. Karları
İşlemiş Faiz = 1.424,65.TL
Tahvilin 22 Temmuz 2011
= Alış Bedeli + İşlemiş Faizi
Tarihindeki Gerçek Maliyeti
= 50.000,00 TL + 1.424,65 TL
= 51.424,65 TL
Satış Karı = Satış Bedeli - Gerçek Maliyet
= 52.000,00 TL - 51.424,65 TL
= 575,35.-TL
43
ANKARA
50.000,00
1.424,65
575,35
111 Özel Kesim Tahvil, Senet ve Bonoları
112 Kamu Kesimi Tahvil, Senet ve Bonoları Örnekler
Örnek-3: XYZ işletmesi 01 Eylül 2011 tarihinde %20 faiz oranlı 6 aylık 100.000,00.- TL değerinde finansman
bonosunu peşin bedelle 90.977,07 TL’ye almıştır. 20 Ekim 2011 tarihinde aynı finansman bonosunu 92.000,00.TL’ye satmıştır.
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
Ocak
Şubat
Toplam
Başlanğıç: 1 Eylül
Gün Sayısı
30
31
30
31
31
28
181
Başlangıç: 20 Ekim
Gün Sayısı
11
30
31
31
28
131
3)
100 Kasa
20 Ekim Tarihindeki
=
İskonto Edilmiş Değer
1 +
20 Ekim Tarihindeki
= 93.302,66
İskonto Edilmiş Değer
44
92.000,00
655 Menkul Kıymet Satış Zararları
1.302,66
111 Öz. Kes. Sen. Tah. Bon.
642 Faiz Gelirleri
Nominal Değer
20 Ekim Tarihindeki
=
İskonto Edilmiş Değer
1 + (Faiz Oranı x
20.10.2011
Gün
365
)
131
365
)
90.977,07
2.325,59
Finansman Bonosunun
:
20 Ekim Tarihindeki Değeri
:
Alış Tutarı
:
İşlemiş Faiz
93.302,66
90.977,07
2.325,59
Finansman Bonosunun
:
20 Ekim Tarihindeki Değeri
:
Satış Tutarı
:
Fark (Satış Zararı)
93.302,66
92.000,00
1.302,66
100.000,00
(0,20
x
ANKARA
111 Özel Kesim Tahvil, Senet ve Bonoları
112 Kamu Kesimi Tahvil, Senet ve Bonoları Örnekler
Örnek-4: 1 Haziran 2011 tarihinde çıkartılan %20 faizli ve ihraç tarihinde nominal bedeli 50.000,00.-TL olan
tahviller 22 Temmuz 2011 tarihinde 52.000,00.-TL’den satın alınmıştır.
1.Yöntem (KPSS) – Kitaplar
2.Yöntem
22.07.2011
112 Kamu Kesim Senet Tahvil Bonoları
198 Diğ. Çeş. Dön. Var. (108)(136)
102 Bankalar
45
22.07.2011
50.575,35
112 Kamu Kesim Senet Tahvil Bonoları
1.424,65
102 Bankalar
52.000,00
ANKARA
52.000,00
52.000,00
119 Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karşılığı (-)
kıymetlerin borsa veya piyasa değerlerinde önemli ölçüde ya da
sürekli olarak değer azalması olduğu tespit edildiğinde ortaya çıkacak
zararların karşılanması amacı ile ayrılması gereken karşılıkların izlendiği
hesaptır.
Menkul
İşleyişi
:Değer azalışları için azalışın tamamını karşılayacak olan tutar bu
hesaba alacak "65. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlar" grubunda
yer alan "654. Karşılık Giderleri" hesabına borç kaydedilir. Kendisine karşılık
ayrılmış olan menkul kıymet elden çıkarıldığında veya değer düşüklüğünün
gerçekleşmemesi halinde bu hesaba borç kaydedilerek, karşılık tutarı "644.
Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabı"na aktarılarak kapatılır.
Değer
Düşüklüğü nedeniyle ayrılan karşılıklar kanunen kabul edilmeyen
gider olduğu için ayrıca nazım hesaplarda da izlenmesi gerekir.
46
ANKARA
119 Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karşılığı (-)

İşletmenin elinde bulunan ABC A.Ş.’nin
ihraç etmiş olduğu alış bedeli 100,00.- TL
olan 5.000 adet hisse senedi bulunmaktadır.
Söz konusu hisse senetlerinin 31.12.2011
tarihi itibariyle borsa değeri 88,00.- TL’dir.
31.12.2011
654 Karşılık Giderleri
K.K.E.G.
119 Men Kıy. Değ. Düş. Kar.
A) Söz konusu hisse senetleri 03.02.2012
tarihinde 100,00.- TL’den satılmıştır.
03.02.2012
100 Kasa
500.000,00
119 Men Kıy. Değ. Düş. Kar.
110 Hisse Senetleri
644 Kon. Kalm. Karşılıklar
Vergi. Tabi Olmayan Gel.
B) Söz konusu hisse senetleri 03.02.2012 tarihinde 95,00.- TL’den satılmıştır.
B)
03.02.2012
100 Kasa
475.000,00
119 Men Kıy. Değ. Düş. Kar.
60.000,00
655 Menkul Kıymet Sat. Zar.
25.000,00
110 Hisse Senetleri
644 Kon. Kalm. Karşılıklar
Vergi. Tabi Olmayan Gel.
47
60.000,00
*Değer Düşüklüğü: 500.000,00-440.000,00=60.000,00
A)

60.000,00
500.000,00
60.000,00
ANKARA
60.000,00
500.000,00
60.000,00
12 Ticari Alacaklar
32 Ticari Borçlar

120 ALICILAR

320 SATICILAR

121 ALACAK SENETLERİ

321 BORÇ SENETLERİ

122 ALACAK SENETLERİ
REESKONTU (-)

322 BORÇ SENETLERİ REESKONTU
(-)

124 ERTELENMİŞ FİNANSAL
KİRALAMA GELİRLERİ

326 ALINAN DEPOZİTO VE
TEMİNATLAR

329 DİĞER TİCARİ BORÇLAR

126 VERİLEN DEPOZİTO VE
TEMİNATLAR

127 DİĞER TİCARİ ALACAKLAR

128 ŞÜPHELİ TİCARİ
ALACAKLAR

129 ŞÜPHELİ TİCARİ
ALACAKLAR KARŞILIĞI (-)
48
ANKARA
120 Alıcılar
320 Satıcılar

İşletmenin faaliyet konusunu oluşturan
mal
ve
hizmet
satışlarından
kaynaklanan senetsiz alacaklarının
izlendiği hesaptır.

İşletmenin faaliyet konusu ile ilgili
her türlü mal ve hizmet alımlarından
kaynaklanan senetsiz borçlarının
izlendiği hesaptır.

XYZ işletmesi 01.02.2011 tarihinde
ABC AŞ.’ye 60.000,00.- TL + %18
KDV’lik malı kredili olarak satmıştır.

XYZ işletmesi 15.01.2011 tarihinde
DEF AŞ.’den 200.000,00.-TL+ %18
KDV’lik mal almış ve karşılığında
DEF AŞ.’ye borçlanılmıştır.
15.01.2011
01.02.2011
120 Alıcılar
49
153 Ticari Mallar
70.800,00
600 Yurt İçi Satışlar
60.000,00
391 Hesaplanan KDV
10.800,00
191 İndirilecek KDV
320 Satıcılar
ANKARA
200.000,00
36.000,00
236.000,00
321 Borç Senetleri
121 Alacak Senetleri

XYZ işletmesi 01.03.2011 tarihinde
ABC AŞ.’ye 120.000,00.- TL + %18
KDV’lik mal satmıştır. Mal bedelin
30.000.-TLsı için çek alınmış,
10.000,00.-TL ve KDV peşin tahsil
edilmiş, kalanı için ise senet
düzenlenmiştir. Söz konusu senet
20.04.2011 tarihinde DEF AŞ.’ne olan
borç karşılık olarak ciro edilmiştir.
01.03.2011

XYZ işletmesi 15.02.2011 tarihinde
DEF AŞ.’den 150.000,00.-TL + %18
KDV’lik mal satın almıştır. Bedelin
20.000,00.-TL ve KDV’sini peşin,
50.000,00.-TL’si keşide ettiği senet ile
ödemiş, kalanı için borçlanmıştır.
15.02.2011
100 Kasa
31.600,00
101 Alınan Çekler
30.000,00
121 Alacak Senetleri
80.000,00
600 Yurt İçi Satışlar
153 Ticari Mallar
191 İndirilecek KDV
120.000,00
391 Hesaplanan KDV
21.600,00
150.000,00
27.000,00
100 Kasa
47.000,00
320 Satıcılar
80.000,00
321Borç Senetleri
50.000,00
20.04..2011
320 Satıcılar
121 Alacak Senetleri
80.000,00
80.000,00
Poliçe, Bono, Çek Farkı Önemli
Nazım Hesapta Ciro İzlenmeli
50
ANKARA
Hatır Senedi

İşletmenin, ticari işlemlere dayanan gerçek bir alacağı olmadığı halde, kredi gereksinimlerini karşılamak üzere aldığı
poliçe ve bonolara hatır senetleri denir. Uygulamada bu senetlere finansman senedi adı verilmektedir.

Vergi Kanunları Açısından

Hatır Senetlerine reeskont ayrılması kabul edilmez.

Hatır senetlerine şüpheli alacak karşılığı ayrılması kabul edilmez.

(X) İşletmesi (Y) işletmesine 150.000.-TL ‘lik bir bono keşide etmiştir. İşletmelerin gerçek bir borcu yoktur.
Y işletmesi söz konusu Bonoyu Borcu olduğu Z işletmesine ciro etmiştir. (X) işletmesi (Y) işletmesinden
aldığı para ile (Z) işletmesine Vadesinde Bono tutarını ödemiştir.
(Y) Hatır Senedi Alanın Kaydı
(X) Hatır Senedi Düzenleyenin Kaydı
…./…/……
…./…/……
136 Diğer Çeşitli Alacaklar
121 Alacak Senetleri
150.000
321 Borç Senetleri
150.000
336 Diğer Çeşitli Borçlar
150.000
150.000
Ciro
Ödeme
321 Borç Senetleri
136 Diğer Çeşitli Alacaklar
320 Satıcılar
150.000
150.000
121 Alacak Senetleri
150.000
150.000
…./…/……
9…Nazım Hesap (Cirolarımız)
150.000
9… Nazım Hesap(Cir. Borçlar)
150.000
Ödeme
336 Diğer Çeşitli Borçlar
51
100 Kasa
ANKARA
Ciro İçin Nazım Hesap Kapatılır
150.000
150.000
122 Alacak Senetleri
Reeskontu(-)

Bilanço gününde, senetli alacakların
tasarruf değeri ile değerlenmesini sağlamak
üzere alacak senetleri için ayrılan reeskont
tutarlarının izlenmesinde kullanılır.
VUK Md. 281: “….Vadesi gelmemiş olan
senede bağlı alacaklar değerleme gününün
kıymetine irca olunabilir. Bu takdirde,
senette faiz nispeti açıklanmış ise bu nispet,
açıklanmamışsa
Cumhuriyet
Merkez
Bankasının resmi iskonto haddi uygulanır.”

İç İskonto Oranı (238 Seri No.’lu VUK GT):


F= A- [ (A x 360)/(360 + n x t)]

F= A x n x t/(360 + n x t)

F= İskonto Tutarı

A=Senedin Değeri

n= Faiz Oranı

t= Vade (Değer. günü ile sen. vadesi aras. gün sayısı)
322 Borç Senetleri
Reeskontu (-)

Bilanço gününde, senetli borçların tasarruf
değeri ile değerlemesini sağlamak üzere
borç senetleri için ayrılan reeskont
tutarlarının izlenmesinde kullanılır.

VUK Md. 285: “..Vadesi gelmemiş olan
senede bağlı borçlar değerleme günü
kıymetine irca olunabilir. Bu takdirde
senette faiz nispeti açıklanmışsa bu nispet,
açıklanmamışsa Cumhuriyet
Merkez
Bankasının resmi iskonto haddinde bir faiz
uygulanır.”…

“Alacak senetlerini değerleme gününün
kıymetine irca eden mükellefler, borç
senetlerini de aynı şekilde işleme tabi
tutmak zorundadırlar.”
Maliye Bakanlığı 1 seri nolu M.S.U.G.T. ile reeskont hesaplamasını zorunlu kılmış ancak 4 seri nolu tebliğ ile bu zorunluluğu
1994 yılı için ortadan kaldırarak, 6 seri nolu tebliğ ile belirsiz bir tarihe ertelemiştir.

52
ANKARA
İç İskonto Formülü:
İskonto Tutarı =
Senedin Değeri X Faiz Oranı X Süre(t)
360 + (Faiz Oranı X Süre(t))
Senedin Düzenlediği
Tarih
Değerleme Günü
Vade Tarihi
(t)
01.07.2010
31.12.2010
31.01.2011
31 GÜN
2010 yılı geliri
2011 yılı geliri
Reeskont işleminin amacı senedi parçalamak değildir. Amacı henüz tahsil edilmemiş geliri
parçalayarak geliri ilgili olduğu dönemler arasında ayırmaktır.
53
ANKARA
Neden İç İskonto ?
Neden iç iskonto sorusuna VUK 238 No.’lu GT’nin cevabı: “T.C. Merkez Bankasının reeskont işlemleri ile
ilgili uygulamasında ise vadesine en çok 92 gün kalmış olan senetler reeskonta kabul edilmekte; senedin
vadesinin belirlenmesinde faizin başlangıç tarihi olarak senedin reeskonta kabul edildiği tarihten bir önceki
gün esas alınmaktadır. Vadesi 92 günden daha fazla olan senetler ise reeskonta kabul edilmemektedir. İskonto
tutarı ise dış iskonto yöntemine göre, yani senedin itibari değeri üzerinden hesaplanmaktadır.”
İç İskonto
Dış İskonto

720 gün vadeli 10.000.000 lira nominal değerli bir
senede ilişkin iskonto tutarı şöyledir.

720 gün vadeli 10.000.000 lira nominal değerli
bir senede ilişkin iskonto tutarı şöyledir.

İskonto Tutarı F=A x n x t/(360 + n x t)

Dış İskonto Formülü F = (Axnxt) / 360

F=(10.000.000 X 0,55 X 720) /(360 + 0,55X720)

F = (10.000.000 x 0.55 x 720) / 360

F= 5.238.095 TL

F = 11.000.000 TL.

Halihazır senet değeri = Nominal değer - iskonto
tutarı

Halihazır senet değeri = Nominal değer iskonto tutarı

=10.000.000-5.238.095

= 10.000.000 - 11.000.000

= 4.761.905

= -1.000.000 TL

Bu itibarla, T.C. Merkez Bankasınca uygulanan
dış iskonto yönteminin çok uzun vadeler
taşıyabilecek
senetlerin
değerleme
günündeki kıymetlerinin hesaplanmasında
kullanılması
teknik
olarak
mümkün
bulunmamaktadır.
54
Reeskont Uygulaması
1. Alacak senetlerinin bir kısmı reeskonta tabi tutulurken bir kısmının reeskonta tabi tutulmaması
mükelleflere vergiye tabi kazançlarını istedikleri gibi ayarlama imkânı vereceği için tercihin
kısmen kullanılması mümkün değildir.
2. Alacak senetlerini reeskonta tabi tutan mükellefler borç senetlerini reeskonta tabi tutmak
zorundadır.
3. Alacağın isletme bünyesinde bir ticari faaliyetten doğmuş olmadır. (Senedin gelir yaratıcı
veya hâsılat unsuru olması gerekmektedir)

Avans niteliğinde alınan alacak senetlerine reeskont ayrılamaz.

Teslim koşulu ile yapılan taksitli satışlara ilişkin alınan alacak senetlerine reeskont
ayrılamaz.

Yıllara yaygın inşaat ve onarma isleri ile ilgili olarak alınan alacak senetleri için de
reeskont ayrılması mümkün değildir.
55
ANKARA
Reeskont Uygulaması
4. Alacak senedinin değerleme günü itibariyle isletmenin aktifinde yer alması gerekir.

İşletmenin aktifinde kayıtlı oldukları halde teminata veya emanete verilen senetlerle iki
farklı görüş mevcut:

1.Görüş: teminata verilen senetlerin isletmenin bu senetler üzerinde artık tasarruf
serbestisi bulunmadığı için bu tür teminata verilen senetlerin reeskonta tabi olamayacağı
yönündedir.(M.B. –Hes.Uz.)

2.Görüş: Teminatta Senedin sahibi senet üzerindeki alacak hakkını devretmemekte, sadece
senet üzerindeki tasarruf hakkı belirli ölçülerde sınırlanmış olmaktadır. Teminata
verilen senetlere reeskont ayrılabilir.(Danıştay)

Alacak senetlerinin tahsil amacıyla bankaya verilmesi, bu alacak üzerindeki hiç bir
hakkın ortadan kalkmaması sebebiyle, tahsile verilen alacak senetleri de reeskonta
tabi tutulabilirler.

Emanete verilen senetler ise tartışmasız olarak üzerinde herhangi bir tasarruf kısıtı
olmadığından reeskonta tabi tutulabilirler.
5. Alacak senetlerinin reeskonta konu olabilmesi için senedin üzerinde bir vade yazılı olması
gerekir.
56
ANKARA
Reeskont Uygulaması
6. Alacak senetlerinin değerleme günü itibarı ile reeskonta konu olabilmeleri için vadelerinin
henüz gelmemiş olması gerekmektedir.

VUK’ ta yazılı şartları taşıyarak şüpheli hale gelmiş senetler için reeskont ayrılamaz.

Benzer şekilde müflisten alınmış(borçlunun iflasının açılması) olan ve vadesi değerleme
gününden sonra gelen senetler de üzerlerinde yazılı alacak muaccel hale geldiği için
reeskonta konu olamazlar.( gayrimenkul ipoteği ile teminata bağlanmış olan alacaklar
dışında)(DİKKAT!!:Müflise olan senede bağlı borçlar için reeskont hesaplanır)
7. KDV Dâhil Düzenlenen Alacak Senetlerinde Reeskont uygulamasında iki farklı görüş
mevcut:1. görüş: KDV dahil tutar üzerinden, 2. görüş KDV hariç tutar üzerinden
reeskont ayrılması gerektiği şeklindedir.
8. Finansal Kiralama İşlemlerinde aktifleştirilen alacak ve borç tutarları reeskonta tabi
tutulamaz.
9. 64 Sıra No.lu VUK Sirkülerine (30.04.2013) göre artık ileri düzenleme tarihli çeklerin
değerleme gününde vadesi gelmemiş senede bağlı alacak ve borçlar için uygulanması
öngörülen reeskont uygulamasından yararlanması mümkün bulunmaktadır.
57
ANKARA
322 Borç Senetleri
Reeskontu (-)
122 Alacak Senetleri
Reeskontu(-)

XYZ işletmesi 24.02.2012 vadeli
ve %20 faizli 100.000,00.-TL
alacak senedini dönem sonunda
reeskonta tabi tutmuştur.
İskonto Tutarı: (100.000,00 x 55 x 0,20)/

XYZ işletmesi 11.03.2012 vadeli ve
%15 faizli 150.000,00.-TL borç
senedini dönem sonunda reeskonta
tabi tutmuştur.
İskonto Tutarı: (150.000,00 x 70 x 0,15)/
(360 + 55 x 0,20 ) =2.964,95
31.12.2011
31.12.2011
657 Reeskont Faiz Giderleri
322 Borç Senetleri Reeskontu
2.964,95
122 Alacak Senetleri Reeskontu
2.964,95
647 Reeskont Faiz Gelirleri
İzleyen Dönem Kaydı
58
4.251,00
647 Reeskont Faiz Gelirleri
4.251,00
01.01..2012
01.01.2012
122 Alacak Senetleri Reeskontu
(360 + 70 x 0,15) = 4.251,00
657 Reeskont Faiz Giderleri
2.964,95
2.964,95
322 Borç Senetleri Reeskontu
İzleyen Dönem Kaydı
ANKARA
4.251,00
4.251,00
8. Promosyon Revizyon Sorusu
Mükellef kurum 2011 yılında teslim edeceği emtia için aldığı alacak senedi için
dönem sonunda 50.000.-TL reeskont hesaplamıştır.

7. Promosyon Revizyon Sorusu

59
Kurum alacak senetleri reeskontunu yanlışlıkla 8.000.-TL fazla hesaplamış ve
kayıtlara intikal ettirmiştir.
ANKARA
126 Verilen Depozito ve
Teminatlar


XYZ işletmesi 20.04.2011 tarihinde bir satıcı
firmaya 750,00.-TL likitgaz depozitosu ile resmi
dairenin açtığı ihaleye girmek üzere 1.800,00.-TL
nakdi teminat yatırıyor.
15.05.2011 tarihinde resmi dairenin ihalesi
işletmenin üzerinde kalmadığından teminat geri
alınıyor. Aynı tarihte tarihinde tüpler geri
veriliyor.Satıcı firma tüplerdeki hasar nedeniyle
sözleşme uyarınca 122,00.-TL keserek kalan
depozitosu nakden ödüyor.
326 Alınan Depozito ve
Teminatlar

XYZ işletmesi 10.07.2011 tarihinde bir inşaat işi
için davet ettiği 5 firmanın her birinden
5.000,00.-TL geçici teminat istiyor.

Üçü nakit teminat veriyor.

Biri Banka teminat mektubu veriyor.

Biride Devlet Tahvilini teminat olarak veriyor.
10.07.2011
20.04.2011
126 Verilen Depozito ve Teminatlar
126.01 Likitgaz Depozitosu (750,00)
126.02 Teminat
(1.800,00)
100 Kasa
2.550,00
326 Alın. Depozito ve Teminat.
326.01Müte. AL. Nakit Tem.
100 Kasa
2.550,00
15.05.2011
100 Kasa
659 Diğer Olağan Gid. Ve Zararlar
126 Veril. Depoz. ve Teminatlar
126.01 Lik. Depoz. (750,00)
126.02 Teminatlar(1.800,00)
60
15.000,00
15.000,00
10.07.2011
900 Teminat Mektubundan Alacaklar
5.000,00
901 Tem. Mek. Borçlar
2.428,00
122,00
2.550,00
5.000,00
10.07.2011
930 Teminat Alınan Kıymetler
931 Tem. Kıy. Verenler
ANKARA
5.000,00
5.000,00
128 Şüpheli Ticari Alacaklar
129 Şüpheli Ticari Alacaklar
Karşılığı (-)

1 No.lu MSUGT : Ödeme süresi geçmiş bu nedenle vadesi bir kaç defa uzatılmış veya
protesto edilmiş, yazı ile birden fazla istenmiş ya da dava veya icra safhasına aktarılmış
senetli ve senetsiz alacakları kapsar.

VUK Md. 323 : Ticari ve zirai kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili olmak şartıyla;


1. Dava veya icra safhasında bulunan alacaklar;

2. Yapılan protestoya veya yazı ile bir defadan fazla istenilmesine rağmen borçlu tarafından ödenmemiş
bulunan dava ve icra takibine değmeyecek derecede küçük alacaklar;

şüpheli alacak sayılır.

Yukarıda yazılı şüpheli alacaklar için değerleme gününün tasarruf değerine göre pasifte karşılık
ayrılabilir. Bu karşılığın hangi alacaklara ait olduğu karşılık hesabında gösterilir. Teminatlı alacaklarda
bu karşılık teminattan geri kalan miktara inhisar eder. Şüpheli alacakların sonradan tahsil edilen
miktarları tahsil edildikleri dönemde kar-zarar hesabına intikal ettirilir.
XYZ işletmesi alıcılardan olan alacağının
50.000,00.-TL ‘lik kısmının şüpheli hale
geldiğini saptamış olup, bununla ilgili
25.000,00.-TL’lik karşılık ayrılmıştır.
31.12.2011
128 Şüpheli Ticari Alacaklar
120 Alıcılar
50.000,00
31.12.2011
654 Karşılık Giderleri
129 Şüp. Tic. Al. Karşılığı
61
50.000,00
ANKARA
25.000,00
25.000,00
Şüpheli Ticari Alacak
XYZ işletmesi izleyen dönemde şüpheli alacak karşılığı ayırdığı senede ilişkin olarak
mahkeme kararıyla ;
 A)30.000 TL,
 B)15.000 TL, ödenirse

B)
…/…./2012
A)
100 Kasa
30.000
129 Şüpheli T.Alacak Karşılığı
25.000
128 Şüpheli Tic. Alacaklar
(671) 644 Konusu Kalmayan Karş.
62
50.000
5.000
…/…./2012
100 Kasa
15.000
129 Şüpheli T. Alacak Karşılığı
25.000
689 Diğer Ol. Dışı Gider ve Zar. (681)
10.000
128 Şüpheli Ti. Alacaklar
ANKARA
50.000
Değersiz
Alacak
Şüpheli
Alacak
Vazgeçilen
Alacak



VUK Md-324

Borçlu açısından
gelir niteliğinde

Konkordato ve sulh
yoluyla

Karşılık hsb alınma
2- Vadesi gelmiş mi?

Üç yıl
3- Ciddi bir takip

Zararla itfa
VUK Md-322
Kanaat Verici Vesika :







Alacaktan
vazgeçildiğine
dair
konkordato anlaşması,
Mahkeme huzurunda, alacaktan
vazgeçildiğine dair düzenlenmiş
belgeler,
(Ancak
bu
tür
anlaşmalarda alacaklı ve borçlu
tarafından çift taraflı bir irade
beyanı gereklidir.)
Borçlunun ülkeye dönmemek üzere
terk ettiğini belirleyen haberler
(gazete, TV vb.) ve bunu
doğrulayan resmi makamlarca
verilmiş
belgeler.
Örneğin
borçlunun başka ülkelere sığınma
talebi vs.
Borçlunun
gaipliğine
dair
mahkeme kararları ve buna bağlı
olarak herhangi bir malvarlığı
olmadığına dair resmi belgeler,
(Dikkat ikisi bir arada olmalı)
Borçlunun malvarlığı bırakmadan
ölümü ve buna bağlı olarak
mirasçılarca alınan reddi – i miras
kararları,
Borçlunun
alacaklı
tarafından
açılan davayı kazandığına dair
mahkeme kararı,
63
Bilanço veya işletme
hesabına göre defter tutmalı
VUK Md-323
1- Alacağın, ticari ve ya zirai kazancın
elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile
ilgili olması gerekir ve mükellefler
bilânço esasına göre defter tutmaları
Gerekir. Hasılat kaydı
Avans
İşletme sahiplerinin şahsi alacakları
Hatır senedi
4- Şahsi kefaletle- Teminat
5-Dava ve icra safhasında olma

Bilanço usulünde defter
Tutmalı
 Bilanço usulünde defter
ANKARA
Tutmalı
Şüpheli Alacak Karşılığı
1. Alacağın, ticari ve ya zirai kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili olması gerekir ve
mükellefler bilânço esasına göre defter tutmaları gerekir. (İşlet. Hsp Esassı Karşılık Ayıramaz)

Alacağın isletmenin faaliyetiyle ilgili olması ve ticari veya zirai faaliyetin normal icapları dâhilinde
doğmuş olması gerekir.

Karşılık ayrılacak alacağın daha önceden hâsılat olarak kaydedilmesi gerekir. Kanun gerekçesi “diğer bir
ifade ile alacağın daha önce hâsılat hesaplarına intikal ettirilmiş olması”

Avans olarak verilen dolayısıyla hâsılat hesaplarına intikal ettirilmemiş bir alacak için şüpheli hale
gelmesi durumunda karşılık ayrılması mümkün değildir. (Aksi özelge var)





64
GİB’in görüşleri: Ayrılacağına İlişkin Özelge:“ileride teslim alınacak bir hizmet için sipariş avansı niteliğindeki
ödemelerin ticari faaliyetin devamı için yapılması ve bu tür ödemelerin Kanunun 323 üncü maddesinde belirtilen
şartları haiz olması halinde, bu ödemelerin tahsil edilemediği durumlarda karşılık ayrılması mümkün
bulunmaktadır. ” (23/08/2011 tarih ve B.07.1.GİB.4.16.17.02-VUK-11-25-183 sayılı Özelge)
Ayrılamayacağına İlişkin Özelge : “Şüpheli alacak karşılığı ayırıp bunu gider kaydetme imkânının sadece ticari ve
zirai işletmelere tanınmış olmasının nedeni ticari ve zirai kazançlarda, elde etmenin tahakkuk esasına bağlanmış
olmasıdır. Bunun sonucu olarak, ticari ve zirai işletme bünyesinde satılan mal ve hizmetin bedeli henüz tahsil
edilmeden hasılata intikâl ettirilmekte ve dönem kârının oluşumunu etkilemektedir. Satış bedeli veya hasılatın henüz
alacak aşamasında iken kârın hesaplanmasında dikkate alınmış olması, sonradan bunların işletme tarafından tahsilinin
şüpheli hale gelmesi durumunda dönem kârının fazla hesaplanması sonucunu doğuracaktır. Bu durumun giderilmesi
için, alacağın işletmeye girme ihtimalinin kaybolduğu anda zarar yazılması zorunludur. Kısaca, şüpheli alacağın zarar
kaydı, kazanç tespitindeki tahakkuk esasını düzenleyen bir esastır. Buna göre, şüpheli alacağın karşılık ayrılarak zarar
yazılabilmesi için kârın oluşumunu etkilemiş, yani daha önce tahakkuk esasına göre hasılat hesaplarına intikal
ettirilmiş olması gerekmektedir.” (25/06/2013 tarih ve 62030549-125[6-2012/89]-917 sayılı özelge (iş avansı ile
ilgili ama açıklaması iyi)
İşletme sahiplerinin şahsi alacakları için şüpheli alacak karşılığı ayırmaları mümkün değildir.
Gerçek bir mal teslimi ya da hizmet ifasından doğmayan ve sadece ticari ilişkiler nedeniyle firmaların
birbirlerine finansman alanında yardımcı olmak için verdikleri ve “hatır senedi” olarak tabir edilen
senetlere dayanan alacaklar için karşılık ayrılması mümkün değildir.
İştiraklerden Olan Alacaklar İçin Karşılık Ayrılmasında faaliyet konusu (emtia alım – satımı ya da
belli bir hizmetin ifası) ile ilgili ise karşılık ayrılabilir. Bunun haricinde holdinglerin ya da diğer
kurumların kredi sağlama, kefalet ve ya diğer türlü bir borç – alacak ilişkisinden doğan ve şüpheli hale
gelen alacakları için şüpheli alacak karşılığı ayırmaları mümkün değildir
ANKARA
Şüpheli Alacak Karşılığı
2. Alacağın icra veya dava aşamasında olması gerekir.
 Vadesi gelmiş mi? Tarihlere dikkat!!( alacaklar iflasın açılması ile birlikte muaccel hale
geleceklerinden alacağın vadesinin karşılık ayrılması noktasında bir önemi
bulunmamaktadır.)
 Ciddi bir takip işlemine başlanılmış mı? şüpheli alacak karşılığı ayırmadaki dava ya da
icra aşamasında olma koşulu alacakların iflas masasına kaydettirilmesi halinde
gerçekleşmiş olur.
 Aciz vesikasına bağlanan alacaklar için değerleme günündeki tasarruf değerleri üzerinden
karşılık ayrılabilir.
 Şahsi kefaletle teminat altına alınmış bir alacak için borçlu yanı sıra kefil hakkında da
icrai takibat yapılmadan şüpheli alacak karşılığı ayrılamaz. (Kefil kolektif şirket ise
şirketin tüzel kişiliği yanı sıra ortaklara da takip yapılmalı)
3. Dava veya icra takibine değmeyecek kadar küçük alacaklar için yapılan protesto ve yazı ile
birden fazla kez istenilmiş olması gerekir.
 Küçük alacak: alacağın takibi için yapılması gereken avukatlık ücreti, noter ve posta
masrafı, yargı harcı gibi giderlerin toplamının dikkate alınması gerekmektedir.( 284 Sıra
No.lu VUK Genel Tebliği) Ancak dava ve icra masraflarının alacaklının açtığı dava ve
başlattığı icranın lehine sonuçlanması neticesinde borçlu tarafından ödendiği
düşünüldüğünde hiçbir alacağın dava ve icra masrafına değmeyecek derecede küçük
olmadığı
 Noter kanalı ile yapılan protesto ya da yazının borçluya ulaşmış olmalıdır.
65
ANKARA
Şüpheli Alacak Karşılığı
4. Teminatlı alacaklar için karşılık ayrılan kısmın teminattan arta kalan tutarla
sınırlı olması gerekir.
 Şahsi kefalet, banka teminat mektubu, gayrimenkul ipoteği vb. birçok
unsur teminat olarak sayılabilir.
 Kanunda net bir belirleme yapılmadığından alacağın sigortalı olması da
teminat hükmünde kabul edilebilir.
5. Karşılığın hangi alacağa ait olduğunun karşılık hesabında gösterilmesi
gerekir.
6. Karşılığın alacağın şüpheli hale geldiği dönemde ayrılması gerekir.


İdarenin görüşü: genel amortisman hükümlerinden hareketle alacak şüpheli hale geldiği
dönemde karşılık ayrılmalıdır.
Danıştayın görüşü: şüpheli hale geldiği kesin olan alacaklar için herhangi bir yılda
karşılık ayrılabilir.
7. KDV’den kaynaklanan alacak için şüpheli alacak karşılığı ayrılabilmesi için;
alacağın ilgili dönemin kayıtlarına girmesi ve katma değer vergisi
beyannamelerinde beyan edilmesi gerekir
66
ANKARA
Şüpheli Alacak Karşılığı
8. Yurt Dışından Olan Alacaklara Karşılık Ayrılması için alacağın dava ve icra safhasında
olunduğunun ispatı önemlidir. (Dış temsilciler vasıtası ile tevsiki zorunlu)

Asıl alacağa bağlı olarak oluşan kur farkları için de karşılık aynı prosedür çerçevesinde
ayrılabilir.
9. Kamu Kurumlarından Olan Alacaklara şüpheli alacak karşılığı ayrılmasında Maliye
Bakanlığı alacağın mutlaka tahsil edileceği gerekçesi ile karşılık ayrılamayacağı, Hes. Kur.
ise karşılık ayrılabileceğini belirtmekte.
67
ANKARA
8. Promosyon Revizyon Sorusu

İşletme 2010 yılında vadesi geldiği halde tahsil edemediği alacağı için dava açmıştır ve
tamamına karşılık ayırmıştır. Açılan dava ile igili olarak şirket avukatından şu bilgiler
alınmıştır:”söz konusu alacak için dava açılmış olup devam etmektedir. Söz konusu alacağın
50.000.-TL’lik kısmı daha sonradan tahsil edilmiştir. Ayrıca borçlunun 4 adet gayrimenkulüne
haciz konulmuştur ve belirlenen değeri 100.000.-TL’dir.” Mükellef kurumun tahsil edilen
alacak ve haciz işlemi ile ilgili olarak herhangi bir işlem yapmadığı tespit edilmiştir.
9. Promosyon Revizyon Sorusu

Mükellef kurum, müşterisi olan (XYZ) AŞ.’ye 25.000.-TL tutarında mal satmış, karşılığında da
15.10.2009 vadeli bono almıştır. (XYZ) A.Ş. Söz konusu tutarı vadesinde ödememiş olup, mükellef
kurum 30.12.2009 tarihinde icraya başvurmuştur. 31.12.2009 tarihinde ise (XYZ) A.Ş. Mükellef
kuruma söz konusu tutar için 05.01.2010 vadeli 26.000.-TL’lik yeni bir senet teklif etmiş, mükellef
kurum da söz konusu teklifi kabul etmiştir. Mükellef kurum 25.000.-TL için şüpheli alacak karşılığı
ayırmış ve bu tutarı kurum kazancının tespitinde gider olarak dikkate almıştır.
6. Promosyon Revizyon Sorusu

Kurum özel bir şahıstan olan 20.000.-TL alacağı için avukata başvurmuş ve karşılık ayırmıştır..
68
ANKARA
13 Diğer Alacaklar
33 Diğer Borçlar









131 ORTAKLARDAN
ALACAKLAR
132 İŞTİRAKLERDEN
ALACAKLAR
133 BAĞLI ORTAKLIKLARDAN
ALACAKLAR
135 PERSONELDEN ALACAKLAR
136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR
137 DİĞER ALACAK SENETLERİ
REESKONTU (-)
138 ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR
139 ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR
KARŞILIĞI (-)
69





331. ORTAKLARA BORÇLAR
332. İŞTİRAKLERE BORÇLAR
333. BAĞLI ORTAKLIKLARA
BORÇLAR
335. PERSONELE BORÇLAR
337. DİĞER BORÇ SENETLERİ
REESKONTU (-)
339. DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR
ANKARA
15 Stoklar

150 İLK MADDE VE MALZEME

151 YARI MAMULLER - ÜRETİM

152 MAMÜLLER

153 TİCARİ MALLAR

154

155

156


157 DİĞER STOKLAR


158 STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ
KARŞILIĞI (-)

159 VERİLEN SİPARİŞ
AVANSLARI
70

71 DİREKT İLKMADDE VE
MALZEME GİDERLERİ




710. DİREKT İLKMADDE VE
MALZEME GİDERLERİ
711. DİREKT İLKMADDE VE
MALZEME YANSITMA HESABI
72 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ
720. DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ
721. DİREKT İŞCİLİK GİDERLERİ
YANSITMA HESABI
73 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ


730. GENEL ÜRETİM GİDERLERİ
731. GENEL ÜRETİM GİDERLERİ
YANSITMA HESABI
ANKARA
150 İlk Madde ve Malzeme
151 Yarı Mamüller - Üretim
152 Mamüller
Cari Dönem
ÜRETİM MALİYETİ
A-
Direkt İlk Madde ve Malzeme
Giderleri
B-
Direkt İşçilik Giderleri
500
C-
Genel Üretim Giderleri
750
D-
Yarı Mamul Kullanımı
1.000
I-
71
Üretim
150
710
1-
Dönem Başı Stok (+)
150
2-
Dönem Sonu Stok (-)
(300)

Satılan alınan ilk madde ve
malzemeden üretime sevk
edilen kısma ait tutar
Maliyet
Hesaplarından
710’no.lu
hesabın
Borcuna kaydedilir.

Üretim sürecine İşçilik ve
Genel
üretim
maliyetlerinin girmesi ile
yarı mamulün üretilmesi
için
yapılan
maliyet
hesaplanır. Satılacak hale
gelen yarı mamuller 152
Mamuller hesabına alınır.
Mamül satılması halinde
satılan mamüle ait maliyet
620 no’.lu gider hesabının
borcuna kaydedilir.
720
+
730
151
ÜRETİLEN MAMUL
MALİYETİ
E-
Stok
2.100
Mamul Stoklarında Değişim
1-
Dönem Başı Stok (+)
500
2-
Dönem Sonu Stok (-)
(200)
SATILAN MAMUL MALİYETİ
2.400
Satılmazsa
152
Satılırsa
620
ANKARA
Stokların Ve Satılan Malların Değerlemesi

VUK Md. 274: Emtia, maliyet bedeliyle değerlenir…..

VUK Md. 275: İmal edilen emtianın(Tam ve yarı mamuller) maliyet bedeli aşağıdaki yazılı unsurları
ihtiva eder:
1.
Mamulün vücuda getirilmesinde sarfolunan iptidai ve ham maddelerin bedeli,
2.
Mamule isabet eden işçilik;
3.
Genel imal giderlerinden mamule düşen hisse;
4.
Genel idare giderlerinden mamule düşen hisse;(bu hissenin mamulün maliyetine katılması
ihtiyarıdır.);
5.
Ambalajlı olarak piyasaya arzedilmesi zaruri olan mamullerde ambalaj malzemesinin bedeli.
Mükellefler, imal ettikleri emtianın maliyet bedellerini yukarıdaki unsurları ihtiva etmek şartıyla
diledikleri usulde tayin edebilirler.
SÜREKLİ ENVANTER - ARALIKLI ENVANTER YÖNTEMLERİ
A. Sürekli- DevamlıAralıksız Envanter:
Bu yöntemde yapılan bir satış işleminden sonra maliyet kaydı hemen ardından
yapılır. Yani satış kaydı ile birlikte maliyet kaydı da yapılır. Bu yöntemin
:
uygulanabilmesi için yapılan satışların maliyetlerinin kolay bir şekilde tespit
edilmesi gerekir.
B. Süreksiz- DevamsızAralıklı Envanter
Bu yöntemde satılan ticari malların maliyeti, dönem sonunda envanter sonucu
:
bulunan mal stoklarına göre satışların maliyeti toplu olarak bir defada kayıt
yapılır.
72
ANKARA
Satın Alınan Emtiaya İlişkin Ortaya
Çıkan Kur Farkları ve Kredi Faizleri
***238 Sıra No.’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği***

Emtianın satın alınıp işletme stoklarına girdiği tarihe kadar oluşan
kur farklarının maliyete intikal ettirilmesi zorunludur. Stokta kalan
emtia ile ilgili olarak daha sonra ortaya çıkacak kur farklarının ise,
ilgili bulundukları yıllarda gider yazılması veya maliyete intikal
ettirilmesi mümkün bulunmaktadır.

İşletmelerin finansman temini maksadıyla bankalardan veya benzeri
kredi müesseselerinden aldıkları krediler için ödedikleri faiz ve
komisyon giderlerinden dönem sonu stoklarına pay vermeleri
zorunlu bulunmamaktadır. Buna göre mükellefler söz konusu
ödemelerini doğrudan gider olarak kaydedebilecekleri gibi,
diledikleri takdirde stokta bulunan emtiaya isabet eden kısmı
maliyete dahil edebileceklerdir.
73
ANKARA
Stok Değerleme Yöntemleri
1.
Fiili Maliyet Yöntemi
2.
Ortalama Maliyet Yöntemi
A.
B.
C.
3.
Basit Ortalama Maliyet Yöntemi
Basit Ağırlıklı Ortalama Maliyet
Yöntemi
Hareketli Ağırlıklı Maliyet
Yöntemi
:
Bu yöntemde satın alınan ya da imalata verilen ilk madde ve malzemenin
miktarı önemli olmaksızın bütün alımların birim maliyetlerinin basit
aritmetik ortalaması alınır. Bulunan değer dönem sonu stoklarının
değerlemesinde birim maliyet olarak dikkate alınır
:
Bu yöntemde maliyet, varsa dönem başı mal mevcudu ve dönem içerisinde
alınan malların toplam maliyetlerinin toplam mal miktarına bölünmesi ile
tespit edilir. Bu yöntem basit ortalama maliyet yöntemine göre daha
sağlıklı sonuçlar verir ve fiyat değiĢmelerini birim maliyete ve dönem
sonu stoklara yansıtır
:
Bu yöntemde her yeni alış, satış ve üretime verilişte stokta bulunan mal, ilk
madde ve malzemenin ortalama birim maliyeti hesaplanarak çıkışlar bu
maliyetlerle değerlenir. Bu yöntemi uygulayabilmek için işletmelerin
kayıtlarını sürekli envanter yöntemine göre oluşturmaları gerekecektir.
Yöntemin uygulanması, sürekli ve düzenli envanter tutulmasını gerektirir.
:
Bu yöntemde, satılan veya üretime verilen malların, ilk giren mallardan olduğu
varsayılır. Yani malların giriş sırasına göre çıktığı varsayılır. Dolayısıyla,
dönem sonu stokunun son partilerden kaldığı düşünülür. Böylece dönem
sonu stoku son partilerin maliyeti ile değerlenmiş olur.
:
Bu yöntemde, yukarıdaki FIFO yönteminin aksine, ambardan çıkışların ambara
son giren mallardan yapıldığı varsayılır.
Bu yöntemin uygulandığı işletmelerde dönem sonu mal mevcudunun maliyeti,
ilk giren stokların maliyeti ile değerlenmiş olur. VUK açısından kaldırıldı
İtibari Maliyet Yöntemi
A.
FlFO (First In First Out)
Yöntemi
B.
LIFO (Last In Fırst Out)
Yöntemi:
74
ANKARA
Stok ve Maliyet Değerleme Yöntemleri
Örnek : (Y) Ticaret İşletmesinin, 2013 yılındaki (A) malına ilişkin ticari mal bilgileri
aşağıdaki gibidir.
(Y)Ticaret İşletmesinin 2013 yılı ticari mallarının satılan ticari mal maliyetini ve
dönem sonu stok değerini FİFO/LİFO/Ağırlıklı Ortalama Maliyet ve Hareketli Ağırlıklı
Ortalama Maliyet yöntemlerine göre hesaplayınız ?
75
ANKARA
FİFO- İlk Giren İlk Çıkar
76
ANKARA
LİFO- Son Giren İlk Çıkar
77
ANKARA
Ağırlıklı Ortalama Maliyet
78
ANKARA
Hareketli Ağırlıklı Ortalama Maliyet
79
ANKARA
Değerleme Yöntemlerinin Karşılaştırılması
D.S. STOK
TOPLAM
DEĞERİ
1.800,00
4.900,00
DEĞERLEME YÖNTEMLERİ
S.T.M.M.
1 FİFO-İlk Giren İlk Çıkar Yöntemi
3.100,00
2 LİFO-Son Giren İlk Çıkar Yöntemi
3.325,00
1.575,00
4.900,00
3 Ağırlıklı Ortalama Maliyet Yöntemi
3.229,55
1.670,45
4.900,00
4 Hareketli Ağırlıklı Ortalama Mal. Yöntemi
3.125,00
1.775,00
4.900,00
80
ANKARA
Üretim Maliyeti Hesaplama
1- İl Madde ve Malzeme Alımı ve Üretime Sevki
…./…/2011
Stok Alımı
…./…/2011
…./…/2011
2.360,00
Üretime Sevk
710 Direk İlk Madde ve Malz.
1.000,00
G.Ü.G.
730 Genel Üretim Giderleri
191 İnd. KDV
1.000,00
150 İlk Madde ve Malz.
500,00
90,00
102 Bankalar
1.000,00
3- Yarı Mamul-Üretim Maliyetinin Hesabı
590,00
4- Yarı Mamulün Mamul Hesabına Alınması- Satılması
…./…/2011
…./…/2011
151 Yarı Mamul-Üretim
2.500,00
711 D.İ.M.M Yansıtma Hsb.
721 D.İ.G. Yansıtma Hsb.
731 G.Ü.G. Yansıtma Hsb.
152 Mamuller
710 Direk İlk Madde ve Malz.
720 Direkt İşçilik Giderleri
730 Genel Üretim Giderleri
2.500,00
151 Yarı Mamul-Üretim
1.000,00
1.000,00
500,00
Yansıtma Hesapları Akt.
711 D.İ.M.M Yansıtma Hsb.
721 D.İ.G. Yansıtma Hsb.
731 G.Ü.G. Yansıtma Hsb
81
1.000,00
100 Kasa
100 Kasa
…./…/2011
İşçilik Gideri
720 Direkt İşçilik Giderleri
2.000,00
360,00
150 İlk Madde ve Malz.
191 İnd. KDV
…./…/2011
2- İşçilik ve Genel Üretim Gid. Yapılması
…./…/2011
2.500,00
Satılması
100 Kasa
4.720,00
600 Yurt İçi Satışlar
391 Hesaplanan KDV
1.000,00
1.000,00
500,00
1.000,00
1.000,00
500,00
4.000,00
720,00
…./…/2011
Maliyetin Gider Yazılması
620 Sat. Mam. Maliyeti
2.500,00
152 Mamuller
ANKARA
2.500,00
153 Ticari Mallar
Sürekli Envanter
Aralıklı Envanter
153 TİCARİ MALLAR
153 TİCARİ MALLAR
Dön. Baş. Stok
Alıştan İadeler
Dön. Baş. Stok
Alıştan İadeler
Alışlar
Alış İskontoları
Alışlar
Alış İskontoları
Alış Giderleri
Sat.Mal.Maliyeti
Alış Giderleri
Sat. İade Edilen
Mallar
*Maliyeti *
Borç Bakiyesi
_
Alacak Bakiyesi
Bu usulde: 153 no.’lu hesabın Borç Bakiyesi ile
Alacak Bakiyesi arasındaki fark Kaydi D.S.S verir.
Dönem sonunda tespit edilen Fiili D.S.S. İle Kaydi
D.S.S arasında fark sayım ve tesellüm noksanı veya
fazlası olarak değerlendirilir.
82
Dönem sonunda yapılan sayım ile hesabın bakiyesi
karşılaştırılır ve fark Sat. Mal. Maliyetini verir?
Bu usulde: D.S.S. Kaydi tutarı tespit edilemez.
Dönem sonunda sayım sonucu D.S.S tespit edilir.153
no.’lu hesabın Borç bakiyesi ile Alacak bakiyesi
arasındaki farktan Fiili D.S.S tutarı çıkarılır ve STMM
tespit edilir.
ANKARA
Soru :
Aralıklı envanter yöntemini uygulayan (N) işletmesinin 2010 yılı dönem başı ve dönem sonu mal
mevcudu sırasıyla 12.000 TL ve 13.000 TL olup, dönem içindeki mal alış-satışına ilişkin bilgiler
aşağıdaki gibidir:
Alınan Mallar
: 150.000
Alıştan İadeler
: 5.000
Satışlar
: 205.000
Alış İskontoları
: 18.000
Satış İskontoları : 12.000
Alış Giderleri(NakliyeVD.) : 8.000
Satıştan İadeler : 11.000





Dönem içinde satılan malların maliyeti ne
kadardır?

Aralıklı Envanter: (STMM)
(150.000+8.000+12.000)-(23.000+13.000)=134.000

İşletmenin mal satışına ilişkin karı ne
kadardır?
Aralıklı Envanter:
Karlılık hesaplanabilmesi için Soruda Satış İskontoları
ve satış iadeleri olarak verilen tutarların maliyete
ilişkin olmaması gereklidir.Şayet bu tutarlar Hasılat
tutarları ise:
Satışlar-(Satıştan İadeler+Satış İskontoları+STMM)=
205.000-(11.000+12.000+134.000)=48.000
Araklıksız envanter yönteminde STMM tutarı bilinen bir veridir. Bu anlamda Aralıksız envanter için
STMM tespitine yönelik bir soru anlamsızdır. Aralıksız envanter usulünde asıl Kaydi D.S.S tutarı
tespitinin sorulması mantıklıdır. Ayrıca Aralıksız envanter açısından yukarıdaki soru çözülmek istenirse
Satış İskontoları ve Satıştan İadelerin maliyet olarak ve hasılat olarak verilmesi gerekecektir.

83
ANKARA
Konsinyasyon Suretiyle Yapılan Satışlar
Konsiyatör
Malın Sahibi

Alıcı
Konsinyi
Malı Sat. için Emanet Alan
(X) İşletmesi(Konsiyatör), alış fiyatı 10.000.-TL olan malını Y işletmesine (Konsinyi) 11.000
TL’den göndermiştir. (Y) işletmesinin Satış fiyatı 12.000.-TL’dir.
1-Konsinyatörün Kaydı(Malın Gönderilmesi ) (X) İşletme
…./…/201.
157 Diğer Stoklar
…./…/201.
9… Nazım Hesap
Konsinye Mal
10.000
153 Ticari Mallar
10.000
…./…/201.
9… Nazım Hesap
Konsinye Mal Teslim Alanlar
9… Nazım Hesap
Konsinye Mal
84
2-Konsinyinin Kaydı (Y) İşletmesi
9… Nazım Hesap
Konsinye Mal Sahipleri
10.000
10.000
ANKARA
11.000
11.000
Konsinyasyon Suretiyle Yapılan Satışlar

(Y) İşletmesi söz konusu malı 12.000 TL+KDV nakit olarak satmış olup, (X) işletmesine
malın bedelini banka yoluyla havale etmiştir.
*-Konsinyatörün Kaydı (X) İşletmesi
**-Konsinyinin Satış Kaydı (Y) İşletmesi
…./…/201.
…./…/201.
102 Bankalar
100 Kasa
12.980
600 Yurtiçi Satışlar
391 Hesaplanan KDV
11.000
1.980
*-Konsiyatörün Maliyet Kaydı
10.000
10.000
153 Ticari Mallar
191 İndirilecek KDV
11.000
1.980
102 Bankalar
Nazım Hesabın kapatılması
12.980
Konsiyinin Maliyet Kaydı
…./…/201.
9… Nazım Hesap
Konsinye Mal Tes. Alanlar
12.000
2.160
…./…/201.
157 Diğer Stoklar
9… Nazım Hesap
Konsinye Mal
600 Yurtiçi Satışlar
391 Hesaplanan KDV
**-Konsiyinin Alış Kaydı
…./…/201.
621 Sat. Tic. Malın Maliyeti
14.160
…./…/201.
10.000
621 Sat. Tic. Mal. Maliyeti
10.000
11.000
153 Tic. Mallar
11.000
Nazım Hesabın Kapatılması
…./…/201.
9… Nazım Hesap
Konsinye Mal Sahipleri
85
9… Nazım Hesap
Konsinye
Mal
ANKARA
11.000
11.000
158 Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı(-)

VUK Md. 278: Yangın, deprem ve su basması gibi afetler yüzünden veyahut bozulmak, çürümek,
kırılmak, çatlamak, paslanmak gibi haller neticesinde iktisadi kıymetlerinde önemli bir azalış vaki
olan emtia ile maliyetlerin hesaplanması mutad olmayan hurdalar ve döküntüler, üstüpü, deşe ve
ıskartalar emsal bedeli ile değerlenir.

VUK Md. 274: Emtia, maliyet bedeliyle değerlenir. Emtianın maliyet bedeline nazaran değerleme
günündeki satış bedelleri % 10 ve daha fazla bir düşüklük gösterdiği hallerde mükellef, maliyet
bedeli yerine 267 nci maddenin ikinci sırasındaki usul hariç olmak üzere, emsal bedeli ölçüsünü tatbik
edebilir. Bu hüküm 275 inci maddede yazılı mamuller için de uygulanabilir.

VUK Md. 288: Hasıl olan veya husulü beklenen fakat miktarı katiyetle kestirilmeyen ve teşebbüs için bir
borç mahiyetini arz eden belli bazı zararları karşılamak maksadıyla hesaben ayrılan meblağlara karşılık
denir.Karşılıklar mukayyet değerleriyle pasifleştirilmek suretiyle değerlenir.Amortisman kayıtları
hakkındaki özel hükümler mahfuzdur.
…./…/2011
…./…/2011
157 Diğer Stoklar
100 Kasa
xxxx
153 Ticari Mallar
xxxx
…./…/2011
654 Karşılık Giderleri.
158 Stok D. D. K.
ccccc
600 Yurt İçi Satışlar
391 Hesaplanan KDV
…./…/2011
yyyy
yyyy
158 Stok D.D. K.
621 Sat. Tic. Mal Maliyeti. (623)
157 Diğer Stoklar
86
ANKARA
Aaaaa
bbb
158 Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı(-)
(X) İşletmesi, iş yerinde çıkan yangın sonucu 100.000TL maliyet bedeli olan emtiası zarar görmüş, işletme
zarar uğrayan malların değer tespiti için takdir komisyonuna başvurmuştur. Takdir komisyonu malın değerini
20.000 TL takdir etmiştir. İşletme 80.000.-TL karşılık ayırmıştır. Söz konusu emtia izleyen dönemde söz
konusu malı; (A-) 10.000.-TL’ye (B-) 30.000.-TL’ye satmıştır.

…./…/2011
157 Diğer Stoklar
(A)
100 Kasa
100.000
153 Ticari Mallar
100.000
…./…/2011
654 Karşılık Giderleri.
80.000
…./…/2012
(B)
100 Kasa
11.800
600 Yurt İçi Satışlar
10.000
391 Hesaplanan KDV
1.800
…./…/2012
80.000
158 Stok D. D. K.
…./…/2012
35.400
158 Stok Değ. Düş. Kar
80.000
621 Sat. Tic. Mal. Mal.(623)
10.000
689 Diğ. OL. Dış. Gider ve Zar. (681)
10.000
157 Diğer Stoklar
600 Yurt İçi Satışlar
30.000
391 Hesaplanan KDV
5.400
…./…/2012
158 Stok Değ. Düş. Kar
80.000
621 Sat. Tic. Mal. Mal.(623)
30.000
157 Diğer Stoklar
(671) 644 Konusu Kal. Karşılıklar
87
100.000
10.000
ANKARA
100.000
158 Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı(-)

Değer Düşüklüğü karşılığı ayrılan malların sonradan satılması halinde maliyet kaydı ve değer
düşüklüğünün kapatılması kaydı üç ayrı yöntem ile yapılabilir. Üç yöntemde gider- gelir
açısından aynı sonucu verecektir.
1. Yöntem (SATIŞ TUTARININ Maliyet olarak Dikkate alınması)
…./…/2012
158 Stok Değ. Düş. Kar
80.000
621 Sat. Tic. Mal. Mal.(623)
30.000
157 Diğer Stoklar
100.000
(671) 644 Konusu Kal. Karşılıklar
10.000
Gider
80.000
30.000
654 600
621 644
110.000
Gelir
30.000
10.000
40.000
Zarar:70.000
2. Yöntem (157 Yazılı Tutarın Maliyet Olarak DİKKATE ALINMASI)
Gider
80.000
100.000
…./…/2012
158 Stok Değ. Düş. Kar
621 Sat. Tic. Mal. Mal.(623)
80.000
100.000
(671) 644 Konusu Kal. Karşılıklar
80.000
3. Yöntem (157 Yazılı Tutar ile Ayrılan karşılık tutarı arsındaki farkın
Maliyet Olarak DİKKATE ALINMASI)
…./…/2012
158 Stok Değ. Düş. Kar
80.000
621 Sat. Tic. Mal. Mal.(623)
20.000
157 Diğer Stoklar
Gelir
30.000
80.000
100.000
157 Diğer Stoklar
88
654 600
621 644
180.000
110.000
Zarar:70.000
Gider
80.000
20.000
654 600
621 644
100.000
100.000
ANKARA
Zarar:70.000
Gelir
30.000
0
30.000
Çalınma, Yangın, Sel, Su basması,vd. Durumlarda
Malların Zayi Olması
1- Çalınma
A- Polis Tutanağı Varsa

B- Polis Tutanağı Yoksa
Polis Tutanağı çalınma durumunu tespit edildiği
gösterir.

Polis Tutanağı yoksa çalınmanın gerçekliği
kuşkuludur.
İşletmenin
sahipleri
malları
işletmeden çekmiş ve çalındığı bahanesini ileri
sürmüş olabilir. Bu durumda malların işletmeden
çekildiği kabul edilir.
B-Polis tutanağı olmayan mal çalınmasının muhasebeleştirilmesiİşletmeden Çekiş
A-Polis tutanağı olan mal çalınmasının muhasebeleştirilmesi
…./…/…..
…./…/…..
770 Genel Yönetim Gideri
131 Ortaklardan Alacaklar
118.000
141.600
(K.K.E.G.)
153 Ticari Mallar
(391) 191 İndirilecek KDV

600 Yurtiçi Satışlar
100.000
391 Hesaplanan KDV
18.000
Neden KDV de K.K.E.G. yazıldı?
21.600
…./…/…..
153 Tic. Mallar
89
120.000
Maliyet kaydı
621 Sat. Tic. Mal Maliyeti

(Emsal Bed.)
Hangi durum işletme için avantajlı ?
ANKARA
100.000
100.000
Çalınma, Yangın, Sel, Su basması, vd. Durumlarda
Malların Zayi Olması
2- Yangın
A- Maliye Bak. Mücbir Sebep Hali
İlan Edilen Yangın

B- Maliye Bak. Mücbir Sebep Hali
İlan Edilmeyen Yangın
Yukarıdaki ayrım KDV Kanunu Açısından Önem Arz Eder.

KDVK Md. 30: Aşağıdaki vergiler mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan katma değer
vergisinden indirilemez:

………………

c) Deprem, sel felaketi ve Maliye Bakanlığının yangın sebebiyle mücbir sebep ilân ettiği yerlerdeki yangın
sonucu zayi olanlar hariç olmak üzere, zayi olan mallara ait katma değer vergisi,

d) Gelir ve Kurumlar Vergisi kanunlarına göre kazancın tespitinde indirimi kabul edilmeyen giderler
dolayısıyla ödenen katma değer vergisi.
A-Maliye Bak. Mücbir Sebep Hali İlan Edilen Yangın
B-Maliye Bak. Mücbir Sebep Hali İlan Edilmeyen Yangın
…./…/…..
…./…/…..
770 Genel Yönetim Gideri
770 Genel Yönetim Gideri
100.000
153 Ticari Mallar
100.000
153 Ticari Mallar
(391) 191 İndirilecek KDV

90
Hangi durum işletme için avantajlı ?
ANKARA
118.000
100.000
18.000
Çalınma, Yangın, Sel, Su basması,vd. Durumlarda
Malların Zayi Olması
3- Sel, Su Basması
B- Su Basması
A- Sel

KDV Kanunu Açısından Sel ve Su basması hallerinde İndirim Mekanizması Farklı İşler
B-Su Basması
A-Sel
…./…/…..
770 Genel Yönetim Gideri
153 Ticari Mallar
…./…/…..
770 Genel Yönetim Gideri
100.000
100.000
153 Ticari Mallar
(391) 191 İndirilecek KDV
118.000
100.000
18.000

Tüm bu afetlerin gerçekleştiğinin resmi kurumlarca tespit edilmiş olması gereklidir.

Ayrıca bu afetler sonucu malda meydana gelen zayiyat takdir komisyonunca tespit olunmalıdır. Aksi halde
bu giderlerin Kanunen Kabul edilmesi mümkün değildir.

Zayi olan mallara ilişkin KDV hakkında 60 no.lu KDV Sirkülerine bakılmalı!!!

Malın tamamen yok olmaması, ancak değerinde önemli derecede düşüklük meydana gelmesi halinde malın zayi olması
hükümleri geçerli olmayacaktır. Bu durumda malların zayi olması değil düşük bedelle veya zararına satışı söz konusu
olacağından, bu malların iktisabı dolayısıyla yüklenilen KDV nin indirim konusu yapılabileceği tabiidir.
Zayi olan mallarda olduğu gibi indirilemeyecek KDV koşulları sonradan oluşmuş ve yüklenilen KDV nin daha önce indirim
konusu yapılmış olması durumunda, bu tutarların indirilemeyecek KDV haline dönüştüğü vergilendirme dönemine ait 1 No.lu
KDV Beyannamesinin "İlave Edilecek KDV" satırına dahil edilmesi suretiyle indirim hesaplarından çıkarılması
gerekmektedir.

91
ANKARA
Değeri Düşen Emtia İçin Sigorta Tazminatı Alınması

VUK Md.330: Emtia ve zirai mahsul ve hayvan kıymetlerinde vukua gelen zayiat dolayısıyla alınan sigorta
tazminatları bunların değerlerinden fazla olursa bu fazlalık kara alınır.

İşletme hesabı esasında tutulan defterde bu tazminat hasılat kaydedilir.

Bunların değerinden kasıt: değer düşüklüğünden önceki değeri (maliyet bedeli) mi, değer düşüklüğünden
sonraki değeri (emsal bedeli) mi? Yoksa uğranılan zarar mı?


M.A.ÖZYER’in görüşü: 278. madde uygulaması yapılarak değeri düşen malın emsal bedeli tayin
edilmeli daha sonra sigorta tazminatı ile karşılaştırılmalıdır(s.811).
100.000.-TL maliyet bedelli emtia, sel felaketi sonucu zarar görmüş olup, emtiaya ilişkin takdir
komisyonu 60.000.-TL emsal bedel belirlemiştir. İşletmenin emtiası sigortalı olup, sigortadan
80.000.-TL ödeneceği bilgisi işletmeye ulaşmıştır.
1-Değeri Düşen Malın Diğer stoka alınması
3- Sigorta tazminatı alınacağı haberine ilişkin kayıt
…./…/2012
157 Diğer Stoklar
…./…/2012
136 Diğer Çeşitli Alacaklar
100.000
153 Ticari Mallar
100.000
80.000
679 Diğ. Ol. Dışı. Gel. Ve Kar.
80.000
2. Karşılık Ayrılması
Gider
40.000
…./…/2012
654 Karşılık Giderleri
158 S. Değ. Düş. Karş.
40.000
40.000
Muhasebe kaydının sonucu madde lafzına uymuyor.Ancak olayın
mantığına bakılırsa;Sigorta şirketinin ödediği tazminat emtianın karşılığı
değildir, uğranılan zararı tazminine ilişkindir. Sigorta şirketi 80.000TL
92 zarar ön görmüş, takdir komisyonu ise 40.000 öngörmüştür.Aradaki fark
ANKARA
gelir kaydedilmiştir.

654 679
Gelir
80.000
40.000
Kar:40.000
80.000
159 Verilen Sipariş
Avansları
340 Alınan Sipariş
Avansları
Hukuk sisteminde avansları verenler açısından alacak, alan açısından borç olarak nitelendirmek mümkün
değildir. Avans ödemesi veren açısından borcun ifası, alan açısından alacağın tahsili hükmündedir. Bundan
dolayı avansların VUK 281-285 ve 280.(yabancı para cinsinden olanlar için) maddelerine göre değerlenmesi
mümkün değildir. Avanslar VUK ‘nun 289. maddesinden hareketle mukayyet değeriyle değerlenmesi
gerekir.(Denetim Kitabı Görüş)

Avans niteliğinde alınan alacak senetlerine reeskont ayrılamaz.

Avans olarak verilen dolayısıyla hâsılat hesaplarına intikal ettirilmemiş bir alacak için şüpheli hale
gelmesi durumunda karşılık ayrılması mümkün değildir. Aksini Söyleyen özelge: bkz: 23/08/2011
tarih ve B.07.1.GİB.4.16.17.02-VUK-11-25-183 sayılı özelge- Ayrılamayacağını söyleyene özelge
bkz: 25/06/2013 tarih ve 62030549-125[6-2012/89]-917 sayılı özelge (iş avansı ile ilgili ama açıklaması
iyi)

Avans olarak verilmesi halinde teslim gerçekleşmediği için KDV doğmaz(Fatura düzenlenmesi durumu
hariç)

Yabancı para cinsinden Avansların , yabancı para cinsinden alacak veya borçlar gibi değerlenip
değerlenemeyeceği tartışmalıdır.
…./…/2011
…./…/2011
159 Verilen Sipariş Avansları
100 Kasa
xxxx
100 Kasa
xxxx
159 Verilen Sipariş Avansları
100 Kasa (102, 103,320)
93
340 Alınan Sipariş Avansları
xxxx
…./…/2011
…./…/2011
153 Ticari Mallar
191 İnd. KDV
xxxx
340 Alınan Sipariş Avansları
120 Alıcılar (101,100,121)
Aaa
bbb
Xxxx
cccc
600 Yurt İçi Satışlar
391 Hsp KDV
ANKARA
Xxxx
yyyy
Zzzz
ddd
Ciro Primi

116 seri numaralı Katma Değer Vergisi Genel Tebliği ile fatura ve benzeri belgelerde ayrıca gösterilmeyip,
yıl sonlarında, belli bir dönem sonunda ya da belli bir ciro aşıldığında yapılan iskontolar ile ilgili olarak
açıklamalar yapılmış, idari görüş değişikliğine gidilmiş ve buna bağlı olarak 26 no.lu KDV Genel
Tebliği’nin (L) bölümü yürürlükten kaldırılmıştır.

116 seri numaralı Katma Değer Vergisi Genel Tebliği’ne göre; (Yeni düzenleme için Bkz: 1 Seri no.lu KDV
Genel Uygulama Tebliği III/A-6.1 bölümü)

Ciro primi, asıl işleme ilişkin KDV matrahının değişmesi sonucunu doğurmaktadır.

Düzeltme işlemi yapılırken, alıcı tarafından satıcı adına bir fatura ve benzeri belge düzenlenmelidir.

KDV matrahında değişikliğe neden olan iskonto tutarına ilk teslim veya hizmetin yapıldığı tarihte bu
işlem için geçerli olan KDV oranı uygulanmalıdır.
Ciro Primi Veren (Satıcı)
Ciro Primi Alan (Alıcı)
Ciro primi faturasına muhatap olan taraf (satıcı)
ise bu primi 611 no.lu SATIŞ İSKONTOLARI
hesabına kaydetmelidir.
Bu anlayışta ciro primleri fiyatı düzelten bir unsur
olduğundan, faturayı düzenleyen için bu prime
dayanak teşkil eden malın halen stokta olması
durumunda stok maliyetini azaltan bir unsur olarak
ilgili stok hesabına ters kayıt yapılmak suretiyle
muhasebeleştirilmesi gerekir. Prime esas teşkil eden
mal satılmışsa prim gelir kaydına konu edilmelidir.
94
ANKARA
Ciro Primi-Örnek

(X) işletmesi (Satıcı) yıl içinde belirlediği ciroyu aşan, alıcısı (Y) işletmesine 100.000.- TL iskonto yapmaya
karar vermiştir. Yıl içinde alıcı (Y) işletmesine teslim edilen malların KDV oranı %8’dir.
Ciro Primi Veren (Satıcı)
Ciro Primi Alan (Alıcı)
Alıcı tarafından yıl içinde iskontoya konu olan
malların tamamı satılmış ve gider kaydı yapılmışsa
..../...../2012
..../...../2012
611 Satış İskontoları
191 İnd. KDV
(320) 100 Kasa
100.000
108.000
8.000
600 Yurt İçi Satışlar
(120) 100 Kasa
108.000
100.000
391 Hsb KDV
8.000
iskontoya konu olan mallar stokta ise
..../...../2012
(320) 100 Kasa
153 Ticari Mallar
391 Hsb KDV
95
ANKARA
108.000
100.000
8.000
17 Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyeti








GVK Md. 42: Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat (dekapaj işleri de inşaat işi sayılır) ve onarma
işlerinde kar veya zarar işin bittiği yıl kati olarak tespit edilir ve tamamı o yılın geliri sayılarak, mezkur yıl
beyannamesinde gösterilir.
Mükellefler bu madde kapsamına giren hallerde her inşaat ve onarma işinin hasılat ve giderlerini ayrı bir
defterde veya tutmakta oldukları defterlerin ayrı sayfalarında göstermeye ve düzenleyecekleri beyannameleri
işlerin ikmal edildiği takvim yılını takip eden yılın Mart ayının başından yirmibeşinci günü akşamına kadar
vermeye mecburdurlar.
GVK Md. 43: Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarma işlerinde veya bu işlerin diğer işlerle
birlikte yapılması halinde müşterek genel giderler ve amortismanlar aşağıdaki esaslara göre dağıtılır:
1. Yıl içinde birden fazla inşaat ve onarma işinin birlikte yapılması halinde, her yıla ait müşterek genel
giderler bu işlere ait harcamaların (enflasyon düzeltmesi yapılan dönemlerde düzeltilmiş tutarlarının)
birbirine olan nispeti dahilinde;
2. Yıl içinde tek veya birden fazla inşaat ve onarma işinin bu madde şümulüne girmeyen işlerle birlikte
yapılması halinde, her yıla ait müşterek genel giderler, bu işlere ait harcamalar ile diğer işlere ait satış
ve hasılat tutarlarının (enflasyon düzeltmesi yapılan dönemlerde bunların düzeltilmiş tutarlarının)
birbirine olan nispeti dahilinde;
3. Birden fazla inşaat ve onarma işlerinde veya bu işlerle sair işlerde müştereken kullanılan tesisat, makina
ve ulaştırma vasıtalarının amortismanları, bunların her işte kullanıldıkları gün sayısına göre.
GVK Md. 44: İnşaat ve onarma işlerinde geçici ve kesin kabul usulüne tabi olan hallerde (5035 Sayılı
Kanunun 48/4-b maddesiyle değişen ibare. Geçerlilik:01.01.2004; Yürürlük:02.01.2004) geçici kabulün
yapıldığını gösteren tutanağın idarece onaylandığı tarih(*); diğer hallerde işin fiilen tamamlandığı veya fiilen
bırakıldığı tarih bitim tarihi olarak kabul edilir.
Bitim tarihinden sonra bu işlerle ilgili olarak yapılan giderler ve her ne nam ile olursa olsun elde edilen
hasılat, bu giderlerin yapıldığı veya hasılatın elde edildiği yılın kâr veya zararının tespitinde dikkate alınır.
96
ANKARA
Soru :
1. YYİO İŞİ (OKUL İHALESİ-RESMİ)
Harcama/Satış
Maliyeti(TL)
Hakediş/Satış
Hasılatı
ATİK-1
GÜN
GÜNORAN
İşin Başlangıç ve Bitiş
Tarihleri
Dönem
Başlangıç: 01.07.2009
01.07.2009-31.12.2009
100.000
200.000
6.000
1.500
120
%33
01.01.2010-31.12.2010
150.000
250.000
7.500
1.875
180
%50
01.01.2011-31.03.2011
50.000
100.000
3.000
750
90
%25
Bitiş: 31.03.2011
Stopaj
(%3)
Damga
Vergisi
2. YYİO İŞİ (KOOPERATİF -ÖZEL)
Harcama/Satış
Maliyeti(TL)
Hakediş/Satış
Hasılatı
ATİK-1
GÜN
GÜNORAN
İşin Başlangıç ve Bitiş
Tarihleri
Dönem
Başlangıç: 01.09.2010
01.09.2010-31.12.2010
50.000
80.000
2.400
---------
90
%25
01.01.2011-31.12.2011
150.000
200.000
6.000
---------
180
%50
01.01.2012-
………
………..
……….
---------
…..
Bitiş:-Devam Ediyor
Stopaj
(%3)
Damga
Vergisi
İNŞAAT MALZEMELERİ TİCARETİ
İşin Başlangıç ve Bitiş
Tarihleri
Dönem
İşe başlama:01.01.2009
01.01.2009-31.12.2009
75.000
150.000
-------
--------
180
%50
01.01.2010-31.12.2010
85.000
200.000
-------
--------
90
%25
01.01.2011-31.12.2011
100.000
300.000
-------
--------
90
%25
…………
………..
…….
……
Bitiş:-Devam Ediyor
01.01.2012-
Harcama/Satış
Maliyeti(TL)
Hakediş/Satış
Hasılatı
Stopaj
Damga
Vergisi
ATİK-1
GÜN
GÜNORAN
MÜŞTEREK GİDERLER :2009 YILI:200.000.-TL, 2010 YILI:300.000.-TL, 2011YILI:400.000.-TL
ATİK: 2009,2010,2011 (10.000.-TL)
97
2009 Kullanılmayan Gün:60 Oran :%17
ANKARA
2009 Yılı Kayıtları
1- 2009 Yılı YYİO İŞİ (OKUL İHALESİ-RESMİ) Dönem İçi Kayıtları
1
…/…/2009
740 Hizmet Üretim Maliyeti
1. YYİO İşi (Okul İhalesi-resmi)
191 İnd. KDV
Harcama Kaydı
2
…/…/2009
Hakediş Kaydı
102 Bankalar
100.000
228.500
295 Peşin Ödenen vergi ve Fonlar
18.000
740 Hizmet Üretim Maliyeti
1.500
1. Damga Vergisi
102 Bankalar
6.000
118.000
350 YYİO Hakedişleri
1. YYİO İşi (Okul)
200.000
391 Hesaplanan KDV
36.000
2- 2009 Yılı İnşaat Malzemeleri Ticareti Dönem İçi Kayıtları
3
…/…/2009
102 Bankalar
600 Yurt İçi Satılar
391 Hesaplanan KDV
98
Hasılat Kaydı
4
…/…/2009
621 Sat. Tic. Mal. Maliyeti
177.000
150.000
153 Ticari Mallar
27.000
ANKARA
Maliyet Kaydı
75.000
75.000
2009 Yılı Kayıtları
3- 2009 Yılı Müşterek Genel
Hesaplanması ve Kaydı
Giderlerin
2009 Yılı ATİK
Gün
Oran
1. YYİO İşi (Okul İhalesi-Resmi)
120
%33
3.300
İnşaat Malzemeleri Ticareti
180
%50
5.000
Çalışmayan Gün
60
%17
1.700
Toplam
360
%100
10.000
2009 Yılı Müşterek Giderlerin
Dağıtımı
Tutar
Harcama/
Satış Hasılatı
Oran
1. YYİO İşi (Okul İhalesi-Resmi)
100.000
%40
80.680
İnşaat Malzemeleri Ticareti
150.000
%60
121.020
Toplam
250.000
%100
201.700
5
ve
Amortisman
Giderlerinin
Amortisman ve Müş. Gid.Kaydı
31/12/2009
740 Hiz. Üretim Maliyeti
1. YYİO İşi (Okul İnşaatı) Amorti
3.300
770 Genel Yönetim Gid.
1. YYİO İşi Müşterek G. (80.680)
İnş. Malz. Ticareti Müş. G (121.020)
İnş. Malz. Ticareti Amor. G.(5.000)
Tutar
206.700
102 Bankalar
200.000
257 Birikmiş Amor.
10.000
4- 2009 Yıl Sonu YYİO İşi İle İlgili Maliyetlerin Bilanço Hesabına Devri
6
31/12/2009
Bilanço Hesabına Devir
170 YYİO Giderleri
1. YYİO İşi (Okul İnş.)
741 Hiz. Ür. Mal. Yans.
771 Genel Yön. Gid. Yns.
99
7
31/12/2009
Yansıtma Hsp. Kapatılması
741 Hiz. Ür. Mal. Yans.
185.480
771 Genel Yön. Gid. Yans.
104.800
80.680
740 Hiz. Ür. Maliyeti
770 Gen. Yön. Maliyeti
ANKARA
104.800
80.680
104.800
80.680
2009 Yılı Kayıtları
5- 2009 Yıl Sonu İnş. Malz. Ticareti İşi İle İlgili Gelir ve Giderlerin 690 Nolu
Hesaba Devri
8
31/12/2009
Gelirin Aktarılması
600 Yurt İçi Satışlar
31/12/2009
632 Gen. Yön. Gid.
150.000
690 Dönem K/Z
9
126.020
771 Genel Yön. Gid. Yans.
150.000
10
126.020
31/12/2009
771 Gen. Yön. Gid. yns
126.020
770 Genel Yön. Gid.
126.020
690 Dönem Karı/Zararı
11
621
632
75.000
126.020
150.000 600
201.020
150.000
31/12/2009
690 Dönem K/Z
621 Sat. Tic. M. Maliyeti
632 Gen. Yön. Gid.
100
Giderlerin Aktarılması
ANKARA
201.020
75.000
126.020
AKTİF VE PASİF GEÇİCİ HESAP KIYMETLER İLE
DÖNEMSELLİK İLKESİ- Dönem Ayırıcı Hesaplar
180 GEL. AY. AİT GİD.
380 GEL. AY. AİT GEL.
280 GEL. YIL. AİT GİD.
480 GEL. YIL. AİT GEL.
Gelecek hesap dönemine ait olarak peşin ödenen
giderler: VUK Md.283
Gelecek hesap dönemi ile ilgili olarak peşin tahsil
olunan hasılat: VUK Md.287
*Kira giderleri ,
(180)
*Sigorta Prim Giderleri,
(180)
*Faiz ve Komisyon Giderleri,
*Basın-yayın abone Giderleri,
*Bakım Onarım Giderleri vb.
*Zirai işletmelerde henüz hasadı yapılmamış mahsuller için
yapılan giderler de bu cümledendir.(VUK Md. 283/2)
*Yıllara sari inşaat işleri gibi cari hesap döneminde
tamamlanmayan işlerle ilgili yapılan giderler de bu çerçevede
değerlendirilmelidir
*Bu nitelikte olabilecek bir diğer yaygın kalem ise verilen
avanslardır. Avanslar, gelecekte gerçekleşmesi istenen, ancak
edimlerin henüz yerine getirilmemesi nedeniyle tekemmül
etmemiş, kısaca sonuç hesaplarıyla ilişki kurulmamış bir
işlemden doğmaktadır. (159- 259-269)
101
*Kira gelirleri,
*Basın-yayın abone gelirleri,
*Faiz ve komisyon gelirleri,
*Bakım Onarım Gelirleri
*Yıllara yaygın inşaat işlerine ilişkin hakediş (350)
*Alınan avanslar(340)
ANKARA
180 GEL. AY. AİT GİD.
380 GEL. AY. AİT GEL.
280 GEL. YIL. AİT GİD.
480 GEL. YIL. AİT GEL.



XY işletmesi 01.11.2010 tarihinde
Brüt 12.000.-TL tutarında bir yıllık
kira peşin ödenmiştir.
(G.V. Stopaj Oranı:2009/14592
sayılı B.K.K. %20)
İşletmeye dahil olmayan-KDV
İstisna (KDVK Md-17-4/d)




XY işletmesi 01.11.2010 tarihinde
Brüt 12.000.-TL tutarında bir
yıllık kira peşin tahsil etmiştir.
İşletmeye dahil -KDV Var
Fatura Düzenlenecek- Stopaj Yok
128 No.’lu GVGT
01/11/2010
01/11/2010
180 Gel. Ay Ait Giderler* (770) atılabilir
280. Gel. Yıllara Ait Giderler
2.000
10.000
100 Kasa
360 Ödenecek Vergi Fonlar
100 Kasa
9.600
2.400
14.160
380 Gel. Aylara Ait Gelirler
480 Gel Yılara Ait Gelirler
391 Hesaplanan KDV
2.000
10.000
2.160
*Bize göre 180 nolu hesap her ay tamamlandığında 770 gönderilmeli
31.12.2010
770 Genel Yönetim Gideri
180 Gel. AY. Ait Gid.
180 Gel. AY. Ait Gid.
280 Gel. Yıl. Ait Gid.
102
31.12.2010
380 Gel. Ay. Ait. Gelirler
480 Gel. Yıllara Ait Gelirler
2.000
10.000
2.000
10.000
2.000
10.000
649 Diğ. Olağan Gel. Ve Kar
380 Gel. Ay. Ait Gelirler
ANKARA
2.000
10.000
181 GELİR TAHAKKUKU
381GİDER TAHAKKUKU.
281 GELİR TAHAKKUKU
481 GİDER TAHAKKUKU
Cari Hesap dönemine ait Cari hesap dönemine ait olup
olup henüz tahsil edilmemiş henüz
ödenmemiş
olan
olan hasılat:(VUK m.283)
giderler :(VUK m.287)
Kira gelirleri
Alacak faizleri
Mevduat faizleri
103
Kira giderleri,
Elektrik giderleri,
Telefon giderleri,
Ücret, prim ikramiye, harcırah
ve tazminatlar,
Gecikme faizi ve zamları,
Faiz ve komisyon giderleri vb.
ANKARA
181 GELİR TAHAKKUKU
381GİDER TAHAKKUKU
281 GELİR TAHAKKUKU
481GİDER TAHAKKUKU

İşletme 31.12.2010 tarihinde mevduat
hesabına banka tarafından 10.000 TL
Faiz tahakkuk ettirildiği bilgisini
almıştır. (stopaj %15)?

İşletme 2010/şubat döneme ilişkin
1.500.-TL elektrik faturası 02.03.2010
tarihinde işletmeye ulaşmıştır.
02/03/2010
770 Genel Yönetim Gid.
1.500
381 Gider Tahakkuku
1.500
31/12/2010
181 Gelir Tahakkuku
642 Faiz Gelirleri

10.000
10.000
İşletmenin izleyen yılda ödeyeceği
banka faizi ile ilgili olarak dönem sonu
kadar olan kısmının 15.000 TL olduğu
hesaplanmıştır.
31.12.2010
780 Finansman Gideri
381 Gider Tahakkuku
104
ANKARA
15.000
15.000
19 DİĞER DÖNEN VARLIKLAR









190 Devreden KDV
191 İndirilecek KDV
192 Diğer KDV
193 Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar
195 İş Avansları
196 Personel Avansları
197 Sayım ve Tesellüm Noksanları
198 Diğer Çeşitli Dönen Varlıklar
199 Diğer Dönen Varlıklar Karşılığı (-)
105
ANKARA
Ödenecek KDV ile Sonraki Döneme Devreden
KDV’nin Tahakkuku

Şubat/2011 KDV dönemi KDV tahakkuk kaydı:

A) Hsp KDV: 60.000

B) Hsp KDV:60.000

İnd. KDV: 40.000

İnd. KDV:80.000
01-24/03/2011
391 Hsp. KDV
01-24/03/2011
391 Hsp. KDV
190 Devreden KDV
60.000
191 İnd. KDV
360 Ödenecek Ver. Ve Fonlar
60.000
20.000
191 İnd. KDV
40.000
20.000
80.000
KDV TEVKİFAT

100.000 TL Fason Tekstil (Tevkifat 1/2)
Fasoncunun Kaydı- Hizmeti Yapan
Tekstilcinin Kaydı- Hizmeti Alan
01-24/03/2011
120 Alıcılar
100 Kasa
600 Yurt İçi Satışlar
391 Hsp KDV
106
01-24/03/2011
730 Genel Üretim Gid.
191 İndirilecek KDV
100.000
9.000
100.000
9.000
320 Satıcılar
100 Kasa
360 Ödenecek Vergi ve Fonlar
ANKARA
100.000
18.000
100.000
9.000
9.000
Geçici Verginin Muhasebeleştirilmesi
Beyanname Verme
-Son Gün
Vade
Tarihi
2010/1. Dönem
01.01.2010-31.03.2010
14.05.2010
17.05.2010
10.000
2010/2. Dönem
01.01.2010-30.06.2010
14.08.2010
17.08.2010
20.000
2010/3. Dönem
01.01.2010-30.09.2010
14.11.2010
17.11.2010
30.000
2010/4. Dönem
01.01.2010-31.12.2010
14.02.2011
17.02.2011
40.000
2010/1.Dönem Geç Vergi Ödeme Kaydı
2010/4.Dönem Geç Vergi Tahakkuk Kaydı
17.05.2010
193 Peşin Ödenen Ver. Ve Fonlar
31.12.2010
193 Peşin Ödenen Ver. Ve Fonlar
10.000
102 Bankalar
10.000
2010/2.Dönem Geç Vergi Ödeme Kaydı
193 Peşin Ödenen Ver. Ve Fonlar
381 Gider Tahakkuku
20.000
20.000
2010/3.Dönem Geç Vergi Ödeme Kaydı
40.000
40.000
102 Bankalar
40.000
Geçici Vergi Mahsup Kaydı
17.11.2010
102 Bankalar
381 Gider Tahakkuku
17.02.2011
102 Bankalar
193 Peşin Ödenen Ver. Ve Fonlar
40.000
2010/4.Dönem Geç Vergi Ödeme Kaydı
17.08.2010
107
Geç. Ver.
Tutarı
Vergilendirme Dönemi
Dönem
25.04.2011
370 Dön. Karı Ver. ve D. Yas. Yük. Karş.
30.000
30.000
150.000
371 Dön. Kar. Peş. Ö.V.YY
360 Ödenecek Ver. Ve Fonl
193 no.lu hesabın Borç bakiyesi 371 nolu hesaba aktarıldı
ANKARA
100.000
50.000
195 İş Avansları


196 Personel Avansları
İşletme adına mal ve hizmet satın alacak,
işletme adına bir kısım gider ve ödemeleri
yapacak personel ve personel dışındaki
kişilere verilen iş avanslarının izlendiği
hesaptır.
İşletme personeline, işletmeye ait
Doğalgaz Faturasının ödenmesi için
1.500-TL para vermiştir.

Personel ve işçilere maaş, ücret ve
yolluklarına
mahsuben
önceden
ödenen avansların izlendiği hesaptır.

İşletme personeli Bay (a)’yı Adana’da yapılacak iş
bağlantısı için görevlendirmiş olup, yolluk gideri
olarak 200.-TL avans verilmiştir. Ayrıca Bay(a)’nın
bir aylık maaşı olan brüt 2.000 TL önden
ödenmiştir. Ödenen Yolluğun 50 TL harcanmamış
olup, personel tarafından geri verilmiştir.(stpj
%15).
…./…/…..
196 Personel Avansları
196.01 Maaş (2.000)
196.02 Yolluk (200)
…./…/…..
195 İş Avansları
100 Kasa
1.500
1.500
2.200
100 Kasa
360 Ödenecek Vergi ve Fonlar
Maaş Stopaj (%15)
1.900
300
Yolluklar GVK Md-24 göre gelir vergisinden istisna
…/…/…..
760 Paz. Sat. Dağ. Gid.
100 Kasa
196 Personel Avansları
108
ANKARA
150
50
200
2- DURAN VARLIKLAR
22 TİCARİ ALACAKLAR
23 DİĞER ALACAKLAR
24 MALİ DURAN VARLIKLAR
25 MADDİ DURAN VARLIKLAR
26 MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR
27 TÜKENMEYE TABİ VARLIKLAR
28 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER VE GELİR TAHAKKUKLARI
29 DİĞER DURAN VARLIKLAR
109
ANKARA
24 MALİ DURAN VARLIKLAR










240 Bağlı Menkul Kıymetler
241 Bağlı Menkul Kıymetler Değ. Düş. Karşılığı(-)
242 İştirakler
243 İştirakler Sermaye Taahhütleri(-)
244 İştirakler Sermaye Payları Değ. Düş. Karşılığı(-)
245 Bağlı Ortaklıklar
246 Bağlı Ortaklıklar Sermaye Taahhütleri(-)
247 Bağlı Ortaklıklar Ser. Payları Değ. Düş. Karşıl.(-)
248 Diğer Mali Duran Varlıklar
249 Diğer Mali Duran Varlıklar Karşılığı (-)
110
ANKARA
Mali Duran Varlıklar
Bağlı Menkul
Kıymet
İştiraklerdeki sermaye payları hesabında aranan asgari yüzdeleri taşımadığı için
iştirakler hesabında izlenemeyen, ancak uzun vadede elde tutulması amaçlanan hisse
: senetleri ile hisse senetleri dışında kalan ve uzun vadeli amaçlarla veya yasal
zorunluluklarla veya paraya dönüşme niteliği kaybolduğu için elde tutulan menkul
kıymetler bu hesapta izlenir.
İştirak
İştirakler hesabı, bir ortaklıktaki en fazla % 50 oranında olan sermaye payları veya oy
haklarının izlenmesinde kullanılır. İştirak edilen ortaklıklarda iştirak ilişkisinden
: bahsedebilmek için sermaye payı dikkate alınmaksızın sahip olunan oy hakkı veya
yönetime katılma hakkının en az % 10 oranında bulunması gerekir.
Bağlı Ortaklık
İşletmenin doğrudan veya dolaylı olarak yüzde 50 oranından fazla sermaye ya da oy
hakkına veya en az bu oranda yönetim çoğunluğunu seçme hakkına sahip olduğu
: iştiraklerin sermaye paylarının izlendiği hesaptır. Bağlı ortaklığın sahipliğinin
belirlenmesinde yukarıdaki kıstaslardan, yönetim çoğunluğunu seçme hakkı, esas
alınır.
İştirak Hissesi için Taahhütte bulunulması
Taahhüdün Yerine Getirilmesi
…/…/…..
242 İştirakler
243 İştirakler Ser. Taah.
…/…/…..
243 İştirakler Ser. Taah.
200.000
200.000
100 Kasa
200.000
200.000
***Mali duran varlıklar için ayrılan Değer Düşüklüğü Karşılıkları vergi kanunları
açısından K.K.E.G’dir..
111
ANKARA
25 MADDİ DURAN VARLIKLAR









250 Arazi Ve Arsalar
251 Yer Altı Ve Yer Üstü Düzenleri
252 Binalar
253 Tesis Makine Ve Cihazlar
254 Taşıtlar
255 Demirbaşlar
257 Birikmiş Amortismanlar(-)
258 Yapılmakta Olan Yatırımlar
259 Verilen Avanslar
112
ANKARA
Gayrimenkullerin Değerlemesi

VUK Md.-269:

VUK Md.-270:

VUK Md.-272:

İktisadi işletmelere dahil
bilumum gayrimenkuller
maliyet
bedelleri
ile
değerlenir.Bu kanuna göre,
aşağıdaki yazılı kıymetler
gayrimenkuller
gibi
değerlenir:

Gayrimenkullerde,
maliyet
bedeline, satınalma bedelinden
başka, aşağıda yazılı giderler
girer: 1. Makine ve tesisattan
gümrük vergileri, nakliye ve
montaj giderleri;


2. Mevcut bir binanın satın
alınarak yıkılmasından ve
arsasının
tesviyesinden
mütevellit giderler.

Noter,
mahkeme,
kıymet
takdiri, komisyon ve tellaliye
giderleri ile Emlak Alım ve
Özel
Tüketim
Vergilerini
maliyet bedelini ithal etmekte
veya genel giderler arasında
göstermekte
mükellefler
serbesttirler.
Normal bakım, tamir ve
temizleme giderleri dışında,
gayrimenkulü veya elektrik
üretim
ve
dağıtım
varlıklarını
genişletmek
veya iktisadi kıymetini
devamlı olarak artırmak
maksadıyla yapılan giderler,
gayrimenkulün veya elektrik
üretim
ve
dağıtım
varlıklarının
maliyet
bedeline eklenir.

…………….

1. Gayrimenkullerin
mütemmim cüzüleri ve
teferruatı;

2. Tesisat ve makinalar;

3. Gemiler ve diğer taşıtlar;

4. Gayrimaddi haklar.
113
ANKARA
Gayrimenkuller

İşletme, yönetim binası olarak kullanmak üzere
01.01.2008 tarihinde 1.000.000.-TL tutarında bir
bina satın almıştır.Söz konusu binanın devrine
ilişkin olarak notere 1.000-TL, topu işlemlerini
takip eden komisyoncuya ise 2.000.-TL ödeme
yapılmıştır. Söz konusu binanın ihtiyaçlara cevap
veremeyeceği anlaşılmış olup, 10.09.2008
tarihinde yıkılıp ihtiyaçlara uygun bir bina
yapılmasına karar verilmiştir. Binanın yıkımına
ilişkin 2008 yılında 200.000.-TL ödenmiş, yeni
bina ise 31.10.2010 tarihinde tamamlanmış olup,
inşaatla ilgili 2008 yılında 50.000 TL, 2009
Yılında 350.000 Tl ve 2010 yılında 400.000 TL
harcama yapılmıştır.
01/01/2008
252 Binalar
770 Gen. Yön. Gid.
191 İndirilecek KDV
1.000.000
3.000
180.540
102 Bankalar
1.183.540
10/09/2008
258 Yapılmakta Olan Yatırımlar
1.000.000
252 Binalar
1.000.000
…/09/2008
258 Yapılmakta Olan Yatırımlar
191 İnd. KDV
200.000
36.000
102 Bankalar
…/…/2008
258 Yapılmakta Olan Yatırımlar
191 İnd. KDV
…/…/2009
258 Yapılmakta Olan Yatırımlar
191 İnd. KDV
50.000
9.000
102 Bankalar
59.000
102 Bankalar
114
350.000
63.000
102 Bankalar
…/…/2010
258 Yapılmakta Olan Yatırımlar
191 İnd. KDV
236.000
413.000
31/10/2010
252 Binalar
400.000
72.000
2.000.000
258Yapılmakta Olan Yatırımlar
472.000
ANKARA
2.000.000
Yatırımların Finansmanında Kullanılan Kredilere İlişkin Faiz Giderleri
ile Yurt Dışından Döviz Kredisiyle Sabit Kıymet İthal Edilmesi Nedeniyle
Ortaya Çıkan Kur Farklarının Durumu
***163 Sıra No.’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği***

1. Yatırımların finansmanında kullanılan kredilerle ilgili faizlerden kuruluş dönemine ait olanların sabit
kıymetle birlikte amortisman yoluyla itfa edilmek üzere yatırım maliyetine eklenmesi gerekmekte; işletme
dönemine ait olanların ise, ilgili bulundukları yıllarda doğrudan gider yazılması ya da maliyete intikal
ettirilmek suretiyle amortismana tabi tutulması,

2. Döviz kredisi kullanılarak yurt dışından sabit kıymet ithal edilmesi sırasında veya sonradan bu kıymetlere
ilişkin borç taksitlerinin değerlemesi dolayısıyla ortaya çıkan kur farklarından, sabit kıymetin iktisap
edildiği dönem sonuna kadar olanların, kıymetin maliyetine eklenmesi zorunlu bulunmakta; aynı
kıymetlerle ilgili söz konusu dönemden sonra ortaya çıkan kur farklarının ise, ait oldukları yıllarda doğrudan
gider yazılması ya da maliyete intikal ettirilerek amortisman konusu yapılması,
mümkün bulunmaktadır. 187 Sıra No.lu GVGT BAK

***334 Sıra No.’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği***
Lehe oluşan kur farklarının da aktifleştirme işleminin gerçekleştiği dönemin sonuna kadar
oluşan kısmının maliyetle ilişkilendirilmesi, aktifleştirildikten sonraki döneme ilişkin olanların ise
kambiyo geliri olarak değerlendirilmesi veya maliyetten düşülmek suretiyle amortismana tabi
tutulması gerekecektir. Ayrıca, daha sonraki dönemlerde, seçimlik olarak hangi hak kullanılmışsa
o yönteme göre işlem yapılmasına devam edilecektir.
115
ANKARA
Kur farkı Gideri-Geliri
Faiz Gideri

İşletme 100.000 TL Banka Kredisi çekerek,
işletmenin
yeni
fabrikasında
üretimde
kullanılmak üzere bir adet makine almıştır. Bu
alımla ilgili 5.000.-TL nakliye gideri ödenmiştir.
Söz konusu krediye ilişkin banka dönem sonuna
kadar 10.000 TL faiz tahakkuk ettirmiştir. Nakliye
gideri ve bütün işlemlerin KDV Peşin ödenmiştir.
…./…/2008
253 Tes. Mak ve Cih.
191 İndirilecek KDV

İşletme 50.000 € değerinde işletmenin yeni
fabrikasına üretimde kullanılmak üzere bir adet
makine borçlanarak yurt dışından ithal edilmiştir.
Bu alımla ilgili 6.000.-TL gümrük vergisi ve
KDV peşin ödenmiştir. Alım tarihinde Kur:
1€=2,5 TL, Dönem sonunda Kur: 1€=2,6 ya da 1€
2,4
…./…/2008
253 Tes. Mak ve Cih.
191 İndirilecek KDV
105.000
18.900
102 Bankalar
100 Kasa
131.000
23.580
320 Satıcılar
100 Kasa
100.000
23.900
125.00
29.580
Kur: 1€=2,6
31/12/2008
31/12/2008
253 Tes. Mak. Ve Cih.
381 Gider Tahakkukları
253 Tes. Mak ve Cih.
10.000
5.000
320 Satıcılar
10.000
5.000
Kur: 1€ 2,4
31/12/2008
320 Satıcılar
5.000
253 Tes. Mak. Ve Cih.
116
ANKARA
5.000
10. Promosyon Revizyon Sorusu

Kurum kendi reklamını yapmak için 30 adet reklam panosu hazırlatmıştır. Reklam panosu
dolayısıyla 50.000.-TL bedel ve 9.000.-TL KDV ödenmiş, ödeme gider yazılmıştır. Ödenen
KDV indirim KDV olarak dikkate alınmıştır.

Kurum 200.000.-TL bedelinde bir adet makine ithal etmiş ve bu makine dolayısıyla 50.000.TL montaj bedeli ödemesi yapmıştır. Bu işlem ile ilgili olarak kurum 250.000.-TL’yi gider
yazmıştır.(Makinenin faydalı ömrü 5 yıl olarak kabul edilecektir.)
8. Promosyon Revizyon Sorusu

Mükellef kurum 2010 yılında mevcut işletmesinin yanına depo inşa ettirmeye başlamış ve
2010 yılında 300.000.-TL harcama yaparak tamamını 2010 yılında gider yazmıştır.Söz konusu
depo inşaatı 15.01.2011 tarihinde tamamlanmıştır.
117
ANKARA
Mevcutlarda Amortisman
1. Amortisman; VUK Md-313
 İşletmede bir yıldan fazla kullanılan
 1 yıllık kullanımın beklenmesine gerek yok, 1 yıldan fazla kullanılabilir
olmalı,
 Amortisman ayrılabilmesi için iktisadi kıymetin fiilen kullanılmasına
başlanması şart değildir, ancak aktife kaydedilmiş ve kullanıma hazır
halde bulunması gerekir.

Yıpranmaya, aşınmaya ve kıymetten düşmeye maruz kalan,
 Bu nedenle boş arsa ve araziler için amortisman ayrılamaz.

Gayrimenkuller, Gayrimenkul gibi değerlenen kıymetler (Gayrimenkullerın
mütemmim cüzileri ve teferruatı; tesis ve makineler; gemiler ve diğer taşıtlar;
gayrimaddi haklar), alet, edevat ve demirbaş eşya ile sinema filmleri için
ayrılır.
118
ANKARA
Amortisman Hesaplama Yöntemleri
Normal Amortisman
Azalan Bakiyeler

M.B. tarafından iktisadi kıymetler için
belirlenen faydalı ömürleri dikkate
alınarak amortisman ayrılır.

Amortisman oranı %50’yi aşmamak
üzere normal amortisman oranın iki
katı ayrılabilir.

Faydalı ömür süresince eşit tutarda
amortisman ayrılır.


Bilanço
ve işletme hesabında
usullerinde amortisman ayrılır.
Ayrılan
amortismanlar
iktisadi
kıymetin bedelinden düşülerek bakiye
değer üzerinden sonraki yıllarda
amortisman ayrılmaya devam olunur.

Normal amortisman usulü seçildikten
sonra azalan bakiyeler usulüne
geçilemez.

Yalnızca bilanço usulüne göre defter
tutan mükellefler Azalan Bakiyeler
usulüne göre amortisman ayrılabilir.

Azalan
bakiyelerden
amortismana geçilebilir.
119
ANKARA
normal
Amortisman Hesaplama Yöntemleri
Normal Amortisman
Azalan Bakiyeler
Maliyet Bedeli :
Faydalı Ömür :
İktisap Tarihi :
Amortisman Oranı
Yıllar
2008
2009
2010
2011
2012
Toplam
120
:
:
:
:
:
:
:
20%
Normal Amortisman
Maliyet Amortisman Amortisman
Bedeli
Oranı
Tutarı
100.000
20%
20.000
100.000
20%
20.000
100.000
20%
20.000
100.000
20%
20.000
100.000
20%
20.000
100.000
100.000
5 Yıl
2008
Amortisman Oranı
:
40%
Azalan Bakiyeler Yöntemiyle Amortisman
Bakiye
Amortisman Amortisman
Yıllar
Değer
Oranı
Tutarı
2008
:
100.000
40.000
40%
2009
:
60.000
40%
24.000
2010
:
36.000
40%
14.400
2011
:
21.600
40%
8.640
2012
:
12.960
12.960
Toplam :
100.000
ANKARA
Amortisman
Hesaplama
Yöntemleri
Amortisman
Hesaplama
Yöntemleri
Fevkalade Amortisman

Amortismana tabi iktisadi kıymet; (Menkul, gayri menkullerle haklar) (boş arsa ve araziler
kapsam dışı)
 Yangın, deprem, su basması gibi afetler nedeniyle değerini tamamen veya kısmen
kaybetmeli veya
 Teknik icatlar dolayısıyla teknik verim ve iktisadi kıymetleri düşerek kısmen veya
tamamen kullanılamaz hale gelmeli veya
 Cebri çalışma neticesinde aşırı yıpranma veya aşınmaya maruz kalmalıdır

Maliye Bakanlığına başvurulmalı; Maliye Bakanlığınca belirlenecek fevkalade ekonomik ve teknik amortisman
nispetinin belirlenmesinde değer kaybına uğrayan iktisadi kıymetin amortismandan arındırılmış net tutarı ve takdir
komisyonunca tespit edilen emsal(hurda) değer arasındaki fark göz önünde bulundurulmaktadır.

Fevkalade amortisman oranının tespitinde cari dönemin normal amortisman oranı da dikkate alınır.(BIYIK,KIRATLI
s.394) fevkalade amortisman nispetlerinin uygulandığı dönemde, buna ek olarak diğer yöntemlere göre(normal-azalan
bakiyeler) amortisman ayrılması mümkün değildir.(YALÇIN s.956)(Cebri çalışma için ayrıca amortisman nispeti
ayrılır)

Zarar gören amortismana tabi iktisadi kıymetlerin, sonradan tamir ettirilmek suretiyle tekrar kullanılabilir
duruma getirilmesi halinde VUK’nun 317. maddesi gereğince, fevkalade ekonomik ve teknik amortisman nispeti
tespiti edilmesi mümkün değildir.

Arıza ve kaza neticesinde değerini kaybeden amortismana tabi iktisadi kıymetler fevkalade amortisman hükümlerine
tabi değildir.
121
ANKARA
Amortisman Hesaplama Yöntemleri
KIST AMORTİSMAN
Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların
bu amaçla kullandıkları binek otomobilleri hariç olmak üzere, işletmelere ait binek otomobillerinin aktife girdiği
hesap dönemi için ay kesri tam ay sayılmak suretiyle kalan ay süresi kadar amortisman ayrılır. Amortisman
ayrılmayan süreye isabet eden bakiye değer, itfa süresinin son yılında tamamen yok edilir.
****BİNEK OTOMOBİLLER***
1. Kurumun Faaliyetini Kısmen veya Tamamen Binek Otomobillerin Kiralanması veya Çeşitli Şekillerde
İşletilmesi mi ya da Binek Otomobil Üretimi-Alım Satımı mı?
2. Faaliyet konusu yukarıdakiler arasında değilse Kıst Amortisman uygulanmış mı?(VUK md.320/2)
3. Faaliyet konusu yukarıdakiler arasında değilse KDV gider veya maliyet olarak dikkate alınmış mı?(md.30/2).
4. Binek otomobilin iktisabında kredi kullanılmışsa ya da yurt dışından döviz kredisiyle ithal edilmişse, krediye
ilişkin faizin veya borç taksitlerinin değerlemesi dolayısıyla ortaya çıkan kur farklarından ilgili kısmı maliyete
alınmış mı?(VUK 163 GT.)
5. Binek otomobile ait giderlerin (yakıt, tamir, bakım, vd.) GVK 40/5 kapsamında gayrisafi hasılattan indirilip
indirilemeyeceği( işte kullanılıp kullanılmadığı) ya da giderin mahiyetine göre VUK 272 maddesi göre
maliyete eklenmesi gerekip gerekmediği?( Ör: 2009/2 YMM Revizyon Sorusu Tespit 9-)
6. Kullanılmış binek otomobillerin satışında KDV Oranları;
İnsan taşımaya mahsus kullanılmış araçların (Bu kapsama steyşın vagonlar, yarış arabaları, arazi taşıtları,
motorlu karavanlar, elektirk, güneş, gaz, güneş enerjisi ile çalışan otomobiller, kar aracı gibi dahil: Oktar:266)
satışında KDV oranı %1,
Yüklendikleri KDV’leri indirim konusu yapabilen otomobil kiralama şirketleri, gerçek usulde vergilendirilen
taksi
el olarak satarken KDV oranı %18,
122işletmeleri ve sürücü kursları, aktifinde kayıtlı otomobilleri ikinci ANKARA
8. Promosyon Revizyon Sorusu

İşletme 2009 yılında satın alarak 200.000.-TL bedelle aktifine kaydettiği kamyon için 2009
yılında amortisman ayırmamıştır. 2010 yılında ise 80.000.-TL amortisman ayırmıştır. Bununla
ilgili olarak “2009 yılında amortisman ayırmayı unuttuk, bu nedenle 2010 yılında %20 yerine
iki yıllık oran olan %40 oranını dikkate alarak amortisman ayırdık. Bu olayda hazine aleyhine
herhangi bir durum yoktur, zira biz 2009 yılında yazabileceğimiz gideri 1 Yıl geç olarak yani
2010 yılında yazdık. Aslında bizim aleyhimize bir durum vardır.” şeklinde açıklama yapmıştır.
123
ANKARA
ATİK SATILMASI VE YENİLEME FONU

1. Şartları: VUK md. 328-329





2.Satış kazancı yenileme fonuna alınacak amortismana tabi iktisadi kıymetin yurtdışına ihraç
edilmek suretiyle satış kazancının döviz cinsinden elde edilmesinde, kur farklarının yenileme
fonuna etki edip etmediğine ilişkin iki farklı görüş mevcut:



Yeni İktisadi kıymet alınması mahiyetine göre zaruri olmalı
Yöneticilerle bu konuda karar verilmiş olmalı ve girişimde bulunulmuş olmalı,
Bilanço esasına göre defter tutulmalı ve pasifte geçici hesap açılmalı,
Yeni alınacak iktisadi kıymet, satışı gerçekleştirilen kıymetle aynı cinsten olmalı
Görüş: değerlemede oluşan kur farkı geliri olarak ayrıca değerlendirilmeli
Görüş: 1 No’lu MSUGT göre ihracatla ilgili olarak dönem içinde ortaya çıkan kur
farklarının 601 –Yurt Dışı Satışlar Hsp kaydedileceği belirtilmiş olup, aynı şey ATİK ‘lerin
döviz cinsinden satılması durumunda da geçerli olmalıdır. yani kur farkları yenileme fonu
ile ilişkilendirilmelidir.
3. İktisadi kıymet satışı ile Yenilemenin Aynı yılda olması durumunda Maliye Bakanlığı
müktezalarına göre pasifte karşılık ayrılması mümkün değildir????. DİKKAT: Ör:
03.10.2008 tarih ve 156-104534 sayılı Maliye Bakanlığı’nın özelgesi-????Recep BIYIK, Aydın
KIRATLI s.416???
124
ANKARA
ATİK SATILMASI VE YENİLEME FONU

4. Yenileme fonu ayırabilmek için satılan iktisadi kıymetin işin mahiyetine
göre yenilenmesinin zaruri olması veya bu hususta işletmeyi idare
edenlerce karar verilmiş ve teşebbüse geçilmiş olması gerekir.



Tasfiye halinde bulunan işletmeler için bir iktisadi kıymetin yenilenmesinin zaruri
olması söz konusu olamaz. Çünkü bu işletmeler zaten ekonomik hayattan çekilmek
üzeredir.
Satış veya sigorta tazminatı alınmasından doğan kar işletmeden çekilmişse,
yenileme fonu teşkil edilemez.(Özbalcı, VUK)
5. Satış karının hesaplanmasında dikkate alınacak amortisman tutarı,
zamanında fiilen ayrılmış olan amortismanlardan oluşur. Zamanında
ayrılarak gider yazılmamış olan amortismanlar satış karının tespitinde
dikkate alınmaz. Devir ve trampa halinde veya işletme sahiplerince
işletmeden çekilen iktisadi kıymet için de aynı şekilde işlem yapılır.
İşletmeden çekiş halinde satış bedeli yerine iktisadi kıymetin emsal bedeli
esas alınır.
125
ANKARA
ATİK SATILMASI VE YENİLEME FONU

6. Yenilemenin yapılabileceği süreye ilişkinde farklı görüşler mevcuttur.



126
Maliye Bakanlığının görüşü: İktisadi kıymetin satıldığı yıldan başlayarak (bu yılda
dahil) 3 yıl içinde yenileme gerçekleşmiş olmalıdır.
Danıştayın görüşü: İktisadi kıymetin satıldığı yılı takip eden yıldan başlayarak 3 yıl
içinde yenileme gerçekleşmiş olmalıdır.
Diğer görüş: Kanunda yıl ifadesi yer aldığı için bir yıl 365 gün olarak dikkate
alınarak, iktisadi kıymetin satıldığı günü takip eden 3 yıl içinde yenileme
gerçekleştirilmelidir.
ANKARA
Yenileme Fonu Muhasebe Kayıtları

İşletme yenilenmesine karar verdiği ve muhasebede kayıtlı değeri 100.000 TL olan
makineyi 01.07.2009 tarihinde 150.000 TL ye satmıştır. Satıştan elde edilen kar
özel fon hesabına alınmıştır. İşletme 01.02.2010 tarihinde 180.000 TL yeni bir
makine satın almıştır. Eski makinenin birikmiş amortismanı 50.000 TL dir. Yeni
makinenin faydalı ömrü 4 yıldır.
ATİK Satış Kaydı
İzleyen Yılda Yeni Makine Alınması
01/07/2009
102 Bankalar
257 Birikmiş Amortismanlar
01/02/2010
253 Tesis , Mak. ve Cih.
191 İnd. KDV
177.000
50.000
253 Tesis Mak. ve Cih.
679 Diğ. Ol. D. Gel. Ve Kar
391 Hesaplanan KDV
100.000
100.000
27.000
01/07/2009
549 Özel Fonlar
127
102 Bankalar
212.400
Dönem Sonunda Amortimanın Özel Fonlarla Karşılanması
Satış Karının Özel Fonlar Hesabına Alınması
679 Diğ. Ol. D. Gel. Ve Kar
180.000
32.400
31.12.2010
549 Özel Fonlar
100.000
100.000
257 Birikmiş Amortismanlar
ANKARA
45.000
45.000
7. Promosyon Revizyon Sorusu

Firma dönem içerisinde kamyon satmış, satıştan oluşan karı yenileme amacıyla fon hesabına
almıştır. Fon hesabına alınan tutar 30.000.-YTL’dır. Aynı yıl içerisinde 80.000.-YTL’na yeni
bir kamyon satın alınıyor. İşlem muhasebeleştirilirken taşıt, 80.000-30.000.=50.000.-YTL
olarak aktife alınıyor. Yıl sonunda taşıta 12.500.-YTL amortisman ayrılıyor(Kamyonun faydalı
ömrü 4 yıl)
8. Promosyon Revizyon Sorusu

Mükellef kurum 2010 yılında aldığı ve aktifinde kayıtlı kamyonlarından bir tanesi
çalınmıştır. Çalınan kamyonun kayıtlı değeri 45.000.-TL’dir. İşletme bu tutarın
tamamı çalınmanın gerçekleştiği dönemde gider yazmıştır. Söz konusu kamyon
sigortalıdır ve sigorta şirketinden 50.000.-TL alınmıştır ve bununla ilgili herhangi
bir işlem ve kayıt yapılmamıştır.
128
ANKARA
Çalınan Mallar İçin Sigorta Tazminatı Alınması
(X) A.Ş.’nin aktifine kayıtlı kamyonu 11.09.2010 tarihinde çalınmıştır. Kamyonun kayıtlı

değeri 90.000 TL olup, bu döneme kadar birikmiş amortisman tutarı 45.000 TL’dir.
Kurum kamyonun alımı sırasında 16.200 TL KDV’ni indirim konusu yapmıştır.

A) 11.09.2010 tarihinde sigorta şirketinden 50.000 TL sigorta tazminatı alınmıştır.

B) 25.11.2010 tarihinde sigorta şirketinden 50.000 TL sigorta tazminatı alınmıştır.

C) 01.02.2011 tarihinde sigorta şirketinden 50.000 TL sigorta tazminatı alınmıştır.
129
ANKARA
Çalınan Mallar İçin Sigorta Tazminatı Alınması

A) 11.09.2010 tarihinde sigorta şirketinden 50.000 TL sigorta alınması
A)
100 Kasa
50.000
275 Birikmiş Amortismanlar
45.000
689 Diğer Ol. Dışı Gider ve Zar.
K.K.E.G. (KDV)
16.200
254 Taşıtlar
90.000
391 Hsb KDV
(İlave Ed. KDV)
16.200
649 Diğ. OL. Gelir ve K.
130

11.09.2010
5.000
Bu
konuda
farklı
yaklaşımlar
mevcuttur.
Örneğin Selim TUNA
sigortadan bedel alınsa
bile
çalınan
malın
maliyetinin
tamamını
K.K.E.G. olarak kabul
etmektedir. Bize göre bu
yaklaşım
mükellefleri
mağdur etmektedir. Bizim
görüşümüze benzer kayıt
örneği için bkz.: BDK
ANKARA
Çalınan Mallar İçin Sigorta Tazminatı Alınması

B) 25.11.2010 tarihinde sigorta şirketinden 50.000 TL sigorta tazminatı
alınmıştır.
B-1)
11.09.2010
B-2)
258 Birikmiş Amortis.
45.000
689 Diğ. Ol. Dış. Gid. Ve Zar.
Çal.Araç Net Defter D. +KDV
K.K.EG.
61.200
25.11.2010
100 Kasa
50.000
649 Diğ. Ol. Gel. Ve Kar.
B-3)
254 Taşıtlar
90.000
391 Hsp KDV
İl. Ed. KDV
16.200
25.11.2010
9… Nazım Hesap
Vergiye Tabi Olmayan Gelir A.
9… Nazım Hesap
Ver .T.Olm. Gelir B.
131
50.000
ANKARA
45.000
45.000
Çalınan Mallar İçin Sigorta Tazminatı Alınması

C) 01.02.2011 tarihinde sigorta şirketinden 50.000 TL sigorta tazminatı
alınmıştır.
C-1)
11.09.2010
C-2)
258 Birikmiş Amortis.
45.000
689 Diğ. Ol. Dış. Gid. Ve Zar.
Çal.Araç Net Defter D. +KDV
K.K.EG.
61.200
01.02.2011
100 Kasa
50.000
649 Diğ. Ol. Gel. Ve Kar.
254 Taşıtlar
90.000
391 Hsp KDV
İl. Ed. KDV
16.200
C-3)
01.02.2011
9… Nazım Hesap
Vergiye Tabi Olmayan Gelir A.
9… Nazım Hesap
Ver .T.Olm. Gelir B.
132
50.000
ANKARA
45.000
45.000
Soru: Denetim Kitabı, 2003 Baskısı,

Kurum 2009 yılında sattığı kamyonetin satışından doğan 20.000- TL karı yenileme fonu
olarak ayırmıştır.İşletmenin ihtiyaç duyduğu binek otomobili 01.02.2011 tarihinde KDV
Dahil 118.000 TL’sına satın alınmış ve bedelin 10.000-TL peşin ödenmiş, kalan tutar için
borç senedi verilmiştir. Bu İşlemle ilgili aşağıdaki kayıtlar yapılmıştır. (Faydalı
Ömür:5 yıl). Yapılan kaydı vergi kanunları açısından değerlendiriniz?
01.02.2011
252 Taşıtlar
191 İnd. KDV
100.000
18.000
321 Borç Senetleri
100 Kasa
108.000
10.000
01.02.2011
549 Özel Fonlar
20.000
252 Taşıtlar
20.000
31.12.2011
770 Gen. Yön. Gid.
257 Birikmiş Amortismanlar
133
20.000
20.000
ANKARA
26 MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR








260 Haklar
261 Şerefiyeler
262 Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri
263 ARGE Giderleri
264 Özel Maliyetler
267 Diğer Maddi Olmayan Duran Varlıklar
268 Birikmiş Amortismanlar
269 Verilen Avanslar
134
ANKARA
İlk Tesis ve Taazzuv Giderleri, Peştemallıklar

VUK Md. 282:

Kurumlarda aktifleştirilen ilk tesis ve taazzuv giderleri mukayyet değeri ile değerlenir.

Bu değer, ilk tesis ve taazzuv için yapılan giderlerden fazla olamaz.

Kurumun tesis olunması veya yeni bir şubenin açılması veyahut da işlerin devamlı bir surette genişletilmesi
için yapılan ve karşılığında maddi bir kıymet iktisap olunmıyan giderler bu cümledendir.

İlk tesis ve taazzuv giderlerinin aktifleştirilmesi ihtiyaridir.Gerçek veya tüzel kişilerde peştemallıklar da
mukayyet değerleriyle değerlenir

VUK Md. 326:

Kurumların aktifleştirdikleri ilk tesis ve taazzuv giderleri ile peştemallıklar mukayyet değerleri üzerinden
eşit miktarlarda ve beş yıl içinde itfa olunur.

VUK Md. 313/3:

Değeri 670 aşmayan peştemallıklar amortismana tabi tutulmayarak doğrudan doğruya
yazılabilir.İktisadi ve teknik bakımdan bütünlük –belli bir fonksiyonun etrafında birleşerek ür

KVK Md.8/b:

Kuruluş ve örgütlenme gideri hasılattan indirilebilir.

gider
Bu giderlerin kısmen aktifleştirilip kısmen gider yazılması veya yıllar itibariyle farklı seçim yapılması
veyahutta aktifleştirme usulü seçildikten sonra bu usulden dönülüp kalan kısmın bir defada gider
yazılması mümkün değildir.
135
ANKARA
Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri
(182 Yayın No.lu H.U. Danışma Komisyonu Kararı)
Kuruluş



Kuruluş Sırasında Yapılan Kuruluş Giderleri:
 İş ve piyasa etüdü ile proje ve fizibilite raporunun hazırlanması ile ilgili giderler,
 Şirket esas mukavelesi için yapılan giderler,
 Kuruluşun gerçekleştirilmesi için yapılan seyahat gideri,
 Ayni sermaye konulması halinde, ilgili iktisadi kıymetlerin ekspertizine ilişkin giderler,
 Kuruluş genel kurul toplantısı için yapılan giderler,
 Hisse senedi ihraç giderleri,
 Kuruluşla ilgili sair giderler,
Faaliyetine Devam Eden Kurumlarda Kuruluş Giderleri:
 Esas sermayenin artırılması için yapılan giderler,(Bunlar hisse senedi ihraç giderlerini de
kapsamaktadır.)
 Tahvil ihraç giderleri,
 Yeni bir şube için yapılan giderler,
 Faaliyetin genişletilmesi için yapılan giderler,
Örgütlenme Giderleri:
 Kurumun hukuki kuruluşunu tamamladığı andan normal faaliyetine başladığı ana kadar yapılan
genel idare gideri niteliğindeki giderler,
 İşçi ve personelin tedariki ve eğitimi için yapılan giderler,
 Tecrübe imalatı giderleri,
 İşletmenin tanıtılması maksadı ile yapılan tanıtma ve reklam giderleri,
 İdare binaları ile ilgili sabit kıymet yatırımları
136
ANKARA
2008/2 YMM Revizyon Sorusu
2006 yılında 261 Şerefiye Hesabına intikal ettirilen 20.000.TL tutarındaki harcamaya ilk defa
2007 Aralık Ayında 10.000.-TL amortisman gideri ayrılmıştır

9. Promosyon Revizyon Sorusu

Mükellef kurum finansal ihtiyaçlarını karşılamak üzere, 01.03.2009 tarihinde 2 yıl vadeli
ihraç ettiği itibari değeri 300.000.-TL olan tahviller için yaptığı 3.000.-TL noter giderlerini
dönem kurum kazancının tespitinde gider olarak dikkate almıştır.

Mükellef kurum yeni şube açılışı için 20.000-TL kuruluş ve örgütlenme gideri yapmıştır. Söz
konusu tutardan ilk önce 10.000.-TL’sini aktifleştirilerek normal amortisman yolu ile (%20)
amortisman ayırarak 2.000.-TL amortisman giderini ve daha sonra kalan 10.000.-TL’nin de
tamamını doğrudan gider yazarak dönem kurum kazancının tespitinde gider olarak dikkate
almıştır.
10. Promosyon Revizyon Sorusu

Alışveriş merkezinde kiralanan bir yer için 12.000.-TL hava parası ödenmiş ve bu tutar gider
olarak kaydedilmiştir.
137
ANKARA
Özel Maliyet

VUK Md-272/3:

Gayrimenkuller kira ile tutulmuş ise veya elektrik üretim ve dağıtım varlıklarının işletme hakkı verilmiş ise,
kiracı veya işletme hakkına sahip tüzel kişi tarafından yapılan bir ve ikinci fıkralardaki giderler bunların
özel maliyet bedeli olarak ayrıca değerlenir. Kiracının veya işletme hakkına sahip tüzel kişinin faaliyetini
icra için vücuda getirdiği tesisata ait giderler de bu hükümdedir. (Genişleten, iktisadi kıymetini artıran,
ömrünü uzatan)

VUK Md-327:

Gayrimenkullerin, elektrik üretim ve dağıtım varlıklarının ve gemilerin iktisadî kıymetlerini artıran ve 272
nci maddede yazılı özel maliyet bedelleri, kira veya işletme hakkı süresine göre eşit yüzdelerle itfa edilir.
Kira veya işletme hakkı süresi dolmadan, kiralanan veya işletme hakkı alınan şeyin boşaltılması veya
işletme hakkının herhangi bir sebepten sona ermesi halinde henüz itfa edilmemiş olan giderler, boşaltma
veya hakkın sona erdiği yılda bir defada gider yazılır.

333 Sıra No.’lu VUKGT:

56. Özel maliyetler (Kira müddeti belli olmayanlar) 5yıl %20

Özel maliyet bedeli olarak aktifleştirilen giderlerin değerlemesi gayrimenkullerin değerlemesindeki genel
esaslara göre yapılır. Başka bir deyimle, özel maliyet bedelinin değerlemesi ölçüsü maliyet bedelidir.
Maliyet bedelinin bilinmemesi durumunda değerleme VUK’un 289’uncu maddesine göre esas itibariyle
emsal bedeli ile değerlenir. Ancak, kiralanan gayrimenkul üzerine doğrudan bina yapılması durumunda
maliyet bedeli bilinmeyen özel maliyet konusu binanın değerlemesinin aynı madde hükmüne göre vergi
değeri ile yapılması gerekmektedir.
138
ANKARA
Özel Maliyet Bedellerinin Bedelsiz Devri

GVK Madde 72.: Kiracı tarafından gayrimenkulü genişletecek veya iktisadi değerini devamlı surette
artıracak şekilde gayrimenkule ilave edilen kıymetler, kira müddetinin hitamında bedelsiz (Kıymetlerin
emsal bedelinden düşük değerle devri halinde, aradaki fark bedelsiz devir sayılır) olarak kiralayana
devrolunduğu takdirde, mezkur kıymetler kiralıyan bakımından, bu tarihte aynen tahsil olunmuş addolunur.

GVK Madde 94/ 5. a) 70 inci maddede yazılı mal ve hakların kiralanması karşılığı yapılan ödemelerden %
20 oranında (2009/14592 sayılı BKK) tevkifat yapılır.

GVK Madde 96: Vergi tevkifatı, 94'üncü madde kapsamına giren nakten veya hesaben yapılan ödemelere
uygulanır. Bu maddede geçen hesaben ödeme deyimi, vergi tevkifatına tabi kazanç ve iratları ödeyenleri
istihkak sahiplerine karşı borçlu durumda gösteren her türlü kayıt ve işlemleri ifade eder.

KDV Md.27/1: Bedeli bulunmayan veya bilinmeyen işlemler ile bedelin mal, menfaat, hizmet gibi paradan
başka değerler olması halinde matrah işlemin mahiyetine göre emsal bedeli veya emsal ücretidir.

Tevkifat yapılıp yapılmayacağı tartışmalı:

İstanbul Defterdarlığı’nın 24.09.2003 tarih ve B.07.4.DEF.0.34.11-GVK-94/5-13159 sayılı özelge; “….
nakden veya hesaben bir kira ödemesi söz konusu olmadığı için şirketiniz tarafından gelir vergisi tevkifatı
da yapılmayacaktır .”

İstanbul Defterdarlığı’nın 16.09.2004 tarih ve B.07.4.DEF.0.34.11-GVK-94/5-10802-12382 sayılı özelge;”
“ayın şeklinde kira” peşin olarak ödenmiş sayılacağından bu tarihte yürürlükte olan gelir vergisi tevkifatı
oranı üzerinden (emsal bedeli esas alınarak) gelir vergisi tevkifatı yapılması gerekmektedir .”

İstanbul YMM odası 15 Kasım 2006 tarih ve 06/58-59-60-61-62 sayılı Rapor unda tevkifat yapılmaması
gerektiği görüşünü kabul etmiştir.
139
ANKARA
Özel Maliyet

(x) A.Ş.’nin 2008 yılında beş yıllığına kiralamış olduğu bir gayrimenkul için 2008 yılında 10.000 TL
tutarında tesisat harcaması yapmıştır. (x) A.Ş.’nin söz konusu gayrimenkulü üçüncü yılda boşaltmıştır. Özel
maliyet kapsamındaki yatırımı bedelsiz kiraya verene bırakmıştır. Bedelsiz bırakılan tesisatın bırakıldığı
tarihteki değeri takdir komisyonunca 8.000 TL olarak belirlenmiştir.
Özel Maliyet Kaydı
Bedelsiz Bırakılması Kiracının Kaydı-
…./…/2008
264 Özel Maliyet
191 İnd. KDV
31/12/2010
10.000
1.800
102 Bankalar
268 Birikmiş Amortisman
10.000
136 Diğer Çeşitli Alacaklar
1.440
11.800
264 Özel Maliyet
1. Yıl Amortismanı
10.000
391 Hesaplanan KDV
1.440
31.12.2008
770 Genel Yön. Gid.
İşletmeye dahilse kiraya verenin kaydı- Bed. Alınan Öz. M.
2.000
268 Birikmiş Amortismanlar
2.000
2. Yıl Amortismanı
31.12.2009
770 Genel Yön. Gid.
31.12.2008
252 Binalar
8.000
191 İnd. KDV
1.440
2.000
268 Birikmiş Amortismanlar
2.000
3. Yıl Amortismanı
268 Birikmiş Amortismanlar
140
6.000
6.000
8.000
336 Diğer Çeşitli Borçlar
1.440

6. Promosyon Revizyon Sorusu:

Kurum 5yıllığına kiraladığı işyeri için 50.000 TL
ye asansör yaptırmış ve bu tutarın tamamını gider
olarak kaydetmiştir.
ANKARA
31/12/2010
770 Genel Yön. Gid.
679 Diğ. Ol. Dış. Gel. Ve Kar.
3-Kıs. Vad. Yab. Kaynaklar
30 MALİ BORÇLAR
32 TİCARİ BORÇLAR
33 DİĞER BORÇLAR
34 ALINAN AVANSLAR
35 YIL. YAY. İN. ON. HAKEDİŞLERİ
36 ÖDENECEK VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER
37 BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI
38 GEL. AY. AİT GEL. VE GİD. TAHAKKUKLARI
39 DİĞ. KIS. VAD. YAB. KAY.
141
ANKARA
30 MALİ BORÇLAR









300 Banka Kredileri
301 Finansal Kiralama İşlemlerinden Borçlar
302 Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri
303 Uzun Vadeli Kredilerin Anapara Taksitleri ve Faizleri
304 Tahvil Anapara Borç, Taksit ve Faizleri
305 Çıkarılmış Bonolar ve Senetler
306 Çıkarılmış Diğer Menkul Kıymetler
308 Menkul Kıymetler İhraç Farkları (-)
309 Diğer Mali Borçlar
142
ANKARA
300-400 Banka Kredileri

İşletme 01.09.2010 tarihinde (a) Bankasından 2 yıl vadeli ve yıllık %20 faizli 300.000-TL Kredi
çekmiş olup, Söz konusu kredinin 75.000TL’si 01.10.2010 tarihinde emtia alımında, 150.000 TL’sı
01.11.2010 tarihinde yeni üretim tesisinde kullanılmak üzere Makine alımında kullanmıştır. Kalan
kısım diğer nakit ihtiyaçlarında kullanılmak üzere banka hesabında tutulmaktadır. Söz konusu Kredi
ile ilgili bankanın lehine aldığı paralara ilişkin %5 BSMV tahsil etmiştir. Faiz ve anapara aylık olarak
bankaya ödenmektedir. (31.12.2010 tarihine kadarki kayıtları yapınız.
Emtia Alımı
Kredi Çekilmesine İlişkin Kayıt
01/10/2010
01/09/2010
102 Bankalar
300.000
400 Banka Kredileri
300.000
Ana para taksitinin ilgili hesaba alınması
780 Finansman Gid.
780.01 Faiz Gideri (5.000)
780.02 BSMV (250)
75.000
191 İnd. KDV
13.500
102 Bankalar
88.500
Ana para taksitinin ilgili hesaba alınması
30/09/2010
400 Banka Kredileri
153 Ticari Mallar
31/10/2010
400 Banka Kredileri
12.500
780 Finansman Gid.
780.01 Faiz Gideri (5.000)
780.02 BSMV (250)
5.250
303 Uz. Vad. Kre. Anapara Tak
17.750
İlk ay anapara ve faiz Ödemesi
12.500
5.250
303 Uz. Vad. Kre. Anapara Tak
17.750
İkinci ay anapara ve faiz Ödemesi
30/09/2010
303 Uz. Vad. Kre. Anapara Tak
102 Bankalar
143
303 Uz. Vad. Kre. Anapara Tak
17.750
17.750
102 Bankalar
ANKARA
17.750
17.750
300-400 Banka Kredileri
Makine Alımı
Ana para taksitinin ilgili hesaba alınması
01/11/2010
253 Tes. Mak. ve Cih.
191 İnd. KDV
31/12/2010
150.000
400 Banka Kredileri
27.000
102 Bankalar
177.000
12.500
780 Finansman Gideri
2.625
253 Tes. Mak. Ve Cih.
2.625
303 Uz. Vad. Kre. Anapara Tak
Ana para taksitinin ilgili hesaba alınması
17.750
30/11/2010
400 Banka Kredileri
Dördüncü ay anapara ve Faiz Ödemesi
12.500
780 Finansman Gideri
2.625
253 Tes. Mak. Ve Cih.
2.625
303 Uz. Vad. Kre. Anapara Tak
31/12/2010
303 Uz. Vad. Kre. Anapara Tak
17.750
102 Bankalar
Üçüncü ay anapara ve Faiz Ödemesi
30/11/2010
303 Uz. Vad. Kre. Anapara Tak
102 Bankalar
144
17.750
17.750
ANKARA
17.750
17.750
308 Menkul Kıymetler İhraç Farkları (-)

Nominal değerinin altında ihraç edilen tahvil, senet vs. diğer menkul kıymetlerin nominal değeri ile satış
fiyatı arasındaki farkın gelecek döneme ait olan kısmı bu hesapta izlenir

KVK Md-11/e) Kanunlarla veya kanunların verdiği yetkiye dayanılarak tespit edilen hadler saklı kalmak
kaydıyla, menkul kıymetlerin itibarî değerlerinin altında ihracından doğan zararlar ile bu menkul kıymetlere
ilişkin olarak ödenen komisyonlar ve benzeri her türlü giderler.

Tahviller nominal değerlerinin en çok % 5 noksanı ile satılabildiğinden (TCMB'nın 18.1.1986 gün ve 18992
sayılı R.G.de yayımlanan tebliğ) nominal değerlerinin % 5'ine kadar olan tahvil ihraç zararları KVK. 11/e.
maddesi hükmü gereğince gider yazılabilecektir

İşletme 100.000 TL nominal bedel ile 01.01.2010 tarihinde çıkardığı tahvilleri ıskontolu olarak 95.000.-TL
olarak satmıştır.(Tahvil iki yıl vadelidir. Stopaj %15)
Tahvilin İskontolu İhracı
Uzundan Kısaya Çevirme
01/01/2010
102 Bankalar
408 Menkul Kıymet İhraç Farkları
01/01/2011
405 Çıkarılmış Tahviller
95.000
5.000
304 Tahv. Ana. Taksit ve Faizleri
405 Çıkarılmış Tahviller
100.000
Uzundan Kısaya Çevirme ve Tahakkuk Ed. Finansman Gid. (Dönems)
408 Menkul Kıymet İhraç Farkları
308 Menkul Kıymet İhraç Farkları

100.000
2 yıl Sonra Vade Tarihinde
31/12/2011
31/12/2010
308 Menkul Kıymet İhraç Farkları
780 Finansman Giderleri
100.000
304 Tahv..Ana.Taksit ve Faizleri
780 Finansman Gideri
5.000
2.500
5.000
2.500
102 Bankalar
308 Menk. Kıymet İhraç Fark
360 Ödenecek Ver. Ve Fonalar
100.000
2.500
99.250
2.500
750
VUK Md.286: Eshamlı şirketlerle iktisadi kamu müesseseleri ANKARA
çıkardıkları tahvilleri itibari değerleriyle
145
değerlemeye mecburdurlar.
36-ÖDENECEK VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER
ÜCRET ÖDEMELERİNİN HESAPLANMASI VE MUHASEBE KAYDI
Ücret Hesaplaması
Brüt Ücret
Ücret Tahakkuk Kaydı
1.000,00 TL
Sigorta Primi İşçi Payı
(Brüt Ücret X %14)
770 Genel Yönetim Giderleri (760-720-730)
140,00 TL
İşsizlik Sigortası Primi İşçi Payı
10,00 TL
(Brüt Ücret X %1)
Gelir Vergisi Matrahı
(Brüt Ücret-SGK Kesintileri)
Gelir Vergisi
(Matrah X %15)(İlk ay)
…./…/……
850,00 TL
1.215,00
335 Personele Borçlar
360 Ödenecek Vergi ve Fonlar
Gel. Vergisi (127,50)
Damga Vergisi (6,00)
361 Ödenecek SGK
İşveren Payı (215,00)
İşçi Payı (150,00)
716,50
133,50
365,00
Ücret Ödemesi
127,50 TL
Damga Vergisi
…./…/……
335 Personele Borçlar
716,50
100 Kasa
(Brüt Ücret X 0,06)
Kesintiler Toplamı
(Vergi +SGK Kesintileri)
Net Ücret
283,50 TL
716,50 TL
İşverenin Yükümlülükleri
Sigorta Primi İşveren Payı (% 19.5)
Vergi ve Yasal Yükümlülüklerin Ödenmesi
…./…/……
360 Ödenecek Vergi ve Fonlar
361 Ödenecek SGK
100 Kasa
195,00 TL
İşsizlik Sigortası Primi İşveren Payı (% 2)
Toplam İşveren Katkısı
716,50
6,00TL
20,00 TL
215,00 TL
146

Asgari geçim indirimi ihmal edilmiştir.
ANKARA
133,50
365,00
498,50
37 BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI





370 Dönem Karı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülükler Karşılığı
371Dönem Karının Peşin Ödenen Vergi ve Diğer
Yükümlülükleri(-)
372 Kıdem Tazminatı Karşılığı
373 Maliyet Giderleri Karşılığı
379 Diğer Borç ve Gider Karşılıkları
147
ANKARA
370 Dönem Karı Vergi ve Diğer Yasal
Yükümlülükler Karşılığı

Dönem kârı üzerinden hesaplanan kurumlar
vergisi, diğer vergi ve kesintiler, fonlar ve benzeri
diğer yükümlülükler için ayrılan karşılıkların
izlendiği hesaptır.
371Dönem Karının Peşin Ödenen Vergi
ve Diğer Yükümlülükleri(-)

Mevzuat gereğince peşin ödenen gelir ve
kurumlar vergisi ile diğer yükümlülüklerin
izlendiği hesaptır.
690 Dönem Karı/Zararı
193 Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar
61, 62,63
60
Geçici vergi
65,66,68
64
Tevkifat (94)
+
67
Zarar Bakiyesi
Vergi Yok
+
+
+
Borç Bakiyesi
Kar Bakiyesi
Vergi Var
Alacak (ters) Kaydedilerek 371 no.lu
hesabın Borcuna kaydedilir.
31.12.2011 Vergi Karşılığı Hesaplama (691)
Dönem Karı (690)
K.K.E.G. (+)
Nazım hsp
Kar
İstisnalar (-)
Nazım hsp
Geçmiş Yıl Zararları(-) (580)
İndirime Esas Tutar
İndirimler(-)
Nazım Hsp
K.V. Matrahı
Hsp K.V. (%20) (691)
148
100.000
20.000
120.000
30.000
50.000
40.000
10.000
30.000
6.000
193 no.lu Hesabın Borç Bakiyesinin
31.12.2011
371 Dön. Karı. Peş. Öde. Vergi ve D. Yük.
193 Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar
ANKARA
3.000
3.000
Dönem Sonu Hesap. Kapatılması ve Diğer Kayıtlar
1- Gider Hesaplarının 690’A atılması
2- Gelir Hesaplarının 690’A atılması
31.12.2011
690 Dönem Karı/Zararı
31.12.2011
600 Yurt içi Satışlar
640,641,642,643,644,645,646,647-8-9
671,679
100.000
610,611
620,621,622,623
630,631,632
653,654,655,656,657,658,659
660,661
680,681,689
690 Dönem Karı/Zararı
4- 691 in 370 aktarılması
31.12.2011
31.12.2011
691 Dön. Kar. Ve Diğ. Y. Y. K
100.000
691 Dön. Kar. Ve Diğ. Y. Y. K
692 Dönem Net Karı/Zararı
6.000
94.000
5-193 no.lu Hesabın Borç Bakiyesinin
193 Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar
149
6.000
370 Dön. Kar. Ve Diğ. Y. Y. K
6.000
6- 370 ve 371’in karşılaştırılması Mahsup İşlemi
31.12.2011
371 Dön. Karı. Peş. Öde. Vergi ve D. Yük.
200.000
100.000
3- 692 ve 691 ile ilgili kayıt
690 Dön. Kar/Zararı
200.000
25.04.2012
3.000
370 Dön. Kar. Ve Diğ. Y. Y. K
3.000
371 D.. K. Peş. Öd. Ver ve D. Yük.
360 Ödenecek Vergi ve Fonlar
ANKARA
6.000
3.000
3.000
472 Kıdem Tazminatı Karşılığı
372 Kıdem Tazminatı Karşılığı
Belirlenecek esaslar çerçevesinde ayrılacak kıdem tazminatı karşılıkları bu hesap kaleminde
gösterilir.
Kıdem tazminatları GVK Md. 40/3:”İşle ilgili olmak şartıyla, mukavelenameye veya ilama veya
kanun emrine istinaden ödenen zarar, ziyan ve tazminatlar” göre gider yazılabilir. Ancak Kıdem
tazminatı karşılıklarının gider yazılması vergi uygulamaları açısından mümkün değildir.

2008 yılında 2009 yılın da işten çıkarılması beklenen personel için 40.000 TL kıdem tazminatı
karşılığı ayrılmıştır.
Kıdem Tazminatı Karşılığı Ayrılması
Uzunun Kısaya Dönüşmesi
…./…/2008
1
770 Gen. Yön. Gid.
K.K.E.G (Matraha İlave)
2
472 Kıdem Tazminatı Karşılığı
40.000
Nazım Hesap
4
…./…/2009
102 Bankalar
…./…/2009
9…Nazım Hesap
Vergi Matrahın Düşülecek Gider A.
40.000
40.000
40.000
9… Nazım Hesap
Vergi Matrahın Düşülecek Gider b.
150
40.000
40.000
Ödeme Kaydı
372 Kıdem Tazminatı Karşılığı
40.000
372 Kıdem Tazminatı Karşılığı
472 Kıdem Tazminatı Karşılığı
3
01/01/2009
ANKARA
40.000
5. ÖZKAYNAKLAR
50 ÖDENMİŞ SERMAYE
52 SERMAYE YEDEKLERİ 52 SERMAYE YEDEKLERİ
54 KAR YEDEKLERİ
57 GEÇMİŞ YIL KARLARI
58 GEÇMİŞ YIL ZARARLARI
59 DÖNEM NET KARI/ZARARI
151
ANKARA
50 ÖDENMİŞ SERMAYE
501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE
500 SERMAYE
İşletmeye tahsis edilen veya işletmelerin ana
sözleşmelerinde yer alan ve Ticaret Siciline tescil
edilmiş bulunan sermaye tutarı bu hesapta yer alır.
Kayıtlı sermaye sistemine alınan ortaklıklarda
çıkarılmış sermaye gösterilir. Kayıtlı sermaye tavanı
ayrıca dipnotlarda belirtilir.
İşleyişi :
Taahhüt edilen sermaye tutarı bu hesaba alacak,
ödenmemiş sermaye hesabına borç kaydedilir.

İşletmeye tahsis edilen veya ortaklarca yüklenilen
sermayenin henüz ödenmemiş kısmıdır.
İşleyişi :
Taahhüt edilen sermaye tutarı "500. Sermaye Hesabı"
alacağı ile bu hesaba borç, ödenen tutarlar alacak
kaydedilir.
Örnek : X işletmesi A ve B şahısları tarafından %50’er ortaklıkla kurulmuş olup, BAY (A) sermaye olarak
100.000.-TL nakit, 60.000.-TL alacak senedi ve 140.000.TL değerinde kamyon işletmeye koymuştur. Bay
(B) ise, 200.000.-TL değerinde Bina koymuş olup, kalan kısım için taahhütte bulunmuştur.
…./…/…..
501 Ödenmemiş Sermaye
500 Sermaye
…./…/…..
600.000
600.000
100 Kasa
136 Diğer Çeşitli Alacaklar
252 Binalar
254 Taşıtlar
501 Ödenmemiş Sermaye
152
ANKARA
100.000
60.000
200.000
140.000
500.000
52 SERMAYE YEDEKLERİ



520 Hisse Senedi İhraç Primi
521 Hisse Senedi İptal Karları
529 Diğer Sermaye Yedekleri
520 Hisse Senedi İhraç Primi
Yeni çıkarılan hisse senetlerinin primli satışından kaynaklanan tutarlar bu hesapta izlenir.
521 Hisse Senedi İptal Karları
İptal edilen hisse senetlerinin bedellerine mahsuben yapılan ödemelerin, bunların yerine
çıkarılan hisse senetlerinden elde edilen hasılat noksanı kapatıldıktan sonra artan kısmın
izlendiği hesaptır.
(X) AŞ., 20.000 TL’lik sermaye
taahhüdünün 2. yarısını ödemeyen bir
ortağın hisse senetlerini iptal ederek
yenilerini 18.000 TL’ye satmıştır.
153
…/…/…..
100 Kasa
18.000
501 Ödenmemiş Sermaye
521 Hisse Senedi İptal Karları
ANKARA
10.000
8.000
54 KAR YEDEKLERİ

540 Yasal Yedekler


541 Statü Yedekleri


Ana sözleşme hükümleri çerçevesinde ayrılan yedekler bu hesap kalemi içinde yer
alır.
542 Olağanüstü Yedekleri


Kanun hükümleri uyarınca ayrılmış bulunan yedekler bu hesap kaleminde
gösterilir.
Sermaye şirketlerinde Genel Kurul tarafından ayrılmasına karar verilen olağanüstü
yedek akçeler ile dağıtım dışı kalan kârlar bu hesapta yer alır.
549 Özel Fonlar

154
İşletmede bırakılması ve tasarrufu zorunlu yasal fonlar ile diğer maksatlarla
ayrılan fonlar bu hesapta izlenir.
ANKARA
540 Yasal Yedekler
Genel Kanuni Yedek Akçe TTK MD 519:
(1) Yıllık kârın yüzde beşi, ödenmiş sermayenin yüzde yirmisine ulaşıncaya kadar genel
kanuni yedek akçeye ayrılır.
(2) Birinci fıkradaki sınıra ulaşıldıktan sonra da;
a) Yeni payların çıkarılması dolayısıyla sağlanan primin, çıkarılma giderleri, itfa karşılıkları ve
hayır amaçlı ödemeler için kullanılmamış bulunan kısmı,
b) Iskat sebebiyle iptal edilen pay senetlerinin bedeli için ödenmiş olan tutardan, bunların yerine
verilecek yeni senetlerin çıkarılma giderlerinin düşülmesinden sonra kalan kısmı,
c) Pay sahiplerine yüzde beş oranında kâr payı ödendikten sonra, kârdan pay alacak kişilere
dağıtılacak toplam tutarın yüzde onu,
genel kanuni yedek akçeye eklenir.
(3) Genel kanuni yedek akçe sermayenin veya çıkarılmış sermayenin yarısını aşmadığı takdirde,
sadece zararların kapatılmasına, işlerin iyi gitmediği zamanlarda işletmeyi devam ettirmeye veya
işsizliğin önüne geçmeye ve sonuçlarını hafifletmeye elverişli önlemler alınması için
kullanılabilir.
(4) İkinci fıkranın (c) bendi ve üçüncü fıkra hükümleri, başlıca amacı başka işletmelere
katılmaktan ibaret olan holding şirketler hakkında uygulanmaz.
(5) Özel kanunlara tabi olan anonim şirketlerin yedek akçelerine ilişkin hükümler saklıdır.
155
ANKARA
YASAL YEDEK AYRILMASI
Örnek: Ödenmiş sermayesi 300.000 TL olan (X) A.Ş., 2013 yılı 200.000 TL karı üzerinden
10.000 TL 1.tertip yedek, 17.500 TL ikinci tertip yedek, şirket ana sözleşme hükümlerine göre
8.000 TL yedek ve şirket genel kurulunda alınan karar üzerine ise 5.000 TL yedek ayırdıktan
sonra kalan tutarın ortaklara dağıtılmasına karar vermiştir. (Stopaj Oranı:%10)
…/…/2014
570 GEÇMİŞ YILLAR KARLARI
200.000
331 ORTAKLARA BORÇLAR
143.550
360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR
15.950
540 YASAL YEDEKLER
27.500
1. Tertip Yedek Akçe (10.000)
2. Tertip Yedek Akçe (17.500)
156
541 STATÜ YEDEKLERİ
8.000
542 OLAĞANÜSTÜ YEDEKLER
5.000
ANKARA
ÜRETİM GİDERLERİ
7/A SEÇENEĞİNDE MALİYET HESAPLARI
71 DİREKT İLKMADDE VE MALZEME GİDERLERİ
710. Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri
711. Direkt İlk Madde ve Malzeme Yansıtma Hesabı
712. Direkt İlk Madde ve Malzeme Fiyat Farkı
713. Direkt İlk Madde ve Malzeme Miktar Farkı
72 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ
720. Direkt İşçilik Giderleri
721. Direkt İşçilik Giderleri Yansıtma Hesabı
722. Direkt İşçilik Ücret Farkları
723. Direkt İşçilik Süre (Zaman) Farkları
73 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ
730. Genel Üretim Giderleri
731. Genel Üretim Giderleri Yansıtma Hesabı
732. Genel Üretim Giderleri Bütçe Farkları
733. Genel Üretim Giderleri Verimlilik Farkları
734. Genel Üretim Giderleri Kapasite Farkları
ANKARA
157
DÖNEM GİDERLERİ
7/A SEÇENEĞİNDE MALİYET HESAPLARI
74 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ
740. HİZMET ÜRETİM MALİYETİ
741. HİZMET ÜRETİM MALİYETİ YANSITMA HESABI
742. HİZMET ÜRETİM MALİYETİ FARK HESAPLARI
75 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ
750. ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ
751. ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ YANSITMA HESABI
752. ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDER FARKLARI
76 PAZARLAMA SATIŞ YE DAĞITIM GİDERLERİ
760. PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ
761. PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ YANSITMA HESABI
762. PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ FARK HESABI
77 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ
770. GENEL YÖNETİM GİDERLERİ
771. GENEL YÖNETİM GİDERLERİ YANSITMA HESABI
772. GENEL YÖNETİM GİDER FARKLARI HESABI
78 FİNANSMAN GİDERLERİ
780. FİNANSMAN GİDERLERİ
781. FİNANSMAN GİDERLERİ YANSITMA HESABI
782. FİNANSMAN GİDERLERİ FARK HESABI
ANKARA
158
7/A Hesap Akışı
ANKARA
159
7/A Seçeneği Örnek
Örnek : (Y) İşletmesinin Dönem başı stok hesapları aşağıda yer almaktadır:
– İlk madde malzeme stok: 35.000 TL
– Yarı mamul stok : 10.000 TL
– Mamul stok: 30.000 TL
1- (Y) İşletmesinin stoklarında yer alan15.000 TL tutarındaki ilk madde ve malzemeyi
üretime göndermiştir.
2- (Y) İşletmesinin hesapladığı işçilik giderlerine ilişkin bilgileri aşağıda yer
almaktadır:
–
–
–
–
Esas üretim giderleri yeri direkt işçilik gideri :10.000 TL
Üretim gider yerleri endirekt işçilik gideri : 5.000 TL
Pazarlama gider yeri işçilik gideri : 4.000 TL
Genel yönetim servisi işçilikleri : 1.000 TL
ANKARA
160
7/A Seçeneği Örnek
3- (Y) İşletmesinin üretimle ilgili olarak hesapladığı diğer giderler aşağıda yer
almaktadır:
–
–
–
Dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler :6.000 TL
Çeşitli giderler: 4.000 TL
Amortisman ve tükenme payları: 5.000 TL
4- (Y) İşletmesi tarafından tüm üretim tamamlanarak; yarı mamuller, yarı mamul
stokuna alınmıştır.
5- (Y) İşletmesi tarafından üretimini tamamladığı 35.000 TL tutarındaki mamul, mamul
stoklarına alınmıştır.
6- (Y) İşletmesi tarafından mamul stokunda yer alan 50.000 TL tutarındaki mamul %18
KDV hariç 70.000 TL’ ye kredili olarak satılmıştır.
İstenilenler: 7/A seçeneğine göre (Y) İşletmesinin maliyet muhasebesi yevmiye ve
büyük defter kayıtlarını yapınız?
ANKARA
161
7/A Seçeneği Örnek Çözümü
ANKARA
162
7/A Seçeneği Örnek Çözümü
ANKARA
163
7/B SEÇENEĞİNDE MALİYET HESAPLARI
79 GİDER ÇEŞİTLERİ
790. İLKMADDE VE MALZEME GİDERLERİ
791. İŞÇİ ÜCRET VE GİDERLERİ
792. MEMUR ÜCRET VE GİDERLERİ
793. DIŞARIDAN SAĞLANAN FAYDA VE HİZMETLER
794. ÇEŞİTLİ GİDERLER
795. VERGİ, RESİM VE HARÇLAR
796. AMORTİSMANLAR VE TÜKENME PAYLARI
797. FİNANSMAN GİDERLERİ
798. GİDER ÇEŞİTLERİ YANSITMA HESABI
799. ÜRETİM MALİYET HESABI
ANKARA
164
7/B Hesap Akışı
ANKARA
165
7/B Seçeneği Örnek
Örnek : (Y) İşletmesinin Aralık 2013 dönemi bilgileri aşağıda yer almaktadır:
1- (Y) İşletmesi Aralık 2013 döneminde, 3.000.000 TL tutarında hammadde bankadan
ödeme yapılarak satın almıştır. (Y) İşletmesi hammaddenin yarısını Aralık 2013
döneminde üretime gönderilmiştir.
2- (Y) İşletmesinin Aralık 2013 dönemi işçi ve memur ücret tahakkukları şöyledir:
-Üretim Bölümü: Brüt ücret 1.000.000 TL, SGK işveren payı 160.000 TL, SGK
işçi payı 110.000 TL, Gelir Vergisi 200.000 TL, Damga Vergisi 6.000 TL olup, işçi
ücret tahakkuklarının yarısı direkt işçilik, yarısı ise endirekt işçilik gideridir.
-Pazarlama Bölümü: Brüt ücret 500.000 TL, SGK işveren payı 80.000 TL, SGK
işçi payı 55.000 TL, Gelir Vergisi 100.000 TL ve Damga Vergisi 3.000 TL’dir.
- Yönetim Bölümü: Brüt ücret 800.000 TL, SGK işveren payı 128.000 TL, SGK
işçi payı 88.000 TL, Gelir Vergisi 160.000 TL VE Damga Vergisi 4.800 TL’dir.
3- (Y) İşletmesi Aralık 2013 döneminde elektrik gideri olarak 180.000 TL, su gideri
olarak 100.000 TL gider karşılığı ayırmıştır. Ödenen elektrik ve su giderinin yarısı
üretim bölümüne, kalan elektrik ve su giderinin yarısı pazarlama bölümüne, diğer yarısı
ise yönetim bölümüne aittir.
ANKARA
166
7/B Seçeneği Örnek
4- (Y) işletmesi Aralık 2013 döneminde 400.000 TL kira ile 120.000 TL sigorta gideri
yapmıştır. Kira giderinin yarısı üretim bölümüne, kalan kısmın yarısı pazarlama
bölümüne, diğer yarısı ise yönetim bölümüne aittir. Sigorta giderinin tamamı üretim
bölündeki makinelerle ilgilidir.
5- (Y) işletmesi Aralık 2013 döneminde belediyeye 3.000 TL ilan vergisini nakit olarak
ödenmiştir. Bu vergi pazarlama bölümüne ilişkindir.
6- (Y) işletmesi Aralık 2013 döneminde, 250.000 TL amortisman ayırmıştır. Bu
amortisman tutarının 150.000 TL‘lik kısmı üretim bölümündeki makinelere 70.000
TL’lik kısmı pazarlama bölümüne ait araçlara ve 30.000 TL’lik kısmı yönetim
bölümündeki demirbaşlara aittir.
7- (Y) işletmesi Aralık 2013 döneminde 90.000 TL tutarında finansman gideri tahakkuk
etmiştir. Bu tutarın 30.000 TL kısa vadeli borçlanmalara, 60.000 TL ise uzun vadeli
borçlanmalara ilişkindir.
İstenilenler: 7/B seçeneğine göre (Y) İşletmesinin maliyet muhasebesi yevmiye ve
büyük defter kayıtlarını yapınız?
ANKARA
167
7/B Seçeneği Örnek Çözümü
ANKARA
168
7/B Seçeneği Örnek Çözümü
ANKARA
169
7/B Seçeneği Örnek Çözümü
ANKARA
170
VERGİSEL UYGULAMALAR
AĞIRLIKLI MUHASEBE
-ÖZELLİKLİ KONULAR-
Ümit GÜNER
171
ANKARA
Muhasebe –Vergi İlişkisi
Nazım Hesap
(+) K.K.EG.
(-) İstisnalar
(-)Geç. Yıl. Zar.
(-)İndirimler
Ticari
Muhasebe
Bilanço
Mali Kar
Karı
Vergi
1 Sıra No'lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği: Bu düzenleme kapsamında bulunan işletmeler,
muhasebe sistemlerini bu Tebliğ ve Eki'nde öngörülen kurallara uygun olarak yürüteceklerdir. Ancak vergiye
tabi kârın tespiti aşamasında vergi kanunlarında yer alan özel hükümleri gözönünde bulundurmak zorundadırlar.
Diğer bir anlatımla, bu düzenlemede yer alan kavram ve ilkeler ile mali tabloların düzenlenmesi ve sunulmasına
ilişkin esaslar çerçevesinde düzenlenecek mali tabloların tekliği değiştirilemez olup; işletmeler söz konusu mali
tablolardan hareketle vergiye tabi safi kazancın tespitinde vergi mevzuatı uyarınca istenilen bilgileri sağlayacak
şekilde gerekli düzenleme ve hesaplamaları yapacaklardır.
172
ANKARA
I-İSTİSNA VE İNDİRİMLER
1-İştirak Kazancı İstisnası: KVK Md.5-1/a
a) Kurumların;
1) Tam mükellefiyete tâbi başka bir kurumun sermayesine katılmaları nedeniyle elde
ettikleri kazançlar (Fonların katılma belgeleri ile yatırım ortaklıklarının hisse
senetlerinden elde edilen kâr payları hariç),
2) Tam mükellefiyete tâbi başka bir kurumun kârına katılma imkânı veren kurucu
senetleri ile diğer intifa senetlerinden elde ettikleri kâr payları.
X AŞ Muhasebe Kaydı
%20 İştirak
X
A.Ş
Y
A.Ş
100.000-TL
Kar Dağıtımı
173
…./…/2011
108 Diğer Hazır Değerler (Kuponlu ise)
(102-100)
640 İştiraklerden Temettü Gel.
100.000
100.000
Nazım Hesapta İstisna İzlenmeli
Beyanname
Ticari Bilanço Karı
K.K.E.G.
İstisnalar
Kurumlar Vergisi Matrahı
Hesaplanan K.V.
:
:
:
:
:
Tutar
Açıklama
500.000 100.000 TL İŞTİRAK KAZANCI İÇİNDE (640-690)
0
100.000 KVK Md.-5/1-a İştirak kazancı İstisnası
400.000
ANKARA
5/5/2016
2-Emisyon Primi: KVK Md.-5/ç

Anonim şirketlerin kuruluşlarında veya sermayelerini artırdıkları sırada
çıkardıkları payların bedelinin itibarî değeri aşan kısmı.
Hisse Senetlerinin Çıkarılması
Hisse Senetlerinin Satılması
…/…/……
501 Ödenmemiş Sermaye
…/…/……
102 Bankalar
100.000
500 Sermaye
100.000
120.000
501 Ödenmemiş Sermaye
100.000
520 Hisse Senetleri İhraç Primi
K.V. Beyannamesi
Ticari Bilanço Karı
K.K.E.G
Kar
İstisnalar(KVK Md.-5-1/ç
Kurumlar Vergisi Matrahı
174
174
20.000
Gelirin Nazım Hesapta İzlenmesi
1.000.000
20.000
1.020.000
20.000
1.000.000
…/…/……
9… Nazım Hesap
Emisyon Primi
20.000
9…Nazım Hesap
Emisyon Primi
ANKARA
20.000
5/5/2016
3-TAŞINMAZ VE İŞTİRAK HİSSELERİ İLE KURUCU VE İNTİFA
SENETLERİ VE RÜÇHAN HAKKI SATIŞ KAZANCI İSTİSNASI- KVK
Md.5/1-e

Kurumların, en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan taşınmazlar ve iştirak hisseleri ile aynı süreyle
sahip oldukları kurucu senetleri, intifa senetleri ve rüçhan haklarının satışından doğan kazançların % 75'lik
kısmı.

Bu istisna, satışın yapıldığı dönemde uygulanır ve satış kazancının istisnadan yararlanan kısmı satışın
yapıldığı yılı izleyen beşinci yılın sonuna kadar pasifte özel bir fon hesabında tutulur. Ancak satış bedelinin,
satışın yapıldığı yılı izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar tahsil edilmesi şarttır. Bu süre içinde tahsil
edilmeyen satış bedeline isabet eden istisna nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler ziyaa
uğramış sayılır.(6111 Sayılı Kanunla eklenen parantez içi hüküm Yürürlük; 25.02.2011)(Taşınmazların
kaynak kuruluşlarca kira sertifikası ihracı amacıyla varlık kiralama şirketlerine satışı ile bu varlıkların varlık
kiralama şirketlerince taşınmazın devralındığı kuruma satışından doğan kazançlar için bu oran %100 olarak
uygulanır ve bu taşınmazlar için en az iki tam yıl süreyle aktifte bulunma şartı aranmaz.)

İstisna edilen kazançtan beş yıl içinde sermayeye ilave dışında herhangi bir şekilde başka bir hesaba
nakledilen veya işletmeden çekilen ya da dar mükellef kurumlarca ana merkeze aktarılan kısım için
uygulanan istisna dolayısıyla zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler ziyaa uğramış sayılır. Aynı süre
içinde işletmenin tasfiyesi (bu Kanuna göre yapılan devir ve bölünmeler hariç) halinde de bu hüküm
uygulanır.

Bedelsiz olarak veya rüçhan hakkı kullanılmak suretiyle itibarî değeriyle elde edilen hisse senetlerinin elde
edilme tarihi olarak, sahip olunan eski hisse senetlerinin elde edilme tarihi esas alınır.

Devir veya bölünme suretiyle devralınan taşınmazlar, iştirak hisseleri, kurucu senetleri ve intifa senetleri ile
rüçhan haklarının satışında iki yıllık sürenin hesabında, devir olunan veya bölünen kurumda geçen süreler de
dikkate alınır.

Menkul kıymet veya taşınmaz ticareti ve kiralanmasıyla uğraşan kurumların bu amaçla ellerinde
bulundurdukları değerlerin satışından elde ettikleri kazançlar istisna kapsamı dışındadır.
175
175
ANKARA
5/5/2016
TAŞINMAZ VE İŞTİRAK HİSSELERİ İLE KURUCU VE İNTİFA
SENETLERİ VE RÜÇHAN HAKKI SATIŞ KAZANCI İSTİSNASI

Fon hesabına alınma işleminin satışın yapıldığı yılı izleyen hesap döneminin başından itibaren
kazancın beyan edildiği döneme ait kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği tarihe kadar
yapılması gerekmektedir.(3 seri nolu ile 1 seri nolu da yapılan değişiklik)

Satışın kurumun Mali Yapısını Güçlendirecek mahiyette olması gerekir. İstisnanın temel
amacı budur.(Firmalara ilave imkan sağlamak)
176

Söz konusu kıymetlerin para karşılığı olmaksızın devir ve temliki, takası gibi işlemler istisna
kapsamında değerlendirilemez.

Kurumların yönetimini etkileyecek şekilde birbiriyle ilişkili kişi veya kurumlar ya da aynı gruba
dahil şirketler arasında yapılacak taşınmaz ve iştirak hissesi satışından nakit girişi olmaksızın elde
edilecek kazançlara istisna uygulaması söz konusu olmayacaktır.(bağlı değer başka bir bağlı
değere(iştirak hissesine) dönüşmüş ise)

Ancak istisna uygulamasına konu olabilecek kıymetlerin mevcut borçlar karşılığında rızaen veya icra
yoluyla devredilmesi işlemleri ile kamulaştırma işlemleri, kurumların finansman olanaklarını
artıracağından istisna uygulaması kapsamındadır.

Elden çıkarılan taşınmaz veya iştirak hissesinde sağlanan likiditenin yine atıl hale dönüşmesine
neden olacak şekilde fonksiyonel olarak benzer sabit kıymetlere kanalize edilmesi durumu
istisna uygulamasını amacına ters düşecektir.(kat karşılığı arsa teslimi istisnadan yararlanamaz)
ANKARA
TAŞINMAZ VE İŞTİRAK HİSSELERİ İLE KURUCU VE İNTİFA
SENETLERİ VE RÜÇHAN HAKKI SATIŞ KAZANCI İSTİSNASI

İstisna kazacın hesaplanmasında, muvazaa hali ve örtülü kazanç dağıtımı hükümleri saklı
kalmak kaydıyla, fiili satış bedeli esas alınacaktır.

Satış kazancı satış işlemi ile birlikte oluşacağından istisna, satışın yapıldığı dönmede oluşacak
olup, Satıştan kaynaklanan faiz ve vade farkları ile satış bedelin döviz cinsinden belirlenmesi
durumunda ortaya çıkan kur farklarının istisna kazancın tespitinde dikkate alınması
mümkün değildir.

Taşınmaz satışında, taşınmazın bütünleyici parçası da istisna kapsamına girerken, taşınmazın
eklentisi olan unsurlar istisna kapsamına girmeyecektir.

Taşınmaz veya iştirak hissesi satışı ile ilgili giderlerin %75’i KKEG olarak değerlendirilir.

Taşınmaz veya iştirak hissesi satışı ile ilgili zararların İndirilip indirilemeyeceğine ilişkin farklı
görüşler mevcut:
 1.Görüş:İndirilebilir: Söz konusu istisnanın uygulanması belli şartlara bağlanmış olup,
mükellefler bu şartları sağlamaları halinde ihtiyari olarak istisnadan yararlanacak
olmaları nedeniyle söz konusu satışlardan kaynaklanan zararların kurum kazancından
indirimi kabul edilmelidir.
 2.Görüş: İndiremez: KVK 5/3
177
ANKARA
Muhasebe Kaydı
İşlemin yapıldığı tarihteki kayıt
İzleyen Dönemde yapılması Gereken Kayıt
…/…/2010
102 Bankalar
01.01-25.04.2011. arası
570 Geçmiş Yıl Karları VEYA 591
150.000
250-Araziler
549 Özel Fonlar
100.000
679 Diğ. Ol. D. Gel.ve KAR
37.500
37.500
50.000
25.04.2011 tarihinde verilen 2010 yılı K.V. Beyannamesi
Ticari Bilanço Karı
İstisnanın Nazım Hesapta İzlenmesi
K.K.E.G
…/…/2010
9… Nazım Hesap %75
9…Nazım Hesap %75
178
0
Kar
37.500
37.500
500.000
500.000
İstisnalar(KVK Md.-5-1/e
37.500
Kurumlar Vergisi Matrahı
462.500
Satış Kazancının tamamı ticari bilanço karının
içine dahil edildi.Daha sonra beyannamede istisna
satırında gösterilerek kardan indirildi.
ANKARA
2006 Pro. Yeterlilik Sorusu(Revizyon)
Mükellef kurumun 2008 hesap dönemi Kurumlar Vergisi beyannamesinde yer alan bilgiler
aşağıdaki gibidir.
Ticari Bilanço Kârı
2.375.000,00
İştirak Hissesi Satış Kazancı İstisnası
1.875.000,00
Matrah
500.000,00
Hesaplanan KV
100.000,00
Geçici Vergi
95.000,00
Ödenmesi Gereken KV
5.000,00
Mükellef kurum iki yıldan fazla süredir aktifinde kayıtlı bulunan ve grup şirketlerinden Y
A.Ş.’ne ait olan ve alış bedeli 500.000.-TL olan iştirak hissesini yine bir grup şirketi olan
Z A.Ş.’ne 3.000.000.-TL’ye satmış ve aşağıdaki kaydı yapmıştır.
…/…/2008
102 Bankalar
3.000.000
110 Hisse Senetleri
500.000
521 Diğer Sermaye Yedekleri
1.875.000
645 Menkul Kıymet Satış Karı
625.000
Kurum bu işleme bağlı ve şartlı olarak yine bir grup şirketi olan S A.Ş.’nin
sermayesinin %55’ine isabet eden kısmını 500.000.-TL’ye satın almıştır. Söz konusu
iştirak hissesinin alış bedelini hisse senedi satış kârından karşılamıştır.
179
ANKARA
Çözüm:
Mükellef kurum istisnadan yararlanamaz, İstisnanın amacı kurumların mali
yapısını güçlendirmektir. Mükellef kurum iştirak hissesine karşılık başka bir
iştirak hissesine sahip olmuştur. Yine atıl bir varlığa sahip olunmuş likidite
ihtiyacı kısmen karşılanmıştır. Hasılatın 500.000 TL’ye isabet eden kısmının
istisnadan yararlanması mümkün değildir.
3.000.000
1.875.000
500.000
1.875.000 X 500.000
X
=
312.500
3.000.000
Ayrıca istisna tutarı 529 no.lu hesaba doğrudan kaydedilmiş olup, ticari bilanço
karının içine dahil edilmemiştir. Buna karşın beyannamede istisna olarak
düşülmüştür. Bu durum vergi matrahını aşındırmıştır. Mükellef kurumun 3 seri
nolu KVGT belirtildiği üzere Özel fonlar hesabına istisna olan tutarı izleyen
hesap döneminin başından KV beyannamesinin verildiği tarihe kadar kaydı
etmesi gerekirdi.
180
ANKARA
Yapılmış Olması Gereken Kayıtlar ve Matrah Farkı
İşlem yapıldığı tarih
…/…/2008
102 Bankalar
İzleyen Dönem
570 Geçmiş Yıl Karları
3.000.000
110 Hisse Senetleri
01.01.2009-25.04.2009
1.562.500
500.000
645 Men. Kıy. Satış Karı
2.500.000
549 Özel Fonlar
1.562.500
İstisnanın Nazım Hesapta İzlenmesi
…/…/2008
9… Nazım Hesap
1.562.500
9…Nazım Hesap
1.562.500
M. Beyanı
Açıklama
Olması Gereken
Ticari Bilanço Kârı
2.375.000,00
Ticari Bilanço Karı 1.875.000 TL
eksik Hesaplanmıştır. Eklenmeli
4.250.000,00
İştirak Hissesi Satış Kazancı
İstisnası
1.875.000,00
İstisna tutarı 312.500 TL fazla
uygulanmıştır. azaltılmalı
1.562.500,00
Matrah
500.000,00
Matrah FARKI=2.187.500,00
2.687.500,00
Hesaplanan KV
100.000,00
537.500,00
95.000,00
95.000,00
5.000,00
442.500,00
Geçici Vergi
Ödenmesi Gereken KV
181
ANKARA
Bağış ve Yardımlar
1. Kurum Kazancının %5 Oranında İndirebilecek Yardımlar(KVK Md-10/1-c):
•Bu bağış ve yardımların; (1)Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine,(2) il özel idarelerine, (3) belediyelere ve
köylere, (4) Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara, kamu yararına çalışan dernekler ile (5)
bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetlerinde bulunan kurum ve kuruluşlara yapılması gerekir.
•Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara, kamu yararına çalışan dernekler dışındakilere yapılan bu
bağış ve yardımın 10-1/ç bendinde belirtilen türden(okul, sağlık tesisi, öğrenci yurdu ile çocuk yuvası,
huzurevi ve bakım ve rehabilitasyon merkezi inşası için yapılan harcamalar, bunların inşası için yapılan bu
kuruluşlara yapılan her tür türlü bağış ve yardımlar ile mevcut tesislerin faaliyetinin devam ettirebilmeleri için
yapılan her türlü nakdi ve ayni bağış ve yardımlar) bağış ve yardımlar dışında olması,
•Makbuz karşılığı olmalı,
•Bu türden bağış ve yardımların toplamının o yıla ait kurum kazancının %5’ine kadar olan kısmı indirilebilir.
Dikkat!!!: Şayet revizyon sorusunda; kurum kazancının %5 oranında indirimine izin verilen bir
bağış ile birlikte mükellefin tamamını indirim konusu yaptığı ancak bizim tespitimize göre kurum kazancının %5
oranında indirilmesi gereken başka bir bağış söz konusu olduğunda bunların toplamının kurum kazancının
%5’ini aşıp aşmadığına bakılmalı, acele ile bu bağış için tek başına kurum kazancının %5’i dikkate alınmamalı
•Sadece İlgili Dönem kazancından İndirilebilir ve ayrıca beyannamede gösterilmesi gerekir.
•Bağış ve yardım tutarının tespitinde esas alınacak kurum kazancı=
= [
182
Ticari Bilanço Karı
+
KKEG
- ( İştirak Kazançları İstisnası+Geçmiş Yıl Zararları ) ]
1 Seri No.’lu KVGT ‘de K.K.E.G
yer almamaktadır.
ANKARA
Bağış ve Yardımlar
2. Eğitim ve Sağlık Tesisleri İçin Yapılan Bağış ve Yardımlar(KVK Md. 10/1-ç):

Bu bağış ve yardımların; (1)Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, (2) il
özel idarelerine, (3) belediyelere ve köylere yapılması gerekir.


Dikkat: Bu bent kapsamına Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara,
kamu yararına çalışan dernekler girmiyor.
Okul, sağlık tesisi, yüz yatak (kalkınmada öncelikli yörelerde elli yatak)
kapasitesinden az olmamak üzere öğrenci yurdu ile çocuk yuvası,
huzurevi ve bakım ve rehabilitasyon merkezi (1) inşası için yapılan
harcamalar, (2) bunların inşası için bu kuruluşlara yapılan her tür türlü
bağış ve yardımlar ile (3) mevcut tesislerin faaliyetinin devam
ettirebilmeleri için yapılan her türlü nakdi ve ayni bağış ve yardımların
tamamı bu madde kapsamında indirilebilir.
183
ANKARA
Bağış ve Yardımlar
3. Kültürel ve Turizm Amaçlı Bağış ve Yardımlar(KVK Md.10/1-d):



Bu bağış ve yardımların; (1)Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine,(2) il özel
idarelerine, (3) belediyelere ve köylere, (4) Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti
tanınan vakıflara, kamu yararına çalışan dernekler ile (5) bilimsel araştırma ve
geliştirme faaliyetlerinde bulunan kurum ve kuruluşlar (Burada yine hepsi
var….) tarafından yapılan veya Kültür ve Turizm Bakanlığınca desteklenen
ya da desteklenmesi uygun görülen KVK‘nun 10/1-d bendinde sayılan (10 tane)
iş ve çalışmalarla ilgili olmalıdır.
Makbuz karşılığı olmalı,
%100’ü indirilebilir.
4. Doğal Afetlere İlişkin Bağış ve Yardımlar(KVK Md.10/1-e):
Bakanlar kurulunca yardım kararı alınmış olmalı ve Başbakanlık aracılığıyla
ve makbuz karşılığında ayni ve nakdi bağış ve yardımların tamamı
184
ANKARA
Bağış ve Yardımlar
5. Türkiye Kızılay Derneği’ne Yapılan Bağış ve Yardımlar(KVK Md.10/1-f):

Türkiye Kızılay Derneğine makbuz karşılığı yapılan nakdî
bağış veya yardımların tamamı, kurumlar vergisi beyannamesi
üzerinde
gösterilmek
şartıyla
kurum
kazancından
indirilebilecektir.

Anılan Derneğe yapılacak aynî bağış ve yardımlar ise ((KVK
Md-10/1-c kapsamında)Kurum kazancının %5'i ile sınırlı
bağış ve yardımlar çerçevesinde değerlendirilecektir.

Diğer taraftan, anılan Derneğin iktisadi işletmelerine yapılan
bağış veya yardımların kurumlar vergisi matrahının tespitinde
indirim konusu yapılabilmesi mümkün değildir.
185
ANKARA
Bağış ve Yardımlar
6- Yükseköğretim kurumlarına yapılacak bağış ve yardımlar(Yüksek Öğretim Kanununun Md.56):
Üniversiteler ve yüksek teknoloji enstitülerine yapılan aynî
veya nakdî bağış ve yardımların tamamı, beyanname üzerinde
ayrıca gösterilmek şartıyla kurumlar vergisi matrahının
tespitinde indirim konusu yapılabilecektir.(5904 sayılı Kanunla
Değişiklik yapıldı.)

7- Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara Maliye Bakanlığınca belirlenen
usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedelinin tamamı.

Bağışı kabul edecek dernek veya vakfın tüzüğünde veya senedinde ihtiyacı
bulunanlara gıda yardımı yapabilmesine ilişkin hükümlerin bulunması
gerekmektedir.

Yapılacak bağışlar şartlı olarak (bedelsiz olarak ihtiyaç sahiplerine dağıtılmak
üzere) yapılmalıdır.
186
ANKARA
Bağış ve Yardımların Muhasebeleştirilmesi
Nakdi Bağış
Ayni Bağış
…/…/……
770 Gen. Yön. Gid.
K.K.E.G
…/…/……
770 Gen. Yön. Gid.
K.K.E.G
100.000
118.000
153 Tic. Mallar
391 Hesaplanan KDV (191)
100 Kasa
100.000
18.000
100.000
Nazım hesapta İndirim olduğu ve K.K.E.G olduğu izlenebilir..
Nazım hesapta İndirim olduğu ve K.K.E.G olduğu izlenebilir..
Tamamı
%5
Ticari Bilanço Kârı
400.000
400.000
K.K.E.G
100.000
100.000
KAR
500.000
500.000
Bağış ve Yard.
100.000
25.000
Kur. Matrah
400.000
475.000
GVK Md.40/10 251 GVGT
…/…/……
770 Gen. Yön. Gid.
59.000
600 Yurtiçi Satışlar
50.000
391 Hesaplanan KDV
9.000
…/…/…..
621 Sat. Tic. M. Maliyeti
153 Tic. Mallar
187
ANKARA
50.000
50.000
III- PERSONELE VERİLEN AYINLAR VE SAĞLANAN
MENFAATLER
A- GENEL:
1. GVK’nun 63. maddesinin son fıkrasında Hizmet erbabına verilen ayınlar verildiği gün ve yerdeki
ortalama perakende fiyatlarına göre, konut tedariki ve sair suretle sağlanan menfaatler konutun
emsal kirasına veya menfaatin emsal bedeline göre değerleneceği belirtilmiştir.

İşletmeden dışından alınan malların verilmesi: faturanın KDV dahil tutarı personele verilen net ücret
olarak dikkate alınır.

İşletme içinde verilen malların verilmesi: bu malların ortalama perakende satış fiyatı net ücret kabul
edilir.
2. Katma Değer Vergisi Kanunun 3. maddesinde vergiye tabi malların her ne suretle olursa olsun vergiye
tabi işlemler dışındaki amaçlarla işletmeden çekilmesi, vergiye tabi malların işletme personeline ücret,
prim, ikramiye, hediye, teberru gibi namlarla verilmesinin teslim sayılacağı belirtilmiştir. Katma
Değer Vergisi Kanunun 5. maddesinde ise vergiye tabi bir hizmetten işletme sahibinin, işletme
personelinin veya diğer şahısların karşılıksız yararlandırılması hizmet sayılacağı belirtilmiştir.

KDVK 27. maddesine göre VUK hükümlerine göre tespit edilecek emsal bedel üzerinden KDV
hesaplanmalıdır.

Verilen ayının işletmede üretilmesi halinde emsal bedel tespit edilirken KDVK 27/4 bendi uyarınca genel
idare giderlerinden ve genel giderlerden pay verilmesi mecburidir.
188
ANKARA
Soru:
X AŞ. yönetim departmanında çalışan personeline bir adet buzdolabı vermiştir. Şirket buzdolabını dışarıdan
1000 .-TL + %18 KDV’ne satın almıştır.
NET ÜCRET=
(1.000.TL+%18 KDV)(Buzdolabının Ortalama Perakende Satış Bedeli)
BRÜT ÜCRET=
Net Ücret / (1-[GVO+Damga V.Or])= 1.180/(1-[0,15+0,006])=
GELİR VERGİSİ KESİNTİSİ=
(Brüt ÜcretX0,15)
DAMGA VERGİSİ =
(Brüt ÜcretX0,006)
1- Buzdolabının Stoğa Alınması
…../.....
157 Diğer Stoklar
191 İnd. KDV
1.180,00
:
1.398,10
:
209,71
:
8,39
600 Yurtiçi Satışlar
391 Hesapl. KDV
1.000,00
180
2- Personele Verilen Ayına İlişkin Ücret Gider Kaydı
…../.....
4- Buzdolabının Stoktan Çıkarılarak Giderleştirilmesi
…../.....
770 Genel Yönetim Gideri
623 Diğer Satışlar Maliyeti
1.398,10
335 Personele Borçlar
360 Öde. Vergi Ve Fonlar
Gvk
Damga V.
189
1.180,00
3- Personele Buzdolabının Veriliş Kaydı
…../.....
335 Personele Borçlar
1.180,00
1.000,00
180
100 Kasa
:
1.180,00
218,1
157 Diğer Stoklar
209,71
8,39
ANKARA
1.000,00
1.000,00
B- ÖZELLİKLİ DURUMLAR

1. Personele Yemek Verilmesi: Hizmet erbabına işverenlerce yemek verilmek
suretiyle sağlanan menfaatler:(GVK Md.23/8)






İşverenlerce, işyerinde veya müştemilatında yemek verilmesi halinde sağlanan menfaatler
herhangi bir tutarla sınırlı olmaksızın vergiden müstesnadır, ayrıca GVK Md. 40/2’ye göre
tamamı gider yazılabilir. 1 Seri No’lu KDV Genel Uygulama Tebliği I/A-5 bölümü ile
personele işyerinde veya müştemilatında yemek verilmesi suretiyle sağlanan menfaatler katma
değer vergisine tabi tutulmayacaktır. Verilen yemekle ilgili mal ve hizmetlerin iktisabında
yüklenilen vergiler ise genel hükümlere göre indirim konusu yapılabilecektir.
İşverenlerce, işyeri veya müştemilatı dışında yemek verilmesi durumunda sağlanan menfaatler,
çalışılan günlere ait bir günlük yemek bedelinin (KDV hariç) 10 TL (273 Seri No’lu GVGT 2010
takvim yılında uygulanmak üzere) aşmaması ve buna ilişkin ödemenin yemek verme hizmetini
sağlayan mükelleflere yapılması şartıyla vergiden müstesnadır.
İşverenlerce yemek bedeli, doğrudan yemek verme hizmetini sağlayan veya bu işe aracılık
eden kuruluşa ödenecek (hizmet erbabına ödenmeyecek),
Yemek bedelinin fiilen çalışılan günlere ait bir günlük tutarı (KDV hariç) 10 TL’nı aşmayacak
veya aşması halinde (KDV hariç) 10 TL’lık kısmı istisnaya konu edilecek (fiilen çalışılmayan
günler için de yemek bedeli ödenmesi halinde, bu ödeme istisna kapsamının dışında kalacak),
Yemek bedeli faturası (basit usule tabi olan yemek verme hizmeti sağlayan mükellefler için gider
pusulası), işveren adına düzenlenecektir. Ancak, faturaya veya gider pusulasına yemek yiyen
hizmet erbabının adı ve soyadı ile yemek yediği gün sayısı bir liste halinde eklenecektir.
Yemek bedelinin bir günlük tutarının 10 TL’nı aşması halinde aşan kısım, ücret olarak
vergilendirilecektir.

190
ANKARA
B- ÖZELLİKLİ DURUMLAR

2. Personele Konut Tahsisi:

Genel olarak maden işletmelerinde ve fabrikalarda çalışan işçilere ve özel kanunlarına göre
barındırılması gereken memurlarla müstahdemlere konut tedariki ve bunların
aydınlatılması, ısıtılması ve suyunun temini suretiyle sağlanan menfaatler gelir
vergisinden istisnadır.
 Konut tedarik edilen işçi, memur ve müstahdemin niteliği önemli,
 Aşağıdaki konut tahsisinden farklı olarak aydınlatma, ısıtma ve su temini de istisna
kapsamındadır, Konutun mülkiyeti işverene ait olmayabilir (kiralık olabilir) ve konutun
alanına ilişkin bir sınır da bulunmamaktadır.

Mülkiyeti işverene ait brüt alanı 100 m2’yi aşmayan konutların hizmet erbabına mesken
olarak tahsisi suretiyle sağlanan menfaatler (Bu konutların 100 m2’yi aşması halinde, aşan
kısma isabet eden menfaat için bu istisna hükmü uygulanmaz) gelir vergisinden istisnadır.
 Konutun mülkiyeti işverene ait olmalı,
 Konutun brüt alanı 100 m2’yi aşmamalı,


191
Hizmet erbabına mesken olarak tahsis edilmeli,
1 Seri No’lu KDV Genel Uygulama Tebliğinde belirtildiği üzere yukarıdaki her iki
durumda konut tahsisi suretiyle sağlanan menfaatler (100 m2’yi aşan kısım için de geçerli)
katma değer vergisine tabi tutulmayacaktır. Ancak aydınlatma, ısıtma ve su temini suretiyle
sağlanan menfaatler için bir belirleme yapılmamıştır.
ANKARA
ÖRNEK*
A- Maden İşletmelerinde ve Fabrikalarda Çalışan İşçilere ve Özel B-Diğer Personele Tahsis Olunan brüt 100 m2’yi aşmayan mesken tahsisi
Kanunlarına Göre Barındırılması Gereken Memurlarla Müstahdemlere
Konut Tedariki
1- Konutun İşverene Ait Olması
1- Brüt 100 m2’yi aşmayan konut tahsisi
…../.....
…../.....
730 Genel Üretim Giderleri (İşçi)
1.000
730, 750, 760, 770 olabilir
1.000
679 Diğer Olağandışı Gelir ve
Karlar
679 Diğer Olağandışı Gelir ve Karlar
1.000
2- 100 m2’yi aşması halinde: Ör. 150 m2’ (1500.TL) 50 m2’ye tekabül eden 500
TL için.. (ilk dilim %15)(0.006 D.V.)
2- Konutun Kiralık Olması
…../.....
…../.....
730 Genel Üretim Giderleri
102 Bankalar
1.000
(Net)
1.592,41
770 Genel Yönetim Gideri
1.250
1.000
360 Öde. Vergi ve Fonlar
Gv Stopajı
250
1.500
679 Diğer Olağandışı Gelir ve Karlar
360 Öde. Vergi ve Fonlar
Gv Stopajı
Damga Ver.
Gayrimenkul işletmeye dahil değil, kesinti (%20) var. İşletmeye dahil
olmadığı için KDV istisna. (KDVK 17/4-d)(1.000 TL net ödeme)
92,41
88,86
3,55
150 m2’
1.500.TL ise
50 m2’
X=?
…../.....
730 Genel Üretim Giderleri
191 İndirilecek KDV
102 Bankalar
679 Diğer Olağandışı Gelir ve
Karlar
Gayrimenkul işletmeye dahil, sahibi fatura düzenliyor.
1.180
(KDV
dahil)
180
X= 500. TL istisna olmayan net ücret
1.180
180
Brüt Ücret= Net Ücret x (1-[0.15+0,006])
Brüt Ücret= 500 x 0,844
Brüt Ücret= 592,41
G.V Kesintisi= Brüt Ücret x 0,15(İlk dilim)= 88,86
Damga Vergisi= Brüt Ücret x 0,006=3,55
* Detaylı Bilgi İçin Bkz: Hasan YALÇIN, Ticari Kazanç ve Kurum Kazancının Tespitinde Giderler, 4. Baskı, 2010, İstanbul,
s.146,147,148,149
192
ANKARA
III- VERGİ İNCELEMELERİ SONUCU ORTAYA ÇIKAN MATRAH FARKI,
VERGİ, VERGİ CEZASI VE GEÇİKME FAİZİNİN
MUHASEBELEŞTİRİLMESİ
(Kaynak : MUZAFFER KÜÇÜK, “Vergi İnceleme Raporları Sonuçlarının Muhasebeleştirilmesi”, Vergi Dünyası, 2009 Eylül, S:337,s.11)
A- Kayıt Dışı Hasılat:

2010 yılında (A) AŞ.’nin 2007 hesap dönemi incelemesi neticesinde kayıt dışı satışları nedeniyle 100.000.TL matrah farkı tespit edilmiştir. Söz konusu kayıt dışı kazanç nedeniyle tarhı gereken 20.000.-TL vergi aslı,
kesilmesi gereken 20.000.-TL vergi ziyaı cezası hesaplanmıştır. Mükellef tarhiyat öncesi uzlaşma talep
etmiş, uzlaşma neticesinde 20.000-TL vergi aslı tarh edilmiş, 1.000.-TL vergi ziyaı kesilmiştir. Ayrıca
30.000.-TL geçikme faizi hesaplanmıştır. Mükellefe vergi ve ceza ihbarnameleri tebliğ edilmiştir
a- Matrah Farkı
…../….
131-ORTAKLARDAN
ALACAKLAR
671-ÖNCEKİ DÖNEM GELİR
VE KARLARI[3]
(Vergi Matahından
İndirilecek Gelirler)
b-Vergi Aslı, Vergi Ziyaı Cezası, Geçikme Faizi
…../…..
80.000[1]
131-ORTAKLARDAN ALACAKLAR
770-GENEL YÖNETİM GİDERİ
(K.K.E.G)[2]
80.000
368- VAD. GEÇMİŞ, ERT. VEYA
TAKS. VER. VE DİĞ. Y.
369.-ÖDENECEK DİĞ. YÜK.
Vergi Ziyaı Cezası 1.000
Geçikme Faizi
30.000
20.000
31.000
20.000
31.000
Vergi sonrası kar=100.000-20.000=80.000
KVK’nun 11. maddesinin (1) numaralı fıkrasının (d) bendi: “Bu Kanuna göre hesaplanan kurumlar vergisi ile her türlü para cezaları, vergi cezaları, 21/7/1953
tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre ödenen cezalar, gecikme zamları ve faizler ile Vergi Usul Kanunu hükümlerine
göre ödenen gecikme faizleri”, ve GVK’nun 90. maddesi: “Gelir Vergisi ile diğer şahsi vergiler ve her ne şekilde olursa olsun vergi cezaları ve para cezaları, Amme
Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanun hükümlerine göre ödenen cezalar, gecikme zamları ve faizler Gelir Vergisi'nin matrahından ve gelir unsurlarından
indirilmez. Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ödenen gecikme faizleri, vergi matrahından ve gelir unsurlarından indirilmez.” hükümleri gereği K.K.E.G.
[3] Yedek Ayrılmadığı için 570-GEÇMİŞ YIL KARLARI hesabına alınmadı. Söz konusu gelir ilgili hesap dönemine ait kazançla ilişkilendirilmemeli.
[1]
[2]
193
ANKARA
B- Geçmiş Yıl Zararı Olması ve Matrah Farkı Nedeniyle Zararın
Azaltılması:

(A) AŞ.’nin inceleme döneminde önceki dönemden devreden 500.000 zararı nedeniyle vergi
matrahı olmaması halinde aşağıdaki şekilde kayıt yapılacaktır.(Zarar azatlımı nedeniyle tarh
edilecek vergi, kesilecek ceza ve hesaplanan geçikme faizi yok)
…./….
131-ORTAKLARDAN ALACAKLAR
100.000
580- GEÇMİŞ YIL ZARARLARI[1]
[1]
100.000
Zarar azaltıcı olduğundan öncekilerin tersine yedek ayrılmayacağı için doğrudan 580 kullanılabilir.
194
ANKARA
C- Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler:

2010 yılında (A) AŞ.’nin 2007 hesap dönemi incelemesi neticesinde KKEG'
ni artırmak suretiyle 2007 yılı kazancı üzerinden ödenen kurumlar vergisini
10.000,- TL tutarında artırılmıştır. Söz konusu incelemeye ilişkin
düzenlenen vergi ve ceza ihbarnameleri 23/6/2009 tarihinde kesinleşmiştir.
İhbarnameler uyarınca ayrıca 12.000,-TL gecikme faizi hesaplanmıştır. Bu
işlemin kaydı aşağıdaki gibi olacaktır:
…./….
671- ÖNCEKİ DÖNEM GİDER VE ZARARLARI
(K.K.E.G)
32.000
10.000
22.000
368- VAD. GEÇMİŞ, ERT. VEYA TAKS. VER. VE DİĞ. Y.
369.-ÖDENECEK DİĞ. YÜK.
Vergi Ziyaı Cezası 10.000
Geçikme Faizi
12.000
195
ANKARA
D- Fazla Amortisman Ayrılması:

2010 yılında (A) AŞ.’nin 2007 hesap dönemi incelemesi neticesinde 2007 yılında
amortismana tabi (amortisman ayırılan ilk yıl) bir makine için 120.000,-TL fazladan
amortisman ayırdığı tespit edilmiştir. Ortaya çıkan aynı tutardaki kurumlar vergisi matrah
farkı üzerinden cezalı tarhiyat yapılmıştır. VİR'na ilişkin ihbarname 5/6/2009 tarihinde
kesinleşmiştir. Bu durumda işletme aşağıdaki kayıtları yapacaktır:

Tarhedilecek vergi (120.000 *0,20=):24.000,-TL

Kesilecek vergi ziyaı cezası :24.000,-TL

Gecikme faizi
: 30.000,-TL
…./….
257-BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR
770- GENEL YÖNETİM GİDERİ
KKEG
120.000
54.000
671-ÖNCEKİ DÖNEM GELİR VE KARLARI[1]
(Vergi Matrahından İndirilecek Gelir)
368- VAD. GEÇMİŞ, ERT. VEYA TAKS. VER. VE DİĞ. Y.
369.-ÖDENECEK DİĞ. YÜK.
Vergi Ziyaı Cezası 24.000
Geçikme Faizi
30.000
96.000
24.000
54.000
Yedek Ayrılmadığı için 570-GEÇMİŞ YIL KARLARI hesabına alınmadı. Söz konusu gelir ilgili hesap dönemine ait kazançla
ilişkilendirilmemeli.
[1]
196
ANKARA
E- Stokların Düşük Değerlenmesi:

2010 yılında (A) AŞ.’nin 2007 hesap dönemi incelemesi neticesinde 2007 yılında stoklarını
70.000.-TL düşük değerlemiştir. Böylelikle satılan mal maliyetini aynı tutarda yüksek
belirlemek suretiyle kurum kazancını 70.000.TL eksik hesapladığı tespit edilmiştir.

Tarhedilecek vergi (70.000 X0,20=):14.000,-TL

Kesilecek vergi ziyaı cezası
:14.000,-TL

Gecikme faizi
:20.000,-TL
…./….
153 TİCARİ MALLAR
770-GENEL YÖNETİM GİDERİ
KKEG
70.000
34.000
671- ÖNCEKİ DÖNEM GELİR VE KARLARI[1]
(Vergi Matrahından İndirilecek Gelir)
368- VAD. GEÇMİŞ, ERT. VEYA TAKS. VER. VE DİĞ. Y.
369.-ÖDENECEK DİĞ. YÜK.
Vergi Ziyaı Cezası 14.000
Geçikme Faizi
20.000
[1]
56.000
14.000
34.000
Vergi sonrası kar(70.000-14.000).cari dönemde kurumlar vergisi hesaplanmasında dikkate alınmayacak
197
ANKARA
2004 Promosyonu Muhasebe Yeterlilik Sorusu:

a-)2007 de 2005 t.yılı inceleniyor. Ve 600.000-YTL belgesiz hasılat bulunuyor.
İnceleme sonucu

Uzlaşma sonucu

Kurumlar V.
100.000
100.000

V.Z.C.
100.000
10.000

Özel Usulsüzlük
50.000
5.000

Gecikme Faizi

Cevap: Kayıtdışı satış ile ortak işletme mallarını satışından doğan hasılatı(stok değerlemesi ile
satılan malların maliyetinin giderleştirildiği düşünülürse) işletme dışına çıkarmıştır. Bu
nedenle vergi öncesi kazancın tamamı ortaklardan alacaklar hesabında ele alınmalıdır.
---------
…./….
131-ORTAKLARDAN ALACAKLAR
770-GENEL YÖNETİN GİDERİ
KKEG
10.000
600.000
25.000
671-ÖNCEKİ DÖNEM GELİR VE KARKARI[1]
(Vergi Matrahından İndirilecek Gelir)
368-VAD. GEÇMİŞ, ERT. VEYA TAKS. VER. VE DİĞ. Y.
369- ÖDENECEK DİĞ. YÜK
Vergi Ziyaı Cezası 10.000
Özel Usulsüzlük
5.000
Geçikme Faizi
10.000
[1]
500.000
100.000
25.000
Yedek Ayrılmadığı için 570-GEÇMİŞ YIL KARLARI hesabına alınmadı. Söz konusu gelir ilgili hesap dönemine ait kazançla ilişkilendirilmemeli.
198
ANKARA
Bedelsiz Hisse Senedi Verilmesi

1 Seri No'lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği’nin 5.6.2.4. Diğer hususlar başlıklı maddesinde;
“Sermaye yedekleri kullanılmak suretiyle sermaye artırımında bulunulması neticesinde sermaye artırımı
nedeniyle verilecek bedelsiz hisse senetlerinin, bu şirkete iştirak edenler (?) yönünden aktif ve pasiflerinde bir
artışa neden olmaması gerekir. Dolayısıyla, bedelsiz hisse senetleri nedeniyle aktifte tutulan hisselerin sadece
adedi değişecek, bedelinde değişme olmayacaktır.
(Danıştay 4. Dairesi Başkanlığının 16.09.2013 tarih ve 2013/2951 Esas No.lu kararı ile
durdurulmuştur.)Dönem kârından ayrılan yedekler kullanılmak suretiyle sermaye artırımında bulunulması
halinde ise bu işlem sonucu ortaklara bedelsiz hisse senedi verilmesi ile fiilen kâr payı dağıtılması arasında
fark bulunmamaktadır. Her iki halde de ortaklar, kurum bünyesinde oluşan kârlar üzerinde tasarrufta
bulunma imkanına sahip olmaktadır. Dolayısıyla, kâr yedeklerinden karşılanan sermaye artırımları
sonucunda ortaklarca bedelsiz iştirak hissesi iktisap edilmesi durumunda, alınan bu iştirak hisseleri nominal
bedelle iştirak hesaplarında izlenecek ve iştirak kazançları istisnası nedeniyle kurumlar vergisine tabi
tutulmayacaktır.” denilmektedir.
Buna göre iştirak edilen kurumun iç kaynaklarından yaptığı sermaye artışı sonucu edinilen bedelsiz hisseler eğer
sermaye yedekleri, Sermaye Düzeltmesi Olumlu Farkları, İştirakler Sermaye Düzeltmesi Olumlu Farkları gibi
aktif ve pasifte bir artışa neden olmuyorsa sermaye artışı tutarının İştirakler hesabına karşılık özkaynaklar altında
sermaye yedekleri fon hesabına alınması gerekir.
Edinilen bedelsiz hisselerin kar yedeklerinden veya geçmiş yıl karlarından gelmesi durumunda ise hisse bedelleri
nominal bedelle iştirak hesaplarında izlenecek ve karşılığı gelir tablosunda temettü geliri olarak dikkate alınacaktır.
Bu tutar iştirak kazancı istisna yazılması nedeniyle kurumlar vergisine tabi tutulmayacaktır.
199
ANKARA
Bedelsiz Hisse Senedi Verilmesi

(X) AŞ. genel kurul kararı ile 2009 yılına ait 1.000.000.-TL dağıtılabilir kurum kazancını ve 200.000.-TL
Hisse senedi ihraç primini sermayeye ilave etmeye ve bu durum nedeniyle ortaklarına bedelsiz hisse senedi
dağıtmaya karar vermiştir. (X) AŞ.’nin ortakları ve ortaklık payları aşağıdaki gibidir.
Ortak
(A) AŞ
B Gerçek Kişisi
C Gerçek Kişisi
Toplam
Ortaklık Payı
%50
%30
%20
Hisse Adedi
100.000
60.000
40.000
Sermaye Artırımı ve Bedelsiz Hisse senedi Verilmesi
1 Hissenin Nominal Değeri Sermaye Tutarı
1,00
100.000
1,00
60.000
1,00
40.000
200.000
Bedelsiz Hisse Senedini Alan (A) AŞ’nin Kaydı
(X) A.Ş.
570 –Geçmiş Yıl Karları
521- Hisse senedi İhraç Primleri
1.000.000
242-İştirakler
200.000
529 Diğer Ser. Yedekleri
500- SERMAYE
(A) AŞ
600.000
B Gerçek K. 360.000
C Gerçek K. 240.000
200
600.000
1.200.000
???? 640-İştirak. Temettü. Gel.
100.000
500.000
????Sakıp ŞEKER bu hesabın kullanılmaması gerektiğini
savunuyor. Bunlarında 529 Diğer Sermaye Yed. Kaydını
öneriyor. BKZ. Yaklaşım 1999-11”İştiraklerden Elde Edilen
Bedelsiz Hisselerin Niteliği Ve Kaydı”
(????Danıştay 4. Dairesi Başkanlığının 16.09.2013 tarih
ve 2013/2951 Esas No.lu durdurma kararına uygun
değil.)
ANKARA
IV- Yanlış Kayıtların Düzeltilmesi

Demir ticareti ile uğraşan CD işletmesi, 12 Haziran 2005 tarihinde KDV
hariç 1.000 YTL tutarında peşin bedelle mal almış, bu alıma ilişkin olarak
aşağıdaki muhasebe kaydını yapmıştır(HUYS-2007).
…./….
120-ALICILAR
1.180
600-YURTİÇİ SATIŞLAR
391-HESAPLANAN KDV
1.000
180
…./….
621-SATILAN TICARI MAL MALIYETİ
1.000
153-TİCARİ MALLAR
1.000
Alınan malın KDV oranı % 18 dir. İşletmenin Haziran ayına ilişkin KDV tahakkuku yapılmış
olup ödenecek KDV tutan 200 YTL olarak hesaplanmış, henüz vergi dairesine ödeme
yapılmamıştır.
CD İşletmesinin mal alımına ve KDV tahakkukuna ilişkin düzeltme kayıtlarını yapınız.
201
ANKARA
CEVAP:
Doğru Kayıt
12.06.2005
153 Ticari Mallar
191 İnd. KDV
1.000
180
100 Kasa
1.180
Yanlış Kaydın Bilanço ve Gelir Tablosuna Etkileri
120-ALICILAR
1.180
Fazla Borç Bakiyesi
1.180 TL alacak kaydı yapılmalı
153-TİC. MALLAR
-1.000
1.000
Eksik Borç Bakiyesi
Fazla Alacak Bakiyesi
2.000 TL borç kaydı yapılmalı
202
600 YURTİÇİ SATIŞLAR
1.000
Fazla Alacak Bakiyesi
1.000 TL Borç kaydı yapılmalı
191 İND. KDV
391-HSB KDV
180
Fazla Alacak Bakiyesi
180 TL borç kaydı yapılmalı
100-KASA
621-SAT. TİC. MAL. MALİYETİ
-180
Eksik Borç Bakiyesi
-1.180
Eksik Borç Bakiyesi
1.000
Fazla Borç Bakiyesi
180 TL Borç kaydı yapılmalı
1.180 TL Borç kaydı yapılmalı
1.000 TL Alacak kaydı yapılmalı
ANKARA
CEVAP:
KDV Tahahkuk Kaydı
Yanlış Düzeltme kaydı –KDV TAHAKKUK ETMİŞ
31/06/2005
…./…/2005
600 Yurt İçi Satışlar
391 Hesaplanan KDV
391 Hesaplanan KDV
1.000
180
120 Alıcılar
191 İnd. KDV
1.180
191 İnd. KDV
Y
360 Ödenecek Vergi ve Fonlar
200
…./…/2005
…./…/2005
153 Ticari Mallar
X
2.000
180
621 Sat. Tic. Mal. Maliyeti
1.000
100 Kasa
1.180
360 Ödenecek Vergi ve Fonlar
200
190 Devreden KDV
160
391 Hesaplana KDV
180
191 İnd. KDV
180
Doğru Düzeltme kaydı –KDV TAHAKKUK ETMİŞ
…./…/2005
600 Yurt İçi Satışlar
1.000
153 Tic. Mallar
2.000
360 Ödenecek Vergi ve Fonlar
200
190 Devreden KDV
160
203
120 Alıcılar
1.180
100 Kasa
1.180
621 Sat. Tic. Mal. Maliyeti
1.000
Hsp KDV
-
İnd. KDV
=
200
X
-
Y
=
200
(X-180)
-
(Y+180)
=
?
(X-Y)
-
360
=
?
200
-
360
=
160
ANKARA
Yanlış Kayıtların Düzeltilmesi

Hediyelik eşya ticareti ile uğraşan DE İşletmesi 20 Aralık 2005 tarihinde
5.000 adet cam vazoyu her biri 10 YTL'den olmak üzere satın almıştır. Söz
konusu vazoların işletmenin mağazasına taşıttırılmasına ilişkin 5.000 YTL
sigorta bedeli bankadan ödenmiştir. Ödenen sigorta bedeli aşağıdaki şekilde
muhasebeleştirilmiştir(HUYS-2007).
…./….
770-GENEL YONETIM GİDERLERİ
5.000
100-KASA
5.000
Vazolardan 3000 adedi 25 Aralık 2005 tarihinde satılmış olup kalan kısmı stoklar arasında
yer almaktadır. Genel Yönetim Giderleri Hesabının tamamı Dönem Karı veya Zararı
Hesabına aktarılmış, dönem karından 300.000 YTL tutarında "Dönem Karı Vergi ve Diğer
Yasal Yükümlülük Karşılığı" ayrılmış, henüz kurumlar vergisi ödemesi yapılmamıştır. (Not:
Kurumlar Vergisi Oranı % 30 dur. Geçici Vergi ihmal edilecektir.)
DE İşletmesinin sigorta gider kaydına ve dönem karından yasal yükümlülük karşılığı
ayrılmasına ilişkin düzeltme kayıtlarını yapınız.
204
ANKARA
CEVAP
İşlem
Alış
Tarih
20.12.2005
Adet
A
5.000
Adet
Satış
25.12.2005
G
3.000
Adet
Stok
31.12.2005
I
2.000
Sigorta Toplam Birim
Gid. Maliyet Maliyet
B
C=AXB
D
E=C+D F=E/A
10
50.000 5.000 55.000
11
Birim
Sat.
Maliyet
Tic.MM
F
H=GXF
11
33.000
Birim
Stok. Mal
Maliyet
F
K=IXF
11
22.000
Alış Fiyatı
Düzeltme kaydı- Dönem kapanmamışsa
31.12.2005
153 Ticari Mallar
2.000
100 Kasa
5.000
12.06.2005
153 Ticari Mallar
5.000
102 Bankalar
5.000
İşletmenin Hesabı
Dönem Karı
Kur. Ver.(%30)
Döne. Ver. Yas. Yük. KAR.
Olması Gereken
Dönem Karı
K.K.E.G.
Toplam
Kur. Ver.(%30)
Döne. Ver. Yas. Yük. KAR.
1.000.000
300.000
1.000.000
2.000
1.002.000
300.600
Düzeltme kaydı- Dönem kapanmışsa
01.01.2006
692 Dönem Net Karı/Zararı
1.400
691 Dön. Kar. Ver. Y. Y. K.
600
102 Bankalar
Doğru Kayıt
Alış Tutar
5.000
153 Ticari Mallar
2.000
100 Kasa
5.000
671 Önc. Dön. Gel. Ve Kar[1]
(Vergi Matrahından İndirilecek Gelir)
371 Dön. Kar. Ver. Y. Y. K.
102 Bankalar
1.400
600
5.000
Yedek Ayrılmadığı için 570-GEÇMİŞ YIL KARLARI hesabına alınmadı. Söz konusu gelir ilgili hesap dönemine ait kazançla
205
ANKARA
ilişkilendirilmemeli.
[1]
V- Girişim Sermayesi Fonu

VUK MADDE 325/A- Sermaye Piyasası Kurulunun düzenleme ve denetimine tabi olarak Türkiye'de
kurulmuş veya kurulacak olan girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına sermaye olarak konulması veya
girişim sermayesi yatırım fonu paylarının satın alınması amacıyla, ilgili dönem kazancından veya beyan
edilen gelirden girişim sermayesi fonu ayrılabilir. Bu fon, kurum kazancının veya beyan edilen gelirin
%10'unu ve öz sermayenin %20'sini aşamaz.

Girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarlar pasifte geçici bir hesapta tutulur. Mükelleflerce, fonun
ayrıldığı yılın sonuna kadar girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına veya girişim sermayesi yatırım fonlarına
yatırım yapılmaması halinde, zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler gecikme faizi ile birlikte tahsil edilir.

Bu fon; amacı dışında herhangi bir suretle başka bir hesaba nakledilmesi, işletmeden çekilmesi, ortaklara
dağıtılması, dar mükelleflerce ana merkeze aktarılması veya işin terki, işletmenin tasfiyesi, devredilmesi,
bölünmesi ya da girişim sermayesi yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinin veya girişim sermayesi yatırım
fonu katılma paylarının elden çıkarılmasından itibaren altı ay içinde bu maddede belirtilen amaçla yeniden
kullanılmaması halinde, bu işlemlerin yapıldığı veya sürenin dolduğu dönemde vergiye tabi tutulur.

Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca belirlenir."
KVK Md-10/g) (6322 sayılı kanunun 35.maddesiyle eklenen bent; Yürürlük 15.06.2012) 213 sayılı Vergi Usul
Kanununun 325/A maddesine göre girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarların beyan edilen gelirin %10'unu
aşmayan kısmı.
GVK Md.89/12. (6322 sayılı kanunun 9.maddesiyle eklenen bent; Yürürlük 15.06.2012) Vergi Usul Kanununun
325/A maddesine göre girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarların beyan edilen gelirin %10'unu aşmayan
kısmı.
206
ANKARA
7 Seri Nolu KVKGT Yer Alan Açıklamalar(GSF)
Girişim sermayesi fonunun indirim konusu yapılabilmesi için;
- İlgili yılda ayrılan fon tutarının beyan edilen gelirin %10'unu, toplam fon tutarının ise öz sermayenin %20'sini
aşmaması (İki şartın birlikte gerçekleşmesi gerekmektedir.),
- Fonun ayrıldığı yılın sonuna kadar Türkiye'de kurulmuş veya kurulacak olan ve Sermaye Piyasası Kurulunun
düzenleme ve denetimine tabi girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına veya fonlarına yatırım yapılması,
- Ayrılan fon tutarının ilgili yılın kurumlar vergisi beyannamesinde ayrıca gösterilmesi
gerekmektedir.




İndirim tutarının tespitinde beyan edilen gelir olarak ticari bilanço kâr veya zararına kanunen kabul
edilmeyen giderler eklenmek ve geçmiş yıl zararları ile varsa tüm indirim ve istisnalar düşülmek suretiyle
bulunan tutar [Ticari bilanço kârı (zararı)+kanunen kabul edilmeyen giderler-geçmiş yıl zararları-tüm
indirim ve istisnalar] dikkate alınacaktır.
Vergi Usul Kanununun 325/A maddesine göre girişim sermayesi fonu ilgili dönem kazancından
ayrılacağından, pasifte özel bir fon hesabına alınacak tutar hesap dönemi sonu itibarıyla tespit
edilebilecektir. Bu çerçevede, fon hesabına alınma işleminin, izleyen hesap döneminin başından
itibaren kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği tarihe kadar yapılması gerekmektedir. Bu şekilde, indirim
konusu yapılacak olan kazanç tutarı, ilgili dönemin genel sonuç hesaplarına yansıyacak olup kurumlar
vergisi beyannamesinin ilgili satırında gösterilmek suretiyle de indirimden yararlanılabilecektir.
Dolayısıyla geçici vergilendirme dönemlerinde fon ayrılması ve indirim uygulamasından yararlanılması
mümkün değildir.
Girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarların mükelleflerce pasifte geçici bir hesapta tutulması, fonun
ayrıldığı yılın sonuna kadar girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına veya girişim sermayesi yatırım fonlarına
yatırım yapılması gerekmektedir. Söz konusu yatırımın yapılmaması halinde, indirim konusu yapılan tutar
nedeniyle tahakkuk ettirilecek vergi gecikme faizi ile birlikte mükelleften tahsil edilecektir.
207
ANKARA
Tebliğdeki Örnek-Muhasebeleştirmesi(GSF)
Örnek: Hesap dönemi takvim yılı olan (X) A.Ş.’nin 2012 yılı dönem sonu öz sermayesi 800.000 TL olup, şirket
2012 yılında 170.000 TL kazanç elde etmiştir. Şirketin ayrıca, 30.000 TL kanunen kabul edilmeyen gideri,
istisna kapsamında 50.000 TL serbest bölge kazancı, 20.000 TL yatırım indirimi tutarı ve 2011 yılından 30.000
TL geçmiş yıl zararı bulunmaktadır.
Şirket beyan edilen gelirin [170.000+30.000-50.000-30.000-20.000=100.000] %10’u olan 10.000 TL’yi girişim
sermayesi
fonu
olarak
ayırarak
özel
bir
fon
hesabına
almıştır.
Bu durumda, (X) A.Ş. beyan edilen gelirin %10’unu ve dönem sonu öz sermayesinin %20’sini aşmayacak
şekilde ayırdığı girişim sermayesi fonunu, 25/4/2013 tarihine kadar vereceği 2012 yılı kurumlar vergisi
beyannamesinde indirim konusu yapabilecektir. (X) A.Ş.’nin 2013 yılı sonuna kadar ayırmış olduğu 10.000 TL
fon tutarıyla girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına veya girişim sermayesi yatırım fonlarına yatırım
yapmaması halinde, indirim konusu yaptığı 10.000 TL fon tutarı nedeniyle eksik tahakkuk ettirilen (10.000 x
%20) 2.000 TL vergi, gecikme faizi ile birlikte tahsil edilecektir.
İndirim konusu yapılacak tutarın tespitinde, her yıl girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarlar ayrı ayrı
dikkate alınacak, önceki yıllarda ayrılan fon tutarları için tekrar indirim uygulanmayacaktır. Ancak, ayrılan
toplam fon tutarı hiçbir suretle öz sermayenin %20’sini aşamayacaktır.
İzleyen Dönemde Yapılması Gereken Fona Alma Kaydı
01/01/201325/04/2013
01/01/201325/04/2013
570 Geçmiş Yıl Karları VEYA 590
Nazım Hesapta İndirim İzlenebilir
9… Nazım Hesaplar
10.000
10.000
(Diğer indirim)
549 Özel Fonlar
208
10.000
9…Nazım Hesaplar
ANKARA
10.000
Tebliğdeki Örnek-Muhasebeleştirmesi(GSF)
En geç 31.12.2013 tarihine kadar hisse senedi veya fon
payı alınmalı
..../...../2013
118 Diğer Menkul Kıy.
100 Kasa
10.000
10.000
25/4/2013 Tarihine Kadar Verilecek 2012 Yılı Kurumlar Vergisi Beyannamesi
A
Ticari Bilanço Kârı
170.000
B
K.K.E.G.
30.000
C=A+B
Kar ve İlaveler Toplamı
200.000
D
Serbest Bölge Kazancı
50.000
E=D
Cari Yıla Ait Zarar, İstisnalar ve İndirimler Toplamı
50.000
F=C-E
Kar
150.000
G
Geçmiş Yıl Zararı(2011)
30.000
H=F-G
İndirime Esas Tutar
120.000
I
Girişim Sermayesi Fonu
10.000
J
Yatırım İndirimi
20.000
K=H-(I+J) Matrah
90.000
209
ANKARA
İnşaat Muhasebesi
İNŞAAT
MUHASEBESİ
1)
2)
YATIRIM
AMACLI
İNŞAAT
İNŞAAT
TAAHHÜT
Yurt Dışı
İnşaat
Taahhüt İşi
Yurt İçi
İnşaat
Taahhüt İşi
Yıllara
Yaygın
İnşaat

ÖZEL
İNŞAAT
Kendi
İşlerinde Kull.
Üzere İnşaat
Kiralama
Amaçlı
İnşaat
Arsa Satın
Alınıp Yapılan
İnşaat İşleri
Arsa Karşılığı
Yapılan İnşaat
İşleri
Arsa Karşılığı
Bağımsız
Bölüm Ver.
Yıllara Yaygın
Olmayan İnş
İnşaat Taahhüt: inşaat sahiplerinin fikirlerini
inşaa etmeyi amaçlayan bir hizmet işletmesidir.
Bu nedenle hizmet işletmelerinin temel
özelliklerini taşır.
210
3)

Arsa
Karşılığı
Hasılat
Paylaşımı
Özel İnşaat:
kendi namına inşaat işini
gerçekleştiren ve ürettiği mamulleri pazarlama
teknikleri kullanarak satan inşaat türüdür. Bu
nedenle üretim işletmesinin temel özeliklerini taşır.
ANKARA
Arsa (Kat) Karşılığı İnşaat İşlerinin Vergilendirilmesi
Hükümler

1 Seri No.lu KDV Genel Uygulama Tebliği

GVK Madde 37

60 Seri No.lu KDV Sirküleri

GVK Mükerrer Madde 80

2012/4116 Bakanlar Kurulu Kararı


KDV Madde 27

76 Seri No.lu:GVK
Sirküleri
(Tarih
25/03/2011)
VUK Madde 267
60 Seri No.’lu KDV Sirküleri
*Arsa karşılığı inşaat işlerinde iki ayrı teslim söz konusudur.
*Arsa karşılığı inşaat işlerinde vergiyi doğuran olay, müteahhidin arsa karşılığı konut, işyeri gibi bağımsız
birimleri arsa sahibine teslimiyle gerçekleşmektedir. Bu tarih itibariyle arsa açısından da vergiyi doğuran olay
vuku bulmaktadır. Taşınmazda teslim kural olarak tapuya tescil ile gerçekleşmekle birlikte, tapuya tescilden
önce bağımsız birimlerin alıcının tasarrufuna terk edilmesi durumunda da vergiyi doğuran olay
gerçekleşmektedir.
* Arsa sahibinin arsa tesliminin ticari nitelikli olması durumunda arsa için, müteahhidin ise arsa sahibine teslim
ettiği bağımsız birimler için, vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu tarih itibariyle eş zamanlı olarak fatura
düzenlemesi gerekmektedir
* Arsanın bir iktisadi işletmeye dahil olması veya arsa sahibinin arsa alım satımını mutad ve sürekli bir faaliyet
olarak sürdürmesi halinde, vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu tarihte, müteahhide yapılan bu arsa teslimi
nedeniyle düzenlenecek faturada arsa karşılığı alınan bağımsız birimlerin emsal bedeli (arsa payı dahil)
üzerinden genel oranda KDV hesaplanması gerekmektedir.
* Arsa sahibinin, gerçek usulde mükellefiyetini gerektirmeyecek şekilde arızi faaliyet olarak arsasını bağımsız
birimler karşılığında müteahhide tesliminde KDV uygulanmayacaktır.
211
ANKARA
Konut Teslimlerinde KDV Oranı:
2012/4116 BKK :
Madde7- : 24/12/2007 tarihli ve 2007/13033 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Mal ve
Hizmetlere Uygulanacak Katma Değer Vergisi Oranlarının Tespitine İlişkin Kararın 1 inci maddesine
aşağıdaki (6) numaralı fıkra eklenmiştir. Buna göre;
"(I) sayılı listenin 11 inci sırasında yer alan net alanı 150 m2'ye kadar konutlardan; 10/7/2004 tarihli ve 5216
sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu kapsamındaki büyükşehirlerde (16/5/2012) tarihli ve 6306 sayılı Afet
Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun kapsamında rezerv yapı alanı ve riskli alan
olarak belirlenen yerler ile riskli yapıların bulunduğu yerler hariç), lüks veya birinci sınıf inşaat olarak
yapılan ve ruhsatın sonradan revize edilip inşaat kalitesinin yükseltilmesi hali de dahil olmak üzere, yapı
ruhsatının alındığı tarihte, üzerine yapıldığı arsanın 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanununun 29 uncu
maddesine istinaden tespit edilen arsa birim m2 vergi değeri;
a) Beş yüz Türk Lirası ile bin Türk Lirası (bin Türk Lirası hariç) arasında olan konutların tesliminde bu
maddenin birinci fıkrasının (c) bendinde belirtilen vergi oranı, (%8)
b) Bin Türk Lirası ve üzerinde olan konutların tesliminde bu maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde
belirtilen vergi oranı, (%18)
uygulanır."
Madde-12: 2012/4116 sayılı Bakanlar Kurulu Kararın 7 nci maddesi hükmü yapı ruhsatı 1/1/2013 tarihinden
itibaren alınan konut inşaatı projeleri ile kamu kurum ve kuruluşları ile bunların iştirakleri tarafından
ihalesi bu tarihten itibaren yapılacak konut inşaatı projelerine ilişkin konut teslimlerine uygulanmak üzere
yayımı tarihinde, yürürlüğe girmektedir.
212
ANKARA
Arsa Maliyetinin Tespitinde Uygulanacak Yöntem Sorunu

Kat karşılığı inşaat işlerinde arsa sahibinde verilecek bağımsız bölümlerin değerinin nasıl tespit edileceği
tartışmalıdır. Vergi idaresinin; VUK 267. maddesinin 2. fıkrasına (Maliyet esası) göre değerleneceğini
belirten görüşleri yanında VUK 267. maddenin 3. fıkrasına (Takdir esası) göre değerlendiğini belirten
görüşleri bulunmaktadır. Literatürde ise bu yöntemlere ilave olarak VUK 267. maddenin 1.fıkrasına
(Ortalama Fiyat Esası) göre de değerlemenin mümkün olduğu belirtilmektedir., Maliyet esasına göre
değerleme yapılması halinde arsa sahibine yapılan bina teslimlerinin toptan veya perakende olarak yapılıp
yapılmadığı hususunda da tartışma vardır. Bize göre takdir esasında değerleme daha doğru sonuç
verebilecektir. Çünkü emsal bedeli belirlenecek bağımsız bölümler misli mal niteliğinde olmayıp, her
bağımsız bölümler farklı özellikler taşımaktadır.

Diğer taraftan 60 Seri No.lu KDV sirkülerinde “emsal bedel (arsa payı dahil)” ibaresi kafaları daha da
karıştırmıştır. Müteahhidin düzenleyeceği faturada, arsa payı dahil bağımsız bölümün emsal bedelini esas
alması, kendine ait olmayan arsa payını arsa sahibine ( arsa payı zaten arsa sahibine aittir)teslim ettiği
anlamına gelir. İşin başında arsanın tapu devrinin yapılmış olması da bu durumu değiştirmez. Kısaca sirküler
arsa sahibini zaten kendisine ait bir malın (arsa payı) KDV’sini yüklenmek durumunda bırakmaktadır.
213
ANKARA
Kat Karşılığı İnşaat Muhasebesi (Örnek)

Örnek: Bay(A), babasından miras kalan İzmir büyük şehir belediyesi sınırları içinde yer alan arsasını [1] 2013 yılında
aşağıda muhteviyatı belirtilen işyerleri ve konutlar karşılığında müteahhit Bay(B)’ye vermiştir. Müteahhit Bay(B)
arsa üzerine inşaata 2013 yılında yapı ruhsatı alarak başlamış olup, inşaatı 2014 yılında bitirmiştir. Müteahhit
Bay(B) ‘nin inşaat için aldığı ilk madde ve malzemeler bunların üretime gönderilen miktarları ve diğer giderler
aşağıda yer almaktadır.
*Arsa Sahibi Bay (A)’ya verilen Gayrimenkuller
3 adet net 120 m2 konut
4 adet net 160 m2 konut
2 adet net 60 m2 işyeri
1 adet net 100 m2 işyeri
2013 Yılı
İlk Madde ve Malzeme Giderleri
Üretime Gön. İlk Madde ve Malzeme
Direkt İşçilik Gideri
Genel Üretim Giderleri
Paz. Sat. Dağ. Giderleri
Genel Yönetim Giderleri
: 1.700.000,00
: 1.550.000,00
300.000,00
:
240.000,00
:
80.000,00
:
130.000,00
:
*Müteahhit Bay(B)’nin aldığı Gayrimenkuller
12 adet net 145 m2 konut
9 adet 160 m2 konut
5 adet 60 m2 işyeri
2 adet 100 m2 işyeri
2014 Yılı
İlk Madde ve Malzeme Giderleri
Üretime Gön. İlk Madde ve Malzeme
Direkt İşçilik Gideri
Genel Üretim Giderleri
Paz. Sat. Dağ. Giderleri
Genel Yönetim Giderleri
*Veriler:
•Yapı ruhsatı alındığı tarihte arsanın birim m2 vergi değeri: 800,00 TL ‘dir.
•Arsa sahibine verilecek bağımsız bölümlerin tespitinde maliyet bedeli esası kullanılacak ve
müteahhidin perakende satış yaptığı kabul edilecektir.
*İstenen:
1- Müteahhit Bay(B)’nin hesaplamalarını ve muhasebe kayıtlarını yapınız?
[1]
214
Arsa
ANKARA
rezerv yapı alanı ve riskli alan olarak belirlenen bir yerde değildir.
Bkz: 2012/4116 BKK
: 1.660.000,00
: 1.810.000,00
250.000,00
:
260.000,00
:
120.000,00
:
160.000,00
:
Kat Karşılığı İnşaat Muhasebesi (Çözüm)
2013 Yılı Kayıtları
1) 2013 Yılı İlk Madde ve Malz. Alımı
4) Genel Üretim Gideri Yapılması
…/../2013
150 İlk Madde ve Malz.
191 İnd. KDV
…/../2013
730 Genel Üretim Gideri
1.700.000,00
240.000,00
306.000,00
102 Bankalar
102 Bankalar
2.006.000,00
2) İlk Madde ve Malz.’nin Üretime Gönderilmesi.
5) PSD Gideri Yapılması
…/../2013
710 D.İ.M.M.
…/../2013
760 Paz. Sat. Dağ. Gid.
1.550.000,00
150 İlk Madde ve Malz.
1.550.000,00
3) İşçilik Gideri Yapılması
102 Bankalar
215
80.000,00
102 Bankalar
80.000,00
6) Gen. Yön. Gideri Yapılması
…/../2013
720 Direkt İşçilik Gideri
240.000,00
…/../2013
770 Gen. Yön. Gid.
300.000,00
300.000,00
102 Bankalar
ANKARA
130.000,00
130.000,00
Kat Karşılığı İnşaat Muhasebesi (Çözüm)
7) Üretim Maliyetinin Hesaplanması
9) Yansıtma Hesaplarının Gider Hesaplarına Aktarılması
…/../2013
151 Yarı Mamuller
31/12/2013
631 Paz. Sat. Dağ. Gid.
2.090.000.00
632 Gen. Yön. Gid.
711 D.İ.M.G. Yans.
80.000,00
130.000,00
1.550.000,00
721 D.İ.G. Yans.
300.000,00
761 P. S. D. Gid. Yans.
80.000,00
731 G.Ü.G. Yans.
240.000,00
771 G. Y. Gid. Yans.
130.000,00
10) Yansıtma Hesaplarının Kapatılması
8) Yansıtmaların Kapatılması
31/12/2013
761 Paz. Sat. Dağ. Gid. Yans
…/../2013
711 D.İ.M.G. Yans.
721 D.İ.G. Yans.
300.000,00
731 G.Ü.G. Yans.
240.000,00
710 D.İ.M.M.
216
771Gen. Yön. Gid.
1.550.000,00
1.550.000,00
720 D.İ.G.
300.000,00
730 G.Ü.G.
240.000,00
80.000,00
130.000,00
760 P. S. D. Gid.
80.000,00
770 G. Y. Gid.
130.000,00
11) Giderlerin Dönem Karı Hesabına Aktarılması
31/12/2013
690 Dönem Karı/Zararı
631 Paz. Sat. Dağ. Gid.
ANKARA
632 Gen. Yön. Gid.
210.000,00
80.000,00
130.000,00
Kat Karşılığı İnşaat Muhasebesi (Çözüm)
2014 Yılı Kayıtları
1) 2014 Yılı İlk Madde ve Malz. Alımı
4) Genel Üretim Gideri Yapılması
…/../2014
150 İlk Madde ve Malz.
191 İnd. KDV
…/../2014
730 Genel Üretim Gideri
1.660.000,00
260.000,00
298.800,00
102 Bankalar
102 Bankalar
1.958.800,00
2) İlk Madde ve Malz.’nin Üretime Gönderilmesi.
5) PSD Gideri Yapılması
…/../2014
710 D.İ.M.M.
…/../2014
760 Paz. Sat. Dağ. Gid.
1.810.000,00
150 İlk Madde ve Malz.
1.810.000,00
3) İşçilik Gideri Yapılması
102 Bankalar
217
120.000,00
102 Bankalar
120.000,00
6) Gen. Yön. Gideri Yapılması
…/../2014
720 Direkt İşçilik Gideri
260.000,00
…/../2014
770 Gen. Yön. Gid.
250.000,00
250.000,00
102 Bankalar
ANKARA
160.000,00
160.000,00
Kat Karşılığı İnşaat Muhasebesi (Çözüm)
7) Üretim Maliyetinin Hesaplanması
9) Yansıtma Hesaplarının Gider Hesaplarına Aktarılması
…/../2014
151 Yarı Mamuller
31/12/2014
2.320.000,00
711 D.İ.M.G. Yans.
250.000,00
731 G.Ü.G. Yans.
260.000,00
8) Yansıtmaların Kapatılması
1.810.000,00
721 D.İ.G. Yans.
250.000,00
731 G.Ü.G. Yans.
260.000,00
218
632 Gen. Yön. Gid.
160.000,00
761 P. S. D. Gid. Yans.
120.000,00
771 G. Y. Gid. Yans.
160.000,00
10) Yansıtma Hesaplarının Kapatılması
31/12/2014
…/../2014
710 D.İ.M.M.
120.000,00
1.810.000,00
721 D.İ.G. Yans.
711 D.İ.M.G. Yans.
631 Paz. Sat. Dağ. Gid.
1.810.000,00
720 D.İ.G.
250.000,00
730 G.Ü.G.
260.000,00
761 Paz. Sat. Dağ. Gid. Yans
120.000,00
771Gen. Yön. Gid.
160.000,00
760 P. S. D. Gid.
120.000,00
770 G. Y. Gid.
160.000,00
11) Giderlerin Dönem Karı Hesabına Aktarılması
31/12/2014
690 Dönem Karı/Zararı
330.000,00
631 Paz. Sat. Dağ. Gid.
120.000,00
632ANKARA
Gen. Yön. Gid.
160.000,00
Kat Karşılığı İnşaat Muhasebesi (Çözüm)
Üretilen İnşaatın m2 Toplamı
: 3 adet
Arsa Sahibi
: 4 adet
Konutlar
: 12 adet
Müteahit
: 9 adet
X
X
X
X
120 m2
160 m2
145 m2
160 m2
=
=
=
=
360 m2
640 m2
1.740 m2
1.440 m2
2013 Yılı Üretim Maliyeti
Üretime Gön. İlk Madde ve Malzeme : 1.550.000,00
Direkt İşçilik Gideri
: 300.000,00
Genel Üretim Giderleri
: 240.000,00
Toplam
2.090.000,00
+
:
Arsa Sahibi
:
İşyerleri
:
Müteahit
:
2 adet
1 adet
5 adet
2 adet
X 60 m2
X 100 m2
X 60 m2
X 100 m2
=
=
=
=
120 m2
100 m2
300 m2
200 m2
2014 Yılı Üretim Maliyeti
Üretime Gön. İlk Madde ve Malzeme : 1.810.000,00
Direkt İşçilik Gideri
: 250.000,00
Genel Üretim Giderleri
: 260.000,00
Toplam
2.320.000,00
=
4.900 m2 İnşaatın Toplam Üretim Maliyeti
Toplam
Birim m2 Maliyeti =
İnşaatın Toplam Üretim Maliyeti
Toplam İnşaat M2
Birim m2 Maliyeti =
4.410.000,00
4.900
Birim m2 Maliyeti = 900,00 TL/m2
219
ANKARA
: 4.410.000,00
Kat Karşılığı İnşaat Muhasebesi (Çözüm)
Arsa Sahibine Verilen Konut ve İşyeri Maliyeti (Arsa Maliyeti)
İnşaat Top. Birim m2
Miktar Metrekare
İnşaat Maliyeti
Metrekaresi Maliyet
Cinsi
A
B
C=AXB
D
E= CXD
3 adet 120 m2
360 m2 900,00 TL 324.000,00 TL
Konutlar
4 adet 160 m2
640 m2 900,00 TL 576.000,00 TL
2 adet
60 m2
120 m2 900,00 TL 108.000,00 TL
İşyeri
1 adet 100 m2
100 m2 900,00 TL
90.000,00 TL
Toplam
1.098.000,00 TL
Cinsi
Konutlar
İşyeri
220
İnşaat
Karlılık Satış Fiyatı
Maliyeti
E= CXD F=EX%10 G=E+F
324.000,00 32.400,00 356.400,00
576.000,00 57.600,00 633.600,00
108.000,00 10.800,00 118.800,00
90.000,00 9.000,00 99.000,00
ANKARA
Kat Karşılığı İnşaat Muhasebesi (Çözüm)

KDVK Md.27: “…..

3. Emsal bedeli ve emsal ücreti Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre tespit olunur.

4. Katma değer vergisi uygulaması bakımından emsal bedelin tayininde genel idare giderleri ve genel giderlerden mamule
düşen hissenin bedele katılması mecburidir…..”
Yukarıdaki hüküm uyarında maliyet bedeli tespit edilen daireler için KDV hesaplanırken genel giderlerden pay verilmelidir.
2013 Yılı Genel Giderler
Paz. Sat. Dağ. Gid.
Gen. Yön. Gideri
Toplam
:
:
80.000,00
130.000,00
210.000,00
+
2014 Yılı Genel Giderler
Paz. Sat. Dağ. Gid.
Gen. Yön. Gideri
Toplam
:
:
:
120.000,00
160.000,00
280.000,00
Birim m2 Düşen
=
Genel Gider
Toplam Genel Gider
Toplam İnşaat M2
Birim m2 Düşen
=
Genel Gider
490.000,00
4.900
Birim m2 Düşen
= 100,00 TL/m2
Genel Gider
=
Toplam Genel Giderler
:
490.000,00
Arsa Sahibine Verilen Konut ve İşyeri’ne Genel Giderlerden Pay Verilmesi
Miktar Metrekare İnşaat Top. Metrekaresi Birim m2 Maliyet İnşaat Maliyeti
Cinsi
A
B
C=AXB
D
E= CXD
3 adet
120 m2
360 m2
100,00 TL
36.000,00 TL
Konutlar
4 adet
160 m2
640 m2
100,00 TL
64.000,00 TL
2 adet
60 m2
120 m2
100,00 TL
12.000,00 TL
İşyeri
1 adet
100 m2
100 m2
100,00 TL
10.000,00 TL
Toplam
122.000,00 TL
221
ANKARA
Kat Karşılığı İnşaat Muhasebesi (Çözüm)
Cinsi
Konutlar
İşyeri
120 m2
160 m2
60 m2
100 m2
İnşaat
Gen. Gid.
Maliyeti Verilen Paylar
A
B
324.000,00
36.000,00
576.000,00
64.000,00
108.000,00
12.000,00
90.000,00
10.000,00
Toplam
Karlılık Satış Fiyatı
C=A+B F=EX%10
360.000,00 36.000,00
640.000,00 64.000,00
120.000,00 12.000,00
100.000,00 10.000,00
G=E+F
396.000,00
704.000,00
134.000,00
110.000,00
Toplam
Konutların Arsa Sahibine Teslimi ve Fatura Düzenlenmesi
…/…/2014
120 Alıcılar
202.320,00
391 Hesaplanan KDV
222
202.320,00
ANKARA
KDV
KDV Tutarı
Oranı
H
I=GXH
8%
31.680,00
18%
126.720,00
18%
24.120,00
18%
19.800,00
202.320,00
Finansal Kiralama İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi

VUK Mükerrer Madde 290:
Kiraya
Veren
Finansal Kiralamaya konu
İktisadi Kıymet
Değerlenecekler:
1- Finansal Kiralamaya
konu İktisadi Kıymet
2- Alacak
Değerleme:
Alacak:
kira
süresince
boyunca
yapılacak
kira
ödemelerinin toplam tutarı
İktisadi kıymet: bu iktisadi
kıymetin net bilanço aktif
değerinden kira ödemelerinin
bugünkü değerinin düşülmesi
sonucu bulunan tutar
223
Kiralayan
Kira bedeli
Değerlenecekler:
1-Kullanma Hakkı
2- Borç
Değerleme: her ikisi de
kiralama konusu iktisadi
kıymetin rayiç bedeli
veya sözleşmeye göre
yapılacak
kira
ödemelerinin
bugünkü
değerinden düşük olanı
ANKARA
Finansal Kiralamaya konu
Finansal
Kiralama
İktisadi Kıymet
İşlem Tarihi
01.01.2006
31.12.2006
31.12.2007
31.12.2008
31.12.2009
31.12.2010
Toplam
İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi
Yıllık Kira Bedeli
Finansman/Faiz Tutarı
25.000
25.000
25.000
25.000
25.000
125.000
Anapara Ödemesi
8.000
7.000
5.000
3.000
2.000
25.000
17.000
18.000
20.000
22.000
23.000
100.000
Rayiç Bedel(01.01.2006) =100.000 TL olan Makine 5 Yıl Eşit Taksitlerle
KDV hariç 125.000 TL tutarla kiralanmıştır.
Kiraya Verenin Kayıtları
Kiracının Kayıtları
Sözleşmeye İlişkin Kayıt
Sözleşmeye İlişkin Kayıt
01/01/2006
120 Alıcılar
220 Alıcılar
260 Haklar
302 Ertelenmiş Fin. Kira. Borç. Maliyetleri
402 Ertelenmiş Fin. Kira. Borç. Maliyetleri
25.000
100.000
253 Tes. Mak. ve Cih.
224
01/01/2006
100.000
8.000
17.000
100.000
124 Kaz. Fin. Kir. Faiz Gel.
8.000
224 Kaz Fin. Kir. Faiz Gel.
17.000
301 Fin. Kir. İşl. Borçlar
25.000
401 Fin. Kir. İşl. Borçlar
100.000
ANKARA
Kiraya Verenin Kayıtları
Kiracının Kayıtları
İlk Tahsilat
İlk Ödeme
31/12/2006
124 Kaz. Fin. Kir. İş. Faiz Gel.
102 Bankalar
31/12/2006
8.000
301 Fin. Kir. İşl. Borçlar
25.000
29.500
780 Finansman Giderleri
8.000
191 İnd. KDV
4.500
120 Alıcılar
25.000
600 Yurt İçi Satışlar
8.000
102 Bankalar
391 Hsp KDV[1]
4.500
302 Ertelenmiş Fin. Kir. Maliyet.
Uzun Hesapların Kısa Hesaplara Aktarılması
120 Alıcılar
124 Kaz. Fin. Kir. İş. Faiz Gel.
220 Alıcılar
8.000
Uzun Hesapların Kısa Hesaplara Aktarılması
31/12/2006
224 Kaz. Fin. Kir. İş. Faiz Gel.
29.500
31/12/2006
302 Ertelenmiş Fin. Kir. Maliyet.
7.000
401 Fin. Kir. İşl. Borçlar
25.000
7.000
25.000
402 Ertelenmiş Fin. Kir. Maliyet.
301 Fin. Kir. İşl. Borçlar
7.000
25.000
7.000
25.000

31.12.2007-, 31.12.2008, 31.12.2009 ve 31.12.2010 tarihlerinde yapılacaklarda yukarıdaki kayıtlara
benzerdir.

[1]
2011/2604 sayılı BKK: “(2) I sayılı listenin 16 ve 17 nci sıralarında sayılan işlemler hariç olmak üzere
finansal kiralama işlemlerinde, işleme konu olan malın tabi olduğu katma değer vergisi oranı uygulanır.”
“16- 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 13 üncü maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi uyarınca
Yatırım Teşvik Belgesi sahibi mükelleflere belge kapsamındaki makine ve teçhizatın, 3226 sayılı Finansal
Kiralama Kanununa göre finansal kiralama şirketleri tarafından kiralanması,” “17
225
ANKARA
İhraç Kayıtlı Satış ve Vergi İadesi





İhraç Kayıtlı Satış İşlemlerinde İmalatçı, İhracatçıdan tahsil etmediği (Hes) KDV’ni fatura
üzerinde gösterir ve beyan eder.
Vergi Dairesi Beyan edilen KDV’ni tarh ve tahakkuk ettirerek tecil olunur.
Söz konusu mal ihraççıya teslim tarihini takip eden ay başından itibaren 3 ay içinde ihraç
edilmesi halinde tecil edilen vergi terkin olunur.
Tecil ve terkin edilen bu vergiler hakkında ihracatçılar bakımından KDVK 32. madde hükmü
uygulanmaz.
İhracatçılara mal teslim eden imalatçılara iade edilecek KDV ihraç edilen mala ilişkin imalatçı
satış bedeline göre hesaplanan vergiden imalatçı aleyhine matrahta meydana gelen değişikliğe
ilişkin verginin düşülmesinden sonra kalan tutardan fazla olamaz.
Mal teslimi
İMALATÇI
226
Mal teslimi
İHRAÇATÇI
1)
Faturada KDV gösterilcek ancak
tahsil edilmeyecek
2)
Tahsil Edilmeyen KDV İmalatçı
tarafından beyan edilecek
3)
YURTDIŞI
Takip eden aydan itibaren 3
ay içinde ihraç edilmeli
ANKARA
İhraç Kayıtlı Satış ve Vergi İadesi
1. DURUM
Yurt İçi Satış Tutarı
İhraç Kayıtlı Satış
Tutarı
Toplam
Bu Dön. İnd. KDV
Ön. Dön. İnd. KDV
Top. İnd. KDV
Hesaplanan KDV
(300.000 X0,18)=
İndirilecek KDV
Tecil Edilebilir KDV
(100.000 X 0,18)=
Ödenecek KDV
Tecil Edilecek KDV
İade Edilecek KDV
Sonraki Dön. Dev.
KDV (75.000-54.000)
227
2. DURUM
: 200.000
: 100.000
: 300.000
: 25.000
: 50.000
: 75.000
:
54.000
:
75.000
:
18.000
:
:
:
0
0
18.000
:
21.000
Yurt İçi Satış Tutarı
İhraç Kayıtlı Satış
Tutarı
Toplam
Bu Dön. İnd. KDV
Ön. Dön. İnd. KDV
Top. İnd. KDV
Hesaplanan KDV
(300.000 X0,18)=
İndirilecek KDV
Tecil Edilebilir KDV
(100.000 X 0,18)=
Ödenecek KDV
Tecil Edilecek KDV
İade Edilecek KDV
Sonraki Dön. Dev.
KDV (45.000-54.000)
3. DURUM
: 200.000
: 100.000
: 300.000
: 25.000
: 20.000
: 45.000
:
54.000
:
45.000
:
18.000
:
:
:
0
9.000
9.000
:
0
Yurt İçi Satış Tutarı
İhraç Kayıtlı Satış
Tutarı
Toplam
Bu Dön. İnd. KDV
Ön. Dön. İnd. KDV
Top. İnd. KDV
Hesaplanan KDV
(300.000 X0,18)=
İndirilecek KDV
Tecil Edilebilir KDV
(100.000 X 0,18)=
Ödenecek KDV
Tecil Edilecek KDV
İade Edilecek KDV
Sonraki Dön. Dev.
KDV (30.000-54.000)
ANKARA
:
200.000
:
100.000
:
:
:
:
300.000
25.000
5.000
30.000
:
54.000
:
30.000
:
18.000
:
:
:
6.000
18.000
0
:
0
1. Durumun Muhasebeleştirilmesi
1- İhraç Kayıtlı Satış
2-KDV Tahakkuk Kaydı – Tecil İşlemi
01.03.2011
102 Bankalar
192 Diğer KDV
31.03.2011-24.04.2011
100.000
18.000
600 Yurtiçi Satışlar
391 Hesaplanan KDV
100.000
18.000
3- İhracatın Gerçeklemesi Sonrası Terkin Kaydı
391 Hesaplanan KDV
136 Diğer Çeşitli Alacaklar
190 Devreden KDV
190 Devreden KDV
191 İnd. KDV
392 Diğer KDV
50.000
25.000
18.000
4-İadenin Alınması (Düz. Fişi düzenlendikten sonra 1 yıl içinde)
…..-31/07/2011
392 Diğer KDV
54.000
18.000
21.000
……….
18.000
192 Diğer KDV
100 Kasa
18.000
18.000
136 Diğer Çeşitli Alacaklar
18.000
2. Durumun Muhasebeleştirilmesi
1- İhraç Kayıtlı Satış
2-KDV Tahakkuk Kaydı
01.03.2011
102 Bankalar
192 Diğer KDV
31.03.2011
391 Hesaplanan KDV
136 Diğer Çeşitli Alacaklar
100.000
18.000
600 Yurtiçi Satışlar
391 Hesaplanan KDV
190 Devreden KDV
191 İnd. KDV
392 Diğer KDV
100.000
18.000
3- İhracatın Gerçeklemesi Sonrası Terkin Kaydı
192 Diğer KDV
20.000
25.000
18.000
4-İadenin Alınması (Düz. Fişi düzenlendikten sonra 1 yıl içinde)
…..-31/07/2011
392 Diğer KDV
54.000
9.000
……….
18.000
18.000
100 Kasa
136 Diğer Çeşitli Alacaklar
3.228
Durumun Muhasebeleştirilmesi Tahtada Yapılacak
ANKARA
9.000
9.000
Geçici Mizan İle Kesin Mizan
Arasındaki Kayıtların Yapılması
Bilanço/Gelir Tablosu Kalemleri
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
Kasa
Karşılık Giderleri
Borç Senetleri Reeskontu
Alacak Senetleri Reeskontu
Faiz Gelirleri
Sayım ve Tesellüm Fazlaları
Sermaye
Alınan Avanslar
Genel Yönetim Giderleri
Geçmiş Yıllar Karı
Satılan Ticari Mallar Maliyeti
Alıcılar
Maliyet Artış Fonu
Pazar. Satış Dağıtım Giderleri
Ödenecek Vergi ve Fonlar
Diğer Gelirler
Alacak Senetleri
Banka Kredileri
Demirbaşlar
Yurtiçi Satışlar
Birikmiş Amortismanlar
GEÇİCİ MİZAN
KESİN MİZAN
Borç(TL) Alacak(TL) Borç(TL) Alacak(TL)
650.000
623.000 650.000
626.000
0
0
8.000
8.000
0
0
9.000
0
0
0
0
7.500
0
0
3.500
3.500
0
0
0
4.000
0
50.000
0
50.000
0
3.000
0
3.000
42.000
0
45.800
45.800
0
9.500
2.000
9.500
610.500
5.000 610.500
610.500
140.000
110.000 145.000
110.000
0
3.800
0
3.800
150.000
0 157.000
157.000
13.000
13.000
13.000
16.000
0
7.500
7.500
7.500
180.000
140.000 180.000
150.000
135.000
190.000 135.000
201.000
13.000
0
13.000
0
0
940.000 940.000
940.000
0
24.200
0
35.000
Bilanço/Gelir Tablosu Kalemleri
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
Yasal Yedekler
Say. ve Tes. Noksanları
Hesaplanan KDV
Ödenmemiş Sermaye
Finansman Giderleri
Taşıtlar
Şüp. Ticari Alac. Karşılığı
Ticari Mallar
Yen. Değ. Değer Artış Fonu
Binalar
Satıcılar(yurtdışı)
Bankalar
Borç Senetleri
İndirilecek KDV
Reeskont Faiz Giderleri
Şüpheli Ticari Alacaklar
Kambiyo Zararı
Reeskont Faiz Gelirleri
Dönem Karı
Gelecek Aylara Ait Giderler
TOPLAM
GEÇİCİ MİZAN
Borç(TL) Alacak(TL) Borç(TL) Alacak(TL)
0
3.500
0
3.500
5.000
0
8.000
5.000
107.000
134.000 134.000
134.000
10.000
0
10.000
10.000
95.000
0 106.000
106.000
37.000
0
37.000
0
0
20.000
0
28.000
710.000
680.000 714.000
680.000
0
8.000
8.000
8.000
40.000
0
40.000
0
41.000
73.000
41.000
79.000
160.000
136.000 163.500
136.000
53.000
82.000
53.000
82.000
126.000
102.000 126.000
126.000
0
0
7.500
7.500
30.000
10.000
40.000
10.000
20.000
0
26.000
26.000
0
0
9.000
9.000
0
0
0
6.200
0
0
2.000
0
3.367.500 3.367.500 4.444.300 4.444.300
İSTENİLENLER:
X Ticaret işletmesinin;
•Genel Geçici Mizanı ile Kesin Mizanı arasında yapılmış olması gereken günlük defter ve büyük defter kayıtlarını
yapınız.
•Gelir Tablosunu ve Dönem sonu bilançosunu düzenleyerek kapanış kayıtlarını yapınız.
229
ANKARA
KESİN MİZAN
Cevap
1- Kasa hesabına ilişkin işletmeler genel olarak
dönem sonunda miktar denetlemesi(SayımTesellüm Noksanı-Fazlası) ya da kur denetlemesi
yapmış olabilir. Bu nedenle ilk olarak197-397,
646-656 no.lu hesaplara bakılarak rakamların
uyuşup uyuşmadığına bakılmalıdır.
Bilanço/Gelir Tablosu
Kalemleri
1 Kasa
23 Say. ve Tes. Noksanları
GEÇİCİ MİZAN
KESİN MİZAN
Borç(TL) Alacak(TL) Borç(TL) Alacak(TL)
650.000
623.000 650.000
626.000
5.000
0
8.000
5.000
1)
31/12/201..
197 Say. Tes. Noksanları
3.000
100 Kasa
2- Karşılık gideri hesabı dönem sonunda 119- Menkul
Kıymet De. Düş. Kar.(-), 129 Şüpheli Ticari Alacaklar
Değ. Düş. Kar.(-), 139- Şüpheli Diğer Alacaklar Değ.
Dü.Kar.(-) , 158- Stok Değ. Düş. Kar.(-), ya da 199,
241,244,247 no.lu değ. Düş. Hesapları çalışabilir.
Karşılık Gideri hesabı dönem sonunda 690 no.lu hesaba
aktarılarak kapatılır.(Kapatma en son yapılacaktır.)
3.000
GEÇİCİ MİZAN
KESİN MİZAN
Bilanço/Gelir Tablosu
Kalemleri
Borç(TL) Alacak(TL) Borç(TL) Alacak(TL)
2 Karşılık Giderleri
0
0
8.000
8.000
28 Şüp. Tic. Alac. Karşılığı
0
20.000
0
28.000
2)
31/12/201..
654 Karşılık Giderleri
129 Şüpheli Tic. Al. Kar.
230
ANKARA
8.000
8.000
Cevap
3-,4- Borç ve Alacak Reeskontları dönem sonunda
ayrılır ve Borç Senetleri Reeskontu hesabı 647Reeskont Faiz Gelirleri hesabı ile çalışır. Alacak
senetleri reeskontu hesabı ise 657-Reeskont Faiz
Giderleri Hesabı ile çalışır. Gelir ve Gider
hesapları dönem sonunda kapatılır (Sonra topluca
yapılabilir)
3)
Bilanço/Gelir Tablosu
Kalemleri
3 Borç Senetleri Reeskontu
39 Reeskont Faiz Gelirleri
647 Reeskont Faiz Geliri
5-
0
0
0
0
0
7.500
7.500
7.500
4)
31/12/201..
657 Reeskont Faiz Gideri
9.000
7.500
122 Alacak Snt. Rees.
9.000
Faiz Geliri, bankadaki vadeli mevduattan
kaynaklanabileceği
gibi
müşterilere,işletme
sahiplerine verilen borç paradan da kaynaklanabilir.
Ancak faiz geliri çok büyük olasılıkla işletmenin
bankadaki vadeli mevduatlarına dönem sonunda
tahakkuk ettirilen ve banka hesabına yatırılan
faizlerden kaynaklanır. Bu durumda aslında bu faiz
gelirinden tevkifat yapılacağından 193 Peşin Öde.
Ver. Ve Fonlar Hesabı da çalışır. Faiz Gelirleri hesabı
da dönem sonunda 690 nolu hesaba aktarılarak
kapatılır. (En son kapatma yapılacaktır)
231
KESİN MİZAN
Borç(TL) Alacak(TL) Borç(TL) Alacak(TL)
0
0
9.000
0
0
0
9.000
9.000
4 Alacak Senetleri Reeskontu
36 Reeskont Faiz Giderleri
31/12/201..
322 Borç Snt. Reeskontu
GEÇİCİ MİZAN
Bilanço/Gelir Tablosu
Kalemleri
5 Faiz Gelirleri
33 Bankalar
7.500
GEÇİCİ MİZAN
KESİN MİZAN
Borç(TL) Alacak(TL) Borç(TL) Alacak(TL)
0
0
3.500
3.500
160.000
136.000 163.500
136.000
5)
31/12/201..
102 Bankalar
3.500
642 Faiz Gelirleri
ANKARA
3.500
Cevap
6- Sayım ve tesellüm fazlalığı işletmenin kasasında
varlıklarla, deposundaki mallarla, işletmenin
alacakları ile ilgili olabilir. Fazlalığın kasa ve
ticari mallarla ilgili olma olasılığı diğerlerine
nazaran yüksektir. Öncelikle kasa ve ticari mallar
hesabının kontrol edilmesi yararlı olacaktır.
GEÇİCİ MİZAN
KESİN MİZAN
Bilanço/Gelir Tablosu
Kalemleri
Borç(TL) Alacak(TL) Borç(TL) Alacak(TL)
6 Sayım ve Tesellüm Fazlaları
0
0
0
4.000
29 Ticari Mallar
710.000
680.000 714.000
680.000
6)
31/12/201..
153 Ticari Mallar
4.000
397 Sayım ve Tes. Faz.
7- Dönem sonunda Genel Yönetim Giderlerinin artmanın
bir çok nedeni olabilir. Bu nedenlerden biri dönem
içinde 180- Gel. Ay. Ait Gid. Hesabına kaydedilen bir
giderin bu yıla ilişkin kısmının gider yazılması
olabilir. Ya da tam tersi yıl içinde doğrudan gider
yazılan bir harcamanın bu yıla ilişkin olmadığı
anlaşılmış olabilir ve genel yönetim gideri 180- Gel.
Ay. Ait Gid. Hesabına aktarılmış olabilir. Bir diğer
neden sabit kıymetlere ait amortisman tutarları
dönem sonunda gider yazılmış olması olabilir.
Ancak hesaplar arasında 760-750 no.lu hesapların da
yer laması halinde amortisman giderlerinin
Pazarlama, Genel Yönetim, Arge ve üretim
departmanlarına paylaştırılmış olabileceği dikkate
alınmalıdır.
232
4.000
GEÇİCİ MİZAN
KESİN MİZAN
Bilanço/Gelir Tablosu
Kalemleri
Borç(TL) Alacak(TL) Borç(TL) Alacak(TL)
9 Genel Yönetim Giderleri
42.000
0
45.800
45.800
14 Paz. Satış Dağıtım Giderleri 150.000
0 157.000
157.000
21 Birikmiş Amortismanlar
0
24.200
0
35.000
7)
31/12/201..
770 Genel Yönetim Giderleri
3.800
760 Paz. Sat. Dağ. Gid.
7.000
257 Birikmiş Amor.
ANKARA
10.800
Cevap
8- Geçmiş Yıllar karlarına ilişkin dönem sonunda borç kaydı
yapılması normalde yapılmaz. Diğerden taraftan 2004
yıllından itibaren enflasyon düzmesi uygulaması ile
yeniden değerleme uygulamasından vazgeçilmiştir. Bu
kayıtla geçmiş karı ve yeniden değerleme fonundaki
tutarlarla ödenmemiş sermaye kapatılmış. Bu kayıt
vergisel açıdan sorunlu bir kayıt.
GEÇİCİ MİZAN
KESİN MİZAN
Bilanço/Gelir Tablosu
Kalemleri
Borç(TL) Alacak(TL) Borç(TL) Alacak(TL)
10 Geçmiş Yıllar Karı
0
9.500
2.000
9.500
25 Ödenmemiş Sermaye
10.000
0
10.000
10.000
30 Yen. Değ. Değ Artış Fonu
0
8.000
8.000
8.000
10)
31/12/201..
570 Geçmiş Yıllar Karları
2.000
522 MDVYen. Değ. Artış Fonu
8.000
501 Ödenmemiş Ser.
9- Alıcılar hesabında genellikle dönem sonlarında bir
değişim olmaz. Ancak yanlış kayıtların fark edilmesi
ya da yıl içinde yapılan kayıtlarla yılsonlarında
alacaklı olunan kişilerle mutabakat sağlanırken
farklar ortaya çıkabilir. Bu durumda fark Sayım
Tesellüm fazla veya noksanlarına kaydedilebilir. Ya
da sayım ve tesellüm noksanı ya da fazlalığına
önceden kaydedilen tutarların 120 alıcılarla ilgili
olduğu yıl sonunda anlaşılıp, bu hesaba aktarma
yapılabilir.
Bilanço/Gelir Tablosu
Kalemleri
12 Alıcılar
23 Say. ve Tes. Noksanları
GEÇİCİ MİZAN
KESİN MİZAN
Borç(TL) Alacak(TL) Borç(TL) Alacak(TL)
140.000
110.000 145.000
110.000
5.000
0
8.000
5.000
9)
31/12/201..
120 Alıcılar
5.000
197 Say. Tes.Nok.
233
10.000
ANKARA
5.000
Cevap
10- Ödenecek vergi ve fonlar hesabı, dönem sonunda
katma değer vergisi tahakkuku nedeniyle
çalışmış olabilir.
GEÇİCİ MİZAN
KESİN MİZAN
Bilanço/Gelir Tablosu
Kalemleri
Borç(TL) Alacak(TL) Borç(TL) Alacak(TL)
15 Ödenecek Vergi ve Fonlar
13.000
13.000
13.000
16.000
24 Hesaplanan KDV
107.000
134.000 134.000
134.000
35 İndirilecek KDV
126.000
102.000 126.000
126.000
11- Alacak Senetlerinde dönem sonunda değişiklik
olması, şüpheli hale gelen senetlerin 128- Şüpheli
Ticari Alacaklara alınmasından kaynaklanabilir.
GEÇİCİ MİZAN
KESİN MİZAN
10)
31/12/201..
391 Hsp KDV
191 İnd KDV
GEÇİCİ MİZAN
KESİN MİZAN
Bilanço/Gelir Tablosu
Kalemleri
Borç(TL) Alacak(TL) Borç(TL) Alacak(TL)
18 Banka Kredileri
135.000
190.000
135.000
201.000
26 Finansman Giderleri
95.000
0
106.000
106.000
234
24.000
360 Öd.Ver. Ve Fonlar
3.000
11)
31/12/201..
128 Şüp. Tic. Alac.
Bilanço/Gelir Tablosu
Kalemleri
Borç(TL) Alacak(TL) Borç(TL) Alacak(TL)
17 Alacak Senetleri
180.000
140.000
180.000
150.000
37 Şüp. Ticari Alac.
30.000
10.000
40.000
10.000
12- Banka kredileri hesabının alacağında dönem
sonunda meydana gelen artış bu krediye ilişkin
tahakkuk eden krediden kaynaklanabilir.
27.000
10.000
121 Ala. Sntleri
10.000
12)
31/12/201..
780 Finansman Giderleri
300 Banka Kredileri
ANKARA
11.000
11.000
Cevap
13-Satıcılar hesabının alacağında dönem sonunda
meydana gelen artış yabancı para cinsinden
borçların değerlemesinden kaynaklanmış olabilir.
Bu durumda kurdaki artış işletme açısından
kambiyo gideri oluşmasına neden olacaktır. 656Kambiyo Giderlerine kaydedilen tutarlar dönem
sonunda 690hesabına atılarak kapatılacaktır.
GEÇİCİ MİZAN
KESİN MİZAN
Bilanço/Gelir Tablosu
Kalemleri
Borç(TL) Alacak(TL) Borç(TL) Alacak(TL)
32 Satıcılar(yurtdışı)
41.000
73.000
41.000
79.000
38 Kambiyo Zararı
20.000
0
26.000
26.000
13)
31/12/201..
656 Kambiyo Zararları
6.000
320 Satıcılar
14- Gelecek aylara ait giderler hesabına dönem
sonunda borç kaydı yapılabilmesi için yıl içinde
doğrudan gider yazılan bir harcamanın bu yıla
ilişkin olmadığı anlaşılmış olması ve genel
yönetim gideri hesabından bu hesaba aktarılmış
olması gerekir.
6.000
GEÇİCİ MİZAN
KESİN MİZAN
Bilanço/Gelir Tablosu
Kalemleri
Borç(TL) Alacak(TL) Borç(TL) Alacak(TL)
41 Gelecek Aylara Ait Gider.
0
0
2.000
0
9 Genel Yönetim Giderleri
42.000
0
45.800
45.800
14)
31/12/201..
180 Gel. Ay. Ait Giderler
770 Gen. Yön. Giderleri
235
ANKARA
2.000
2.000
Cevap
31/12/201..
631 Paz. Sat.Dağ. Gid.
632 Gen.Yön. Gid.
660 Kıs. Vad. Borç. Gid.
157.000
43.800
106.000
761 Paz.Sat. Gid. Yan.
157.000
771Genel Yön.Gid.
43.800
781 Finansman Yan.
106.000
2
9
11
14
26
38
36
GEÇİCİ MİZAN
KESİN MİZAN
Bilanço/Gelir Tablosu
Kalemleri
Borç(TL) Alacak(TL) Borç(TL) Alacak(TL)
Karşılık Giderleri
0
0
8.000
8.000
Genel Yönetim Giderleri
42.000
0
45.800
45.800
Satıl. Tic. Mallar Maliyeti
610.500
5.000 610.500
610.500
Paz. Sat. Dağıtım Giderleri 150.000
0 157.000
157.000
Finansman Giderleri
95.000
0 106.000
106.000
Kambiyo Zararı
20.000
0
26.000
26.000
Reeskont Faiz Giderleri
0
0
7.500
7.500
31/12/201..
690 Dön. Karı/Zararı
31/12/201..
761 Paz. Sat.Dağ. Gid. Yan.
771 Gen.Yön. Gid. Yan.
781 Finansman Gid. Yan.
621 Sat. Tic. Mal. Mal.
605.500
631 Paz. Sat.Dağ. Gid.
157.000
43.800
632 Gen.Yön. Gid.
43.800
106.000
654 Karşılık Gid.
8.000
157.000
656 Kambiyo Zararı
26.000
770 Gen. Yön. Gid.
43.800
657 Rees. Faiz Gid.
7.500
780 Finansman Gid.
106.000
760 Paz. Sat. Dağ. Gid.
236
157.000
953.800
660 Kıs. Vad. Borç. Gid.
ANKARA
106.000
Cevap
GEÇİCİ MİZAN
KESİN MİZAN
Bilanço/Gelir Tablosu
Kalemleri
Borç(TL) Alacak(TL) Borç(TL) Alacak(TL)
5 Faiz Gelirleri
0
0
3.500
3.500
16 Diğer Gelirler
0
7.500
7.500
7.500
20 Yurtiçi Satışlar
0
940.000 940.000
940.000
39 Reeskont Faiz Gelirleri
0
0
9.000
9.000
31/12/201..
600 Yurtiçi Satışlar
940.000
602 Diğer Gelirler
7. 500
642 Faiz Gelirleri
3.500
647 Rees. Faiz Gelirleri
9.000
690 Dön. Karı/Zararı
690 Dönem Karı/Zararı
960.000
31/12/201..
690 Dön. Karı Zararı
621
631
632
654
656
657
660
605.500
157.000
43.800
8.000
26.000
7.500
106.000
940.000
7. 500
3.500
9.000
953.800
6.200
960.000
6.200
692 Dön. N. Karı Zararı
6.200
31/12/201..
692 Dön. Net Kar/Zararı
590 Dön. Net Kar.
237
6.200
6.200
ANKARA
600
602
642
647
Veriler: Tevkifat oranı %10 olarak kabul edilmiştir.
Stok takibinde “Aralıklı Envanter Yöntemi” uygulamıştır.
İstenilen: Genel geçici mizan ile kesin mizan arasında yapılmış olması gereken yevmiye kayıtlarını yapınız?
5. Promosyon Muhasebe Yeterlilik Sınavı Sorusu
SORU-1: (ABC) LTD Şti. 31.12.2005 tarihli genel geçici mizan ve kesin mizanına göre defteri
kebir hesaplarının borç ve alacak tutarları aşağıdaki gibidir.
Bilanço/Gelir Tablosu Kalemleri
1 100 Kasa
2 102 Bankalar
3 103 Ver. Çek ve Öde. Emirleri
4 110 Hisse Senetleri
5 120 Alıcılar
6 128 Şüpheli Tic. Alacaklar
7 129 Şüp. Tic. Ala. Karşılığı
8 153 Ticari Mallar
9 180 Gel. Ay. Ait Giderler
10 191 İndirilecek KDV
11 193 Peş. Öd. Vergiler
12 197 Say. ve Tes. Noksanları
13 255 Demirbaşlar
14 257 Birikmiş Amortismanlar
15 320 Satıcılar
16 329 Diğer Tic. Borçlar
17 335 Personele Borçlar
G.GEÇİCİ MİZAN
KESİN MİZAN
Borç(TL) Alacak(TL) Borç(TL) Alacak(TL)
32.125
18.900 32.125
19.050
30.000
- 34.500
8.500
18.500
8.500
18.500
10.000
8.000 10.000
8.000
27.500
- 27.500
2.000
2.000
1.000
430.000
- 430.000
300.000
12.000
- 12.000
2.000
525
525
525
500
150
25.000
- 25.000
5.000
20.175
2.175
1.725
1.725
10.500
10.500
Bilanço/Gelir Tablosu Kalemleri
18 360 Öd. Vergi ve Fonlar
19 391 Hesaplanan KDV
20 500 Sermaye
21 546 Ö. Fonlar (MDV Yen. Fonu)
22 590 Dönem Net Karı
23 600 Yurt İçi Satışlar
24 621 Satılan Tic. Mal Maliyeti
25 631 Paz. Sat. Dağ. Gid.
26 632 Genel Yön. Giderleri
27 642 Faiz Giderleri
28 654 Karşılık Giderleri
29 690 Dönem Karı veya Zararı
30 760 Paz. Sat. Dağ. Giderleri
31 761 Paz. Sat. Dağ. Gid. Yan. Hs
32 770 Gen. Yön. Giderleri
33 771 Gen. Yön. Gid. Yan. Hs.
Toplam
G.GEÇİCİ MİZAN
KESİN MİZAN
Borç(TL) Alacak(TL) Borç(TL) Alacak(TL)
8.500
2.000
577.650
11.400
8.500
4.875
4.875
150.000
8.575
4.000
325.000 325.000
- 300.000
2.000
3.000
5.000
1.000
- 330.000
2.000
2.000
3.000
3.000
577.650 1.576.175
Veriler: Tevkifat oranı %10 olarak kabul edilmiştir.
Stok takibinde “Aralıklı Envanter Yöntemi” uygulamıştır.
İstenilen: Genel geçici mizan ile kesin mizan arasında yapılmış olması gereken yevmiye kayıtlarını yapınız?
238
ANKARA
15.750
4.875
150.000
8.575
24.000
325.000
300.000
2.000
3.000
5.000
1.000
330.000
2.000
2.000
3.000
3.000
1.576.175
Cevap

1. Kasa hesabına ilişkin işletmeler genel
olarak
dönem
sonunda
miktar
denetlemesi(Sayım-Tesellüm
NoksanıFazlası) ya da kur denetlemesi yapmış
olabilir. Bu nedenle ilk olarak 197-397,
646-656
no.lu
hesaplara
bakılarak
rakamların
uyuşup
uyuşmadığına
bakılmalıdır.
Bilanço/Gelir Tablosu
Kalemleri
1 Kasa
12 Say. ve Tes. Noksanları
GEÇİCİ MİZAN
KESİN MİZAN
Borç(TL) Alacak(TL) Borç(TL) Alacak(TL)
32.125
18.900
32.125
19.050
150
-
1)
31/12/201..
197 Say. Tes. Noksanları
3.000
100 Kasa

2. Bankalar hesabının Borcunda meydana gelen
değişim faiz tahakkukundan ya da hesabının yabancı
para cinsinden ise hesabın kur değerlemesinden
kaynaklanmış olabilir. 642 ve 646 no.lu hesaplar
kontrol edilmelidir. Faiz tahakkuku olması halinde
%10 kesintinin dikkate alınması gerekir. Bankalar
hesabının kesin mizanda alacağında meydana gelen
değişim ise bank tarafından ödenen Çeklere ilişkin
bilgi gelmesinden kaynaklanabilir.
Bilanço/Gelir Tablosu
Kalemleri
2
3
11
27
Bankalar
Ver. Çek. Ve Ö. E.
Peş Öd. Vergiler
Faiz Gelirleri
239
GEÇİCİ MİZAN
KESİN MİZAN
Borç(TL) Alacak(TL) Borç(TL) Alacak(TL)
30.000
34.500
8.500
18.500
8.500
18.500
500
5.000
5.000
3.000
2/a)
31/12/201..
102 Bankalar
4.500
193 Peş. Öd. Vergiler
500
642 Faiz Gelirleri
5.000
2/b)
31/12/201..
103 Ver. Çek. Ve Ö. E
102 Bankalar
ANKARA
8.500
8.500
Cevap

3. Alıcılar hesabının alacağında kesin
mizanda değişim olması bu alacağın dönem
sonunda
şüpheli
hale
geldiğinin
anlaşılmasından olabilir.
GEÇİCİ MİZAN
Bilanço/Gelir Tablosu
Kalemleri
5 Alıcılar
6 Şüpheli Ticari Alacaklar

7 Şüp. Tic. Al. Karş.
28 Karşılık Gideleri
240
31/12/201..
128 Şüp. Tic. Alacaklar
120 Alıcılar
Borç(TL) Alacak(TL) Borç(TL) Alacak(TL)
27.500
27.500
2.000
2.000
GEÇİCİ MİZAN
2.000
KESİN MİZAN
4. Şüpheli Tic. Al. Karşılığı Hesabının
alacağında kesin mizanda değişiklik olması,
şüpheli hale gelen alacaklara karşılık gideri
ayrılmasından kaynaklanabilir. 654 nolu
hesabın borcuna bakılmalıdır.
Bilanço/Gelir Tablosu
Kalemleri
3)
KESİN MİZAN
2.000
4)
31/12/201..
654 Karşılık Giderleri
129 Şüp. Tic. Al. Kar.
Borç(TL) Alacak(TL) Borç(TL) Alacak(TL)
1.000
1.000
1.000
ANKARA
1.000
1.000
Cevap

5. Ticari mallar hesabının alacağında kesin
mizanda değişim olması, mükellefin Araklı
envanter
yöntemini
kullandığını
düşündüğümüzde fiili stok sayımı sonucu
STMM tespit edilmesi ve stoktan 621 nolu
hesaba naklinden kaynaklanabilir.
Bilanço/Gelir Tablosu
Kalemleri
8 Ticari Mallar
24 Sat. Tic. Mal. Maliyeti
GEÇİCİ MİZAN
KESİN MİZAN
Borç(TL) Alacak(TL) Borç(TL) Alacak(TL)
430.000
- 430.000
300.000
300.000
300.000
5)
31/12/201..
621 Sat. Tic. Mal. Maliyeti
300.000
153 Ticari Mallar

6. Gel Aylara Ait Giderler hesabının
alacağında kesin mizanda değişim olması
bu dönemi ilgilendiren bir giderin ilgili
gider hesabına(750,760,770 olabilir)
alınmasına dair olabilir.
Bilanço/Gelir Tablosu
Kalemleri
9 Gel. Ay. Ait Gid.
32 770 Gen. Yön. Giderleri
241
GEÇİCİ MİZAN
KESİN MİZAN
300.000
6)
31/12/201..
770 Genel Yön. Giderleri
180 Gel. Ay. Ait Gid.
Borç(TL) Alacak(TL) Borç(TL) Alacak(TL)
12.000
12.000
2.000
3.000
3.000
ANKARA
2.000
2.000
Cevap
7. İnd. KDV alacağında kesin mizanda
meydana gelen değişim KDV mahsup
işleminden kaynaklanmış olabilir.

Bilanço/Gelir Tablosu
Kalemleri
10 191 İndirilecek KDV
18 360 Öd. Vergi ve Fonlar
19 391 Hesaplanan KDV

GEÇİCİ MİZAN
391 Hesaplanan KDV
GEÇİCİ MİZAN
4.875
191 İnd. KDV
Borç(TL) Alacak(TL) Borç(TL) Alacak(TL)
525
525
525
8.500
11.400
8.500
15.750
4.875
4.875
4.875
KESİN MİZAN
Borç(TL) Alacak(TL) Borç(TL) Alacak(TL)
14 257 Birikmiş Amortismanlar
5.000
21 546 Ö. Fonlar (MDV Yen. Fonu)
8.575
4.000
8.575
32 770 Gen. Yön. Giderleri
3.000
3.000
242
31/12/201..
KESİN MİZAN
8. Birikmiş amortismanlar hesabının
alacağında kesin mizanda meydana gelen
değişim
Amortismanların
giderleştirilmesinden(750,760,770)
kaynaklanmış olabilir.
Bilanço/Gelir Tablosu
Kalemleri
7)
525
360 Ödenecek Vergi ve F
4.350
8)
31/12/201..
546 Ö. Fonlar (MDV Yen. Fonu)
4.000
770 Gen. Yön. Gid.
1.000
257 Birikmiş Amortis.
ANKARA
5.000
Cevap

9. Gelir Gider hesaplarını 690 Dönem
Karı /Zararı hesabına gönderdikten sonra
dönem net karı hesaplanmalı
31/12/201..
600 Yurtiçi Satışlar
642 Faiz Gelirleri
325.000
5.000
690 Dön. Karı/Zararı
330.000
Bilanço/Gelir Tablosu Kalemleri
G.GEÇİCİ MİZAN
Borç(TL) Alacak(TL) Borç(TL) Alacak(TL)
22 590 Dönem Net Karı
23 600 Yurt İçi Satışlar
24 621 Satılan Tic. Mal Maliyeti
25 631 Paz. Sat. Dağ. Gid.
26 632 Genel Yön. Giderleri
27 642 Faiz Giderleri
28 654 Karşılık Giderleri
29 690 Dönem Karı veya Zararı
30 760 Paz. Sat. Dağ. Giderleri
31 761 Paz. Sat. Dağ. Gid. Yan. Hs
32 770 Gen. Yön. Giderleri
33 771 Gen. Yön. Gid. Yan. Hs.
2.000
-
325.000 325.000
- 300.000
2.000
3.000
5.000
1.000
- 330.000
2.000
2.000
3.000
3.000
690 Dönem Karı/Zararı
31/12/201..
690 Dön. Karı/Zararı
306.000
621 Sat. Tic. Mal. Mal.
300.000
631 Paz. Sat.Dağ. Gid.
2.000
632 Gen.Yön. Gid.
3.000
654 Karşılık Gid.
1.000
243
621
631
632
654
KESİN MİZAN
300.000
2.000
3.000
1.000
325.000 600
5.000
642
306.000
24.000
330.000
ANKARA
24.000
325.000
300.000
2.000
3.000
5.000
1.000
330.000
2.000
2.000
3.000
3.000
Cevap

10 . Yansıtma Hesaplarını açalım ve sonra 631 ve 632 nolu hesaplara aktaralım.
31/12/201..
31/12/201..
631 Paz. Sat. Dağ. Gid.
2.000
761 Paz. Sat. Dağ. Gid. Yan. Hs
2.000
632 Gen. Yön. Gid.
3.000
771 Gen. Yön. Gid. Yan. Hs.
3.000

761 P. S. D. G. Yan. Hs
2.000
760 Paz. Sat. Dağ. Gid.
2.000
771 G. Y. G. Yan. Hs.
3.000
770 Gen. Yön. Giderleri
3.000
11 . Dönem Net karına ilişkin kayıtları yapalım. 692 ve 691 nolu hesaplar yok. Bu nedenle
doğrudan 590 nolu hesaba kar aktarılmalı
31/12/201..
690 Dönem Karı veya Zararı
590 Dön. Net Karı
244
24.000
24.000
ANKARA
SORULMUŞ BAĞIMSIZ
MUHASEBE SORULARI VE
CÖZÜMLERİ
Ümit GÜNER
245
ANKARA
9. Promosyon Muhasebe Tekli Muhasebe Soruları

Aşağıdaki işlemlere ilişkin yevmiye kayıtlarını yapınız(Her şık birbirinden bağımsızdır. Bazı
sorularda birden fazla yevmiye kaydı yapılması gerekmektedir. KDV Oranı%18 olarak dikkate
alınacaktır.) (35 Puan)
a) Yurt dışındaki bir firmanın, satın alacağı mala karşılık 60.000 ABD Doları havale ettiğini bildiren banka
ihbarı alınmıştır.(İşlem gününde kur 1$=1,5 TL)Aynı gün bankaya, havale karşılığında, 1 ay vadeli bir döviz
tevdiat hesabı açılması talimatı verilmiştir.
..../../201..
102 Bankalar
..../../201..
102 Bankalar
90.000
Vadesiz Döviz Tevdiat(60.000$)
90.000
Vadeli Döviz Tevdiat (60.000$)
102 Bankalar
340 Alınan Şip. Avansları
90.000
Vadesiz Dz. Tv. (60.000$)
90.000
b)Daha önce satışı yapılan malın 1.200 TL lik kısmı işletmeye iade edilmiştir. İade edilen malın maliyeti 900
TL dir. Alıcının iade işlemiyle ilgili olarak yapmış olduğu 300 TL lik gider işletme tarafından kabul edilmiştir.
…./../201..
..../../201..
610 Satıştan İadeler
191 İnd. KDV
120 Alıcılar
246
1.200
216
1.416
153 Ticari Mallar
900
760 Paz. SAT. Dağ. Gid.
300
621 Sat. Tic. Mal. Maliy.
900
120 Alıcılar
300
ANKARA
9. Promosyon Muhasebe Tekli Muhasebe Soruları
c) A işletmesi ; sermayesi 500.000 TL olan bir anonim şirketin çıkarmış olduğu nominal değeri 40.000 TL
olan hisse senetlerini, 48.000 TL’ye bir aracı kurum eliyle borsadan satın almıştır. Alış hizmeti dolayısıyla
aracı kuruma 100 TL komisyon ödenmiştir. Dönem sonunda, işletme yönetimi, söz konusu hisse
senetlerinin satılmamasına, uzun dönem elde tutulmasına karar vermiştir.

..../../201..
110 Hisse Senetleri
653 Komisyon Gideri
..../../201..
240 Bağlı Menkul Kıymetler
48.000
100
Komisyonda KDV VAR MI?
110 Hisse Senetleri
102 Bankalar

48.000
48.100

48.000
Ödenen komisyon K.K.E.G. Dönüşür mü? KVK md 5/3
d) Tekstil işletmesinde kullanılmak üzere 100.000 TL lik iplik satın alınıyor. İplik bedeli ve KDV verilen bir
çekle ödeniyor. İpliklerin fabrikaya taşınması için 200 TL taşıma gideri yapılıyor. Taşıma bedeli ve KDV
nakden ödeniyor. İpliklerin 1/5’i dokuma servisine gönderiliyor.
..../../201..
150 İlk Madde ve Malzeme
191 İnd. KDV
103 Ver. Çek ve Ö. E.
100 Kasa
247
..../../201..
710 Dir. İlk. Mad. ve Mal.
100.200
20.040
18.036
118.000
150 İlk Mad. ve Malz.
236
ANKARA
20.040
9. Promosyon Muhasebe Tekli Muhasebe Soruları
e) A işletmesi 10 Eylül günü 20.000 TL ‘lik bir mal satmıştır. Mal bedeli ve KDV için alıcı, lehtarı olduğu 25
Ekim tarihini taşıyan 12.000 TL tutarındaki çeki işletmeye ciro edip vermiş, fatura kalanı için 10 Eylül tarihli
bir çek düzenleyip vermiştir.

10/09/201..
A işletmesi
101 Alınan Çekler (108)
12.000
101 Alınan Çekler
11.600
600 Yurt İçi Satışlar
20.000
391 Hsp KDV

3.600
f) A şirketi’nin sermayesinin %60’ına sahip olduğu B limited Şirketi’ne ilk madde ve malzeme stoklarından
12.000 TL lik yedek parça vermiştir. (Cümle düşük)  12.000 TL’nin maliyet olduğunu kabul edersek,
../…/201..
133 Bağlı Ort. Alacaklar
soruda emsal bedel verilmemiş, bizim
belirlememizi istiyorsa yeterli bilgi verilmemiş
.
xxxxxx
../…/201..
600 Yurtiçi Satışlar
391 Hsp KDV
248
xxxxx
xxx
.
620 Sat. Mamul Maliyeti
150 İlk Mad. Ve Malz
ANKARA
12.000
12.000
9. Promosyon Muhasebe Tekli Muhasebe Soruları

g) Bir makinenin bozulan parçasını tamir etmek üzere Ankara’ya gönderilen personel A’ya 1.500 TL iş
avansı ve 750 TL yolluk avansı ödenmiştir. Personel A seyahat dönüşünde 1.180.-TL (KDV Dahil) tamir
faturası ile 675 TL’lik yolluk gideri beyannamesi sunmuştur. Anansın kalanını da nakden ödemiştir.
../…/201..
195 İş Avansları
196 Personel Avansları
100 Kasa
../…/201..
.
770 Genel Yön. Gid.(N. Tamr+Üc.)
1.500
750
2.250
1.675
191 İnd. KDV
180
100 Kasa
395
196 Personel Avansları
195 İş Avansları
249
.
ANKARA
750
1.500
5. Promosyon Muhasebe Tekli Soruları

(x) işletmesinin aşağıda verilen işlemlerine ait yevmiye kayıtlarının işlem tarihleri (sadece 2006 yılı
işlemleri) itibariyle yapınız. Ayrıca 31.12.2006 tarihinde dönem karı veya zararına aktarılması gereken
işlemlere ilişkin yevmiye kayıtlarını da yapınız. Her bir işlem, maddeler bazında bağımsız olarak
değerlendirilecek ve verilen bilgilerin tamamı için kayıt yapılacaktır.(60 puan )

a) İşletme 20.08.2006 tarihinde Türkiye’deki ABD Büyükelçiliğine mal bedelinin yarısı 31.01.2007 vade
tarihli senet, kalan tutarı da çek olma üzere toplam 20.000 ABD Doları tutarında mal satmıştır. İşletme almış
olduğu çeki 30.10.2006 tarihinde tahsil etmiştir. Söz konusu satış işlemi KDV’ne tabi değildir. İşleme esas
20.08.2006 tarihinde 1 ABD Doları : 1,00 TL
döviz kurları;
30.10.2006 tarihinde 1 ABD Doları :
31.12.2006 tarihinde 1 ABD Doları :
1
20.08.2006
2
121 Alacak Senetleri
10.000
101 Alınan Çekler
10.000
600 Yurt içi Satışlar
3
5
646 Kambiyo Karları
4
1.000
1.000
10.000
2.000
31.12.2006
600 Yurtiçi Satışlar
20.000
646 Kambiyo Karları
2.000
31.12.2006
690 Dönem Karı/Zararı
656 Kambiyo Zararları
250
12.000
101 Alınan Çekler
20.000
121 Alacak Senetleri
30.10.2006
102 Bankalar
31.12.2006
656 Kambiyo Zararları
1,20 TL
0,90 TL
690 Dönem Karı/Zararı
1.000
1.000
ANKARA
22.000
5. Promosyon Muhasebe Tekli Soruları

b) 30.04.2006 tarihinde işletme, daha önce mal
satın aldığı (Y) işletmesinin müracaatı üzerine
vadesine 4 ay kalan 12.000 TL tutarındaki borcu
için 11.500 TL tutarında bir adet çek
düzenlenmiştir. Bu işlem sonucunda borç
tamamen kapanmış ve senet iptal edilmiştir. Çek
banka tarafından 01.05.2006 tarihinde ödenmiştir.
2
01.05.2006
103 Ver. Çek. ve Öd.E.
30.04.2006
321 Borç Senetleri
11.500
679 Diğ. Ol. D. Gel. ve K
500
31.12.2006
679 Diğ. Ol. D. Gel. ve K
11.500
12.000
103 Ver. Çek. ve Öd. E.
3
102 Bankalar

1
500
690 Dön. Karı/Zararı
11.500
500
c) İşletme, itibari değeri 1,2 TL olan (B) A.Ş.’ne ait 30.000 adet hisse senedini 31.05.2006 tarihinde birim
fiyatı 1,3 TL ‘den peşin bedelle satın almış, ayrıca bu işlem için 200 TL komisyon ödenmiştir. İşletme söz
konusu hisse senetlerinin 10.000 adedini nakit olarak 20.07.2006 tarihinde birim fiyatı 1,4 TL den satmıştır.
(B) A.Ş.’nin hisse senetleri İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem görmüş olup 31.12.2006 tarihi
itibariyle birim değeri 1,5 TL’dir.
1
31.05.2006
110 Hisse Senetleri
653 Komisyon Giderleri
100 Kasa
251
2
20.07.2006
100 Kasa
39.000
14.000
110 Hisse Senetleri
200
39.200
645 Men. Kıy. Sat. Karı
ANKARA
13.000
1.000
5. Promosyon Muhasebe Tekli Soruları

3
31.12.2006
645 Men. Kıy. Sat. Karı
1.000
690 Dön. Karı ve Zararı

1.000
d) 15.11.2006 tarihinde su basması sonucu 15.000
TL tutarındaki ticari mal hasar görmüştür. İşletme
aynı gün söz konusu malı ticari mal stokundan
çıkarmış ve hasarın %40 olduğu tespit edilerek
karşılık ayırmıştır. Sigortalı olan mallar için
20.11.2006 tarihinde sigorta şirketine başvurmuş
ve sigorta şirketi de aynı gün hasarın %50
olduğunu tespit etmiş fakat sigorta tazminatını
2007
yılında
ödeyebileceğini
ifade
etmiştir.İşletmenin hasar nedeniyle başvuruda
bulunduğu takdir komisyonu da hasar oranını
işletmeyle paralel tespit etmiştir.
Hisse senetleri VUK göre alış bedeli değerlenir. MSUGT’nde
de menkul kıymetlerin alındığında ve elden çıkarıldığında
alış bedelinin dikkate alınacağı belirtilmiştir. Soruda hisse
senetlerinin değerinde borsada gerçekleşen artışı kayıt
yapılmadan gizli yedek olarak bırakılabilir. Eğer kayıt
yapılıp değer artışı gelir kaydedilirse vergi matrahı ile
ilişkilendirilmemelidir.
1
15.11.2006
157 Diğer Stoklar
15.000
153 Ticari Mallar
2
15.000
15.11.2006
654 Karşılık Giderleri
6.000
158 Stok Değ. Düş. Kar.
3
6.000
20.11.2006
181 Gelir Tahakkukları
7.500
679 Diğ. Ol. Dş. Gl. ve Kar
4
31.12.2006
690 Dön. Karı veya Zararı
654 Karşılık Giderleri
252
5
31.12.2006
679 Diğ. Ol. Dş. Gl. ve Kar
6.000
6.000
7.500
690 Dön. Karı veya Zararı
ANKARA
7.500
7.500
5. Promosyon Muhasebe Tekli Soruları

e) 2005 yılında (N) işletmesine, işletmede kullanılmak üzere satın alınması düşünülen tanesi 10.000 TL olan 3 adet
taşıt için 30.000 TL avans verilmiştir. İşletme 30.03.2006 tarihinde, daha önce sipariş verdiği taşıtlardan 1 adedini
almaktan vazgeçtiğini (N) işletmesine bildirmiştir. (N) işletmesi de aynı gün 2 adet aracı teslim etmiş, iptal edilen
siparişten dolayı 2.000 TL sipariş iptal gideri kesintisi ile teslim edilen araçlara ilişkin KDV’yi mahsup ederek kalan
tutarı işletmenin banka hesabına yatırmıştır. İşletme sipariş iptal gideri olarak kesilen tutarı (N) işletmesinden istemiş
ancak söz konusu tutarın ödenmemesi üzerine sözleşmeye aykırı olduğu düşüncesiyle 30.06.2006 tarihinde dava
açmıştır. Alacak 31.12.2006 tarihi itibariyle henüz tahsil edilememiştir. Söz konusu taşıt araçları için Maliye
Bakanlığının belirlediği amortisman oranı %20 olup, işletme azalan bakiyeler usulüne göre amortisman ayırmaktadır.
KDV oranı %18’dir.

2.000 TL sipariş iptal gideri 127 Diğer Ticari
1
Alacaklar hsb yerine 689 Diğ. Ol.dş. Gid. Ve Zar.
Hsbına kaydedilebilir. Ancak işletme bu gideri kabul
etmemekte ve soru işletmenin bu gideri sözleşmeye
aykırı olduğunu düşündüğünü görülmektedir. Bu
nedenle gider yazılması halinde K.K.E.G. yazılması
gerekecektir. Bu alacağa ilişkin dava açıldığı soruda
belirtilmekte birlikte karşılık ayrıldığına dair bilgi
yoktur.
30.03.2006
102 Bankalar
254 Taşıtlar
4.400
20.000
191 İnd. KDV
3.600
127 Diğer Ticari Alacaklar
2.000
3
159 Veril. Sip. Avansları
30.000
31.12.2006
770 Gen. Yön. Gid.
8.000
257 Birikmiş Amortis.
2
128 Şüpheli Tic. Alacaklar
2.000
4
31.12.2006
690 Dön. Karı veya Zararı
127 Diğer Tic. Alacaklar
253
8.000
30.06.2006
2.000
632 Gen. Yön. Gid..
ANKARA
8.000
8.000
5. Promosyon Muhasebe Tekli Soruları

I) İşletme, 30.11.2006 tarihinde kasasında sayım yapmış ve kasasında 10.000 TL eksiklik olduğu tespit
edilmiştir. 31.12.2006 tarihinde yapılan araştırma neticesinde ; 1500 TL’nin işletme personeli(A), 4.500
TL’nin de işletme personeli (B) tarafından kasadan çalındığı anlaşılmış, aynı tarihte personel (B)’nin işine
son verilirken personel (A) nın çalışmaya devam etmesine karar verilmiştir.Kasa noksanın kalan tutarının
nedeni anlaşılamamıştır.
1
30.11.2006
197 Say. ve Tes. Noksanları
2
10.000
100 Kasa
3
689 Diğer Ol. Dış. Gid. Ve Zar.
135 Personelden Alacaklar
1.500
136 Diğer Çeşitli Alacaklar
4.500
197 Say. ve Tes. Noks.
10.000
30.12.2006
31.12.2006
4
30.12.2006
690 Dönem Karı veya Zararı
4.000
6.000
4.000
K.K.E.G.
197 Say. ve Tes. Noks.

4.000
689 Diğ. Ol Dış. G. ve Zar.
4.000
g) İşletme 30.10.2006 tarihinde 200.000 TL değerindeki bir arsayı bedelini peşin ödeyerek almıştır. İşletme,
arsa alımı sırasında 2.000 TL komisyon, 3.000 TL keşif ücreti ve 5.000 TL tapu harcı ödemiştir. İşletme
30.11.2006 tarihinde söz konusu arsanın üzerindeki kulübenin yıkımına 1.000 TL , arsanın etrafına duvar
çekmek içinde 4.000 TL ödemiştir. İşletme 15.12.2006 tarihinde söz konusu arsayı ipotek vermek suretiyle
(D) bankasından 100.000 TL kredi almış ve kredi işletmenin banka hesabına aynı gün aktarılmıştır.(KDV
ihmal edilecektir.)
254
ANKARA
5. Promosyon Muhasebe Tekli Soruları
1
30.10.2006
250 Arsa ve Araziler
770 Genel Yönetim Gideri
2
30.11.2006
250 Arsa ve Araziler
200.000
5.000
(1.000+4.000)
10.000
100 Kasa
100 Kasa
3
200.000
15.12.2006
102 Bankalar
5.000
4
15.12.2006
9… Nazım Hesap
100.000
100.000
(İpotekli Arsalar)
300 Banka Kredileri (400)
5
9… Nazım Hesap
31.12.2006
690 Dön. Karı veya Zararı
632 Gen. Yön. Gid..
255
100.000
10.000
10.000
ANKARA
100.000
5. Promosyon Muhasebe Tekli Soruları

H) İşletme kısa vadeli finansman ihtiyacını karşılamak amacıyla 15.07.2006 tarihinde çıkardığı vadesi
15.10.2006 ve nominal bedeli 10 TL olan 1.000 adet finansman bonosunu aynı gün 9.000 TL bedelle
satmıştır. Vade sonunda ödeme yapılırken 100 TL vergi kesintisi yapılmıştır.
1
15.07.2006
2
15.10.2006
100 Kasa
9.000
305 Çıkar. Bono ve Sntler
308 Menkul Kıy. İh. Farkı
1.000
780 Finansman Gid.
305 Çıkar. Bono ve Sntler
10.000
9.900
308 Men. Kıy. İh. Farkı
1.000
31.12.2006
690 Dön. Karı veya Zararı
660 Kıs. Vad. Borç. Gid.
256
1.000
100 Kasa
360 Öd. Ver. ve Fonlar
3
10.000
1.000
1.000
ANKARA
100
6. Promosyon Muhasebe Bağımsız Tekli Sorular

Aşağıdaki verilere istinaden yapılması gereken yevmiye kayıtlarını birbirinden bağımsız
olarak yapınız

a) (B) A.Ş. Nezdinde 2005 yılı ile ilgili olarak yapılan vergi incelemesinde , kurum ortağı Bay ( C)’nin
banka hesaplarının incelenmesi sonucu, kayıt dışı yapılan satışlar nedeniyle kurumun 2005 yılı matrahının
600.000 TL eksik beyan edildiği tespit edilmiştir. Vergi incelemesi sonucunda mükellef adına 100.000 TL
kurumlar vergisi tarh edilmiş, 100.000 TL vergi zıyaı cezası ve 50.000 TL özel usulsüzlük cezası kesilmiştir.

Mükellef kurumun talebi üzerine gerçekleşen uzlaşma sonucu kurumlar vergisi 100.000 TL, vergi ziyaı
cezası 10.000 TL ve Özel usulsüzlük cezası da 5.000 TL olarak 2007 yılında kesinleşmiştir. Kurumlar vergisi
için hesaplanan gecikme faizi tutarı 10.000 TL’dir.
1
…/…/2007
131 Ortaklardan Alacaklar
770 Gen. Yön. Gid.

600.000
25.000
K.K.E.G.
570 Geçmiş Yıl Karları
500.000
368 Vad. Geç. Ert. .. Y.
100.000
369 Öd. Diğ. Yük.
257
Soru oluşturulurken hata yapılmıştır.
Soruda önce vergi ve cezaların mükellef
adına tarh edildiği belirtilmiş sonra ise
uzlaşmadan yararlandığı. Bu durumda
mükellef Tarhiyat sonrası uzlaşmadan
yararlanmış olabilir. Bu durumda özel
usulsüzlüğün
uzlaşma
kapsamına
girmemesi gerekir.
25.000
ANKARA
6. Promosyon Muhasebe Bağımsız Tekli Sorular

b) (x) Ltd. Şti. köprü inşaatında kullandığı ve yenilenmesi zorunlu olan iş makinesini (2004 yılında alınan iş
makinesinin maliyet bedeli 100.000 TL’dir) yenisi alınmak üzere 10.12.2007 tarihinde peşin bedelle KDV
hariç 70.000 TL’ye satmıştır. Birikmiş amortismanı 60.000 TL olan iş makinesinin yerine 15.01.2008
tarihinde maliyet bedeli 350.000 TL olan yenisi peşin bedelle satın alınmıştır.(Yeni alınan iş makinesi için
2008 yılında normal amortisman usulünde ve %10 oranında amortisman ayrılmıştır. İş makinesinin alımına
ilişkin kaydı ihmal ediniz)
1
10.12.2007
2
15.01.2008
100 Kasa
82.600
253 Tes. Mak. Ve Cih.
257 Birikmiş Amortismanlar
60.000
191 İnd. KDV
(254)253 Tesis Makine ve Cih
3
391 Hsp KDV
12.600
549 Özel Fonlar
30.000
100 Kasa
31.12.2008
730 , 740 Hizmet Ür. Maliyeti
549 Özel Fonlar
257 Birikmiş Amor.
258
100.000
5.000
30.000
35.000
ANKARA
350.000
63.000
413.000
6. Promosyon Muhasebe Bağımsız Tekli Sorular

c) (Y) A.Ş., 2006 yılında şüpheli hale gelmiş ve karşılık ayırmış olduğu 245 TL ticari alacağının 180 TL’sini,
2007 yılı kasım ayında tahsil etmiş, 31.12.2007 tarihinde kalan kısmının tahsil imkanının olmadığı sonucuna
ulaşmıştır.
…/10/2007
1

2
100 Kasa
180
129 Şüpheli T. Alacak. Kar.
180
31/12/2007
129 Şüp. Tic. Al. Karş.
128 Şüp. Tic. Alacaklar
180
(671) 644 Konusu Kal. Karş.
180
128 Şüp. Tic. Alacak.
65
65
d) (Z) A.Ş., (D) A.Ş.’nin %15 payına karşılık olmak üzere itibari değeri 1 TL olan 30.000 adet hisse senedini
birim fiyatı 1,2 TL’den 01.07.2007 tarihinde satın almış ve ödemeyi banka aracılığıyla yapmıştır.
1
01/07/2007
242 İştirakler
102 Bankalar
259
36.000
36.000
ANKARA
7. Promosyon Muhasebe Tekli Soruları


Aşağıdaki işlemlere ilişkin yevmiye kayıtlarını yapınız(Her bir şık birbirinden bağımsızdır) (50 Puan)
a) İmalatçı (A) işletmesi peşin bedelle 6.000 YTL’lik hammadde satın almıştır. İşletme 3.000 TL lik
hammaddeyi üretime sevk etmiştir. Ayrıca 2.300 TL lik direkt işçilik ile 1.600 TL lik üretim gideri
yapılmıştır. 4.500 TL mamulün üretimi tamamlayıp stoklara almıştır.(Yevmiye kayıtlarını 7/a seçeneğine
göre yapınız.)
1
…/…/200..
2
…/…/200..
150 İlk Madde ve Malz.
6.000
710 Dir. İlk. Mad. ve Malz. Gid.
191 İnd. KDV
1.080
150 İlk Mad. ve Malz.
100 Kasa
3
4
2.300
100 Kasa
…/…/200..
152 Mamuller
151 Yarı Mamuller
260
…/…/200..
730 Gen. Ür. Gid.
2.300
100 Kasa
5
3.000
7.080
…/…/200..
720 Dir. İşçilik Gi.d
3.000
4.500
4.500
ANKARA
1.600
1.600
7. Promosyon Muhasebe Tekli Soruları

b)10.000 TL değeri düşen mal için aynı tutarda karşılık ayrılmıştır. Daha sonra değeri düşen mal 4.000
TL’lik çek alınarak satılmıştır. İşletme bu satışla ilgili olarak 150 TL taşıma giderini nakit olarak nakit
olarak ödemiştir(KDV oranı %18)
…/…/200..
1
157 Diğer Stoklar
2
3
100 Kasa
4
600 Yurt içi Satışlar
4.000
391 Hsp KDV
720
157 Diğer Stoklar
644 Konusu Kal. Karş.
…/…/200..
760 Paz. Sat. Dağ. Gid.
191 İnd.KDV
100 Kasa
261
621 Sat. Tic. Mal. Maliyeti
720
10.000
…/…/200..
158 Stok Değ. Düş. Karş.
4.000
10.000
158 Stok Değ. Düş. Karş.
10.000
…/…/200..
101 Alınan Çekler
5
654 Karşılık Giderleri
10.000
153 Ticari Mallar
…/…/200..
150
27
177
ANKARA
10.000
4.000
10.000
4.000
7. Promosyon Muhasebe Tekli Soruları
c)(B) Şirketi 500.000 TL sermaye ile iki ortak
tarafından kurulmuştur. Şirket nominal değeri 20
TL olan 25.000 adet hisse senedi ihraç etmiştir.
Ortakların sermaye payları birbirine eşittir. Şirket
ana sözleşmesine göre ortaklar, taahhüt ettikleri
sermayenin yarısını kuruluşta nakit olarak peşin,
diğer yarısını da 25.12.2007 tarihinde nakden
ödeyeceklerdir. Şirket ortakları, ortaklık payları ve
sermaye tutarları aşağıdaki gibidir.

Adı Soyadı
Ayşe KARDELEN
Meşe KARDELEN

Oran
50%
50%
1
…/…/200..
100 Kasa
250.000
501 Ödenmemiş Sermaye
250.000
500 Sermaye
2
25.12.2007
100 Kasa
Pay
Tutarı (TL)
12.500
250.000
12.500
250.000
500.000
250.000
501 Öd.memiş Sermaye
250.000
d) 01.10.2007 tarihinde mülkiyeti (x) A.Ş.’ne ait olan büro iki yıllığına kiralanmış ve iki yıllık kira tutarı
peşin olarak ödenmiştir. Aylık kira bedeli 1.000 TL+KDV dir. Kiranın tamamı için fatura düzenlenmiştir.
Ayrıca depozito olarak 2.000 $ (ABD Doları) karşılığı 2.700 TL emlakcıya ise komisyon olarak KDV dahil
1.180 TL ödenmiştir. (1$=1.350 TL)
1
01/10/2007
2
180 Gel. Aylara Ait Gid.
3.000
280 Gel Yıllara Ait Gid.
21.000
191 İnd KDV
100 Kasa
262
01/10/2007
653 Komisyon Gid.
1.000
126 Verilen Dep. ve Tem.
2.700
191 İnd.KDV
4.320
28.320
180
100 Kasa
ANKARA
3.880
7. Promosyon Muhasebe Tekli Soruları

e) (H) şirketine aşağıda duran varlıklar alınmış ve
bedeli nakit ödenmiştir.
1
…/…/200.
255 Demirbaşlar
Cinsi
Alış Tutarı (TL) KDV (TL) Toplam Tutar(TL)
Bilgisayar
1.000
180
1.180
Mobilya
3.000
540
3.540
Kamyon
60.000
10.800
70.800
Kamyonet
30.000
5.400
35.400
Binek Otomabil
40.000
7.200
47.200
4.000
254 Taşıtlar
130.00
191 İnd. KDV
16.920
770 Gen. Yön. Gid (Bin. Oto KDV)
7.200
100 Kasa

158.120
f) 03.10.2007 tarihinde kamyonete 1.200 TL’ye kasko ve 120 TL’ye zorunlu trafik sigortası, kanyona 2.400
TL ‘ye kasko ve 120 TL’ye zorunlu trafik sigortası, binek otomobiline ise 1.440 TL’ye kasko ve 120 TL’ye
zorunlu trafik sigortası yaptırılmış ve nakden ödenmiştir.(sigorta ve kasko başlangıcı 03.10.2007, bitişi ise
03.10.2008)
1
03.10.2007
Başlangıç Tarihi
D.S
Aradaki Gün Oran
03.10.2007 31.12.2007
90 0,246575
D.S.
Bitiş Tarihi
31.12.2007 03.10.2008
275
Toplam Gün
365
Toplam Tutar 90 Güne İsabet Eden Tutar
Kamyonet
1.200
295,89
120
29,59
Kamyon
2.400
591,78
120
29,59
Binek Otomobil
1.440
355,07
120
29,59
263
180 Gel Aylara Ait. Gid.
1.331,51
280 Gel. Yıllara Ait Giderler
4.068,49
100 Kasa
2
5.400
31.12.2007
180 Gel Aylara Ait. Gid.
4.068,49
770 Gen. Yön. Gid.
1.331,51
180 Gel. Ay. Ait Gid.
1.331,51
280 Gel. Yıl. Ait Gid.
4.068,49
ANKARA
7. Promosyon Muhasebe Tekli Soruları
g) (F) şirketi, Sağlık Bakanlığı tarafından açılan 200.000 TL keşif bedelli sağlık ocağı yapımı işi ihalesine
katılmak için ihale bedelinin %2 ‘si olan 4.000 TL tutarında Ziraat Bankasından alınan geçici teminat
mektubu işveren idareye verilmiştir. İhale sonucunda %10 …… şirkete kalmıştır. Banka 100 TL tutarındaki
teminat mektubu komisyon giderini firma hesabından tahsil etmiştir.

1
…./…/200.
9… Nazım Hesap
2
…./…/200.
653 Komisyon Giderleri
4.000
100
Banka Teminat Mektupları A.
9…Nazım Hesaplar
102 Bankalar
4.000
100
Banka Tem. Mek. Bor.
h) (U) Şirketi 26.10.2007 tarihinde Tarım Bakanlığı ile sözleşme imzalamıştır. Noter masrafı 2.000 TL
kasadan ödenmiştir. Sözleşmede işin bitim tarihi 26.12.2008 olarak belirlenmiştir. İşverene (180.000x%6=)
10.800 TL tutarında Ziraat Bankasından alınan kesin teminat mektubu verilmiştir. Banka, teminat mektubu
komisyonu gideri olan 250 TL şirket hesabından tahsil edilmiştir. Ayrıca iş alım bedelinin %0,45(binde
4,5)’i tutarındaki karar pulu (damga vergisi) saymanlığa ödenmiştir.

1
26.10.2007
770 Gen. Yön. Gid. (760)
191 İnd. KDV
2
26.10.2007
9… Nazım Hesap
30.60
Banka Teminat Mektupları A.
360
9…Nazım Hesaplar
100 Kasa (102)
264
10.800
3.420
Banka Tem. Mek. Bor.
ANKARA
10.800
7. Promosyon Muhasebe Tekli Soruları

ı) (Y) işletmesi, 27.10.2007 tarihinde sağlık ocağının hafriyat işi karşılığı (K) inş. Ltd. Şti.’ne 5.000
TL+KDV tutarında borçlanılmıştır. %18 oranında hesaplanan KDV tevkifatından sonra kalan kısmı kadar bu
firmaya 10.01.2008 tarihli vadeli çek verilmiştir.(Tevkifat oranı 1/3)
1
27.10.2007
740 Hizmet Üretim Maliyeti
191 İnd. KDV
320 Satıcılar
265
2
27.10.2007
320 Satıcılar
5.000
900
5.900
900
360 Öd. Vergi ve Fonlar
300
103 Ver. Çek ve Öd. E.
600
ANKARA
8. Promosyon Muhasebe Tekli Soruları
a) (A) A.Ş. 09.08.2008 tarihinde kayıtlı değeri
35.000 TL, birikmiş amortismanı 12.000TL olan
bir kanyonu 26.000 TL’ye satmıştır. Firma
yetkilileri kamyonu yenilemeye ve satıştan doğan
karı
yenileme
fonuna
almaya
karar
vermiştir.(KDV dikkate alınmayacaktır)

1
09.08.2008
100 Kasa
26.000
257 Birikmiş Amor.
12.000
254 Taşıtlar
35.000
549 Özel Fonlar
3.000
b) İşletme 2008 yılında 10.000 TL karşılık ayrıldığı 50.000 TL tutarındaki şüpheli alacağının 44.000 TL’sını
2009 yılında tahsil etmiştir.

1
…/.../2008
…/.../2009
2
654 Karşılık Giderleri
10.000
100 Kasa
128 Şüpheli Tic. Alacaklar
50.000
129 Şüpheli Tic. Al. Karş.

44.000
129 Şüp. Tic. Al. Karş.
10.000
128 Şüp. Tic. Al.
44.000
120 Alıcılar
50.000
(671) 644 Konusu Kal. Karş.
4.000
c) (B) A.Ş. Tarafından 150.000 TL nominal
bedelli kar zarar ortaklığı belgesi nakit karşılığı
155.000 TL bedelle ihraç edilmiştir.
…/.../2008
1
100 Kasa
155.000
407 Çıkar. Diğer Men. Kıy.
649 Diğer Ol. Gel ve Kar
266
4.000
ANKARA
150.000
5.000
8. Promosyon Muhasebe Tekli Soruları

d) (C) A.Ş. Tamamı için karşılık ayırdığı 44.000 TL tutarındaki değeri düşmüş malları 30.000 TL bedelle
peşin satmıştır.
…/.../200.
1
100 Kasa
35.400
600 Yurt İçi Satışlar

158 Stok Değ. Düş. Karş.
44.000
621 Sat. Tic. Mal Maliyeti
30.000
30.000
391 Hsp KDV

…/.../200.
2
5.400
e) (D) A.Ş.’nin yönetim bölümünde çalışan
personel emekli olmuştur. Personelin emekli
olduğu döneme kadar hesaplanan kıdem tazminatı
100.000 TL ‘dir. Kıdem tazminatı %0,75 damga
vergisi kesildikten sonra işletmenin banka
hesabında ödenmiştir.
157 Diğer Stoklar
44.000
644 Kon. Kal. Karş.
30.000
…/.../200.
1
770 Gen. Yön. Gid.
100.000
102 Bankalar
99.250
360 Öd. Ver. ve Fonlar
750
f) (E) A.Ş. 01.08.2008 tarihinde sermayesini 50.000 TL artırmaya karar vermiştir. 10.08. 2008 tarihinde
hisse senetleri halka arz edilmiş ve hisse senetleri 55.000 TL bedelle satılmıştır.
1
01.08.2008
501 Ödenmemiş Sermaye
500 Sermaye
267
2
10.08.2008
100 Kasa
50.000
50.000
55.000
501 Ödenmemiş Sermaye
50.000
520 Hisse Snt İhraç Primi
5.000
ANKARA
8. Promosyon Muhasebe Tekli Soruları
g) (F) A.Ş. boş duran deposunu, 01.03.2008
tarihinde bir yıllığına kiraya vermiştir. Bir yıllık
kira bedeli olan 12.000 TL’yi peşin tahsil
etmiştir.(İşletmenin 31.12.2008 ve 01.01.2009
tarihlerinde yapması gereken kayıtlarını da
yapınız)

2
31.12.2008
380 Gel. Aylara Ait Gelirler
01.03.2008
100 Kasa
14.160
380 Gel Ay. Ait Gel.
3
10.000
480 Gel Yıllara Ait Gel.
2.000
391 Hsp KDV
2.160
01.01.2009
480 Gel. Yıllara Ait Gel.
10.000
(649) 600 Yurt İçi Satışlar

1
2.000
380 Gel. Aylara Ait Gel.
10.000
2.000
h) (G) işletmesi ortak Bay (M)’den 2.000 $ borç almıştır.(1$=1,20 TL). 2 ay sonra işletme ortağına olan
borcunu 20$ faizi ile birlikte ödemiştir.(1$=1,35 TL)
1
../…/200.
100 Kasa
2
331 Ort. Borçlar
2.400
Döviz Kasası (2.000$)
331 Ort. Borçlar
Bay (M) (2.000 $)
268
../…/200.
656 Kambiyo Zararları
2.400
780 Finansman Gid.
100 Kasa
ANKARA
2.400
300
27
2.727
8. Promosyon Muhasebe Tekli Soruları
i) (H) A.Ş. senet karşılığı yaptığı 20.000 TL
tutarındaki ticari mal satışını aşağıdaki gibi
kaydettiğini aynı ay içerisinde fark etmiştir.

1
…/.../200.
121 Alacak Sentleri
47.200
600 Yurt İçi Satışlar
600 Yurt İçi Satışlar
119 İnd KDV
20.000
391 Hsp. KDV
3.600
3.600
191 İnd. KDV
3.600
121 Alacak Senetleri

23.600
j) (İ) işletmesinin 12.10.2008 tarihinde 100- Kasa Hesabının kalanı 27.000 TL iken, yapılan yapılan
sayımda mevcudun 22.500 TL olduğu tespit edilmiştir. Farkın nedeni aynı gün içinde bulunamamıştır.
Ertesi gün satıcı Bay (M) ‘ye yapılan ödemenin 6.000 TL olmasına rağmen, tediye fişine 1.500 TL olarak
kaydedildiği anlaşılmıştır.
1
12/10/2008
197 Say. ve Tes. Nok.
100 Kasa

40.000
2
13/10/2008
320 Satıcılar
4.500
4.500
197 Say. ve Tes. Nok.
4.500
4.500
k) (İ) A.Ş.’nin alıcılardan olan 20.000 TL tutarındaki alacağının tahsili şüpheli hale gelmiş ve 10.10.2008
tarihinde alacakla ilgili dava açılmıştır. Açılan dava yılsonunda sonuçlanmamış ve bu nedenle alacak için
%20 oranında karşılık ayrılmıştır
269
ANKARA
8. Promosyon Muhasebe Tekli Soruları
1
10/10/2008
128 Şüpheli Tic. Alacaklar
2
654 Karşılık Giderleri
20.000
120 Alıcılar
4.000
129 Şüp. Tic. Al. Karş.
20.000
l) (j) A.Ş. tarafından satın alınan 3.000 TL +KDV
bedelli ticari mal iade edilmiştir.

31/12/2008
1
4.000
…./…/2008
320 Satıcılar
3.540
153 Tic. Mallar
3.000
191 İnd KDV (391)

540
m) (K) işletmesine sattığı maldan kusurlu olduğu saptanan 32.000 TL tutarında mal geri gönderilmiştir. İade
edilen malın alış bedeli 28.000 TL’dir. (KDV oranı olarak %18 dikkate alınacaktır.)
1
…./…/2008
610 Satıştan İadeler
191 İnd KDV
120 Alıcılar
270
2
…./…/2008
153 Ticari Mallar
32.000
28.000
5.760
37.760
621 Sat. Tic. M. Mal.
ANKARA
28.000
8. Promosyon Muhasebe Tekli Soruları

n) (L) işletmesi 01.04.2008 tarihinde 12.000 TL çek ciro ederek ve 23.000 TL tutarında senet düzenleyerek
bir arsa satın almıştır. 2 ay sonra arsanın üzerine idari bina yapmaya karar vermiş ve müteahhit firma ile
anlaşma imzalamıştır. 2008 yılı içinde inşaat firmasına 6.000 TL işçilik ve 19.000 TL malzeme gideri
ödemiştir. Ödemeler bankadaki vadesiz hesaptan yapılmıştır.
1
01.04.2008
250 Arsa ve Araziler
3
01/06/2008
258 Yapılmakta Olan Yatırımlar
35.000
101 Alınan Çekler
12.000
321 Borç Senetleri
23.000
250 Arsa ve Araziler
…/.../2008
258. Yapılmakta Olan Yat.
191 İnd. KDV
102 Bankalar
271
2
25.000
4.500
29.500
ANKARA
35.000
35.000
Sorulmuş, Sorulabilecek Kavramlar
1 Sermaye Yedeği
2 Kar Yedekleri
*
Yasal Yedekler
*
Statü Yedekleri
*
Olağanüstü Yedekler
*
Diğer Kâr Yedekleri:
*
Özel Fonlar
3
Sayım ve Tesellüm
Noksanı
272
Hesap Planı :
Hisse senedi ihraç primleri, iptal edilen ortaklık payları ve yeniden değerleme değer
: artışları gibi sermaye hareketleri dolayısıyla ortaya çıkan ve işletmede bırakılan
tutarların izlendiği hesap grubudur.(2004 pro)
Kanun, ana sözleşme hükümleri ya da ortaklıkların yetkili organları tarafından
: alınan kararlar uyarınca, dağıtılmamış ya da işletmede alıkonulmuş kârlar bu hesap
grubunda gösterilir.(2004 pro)(2005 pro)
Kanun hükümleri uyarınca ayrılmış bulunan yedekler bu hesap kaleminde gösterilir
: İşleyişi : Yedekler faaliyet yılı kârından mahsup edilmek suretiyle bu hesaplara
alacak kaydedilir
Ana sözleşme hükümleri çerçevesinde ayrılan yedekler bu hesap kalemi içinde yer
:
alır. İşleyişi : Bu hesap "540. Yasal Yedekler Hesabı" gibi işlem görür.
Sermaye şirketlerinde Genel Kurul tarafından ayrılmasına karar verilen olağanüstü
: yedek akçeler ile dağıtım dışı kalan kârlar bu hesapta yer alır. İşleyişi : Bu hesap
"540. Yasal Yedekler Hesabı" gibi işlem görür.
Özellikle kendi bölümlerinde tanımlanmamış olan kârdan ayrılan diğer yedekler bu
: hesapta izlenir. İşleyişi : Kardan ayrılan tutarlar bu hesaba alacak, mahsubunda borç
kaydedilir
İşletmede bırakılması ve tasarrufu zorunlu yasal fonlar ile diğer maksatlarla ayrılan
: fonlar bu hesapta izlenir. İşleyişi : Kardan ayrılan tutarlar bu hesaba alacak,
mahsubunda borç kaydedilir. (2006 pro.)
Sayımlar sonucunda tespit edilen kasa, stok ve maddi duran varlıklar noksanlarıyla,
tesellüm sırasında ortaya çıkan noksanların geçici olarak kayıt ve izleneceği
:
hesaptır. İşleyişi: Noksanlığın ortaya çıkması ile hesaba borç, sorumlularından
tahsili veya zarar kaydedilmesi halinde ise alacak kaydedilir. (2006 pro.)
ANKARA
Sorulmuş, Sorulabilecek Kavramlar
4 Sayım ve Tesellüm Fazlaları
5 Menkul Kıymet İhraç Farkı :
6 Şerefiye
273
Sayımlar sonunda tespit edilen kasa, stok ve maddi duran varlıklar fazlalarıyla, üniteler
arası yollamada ortaya çıkan fazlaların geçici olarak kayıt edileceği hesaptır. İşleyişi :
Kasa sayım fazlasının tespitinde kasa hesabı borcu karşılığında bu hesaba alacak
kaydolunur. Belgelerine dayanarak üçüncü şahıslara ödenmesi gereken kasa fazlaları bu
hesabın borcuna kaydolunur. Bu hesaptaki kalıntıdan bekleme süresini dolduranlar "671.
Önceki
Dönem
Gelir
ve
Karlar"
hesabı
alacağına
aktarılır.
: Stok sayım fazlalarının tespitinde, emsal değeri üzerinden bu hesaba alacak, ilgili stok
hesabına borç yazılır. Sayım dönemi içinde normal olduğu belgelenen fazlalar ilgili
maliyet
hesapları
karşılığında
bu
hesaba
borç
kaydolunur.
Maddi duran varlık fazlasının tespitinde, fazlalar emsal değerleriyle ilgili duran varlık
hesabı karşılığında bu hesaba alacak yazılır, sayım dönemi içinde kâr kaydı gerektiği
belgelenenler "679. Diğer Olağandışı Gelir ve Kârlar Hesabı" karşılığında bu hesaba
borç yazılır.
Nominal değerinin altında ihraç edilen tahvil, senet vs. diğer menkul kıymetlerin
nominal değeri ile satış fiyatı arasındaki farkın gelecek döneme ait olan kısmı bu hesapta
izlenir. İşleyişi: Nominal değerin altında ihraç edilen tahvil, senet vs. diğer menkul
kıymetlerin nominal değeri ile satış fiyatı arasındaki farklardan gelecek döneme ait
:
olanlar ve "408. Menkul Kıymetler İhraç Farkı Hesabı"ndan bu hesaba aktarılanlar bu
hesabın borcuna, menkul kıymetin vadesine paralel olarak itfa edilmesi kaydıyla
hesaplanan itfa tutarları, "66. Finansman Giderleri" grubundaki hesaplar karşılığında bu
hesaba alacak kaydedilir. (2006 pro.)
Bu hesap, bir işletme devralınırken katlanılan maliyet ile söz konusu işletmenin rayiç
bedelle hesaplanan net varlıklarının (öz varlık) değeri arasındaki olumlu farkların
izlenmesinde kullanılır. Şerefiye hesaplanırken rayiç bedelin tespit edilmemesi halinde,
:
net defter değeri esas alınır. İşleyişi: Ödenen şerefiye bedellerinin tamamı bu hesabın
borcuna kaydolunur. Yok edilmeleri amortisman yoluyla 5 yıl içinde eşit taksitlerle
yapılır. (2005 pro)
ANKARA
Sorulmuş, Sorulabilecek Kavramlar
7 Hazır Değerler
:
8 Menkul Kıymetler
:
9 Nazım Hesap
:
10 Kuruluş ve örgütlenme gideri :
11 Yapılmakta Olan Yatırımlar
:
12 İş Avansları
:
274
Bu grup, nakit olarak elde veya bankada bulunan varlıklar ile istenildiği
zaman değer kaybına uğramadan paraya çevirme imkânı bulunan varlıkları
(Menkul kıymetler hariç) kapsar. Bu grup aşağıdaki hesaplardan oluşur.
Bu grup, faiz geliri veya kâr payı sağlamak veya fiyat değişmelerinden
yararlanarak kârlar elde etmek amacı ile geçici bir süre elde tutulmak üzere
alınan hisse senedi, tahvil, hazine bonosu, finansman bonosu, yatırım fonu
katılma belgesi, kâr-zarar ortaklığı belgesi, gelir ortaklığı senedi gibi, menkul
kıymetler ile bunlara ait değer azalma karşılıklarının izlenmesi amacıyla
kullanılır. Bu grup aşağıdaki hesaplardan oluşur.
İşletmenin sahibi olmadığı(fer-i zilyedi olarak elde bulundurduğu) bir kısım
değer ile işletmenin koşullu olarak yaptığı(koşullu işlemler ve taahhütler) bir
kısım işlemlerin izlendiği hesaplardır. Sadece bilgi gösterme görevi bulunan,
bu nedenle de varlık ve kaynak hesaplarının dışında özellikler gösteren
hesaplardır. (1999 pro)
İşletmenin kurulması yeni bir şubenin açılması, işlerin sürekli olarak
genişletilmesi için yapılan ve karşılığında maddi bir değer elde edilmeyen
giderlerin aktifleştirilmeleri durumunda izlendiği hesaptır.
işletmede, yapımı süren ve tamamlandığında ilgili maddi duran varlık
hesabına aktarılacak olan her türlü madde ve malzeme ile işçilik ve genel
giderlerle harcamaların izlendiği hesaptır.
İşletme adına mal ve hizmet satın alacak, işletme adına bir kısım gider ve
ödemeleri yapacak personel ve personel dışındaki kişilere verilen iş
avanslarının izlendiği hesaptır.
ANKARA
Sorulmuş, Sorulabilecek Kavramlar
1
2
3
4
5
6
Diğer Kavramlar
Ekonomik ömrünü tamamladığı halde fiilen kullanılmasına devam edilen iktisadi
kıymetler ile gerçek değeri tespit edilemeyen veya edilmesi uygun görülmeyen
İz Bedeli :
: ancak, hesaplarda izlenmesi gereken iktisadi kıymetlerin muhasebeleştirilmesinde
kullanılan ve muhasebe kayıtlarında yer verilen en düşük tutarı ifade eder. (Genel
Yönetim Muhasebe Yönetmeliği) (2005 pro)(2007/1 Pro)(11. Pro)
Sermaye statik bir kavramdır. Genellikle işletmenin bir yıllık faaliyeti sermayede
artış ya da azalışa neden olmaz. Özsermaye ise işletmenin bir yıllık faaliyeti
Sermaye- Özsermaye
neticesinde artış ve azalış gösterir. Sermaye ancak ortaklar kurulunun sermaye
:
Farklılığı
artırımı ya da azaltımı kararına göre değişim gösterebilir. Öz sermaye, sermayeyi
de içine alan sermaye yedekleri, kar yedekleri, geçmiş yıl kar ve zararları, dönem
net karı/zararı hesap gruplarının yer aldığı ana hesap grubunun adıdır.(2005 pro)
işletmedeki hesapların muhasebe dışı envanter olarak adlandırılan sayım ve
değerleme işlemleri ile hesaplanan değerlerinin muhasebe defterlerindeki
Muhasebe İçi Envanter :
kayıtlarıyla karşılaştırılması ve farklı kayıtların saptanan fiili durumlarla uyumlu
hale getirilmesi için yapılan düzeltme kayıtları aşamasıdır. (2006 pro)
işletmede ekonomik varlığın özelliğine bağlı olarak belirli bir tarihte sayılması,
ölçülmesi, tartılması şeklinde tespit işlemleri ile işletmenin ekonomik ve mali
Muhasebe Dışı Envanter : yönden gerçeğe en yakın durumunu belirleyebilmek amacıyla varlık ve
kaynaklarını envanter günündeki değerlerini hesaplama ve saptama şeklindeki
değerleme işlemlerinin yapıldığı aşamadır. (1999 pro)
İşletmenin ticari işlemlere dayananın gerçek bir alacağı olmadığı halde, kredi
Hatır Senedi
: gereksinimlerini karşılamak üzere aldığı poliçe veya bonolara hatır senedi denir.
(1999 pro)
Bilançoda açıkça yer almayan ancak gerçekte mevcut olan ve muhasebe
Gizli Yedek Akçe:
: kayıtlarına intikal etmediği için bilançoda gizli olan yedeklerdir.Sadece yönetici
ve denetçiler tarafından bilinirler.
275
ANKARA