KOBi`LERiN DlŞA AÇlLMA SÜRECiNDE SEKTÖREL

EKONOMİK YAKLAŞlM
ı
KOBi'LERiN DlŞA AÇlLMA
SÜRECiNDE SEKTÖREL
DIŞ TiCARET
ŞiRKETLERiNiN ROLÜ VE
TEKSTiL-HAZIR GiYiM
••
••
SEKTORUNDEUYGULAMALAR
Gülşen
Öznur Yüksel*
Erenler Çakar **
GİRİŞ
Küçük ve orta boy işletmeler (KOBİ) ülke ekonomilerinde istihdam
sağlama, yeni iş imkanları yaratma, bölgesel kalkınınayı hıziandırma gibi işlev­
ler yüklenirler. Bu işlevlerinin yanında KOBİ'lerin üretimde esneklik, karar
verınede çabukluk, yenilik ve yaratıcılık yeteneklerini ortaya çıkarmada kolaylık, kişisel inisiyatif kullanınada teşvik sağlama gibi kendilerine has özellikleri vardır. Daha az yatırım harcaması ile kurulduklarından KOBİ'ler ekonominin durgun olduğu dönemlerde dahi. ortama kolaylıkla uyum sağlayarak faaliyetlerini sürdürme imkanı bulabilirler. KOBİ'ler tüm toplum kesimlerine yayılarak rekabeti teşvik etmek suretiyle sağlam bir ekonomik yapının oluştu­
rulmasına katkıda bulunurlar. Ülkemizde KOBİ'ler mevcut firmaların yüzde
doksansekizini oluşturmaktadır. Gümrük Birliği'ne girilmesi sonucu KOBİ'le­
rin karşılaştıkları rekabet nedeniyle dışa açılmalan zorunlu hale gelmiştir. Dı·
şa açılmanın örgütlenmesi için Sektörel Dış Ticaret ~irketleri (SDŞ) uygulamasından yararlanılabillir.
Sağladı~ı
ve cirosu bakımından ülkemizin en önde gelen üç sanayi dalı arasında yer alan tekstil ve hazır giyim sanayii de büyük ölçüde KOBİ'lerden oluşmaktadır. Fakat, toplam ihracatın üçte birine yakın kısistihdam
olanakları
* Doç. Dr., Gazi Üni. ilBF Işletme 13ölüınü Öğretim Üyesi
**Dr.. Gazi Üni. MEF Giyim End. ve Giyim San. Böl. Öğretim Görevlisi
"Ekonomik Yaklaşım, Cilt 8, Sayı 24 · 25, İlkbahar· Yaz 1997"
rh:nur )"(ikse/ . C:iilscıı !~'ren/cr Cakar
2
mını
sektörde ihracat ço~unlukla büyük ölçekli işletme­
ler tarafından gerçekleştirilmektedir. Tekstil ve hazır giyim sektöründe I\0Bİ'lerin daha az yatırım harcaması ile kunılabilmeleri. ınodaya dayalı değiş­
ken müşteri taleplerine daha kısa sürede cevap verebilmelcri. çeşitli yönetim
tekniklerini daha kolaylıkla uygulayabilmeleri sektörel ihracat içinde daha geniş ölçüde yer almalarına imkan sağlayabilecek özelliklerdir. Ancak sektördeki KOBİ'lerin, teknolojik yeniliklere uyum sa~lama, finansal kaynaldan bulma, insan kaynaklarını etkin kullanma, AH-GE çalışmalarını sürdürme ve Jolayısıyla dış pazarlara açılma konularında ciddi sorunları vardır. Ocak 199() tarihinden itibaren Gümrük Birliği'ne girilmesiyle birlikte dış rekabet tehdidi de
artmıştır. Geleneksel, dışa kapalı üretim ve rekabet anlayışı ile sektördeki KOBİ'lerin tek tek bu sorunları aşmalan zordur. İşletmelerin sorunların üstesinden gelebilmeleri bilgi, deneyim ve güçlerini birleştirmeleri ile mümkün olabilir. Bilgi, deneyim ve güçlerin birleştirilerek ortak ihracat gruplannın oluş­
turulmasıyla hem sektör ve hem ele ülke ihracatının artırılmasına katkıda bulunulabilir.
tek
başına sa~layan
Bu çalışmada tekstil ve·hazırgiyim sektörünele yer alan 1\0Bİ'lerde ortak
ihracat gruplannın oluşturulmasmcla önemli bir örgütlenme biçimi olan Sektörel Dış Ticaret Şirketleri (SDŞ) ele alınmaktadır. Bu amaçla yasallaştığı günden bu güne kadar Sektörel Dış Ticaret Şirketlerinin düzenlenmesi konusundaki gelişmeler açıklanacak, yurtdışındaki ve yurt içindeki uygulama örneklerine yer verilecektir. Ayrıca konuyla ilgili işletmelerin görüşlerini kapsayan ve
30 işletmede uygulanan araştırma bulguları sunulacak ve sonuçlar tartışıla­
rak değerlendirilecektir.
TEKSTiL VE HAZlRGiYiM SEI\TÖHÜNDE KOBİ'LEI~
KOBİ'lerin iç ve dış ticaretteki önemleri konusunda görüş birliğine varıl­
mış olmasına rağmen
henüz
nasıl tanımlanacakları
konusunda fikir
birli~i
oluşmamıştır. Tanımlamalarda çeşitli
ölçütler kullanılmaktadır. Bunları nice!
ve nitel ölçütler olmak üzere başlıca iki grupta toplamak mümkündür
(Müftüoğlu, 1991: 41-98):
a. Nicel ölçütler: işletmede çalışan per~onel ~ayı~ı. !<ullanılan makine ve
teçhizat. sayı~ı. işletmenin üretim kapasitesi. işletmedeki sabit varlıkla­
rın değeri, sermaye miktarı, belirli dönemler içerisinde harcanan enerji
miktarı. belirli dönemler içerisinde elde edilen k~ır, !<ullanılan hammadde miktarı, üretim hacmi, pazar payı, satış tutarı vb.
EKONOMİK YAKLAŞlM
3
b. Nitel ölçütler: Girişimcinin işletmede fiilen çalışması, risk üstlenmesi, yönetimin bağımlı/bağımsız olması, işletmede iş bölümü ve uzmaniaşma
derecesi. sermayenin sınırlı olması, finansal yetersizlik, yönetim tekniklerinin uygulanmaması veya yetersizliği,
Yukarıda sıralanan
sayıları
daha da
artınlabilir.
Ancak birelen
fazla ölçütic yapılan tanımlamalarda karınaşıldık yaşanıi1akta. teknik sorunlar
ortaya çıkmaktadır. Tek ölçütic yapılan tanımlar ise yetersiz kalmaktadır. Ülkemizde tanımlar kurumdan kuruma da farklılık göstermektedir. 1\0SGEB 150, DiE 1-25, Halkbank 1-150, Ticaret Müsteşarlığı ise 1-200 işçi çalıştıran iş­
letmeleri KOBİ olarak tanımlamaktadır. Bu tanını kargaşasını önlemek ve
Avrupa Birliği'nde (AB) tanını birlikteliği sağlamak için Avrupa Komisyonu
ve Avrupa Yatırım Bankası tarafından geliştirilen ortak bir tanımda 1\0Bİ'Ier;
• 500' elen az
ölçütlerin
işçi çalıştıran,
• Yıllık cirosu 27 milyon ECU'yu geçmeyen,
• Sermayesinin en fazl~l ]/3'ü büyük bir işletmeye ait olabilen işletmeler,
şeklinde tanımlanmıştır (Şenyurt, 1995: 26).
KOBİ'lerin
gerek Türkiye'deki tanımlarına ve gerekse AB ortak tanımına
bakıldığında kullanılan ölçüllerin daha çok ekonomik anlam taşıdıkları görülmektedir. Bu ekonomik ölçütler de üll~elerin ekonomik yapılarına, gelişmişlik
düzeylerine bağlı olarak değişmektedir. Ancak, tanımlamalarda sektöre ilişkin
özelliklere de yer verilmesinde yarar vardır.
Tekstil ve hazırgiyim sektöründe KOBİ'ler yapılan tanımlamalar dışında şu
özellikleri de taşımaktadırlar: Genellilde yönetici pozisyonunda bulunanlar aynı zamanda işletme sahibidirler. İşletme sahibi/yönetici üretim sürecinin tamamını bilmekte, çoğu zaman bir usta gibi çalışmaktadır. Çalışanların çoğu
işletme sahibi/yöneticinin ailesi ve yakınları olduğundan işletmeler genelde
aile işletmesi niteliği taşımaktadır. İşçi-işveren ilişkileri usta-çırak ilişkisi içerisinde dost bir ortamda geçmektedir. Böyle bir ortaında üretim, grup-takım çalışması niteliği taşımaktadır. İşletme sahibi/yönetici; işletmenin yönetimi, risk
alma, işletme politikalarını belirleme, karar alma, hala önleme konularında
tek yetkili ve sorumlu kişisidir. Hatalara anında müdahale etme ve karar alma süreçleri kısadır. Ortak amaçlarda birleşilmiştir, genelde işletme içi çıkar
çatışmaları ve karşıt güçler mücadelesi en az durumdadır. Pazarlama stratejileri işletme sahibi-yönetici tarafmdan kişisel ilişkiler içerisinde ve direkt pazarlama ile gerçekleşmektedir. Bu yöntem işletme için hem pahalı ve hem de
karmaşık satış örgütlerinin oluşmasını gündeme getirmekteJir. Ancak işletme
Öznur Yüksel- Gii!,'iC/1 /:'reııfer ('akar
4
sahibi/yöneticinin uygubdı~ı bu yöntem, pazarlama esnekliğini yüksek bir
düzeye çıkarmaktadır. Kişisel ilişkiler ve direkt pazarbma sonucunda tekstil
ve hazırgiyim ürünleri yakın ve küçük pazarlara sunulmakla ve faaliyet ~ıbn­
ları bu pazarlar olmaktadır.
Hazırgiyim
sektöründeki KOBİ'lerde atölyc tipi fason üretim t;.ı.rzı yaygın­
dır. Üretim süreci içerisinde akış dilimleri insan ve makina için net bir şekil­
de ayrışmamıştır. işçiler siparişin tamamı hakkında teknii< beceri ve bilgi düzeyine sahip, akış bütününün tamamını yerine getirebilir niteliktedirler. Bitmiş ürün stok sorunları bulunmaınakta, rekabetle en önemli ölçüt obrak siparişi zamanında teslim etme ilkesi üzerinde durulmaktadır. Atölyc tipi üretim uygulamalan sektördeki 1\0Bİ'lerin üretimde esnek olmalarına hem imkan tanımakta, hem de bu uygulamayı zorunlu kılmaktadır. Örgüt yapısında­
ki usta-çırak ilişkileri işletme içi insan kaynaklarının ust~H.;ıral< eğitimi sistemi
ile yetişmelerini sağladığmdan esnek üretim kolaylaşınaktadır. Hazırgiyim
sektöründeki I\ OBİ 'lerde yaygın olarak emek-yoğun telmoloji kullanılmakta­
dır. Emek-yoğun teknoloji kullanıını ise beraberinde nitelikli işgücü kullanma
zorunlulu~unu güneleme getirmektedir. Üretim teknolojileri genelde eski
olup, üretim işgücü becerisi ile gerçekleşmektedir. Teknolojinin emeği donatnıası faktörü, bu işletmelerele emeğin teknolojiyi donatması olarak işlerlik kazanmaktadır.
Hazırgiyim
sektöründe yer alan KOBİ'lerin örgütlenmede. pazarlaınada.
üretim tekni~incle. makincleşnıede ve insan kaynakları yönetimiııcle sorunlan
olmakla birlikte; gelişmeye açık. yenilikçi. girişimci işletmeler olarak ulusal
ekonomide önemli yere sahip oldukları söylenebilir. Ancak bu özellikler yanın·
da sektördeki KOBİ'lerde önemli sorunlar da mevcuttur. En belirgin sorunlar
personel. finans ve AH-GE işlevlerinde yaşanmaktadır (Yüksel ve Çakar. 1996:
99-112). Uzman personel ve finans sıkıntısı firmaların AI~-GE çalışmalarını
sürdürmelerini ve içlerinde mevcut girişimci-yenilikçi potansiyeli ortaya koymalarını engellemektedir.
1\0Bİ'LEI{ VE SEI\TÖHEL DIŞ TİCARET ŞİW\ETLEI{iNiN
GEREKLİLi(;i
1\0Bİ'Ierin sahip oldukları potansiyel ile yoğun rekabet ortamlannda ihra-
cata yönelmeleri daha önceki l<ısımlarda da açıklandıılı gibi epeyce zordur. iç
pazar ile dış pazar arasındaki geleneksel ayrımın kalkınası ile rekabetle kalı­
cı pazarlar sa!llamak. ancak güç ve eleneyimlerinin birleştirilmesi ilc mümkündür. Bu ortak güç ve deneyimlerinin birleştirilmesine yönelik örgütlenme bi-
EKONOMİK YAKLAŞlM
5
çimlerinin çeşitli ülkelerde örnekleri vardır. Bu tür örgütlenmeler daha verimli ve rasyonel bir çalışma düzenine kavuşmayı gctircce~i gibi: ürün geliştirme.
pazar araştırması. enformasyon. satış-dağıtım. geliştirme-tutundurma ile ilgili
yararlar da sağlayacaktır. Ayrıca makro düzeyde; döviz girdisinde artış. ihracatla know-how'dan elde edilen yararın maksimize edilmesi, hedeflere ulaşma­
da kolaylık, istihdam artışı, rekabetçi stratejiler geliştirme olanakları: mikro
düzeyde ise büyük talebc cevap verebilme, riskin paylaşılması, birim üretim
giderlerinde azalma, başarıyı elde ctme-p<ıylaşJna. bilgi ve deneyimin artması
gibi yararlar beklenebilir.
YURT DIŞINDAKi SEKTÖREL DIŞ TİCARET ŞİRI\ETİ UYGULAMALAHI
KOBİ'lerin
ihracata yönelmeleri için çeşitli ülkelerde gerçekleştirilmiş etkin örgütlenme örnekleri mevcuttur. Bunlardan bazıbrına aşağıda yer verilmektedir:
• Web-Pomerene: A.B.D.'nde 1918 yılında Dış Ticaret Yasası ile kurulan
bir organizasyondur.
• Vinos Argentinos: Arjantinde şarap üreticileri tarafından kurulmuştur.
• Consxport: Kolombiya'da kadın konfeksiyonları konusunda kurulmuştur.
• Eta: İsrail'de hassas tezg[ıh ve hazırgiyim alanında kurulmuştur.
• Beta: Fransa'da kurulmuştur.
• Del ta: İsviçre' de kurulmuştur.
• Federexport: italya'da kurulmuştur.
• Kotra-Jetro: Japonya ve Güney Kore'Je kurulmuş olup, bugünkü başarı­
lı ihracat performanslarının en önemli iki faktörüdür (Baykal. 1996: 4).
Bu organizasyonlar içerisinde Türkiye'deki l\OBİ örgütlenmesinde örnek
bir model olarak alınan İtalya'daki "FeJerexport'' modelinin açıklanmasında
yarar görülmüştür.
İtalyan ulusaf İhracat Birlikleri Federasyonu kuruluşunun baş harflerinden oluşan FEDEI~EXPOI~T: !talyan Medeni Kanunu'nun 2602 ve 2612. Mali-
delerine göre tüzük hazırlanarak kurulmuştur. BuraJa temel amaç birliğe üye
şirketlerin ürünlerini ihraç etmek ve bunu gerçekleştirmek için gereken promosyonu yapmaktır. İtalyan KOBi yasasına göre bu birliklerin oluşturulabil­
mesi için en az 8 şirketin olması. her yıl belirlenen aidatiarın ödenmesi ve birlik organının kararlarına uyulması esas almmıştır. Mali açıdan yükümlülülderi ise birlik adına oluşturulan fona katılım payları 2,5 milyon Liret'ten az ve
birlik fonunun %25'inden fazla olmayacak şekilde sınırlandırılmıştır.
Öznur Viiksd - Cı'i/;;en !~ren/er Çakar
6
TÜRKİYE'DE SEKTÖREL DIŞ TiCARST ŞİRI\ETi DÜZENLEMELEI~İ
VE UYGULAMALARI
KOBİ'lerin
tek başlarına ihracat yapamamaları sorumı Türkiye'de de kendini ciddi bir biçimde göstermiştir. Bunun üzerine KOBİ'lerin ihracatı, devletin de desteği ile ihracatçı sermaye şirketleri ve diğer örgütlenmeler aracılığı
ile gerçekleştirilmiştir_ Tekstil ve hazırgiyim alanında bunlara en belirgin örnek "Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği (TGSD)'"dir. TGSD'nde tekstil ve hazırgiyim alanına yönelik üretim yapan işletmeler bu kuruluşun çatısı altında
ihracat yapma olanağını bulmaktadırlar. Ancak 1\0Bİ'Ierin ihracat potansiyelinin artırılması ve daha düzenli organizasyonlara gidilmesi gerekliliği de giderek yoğunluk kazanmıştır.
Bu gereklilik ile Türkiye'de de KOBİ'leri ihracata yönlendirmek amacı ile
çalışmalar başlatılmıştır. Bu çalışmalann gelişmesi şöyle özetlenebilir:
1. Çok
Ortaklı Dış
Ticaret
~irketleri
: 14.2.1992 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 92/9 sayılı tebliğ ile kurulmuştur. Bu tebliğ ilc aynı sektörde
yer alan en az 10 işletmenin birleşmesi ile Çok Ortaklı Dış Ticaret Şirke­
ti (ÇOŞ) kurulabilmesi ve Çok Ortaklı Dış Ticaret Şirketi sermayesinin tamamının ödenmiş ve en az 1 milyar lira olması koşulu getirilmiştir • Ayrı­
ca bu tebliğ ile "Taahhüt Karşılığ I~otatif Kredi !\ullanımı ve Pazarlama
Kredisi" kolaylığı sağlanmıştır. Daha sonra 10 Nisan 1992 tarihli Hesmi
Gazete'de 92/2 sayılı "Yurtdışı Tanıtım ve Pazarlama faaliyetlerine İlişkin
Ek Tebliğ" ile yurtdışı pazarlama büroları ve fuarlara katılım için maddi
destek verilmesi konusu düzenlenmiştir~. Bu tebliğ ile İzmir'de kurulan
Ege Giyim Sanayicileri-EGS Dış Ticaret A.Ş., ÇOŞ unvanı almıştır.
1
2. Sektörel Dış Ticaret Şirketleri : Sektörel Dış Ticaret Şirketlerinin kuruluş ve işleyişlerine ilişkin düzenlemeler 1994 tarihinden bugüne birçok
değişiklik geçirmiştir. Bunları sırayla inceliyelinı:
a. Sektörel Dış Ticaret Şirketlerine İlişkin, ihracat 94/1 O sayılı tebliır.
Bu tebliğ; Sektörel Dış Ticaret Şirketlerini "aynı üretim dalındaki küçük
ve orta ölçekli firmaların ihracat sektörü içinde bir organizasyon altında toplanarak dünya pazarlarına açılmalannı, dış ticarette uzmanlaşmalarını ve bu
suretle daha etkin faaliyet göstermelerini temin amacıyla .kurulan şirketler"
olarak tanımlamakta ve bu şirketlerin nitelik ve işleyişlerini kapsamaktadır..
Bu
tebliğe
göre bir Sektörel
koşullar şöyledir:
Dış
Ticaret
Şirketi'nin oluşması
için gereken
EKONOMİK YAKLAŞlM
•
•
•
•
7
En az 5. en bzb 200 i~<.:i istihdam etmek.
Aynı üretim <.ILılında en az 20 firmadan olu~ınak.
Ödenmi* sermayesi ilc ihtiyatları toplamı 20 mily~ır lira olmak.
Anonim sirket ~eklinde
kurulmu~.. olmak
..
~
Tebliğ ilc Sektörel Dış Ticaret :)irkctlcri'ne ilişkin bazı kısıtbınalar da getirilmiştir:
• Aynı *ahsa veya sermaye grubuna ba~lı firmalar. aym zamanda bir Sektörel Dış Ticard şirkcli'ııc üye olamazlar:
• Hiç bir ortaı},ııı sermaye p;.ıyı toplam şirkcl scrm;_1ycsiniıı (!ı~ 10\ıııd;.m fazla olamaz.
• Sektörel Dış Ticaret ~irketleri do~rudan üretimde buhını.ımazbr.
• Sektörel Dış Ticaret ~irketleri ait oldukları üretim dalı dışındaki malları
ihraç edemezler.
Bu kısıtlamalara karşılık Sektörel Dı~ TiGırd şirketlerine kendilerine ortak olan !\OBİ 'le re yardımcı olm;_ık için bünyelcrindc: nakliye, sigort;_ı, finansman, hamm;.1dde tedariki. tanıtım ve pazarlam;_ı gibi birimler oluştur;.ıbilmele­
ri o!J.na~ı tanınmıştır.
Katılım ko~ullarını oluşturan Sektörel Dış Ticaret ~irketleri. Hazine w Dış
Ticaret J\1 üsteşaı-lı~ından alacakları forımı doldu ra rak başvuruda bulunabile-
celderclir. inceleme sonucunda gerekli koşulları taşıyaniara "Sektörel Dış Ticaret Şirketi" statüsü verilir ve !~esmi Gazete'de yayımlanır. Scktürcl Dı~ Ticaret Şirketleri faaliyete geçtikten sonra:
• Kuruldukları yıl hariç, takip eden bir takvim yılı i<,:erisinde en az lO milyon ABD dolarlık ihracat yapmanıaları halinde bu statüleri geri alınır
(13u limit ekonomik ortamiara göre tekrar belirleııebilir).
• Sektörel Dış Ticaret Şirketleri, kendi adianna yaptıkları ve aclların~ı fatura kesilen ve kendilerine teslim edilen malların ihracatında: ilıracal. kambiyo vb. mevzuattan sorumludurlar. Ancak ihracata konu olan malın
üretimi veya temini konusunda düzenlenen tüm belgelerden Sektörel
Dış Ticaret Şirketinin yazılı sözleşme ilc ;_ı\\it tarafı olan iınal<ıtçı veya tedarikçilcr sorumludur.
• Sektörel Dış Ticaret ~irketi ortakları ve :-icrmayelcri ile ilgili değişiklik­
leri Hazine ve Dış Ticaret l\1üsteşarlı~ına bildirmekle sorumludurlar..
• Daha önce kurulan Çok Ortaklı Dış Ticaret Şirketleri () ay içerisinde koşullarını yerine getirerek Sektörel Dış Ticaret Şirketi uııvaııı almakla sorumludurlar.
Öznur YOksel - Gı"ilşen !~ren/cr Çakar
8
b. Sektörel Dış Ticaret Şirketleri Statü~ üne İlişkin. İhracat 95/4 sayılı te b·
liğ':
Bu tebli~ ile yürürlükten kaldırdığı tebliğden farklı olarak Sektörel Dış Ticaret Şirketi olmay~t ve kurulduktan sonraki faaliyetlere ilişkin düzenlcnıelcr­
de bazı de~işiklcr yapılmıştır. Statü alabilmek için gereldi koşullarda: istihdam edilen işçi sayısı 1-200 arasında tutulmuş, işletme ~ayısı aynı üretim dalında olmak koşuluyla en az lO işletıneye inciiriimiş ve ödenmiş sermayesi ile
ihtiyatları toplamının en az 5 milyar TL. ?lması koşulu yeterli bulunmuştur.
1\urulduktan sonraki
çalışmalarında
getirilen
değişiklik
ise
şöyledir:
hariç, takip eden bir yıl içerisinde ait oldukları üretim
dalında en az 5 milyon ABD Dolarlık ihracat yapamamaları halinde statüleri geri alınır.
• ihraç ürünlerimizin tanıtılması, çeşitlendirilmesi, pazar payının artırılma­
sı ve yeni pazarlara girilmesi amacıyla Sektörel Dış Ticıret Şirketlerinin
Dış Ticaret Müsteşarlı~ı'na sunacakları projelere farklı finansman. tanı­
tım ve pazarlama destekleri verilebilir.
•
Kuruldukları yıl
Yukarıda değiştirilcliğine işaret
edilen maddeler dışındaki düzenlemeler aynen yeni tebliğde de yer almaktadır. Görülüyor ki, bu tebli~ ile Sektörel Dış
Ticaret Şirketi kurulmasını teşvik etmek amacıyla işçi istihdamında, şirket
kurma sayısında. ihracat yapma limitinele sayısal indirime gidilmiştir. Ayrıca
faaliyetlerini düzenleyen maddeele "ait oldukları üretim dalı dışındaki malları
ihraç edemezler" hükmüne yer verilıneyerek zımnen de olsa kendi üretim dalları dışında da ihracat yapabilecekleri kabul edilmiştir.
c. Sektörel Dış Ticaret Şirketi Slatüsünc ilişkin. Ihracat 9G/5 sayılı tebliğ:; :
Bu
tebliğ
ilc
şu değişiklikler getirilmiştir:
• Sektörel Dış Ticaret Şirketlerinin kurulması ve gelişmesine yardımcı olmak amacıyla şirketin bl"ınyesinde 200\len fazla işçi istihdam eden ortak bulund urulabilir. (Toplam ortak sayısının %1 O' unu aşmamak kaydı
ile)
• Yörelerinde Sektörel Dış Ticaret Şirketi kurulması için aynı üretim dalında faaliyet gösteren yeterli sayıda firmanın bulunmaması halinde ilgili meslek kuruluşunun onayı ile "en az 1O firma" koşulu "en az 5 firma"
olarak uygulanır. Ayrıca kalkınmada birinci ve ikinci derecede öncelikli
yörelerde faaliyet gösteren firmalar için de 5 firmanın katılımı yeterli bu-
EKONOMİI\ YAKLAŞlM
9
lunmuştur.
S firma ik kurulan şirketler için kuruldukları yıl hariç onu
takip eden 1 yıl içinde ait oldukları üretim d~dıııda S milyon AUD doları satış limiti 2.5 milyon AnD doları na indirilmişt ir.
Yukarıda açıklanan de~işiklikkr
uışında. yürüı-lükten kaldırdı0:ı 95/ !ı sayı­
lı tebliğ
hükümlerini aynen muhafaza eden bu tebli0: ilc Sektörel Dış Ticaret
Şirketi kurma sayısı yeterli olmayan alanlara da Sckti.>rel Dış Ticaret ~irkcti
kurma olana~ı getirilmiş ve ihracat liıııitlerimlc de kolaylık sa~lanmışlır.
d. Sektörel Dış Ticaret ~irketleri Statüsüue İli~kiıı. ihracat 9()/]2 sayılı
tebliğ":
Bu tebli~ ile 1992 yılmdan itibaren yayımlanan tebli~lerden farklı olarak
Sektörel Dış Ticaret ~irketleri iki farklı gnıpta de0,edendirmcye alınmış \'C
Sektörel Dış Ticaret ~irkeli olma koşullan bu de0,erlere bağlı olarak belirlenmiştir. Bu sınıflamaya göre; ( 1) normal yörelerde. yalnıZG\ tck scktürdcn oluşan Sektiirel Dış Ticaret ~irketleri. (2) kalkmmada birinci ve ikinci derecede
öncelikli yörelerde birden çok sektörden oluş~m Sektörel 1>ış Ticaret ~irketle­
ri şeklinde ikili bir ayının yapılmıştır. Normal ve kalkmmada öncelikli yi)rclcrdc istihdam sayısı J-200 , bir araya gelen küçük ve orta büyüklüktd\i şirket
sayısı 10 olarak belirlenmiş; şirketin normal yörede ödenmiş sermaye mil·\tarı 10 milyar TL, öncelikli yörede 5 milyar TL olan anoıniııı şirket statüsünde
kurulması iingörülınüştür.
Bu tebli0. ilc kalkınmada birinci ve ikinci derecede öncelikli yörelerde de
Sektörel Dış Ticaret Şirketlerinin faaliyete geçmesinin tcşvil< cdildi~ini giirmekteyiz. Ancak. hu düzenlemeler de yeterli görülmcdi~inden yeni bir tebli0.
ile 96/32 sayılı tcbli~ yürürlükten kaldırılmıştır.
e. Scktürcl Dış Ticaret Şirketleri Statüsüne İlişkiıı. İhracat ~)fi/3~) sayılı
tebliğ~ :
Bu son tebligde Sektörel Dış Ticaret Şirketlerinin tanımında. orlaklarında.
faaliyet kapsammda yeni dl"ızenlcmclcrc yer verilmiştir. Si)z konusu tebliıldc
Sektörel Dış Ticaret Şirketleri " küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin (!\OBi) ihracat sektörü içinde bir org:mizasyoıı altında toplanarak dünya paz~trla­
nna yönlendirilmesi amacıyla; ihracat ve ilgili konularda (finansman. tedarik.
nakliye, sigorta. güınrükleme vb.) hizmet sa~layarak. dış ticarette uzmaniaş­
ınalarım ve bu surelle dah~ı etkin faaliyet güskrınelerini teınincn kurulan şir­
ketler'' şeklinde tanımlaııarak. işlevlerine açıklık kazandırılmıştır. lhı şirketle­
rin nikiikieri bclirlcnirkcıı de normal yörelerde. aynı sektörden olu~~\11 Scktö-
6:nur )'(ikscl- (,'(i{scıı f~'rcıılcr Cakur
lO
Ticaret Şirketlerinde 1-200 arasmda işçi istihdam eclen. aynı üretim dalında faaliyette bulunan 10 küçük ve orta büyüklükteki şirketin bir araya gelmesi ve en az 1O milyar TL ödenmiş sermayeli anonim şirket olarak kmu lması; kalkınmacla öncelikli yörelerde ise aynı veya farklı sektörlerden oluşan Sektörel Dış Ticaret ~irketlerinin yine 1-200 arasında işçi istihdam etmelde beraber asg<ıri 5 küçük ve orta büyüklükteki şirketin bir araya gelmesiyle ve 5 milyar TL. sermayeli anonim Şirket olarak kurulması öngörülmüştür. Sektörel dış
ticaret şirketlerinin hiçbir ortağının sermaye payı, toplam şirket sermayesinin,
normal yörelerde% 1O, ve kalkınmada öncelikli yörelerde %20'sinden fazla olamaz. Hisse senetlerinin tamamınm nama yazılı olması ve nakit karşılı~ı çıkar­
tılması gerekmektedir. Böylece kalkınmada öncelikli yiirelere bazı kolaylıklar
sağlandığı görülmektedir.
rel
Dış
Diğer tebliğlerdeki
düzenlemelerden brldı olarak son tebliğele şirketin kurulması ve gelişmesinde yardımcı olmak am<ıcıyla ve Sektörel Dış Ticaret ~ir­
keti sermayesinin %10'unu aşmamak kaydıyla şu unsurlardan en fazla ikisini
bünyesinde bulundurabilmesi imk~mı tanınmıştır: a. lwrucu ortak olarak,
200'den fazla işçi istihdam eden şirketler; b. şirkette profesyonel yönetici olarak çalışmak kaydıyla gerçek kişiler, c. Sektörel Dış Ticaret Şirketi'nin faaliyette bulunduğu üretim dalına mal. ekipman ve hizmet sa~layan şirketler. d.
kooperatİf. birlik. vakıf ve mesleki federasyon v.b. kunıluşlar. 13u kuruluşlar­
dan en çok ikisinin şirkette bulunabilmcsi, Sektörel Dış Ticaret ~irketi'nin bu
kuruluşların bilgi ve deneyim kapasitelerinden yararlanmasına imkan verecek, buna karşılık sermaye sınırlandırmasının mevcudiyeti ise, bu unsurların
Sektörel Dış Ticaret Şirketi'ne hakim olmalarını önleyecektir. Ayrıca ortaklık­
tan ayrılmak isteyenler paylarını Dış Ticaret Müsteşarlığı'nın onayı ile ve
%10'luk (öncelikli yörelerde %20'1ik) azami oranı aşmamak kaydıyla. mevcut
veya yeni ortaklara dcvredebileccklerdir.
Diğer
taraftan Sektörel Dış Ticaret Şirketleri de normal yürelerde ve yurt
dışında "hizmet" sektöründe faaliyette bulunmak üzere kurulan şirketlere.
kalkınmada öncelikli yörelerde ise "üretim ve hizmet'" sektöründe faaliyette
bulunmak üzere kurulan şirketlere iştirak edebilcceldcrdir. Bir firmanın üretim veya hizmet sektöründe çalışıyor olması günümüzde artık kesin hatlarla
aynlamadığından, normal yöreler ve yurtdışı için sadece hizmet sektöründeki
firmaların alınması gerçekçi görülmemekle beraber, bu düzenleme Sektörel
Dış Ticaret Şirketlerine yeni örgütlennıclerlc güçlenme olanağı sa~layabile­
cektir.
EKONOMİK YAI\LAŞIM
ll
Bu tebliğde diğer tebliWen.: göre en iineınli ve olumlu gelişme. Sektörel
Dış Ticaret Şirketlerine, bu statünün kazanıldı~ı yılda ve onu takip cdeıı yıl
içinde aynı sektörde faaliyette bulunan ve !\OBİ niteli~ini taşıyan ancak ortak
olmayan işletmelerin ihracatırEt aracılık edebilmeleri (madde G.c) kolaylı~mın
getirilmesidir. Böylece Sektörel Dış Ticaret Şirketi üye olmayanların faaliyetlerine aracılık etmek suretiyle bir taraftan ihracatını ve ihracat getirisini artı­
rarak daha güçlü bir konuma gelebilecek. di~er taraftan da şirkete ortak olmakta çekimser kalanları. uygulanıayı ve ba~~msını giistcn.:rek üyeli~c teşvik
edebilecektir. Ayrıca Sektörel Dış Ticaret Şirketleri. ihracatta devlet yardımla­
rının hedef grubunu oluşturmaktadır: bu yardımlardan da öncelikle yararlanabileceklerdir. Gösterilen tüm bu kolaylık ve teşvikiere rağmen kurulduldan yıl
hariç. izleyen her yıl içinele Sektörel Dış Ticaret Şirketlerinin normal yörelerde en az 5 milyon ABD doları, kalkınmada öncelikli yörelerde ise en az 2.5
milyon ABD doları ihracat gerçekleştirememeleri veya üyelerin hak ve çıkar­
larına aykırı faaliyet göstermeleri dunınılarında sektörel dış ticaret şirketi statüsü. Dış Ticaret Müsteşarlığı'nca geri alınabileccktir.
1\ısaca
özetlemek gerekirse. 1992 yılındaki ilk düzenlemeden 1996 Aralık
ayındaki tebli~e kadar geçen kısa sürede çok sık de~işiklik yapılmış olması.
ülke gerçeklerine teşhis koyamamak ya da mevzuat düzenlemedeki yetersizlik olarak eleştirilebilirse ele. gerek !\OBİ '!erin güç birli~ini sa~lamak ve gerekse disiplinli bir örgütlenmeye gidebilmck amacıyla olumlu gelişmeler kaycleclilcli~i söylenebilir. Bu gelişmeleri Sektörel Dış Ticaret ~irketleri örgütlenmelerinele izleyebilmek mümkündür. Aşa~ıdaki t'ıbloda görüleceği üzere 15
Ocak J 997 itibariyle toplanı J 1 Sektörel Dış Ticaret Şirketi kurulmuş olup,
üye sayısı da 678'e ulaşmıştır. Sektörler itibariyle ele almdı~mda tekstil sektörünün 5 şirketle konuya öncülük etti~i görülmektedir. Gıda sektöründe 2.
otomotiv yan sanayiinde 1. mobilya sanayiinde 1. yazılını sektöründe 1. halı­
cılık sektöründe 1 Sektörel Dış Ticaret ~irketi faaliyete geçmiştir. CoQ:rafi da~ılım olarak incelendi~inde İstanbul'un 4 şirketle önde gekli~i , onu İzmir
ve Gaziantep'in 2'şer şirket\ e izledi~i; s,unsun. Ankara ve !~ursa da da 1'er
Sektörel Dış Ticaret Şirketi kuruldu~u ortaya çıkmaktadır. 1\unıluş yıllarına
bakılelığında 1994'te 1. 1995'te 2, 199G'da 5. 1997 yılı Ocak ayında ise 2 Sektörel Dış Ticaret ~irketi'nin kurulduğu görülmektedir. Yasal düzeniemelerin
geliştirilmesi. 1\0Bİ'Ierin güç ve deneyinılerinin birleştirilmesinde kolaylık
sa~lamıştır. 1997 yılı içerisinde bu tür ortaklıklann ve ort,ık sayısınm dah~ı da
artacağı beklenmektedir.
Öznur Fiiksel - Gülşen Erenler Çakar
12
Tablo I: SEKTÖREL DIŞ TİCARET ŞİRKETLERİ LiSTESi
(15 OCAK 1997 TARİHİ İTİBARİYLE)
Tehliıl/R.G.trh/no.
94/11, ı 9.10.1994.22086
95/8. 5.8.1995, 22365
95/9, 26.9.1995. 22416
96/16, 17.2.1996, 22557
96/17, 17.2.1996. 22557
96/22, 30.3.1996, 22596
96/25, 21.5.1996,22642
96/26,19.07.1996.2270 ı
Sermaye (TL)
Firma
250 milyar
EGS Ege Giyim San ve
Dış Tic. A.Ş.
20 milyar
EGOT Ege Otomotiv
Dış Ticaret A.Ş.
5 milyar
KAR-BIH Karadeniz Birleşik
Un San.Hububat ve Bakiiyat 600 milyon
Dış Tic. A.Ş.
5 milyar
MGS Marmara Dış
Ticaret A.Ş.
ATAI\S Tekstil Dış Ticaret A.Ş. 10 milyar
6 milyar
THISAD Dış Ticaret Paz. A.Ş.
250 milyon
GBS Gaziantep Birleşik
15 milyar
Sanayiciler Dış Tic. A.Ş.
DGS Do~al Gıda San. Dış
10 milyar
Tic.A.Ş.
96/28,1 1.09.1996.22754
97/1. 7.1.1997, 22870
97/2. 11.1.1997. 22874
TURSOFT Bilişim Hizmetleri
San ve Tic. A.Ş.
ANI\Af{A M081LYA Ankara
Mobilya Dış Ticaret A.Ş.
?>!TGS Marmara Tckstil
Giyim ve Deri Sanayicileri
Dış Ticaret A.Ş.
5 milyar
5 milyar
700 milyon
ll milyar
Sektör
Tckstil ürünleri imalatı ,
fason üretim
Otomotiv yan ~anayii
ürünleri
Un. huhuhat. bakliyat.
gıda üretimi
Ortak sayısı
290 firma
Tekstil. konfeksiyon
1O firma
Tekstil. konfek~iyon
Tekstil. örme
20 firma
4i firma
?>!akine halısı. halı ipli~i
ve dokuma
Gıda sektörü (yenı.
bulı-(ur. kii,p şeker.
kütlü pcımuk. rafine ya~.
ve merdmek ürelimil
Yazılını ve donanım
30 firma
?>1obilya
13 firma
Tekstil-konfeksiyon
56
20 firma
14 firma
lO firma
6il firma
firnıcı
Ülkemiz~eki Sektörel Dış Ticaret Şirketi örneklerinin ilkinin ve çoğunun
tekstil ve hazırgiyim sektöründe oluşması, dünyadaki sektörel dış ticaret şir­
ketlerinin gelişmesine paralellik göstermesi açısından göz ardı edilemeyecek
önemli bir husustur. Dünyada olduğu gibi ülkemizde de I\013İ'lerin dışa açıl­
masında tekstil ve hazırgiyim sanayii öncülük görevi yüklcnmeklcdir. Bu cılan­
da İzmir'de kurulan 1 şirketin 20 firma, İstanbul'da kurulan 3 şirketin 77 firma, Bursa'da kurulan bir şirketin 56 firma olmak üzere toplam 153 firma
kapsadığı göz önünde bulundurularak, Ankara'daki firmalardaki durumun
tesbitinin araştırılması kararlaştırılmıştır.
AIV\ŞTir{MANIN AMACI. 1\APSAMI. YÖNTEtvl i
Araştırmanın <ımacı
Ankara'daki hazırgiyim sektöründeki KOBİ'lerin dışa
açılmada stratejik işbirlii};i konusundaki örgütlcnınclerc yaklaşımianna ilişkin
tutum ve davranışlarını beliı-lcyebilmeklir. Çalışma Ankara ilinde Türkiye Odalar ve Borsalar Birlii};i'ne kayıtlı 1\0Bİ'Icrin tamamını kapsamaktadır. Veri
toplama aracı olarak hazırlanan anket işletmelerin tamamına bırakılmış, ancak 30 işletmeden cevap alınabilmiştir.
EKONOMİK YAKLAŞlM
13
BULGULAI{ VE YORUM
Ara~tırma kapsamında
veriler
A.
İşçi
aşa~ıda
yer abn hazırgiyim sektöründeki KOBİ'ler ile ilgili
tablolar halinele sunulmuştur.
İnsan 1\aynaklarının Sayısı
sav ı s ı
Firma
savısı
10-35
18
(%60)
40-400
10
2
(%:13)
(%7)
100+
(n=30)
İncelenen işletmeler
insan kaynakları sayısı açısından sektörel dış ticaret
şirketlerinde gerekli görülen işçi sayısı sınırları içinde yer almaktaclırlar. Bu iş­
letmelere gelişmelerini etkileyen faktörleri önem sırasına göre sıralamaları sorulclu~unda şu sonuçlar elde cJilnıiştir.
13. işletmelerin Gelişmelerini Etkileyen Faktörlerin Önem Sırasına Göre
Da~ılımı
F~l~törl~r
Finansman
Planlama
Teknoloji
Bilgi
Toplanı Puan
.E.lliın
01
__
,o
61
54
54
29.6
26.2
26.2
37
18
206
]()()
(n<~O)
Tabloda
sıralanan
işletmelerin gelişmelerini
etkileyen faktörlerin yüzde
değerlerinin birbirine yakın olması bu şirketlerin aynı konularda clesteğe ihtiyaçları olduğunu açıkça göstermektedir. Bu açıdan küresel pazarlarda yer alabilmek için birbirleriyle güç birli~i yapmalan yarariarına olacaktır.
işletmelerden
ve
küresel pazarlarda yer alabilmeleri için gerekli olan faktörleri önem sırasına koymalan istendiğinde şöyle bir tablo elele edilmiştir:
C.
İşlclnıclcrin 1\ürescl Paz~trbrda Yer Almalanndaki Faktörlerin Önem
Sırasına Göre Daı1ı\ıını
Faktörler
Firma sayısı
Verimlilik
14
46.7
Nitelikli insan kaynağı
()
20.0
Moda-marka imajı
G
20.0
') ')
Hammadele temini
4
1,).J
Toplam
30
100
(n=30)
14
Oznur riiksc/ - (;(i/,\·en l:'renlcr ('akar
görülece~i
Tabloda
üzere firmalar verimlilik faktörünü birinci plana almaktadırlar. !\üçük işletmeler ölçek ekonomilerinden yar~ırlanan büyük firmaların verimlilik oranlarına ulaşaınadıklarından dışa açılınada rekabetle başarılı olamamaktadırlar. 13u açıdan da işbirliğine gitmeininin yararlı obGt~ı
düşünülebilir.
Ankete
katılan
madı~ı sorulmuş
firmalara Sektörel Dış Ticaret
ve şu sonuçlar alınmıştır:
~irketlerinin
gerekli olup ol-
D. KOBİ'lerde Sektörel Dış Ticaret şirketlerinin Gerekliliğinin Dağılımı
Seçenekler
KOBİ'ler icin SDT'Ier gereklidir
KOBİ'ler için SD~'Ier kısmen gereklidir
KOBİ'ler için SD~'Ier gereksizdir
Toplam
•
Firma savısı
23
5
2
30
~~rı
7G.7
1G.7
G.7
100
Tablodan da görülece~i üzere hazırgiyim alanındaki 1\0Bİ'Ier büyük bir
çoğunlukla Sektörel Dış Ticaret ~irketleri 'nin gerekliliğine inanmaktadırlar.
Ulusal ve küresel pazarlarda rekabet etme gücü, bütünleşme. dayanışma ve iş­
birliği ile mümkündür. Hazırgiyim sektöründeki KOBİ'lerde oluşturulacak
Sektörel Dış Ticaret Şirketlerinin güç birleşimi. risk ve başarmın paylaşılma­
sı, finans temini bakımlanndan yararlı olaGığına işletıneler inanmaktadırlar.
Sözkonusu işletmelerden Sektörel Dış Ticaret ~irketlerinden beklentilerinin
ne olacağı sorulduğunda ve Sektörel Dış Ticaret ~irketlerinin getirece~ini düşündükleri yararlan öneme göre sıralamalan istendiğinde. işletmelerin istihdam sorununun çözümüne katkı (%20), döviz girdisi artışı (%16.7), ulusal ihracat hedeflerine ulaşmaya katkı (%15.8), devlet-sanayi-üniversite iletişiminde
güçlenme(% 15.5) gibi makro hedefler yerine en çok üretim-pazarlama-clağıtım­
da gelişme (%32) gibi işletmelere ilişkin hedeflerde yararlı olacaklarını düşün­
dülderini belirtmişlerdir. Buna göre hazırgiyim sektöründe yer akın I\013İ'le­
rin Sektörel Dış Ticaret ~irketlerine yaklaşınılan olumlu olup bu tür bir iirgütlenmenin işletmelerine getireceği yararların bilincindcdider.
SONUÇ
1\0Bİ'Ierin işletme organizasyonu, üretim stratejileri. insan kaynakları istihdamı.
finans kaynaldan temini. pazarlama ve Al\-GE konularında çeşitli sorunları mevcuttur. Bu sorunların giderilmesinde ihracat yapabilme önemli bir
unsur olmaktadır. Ancak, böyutların ve sahip oldukları olanaldann yetersizliği, bilgi eksikliği l\OBİ'lerin dışa açılmalarını güçleşlimıcktcdir. Yoğun rekabetin yaşandığı ortamlarda başarılı olmaları güç ve deneyinılerini bir araya ge-
\
EKONOMİK YAI{LA~Il\1
15
tirip örgütlenmeleri ilc mümkün olabilir. i~te Sektörel Dı~ Ticaret ~irketleri
böyle bir örgl'ıtlenmeyc inık~in veren bir ba~langıç adımı olu~turnı~ıkladır. Lllusal ve uluslararası düzeyde uygun i~birlil·derinin kurulın~ısı b~ı~arı ve riskin
birlikte payla~ılması sektörler ve ülke ekonomisi açısmdan yararlı olabilir.
Hazırgiyim sektöründeki 1\0Bİ'Ier esnek organizasyon yapıları gereıli i~­
birliıli y~ıpnıaya
en uygun ortambn.lır. Büyüme e0iliıııli olan bu i~letıııeler
yenilikçi-girişimci nileliklerini ihracat başarıları)•la destekleycbilmek icin Sektörel Dış Ticaret Şirketleri'nden yar~ırlanabillı-ler. Bu alanda yapıLın yas~ıl
düzeniemelerin giderek cbha teşvik edici rol oynayaGı0,ı söylenebilir. Önemli
bir nokta da. kurulmuş bulunan 11 Sektörel Dış Tic~11·et ~irketi'nin giistereceklcri ihracat başarısıdır. Bu öncü şirketlerin başarısı çok s~ıyıda firmanın bu şirketlere katılınalarına veya yenı dı~ ticaret şirketlerinin kurulmasına yol açacaktır.
NOTLAH
].
I~esmi
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Resmi
I~ esmi
!~esmi
Resmi
Resmi
Resmi
Gazete.
Gazete.
Gazete,
Gazete,
Gazete.
Gazete.
Gazete.
1!ı .2.1992
gün ve 92/9 sayılı te bl iD,.
10.4.1992 gün w 92/2 sayılı tebli~.
3.10.1094 gün ve 22070 sayılı te bii{:(. s. El.
18.5.1 ~)~)4 gün ve 22287 sayılı tc bii{:(. s. 7-9.
6.1.1996 gün ve 2251S sayılı tebli~. s. 27-30.
27.9.1996 gün ve 22770 sayılı tebli0. s. 25-30.
16.12.199() gün ve 22859 sayılı tcbli0. s. 67-70.
KAYNAl\ÇA
BAYI\AL. C. ( 1996), KOBİ'lerin İhracatta Örgütlenmelerinde Sektörel Dış
Ticaret Şirketleri. İhracat Genel Mi.'ıdürlüi,ti.'ı, Ankara.
MÜFTÜOCLU. T. (1991 ). Türkiye'de !\üçük \'e Ort:ı Ölçekli İşletmeler. 2.
bs., Sevinç Yay.
ŞENYUH.T.
D. ( 1995), Küçük ve Orta Boy işletmelerin Avrupa
Topluluılu'nda ve Türkiyc\le Teşviki. T.C. Ba~bakanlık Dış Ticaret
Müsteşarlı~ı AB Genel Müdürlü0ü. Ankara.
YÜI\SEL, Ö. ve ÇAKAH, G.E. (199()), "işletmelerin l{ekabctinde insan
Kaynaklarının 1\olü: Hazırgiyim Sektörü Örne{:(i". l'erimlilik !Jemisi. 2.
!{esmi Gazete. 14.2.1992
güıı
ve 92/9
!{esmi Gazete. 1O Nisan 1992 gün ve
sayılı Tebli~.
~l2/2 sayılı
Tcbli0.
dznur }'ı"iksc/- Gii/şcn !~'ren/cr Çakar
16
Resmi Gazete. 3.10.199/ı. savı 22070. s. 19. İhracat 94/J O sayılı Tebliğ.
I"tesmi Gazete, 18.5.1995, sayı 22287. s. 7-9. İhracat 95/!ı sayılı Tebliğ.
Resmi Gazete, 6 Ocak J996, sayı 22515. s. 27-30. İhracat 96/5 sayılı
Tebliğ.
Resmi Gazete. 27 Eylül 1996, sayı 22770, s. 25-30. İlıracat 9()/32 sayılı
Tebliğ.
Resmi Gazete. 16 Aralık ] 996. sayı 22859. s. G7-70. İlır~ıcıt 96/39 sayılı
Tebliğ.
ABSTRACT
THE I~OLE OF SECTORAL FOHEIGN THADE
COMPANIES IN THE ECONOMIC APEI~TLJHA OF
SME's AND IMPLEMENTATIONS IN THE
TEXTILE AND CLOTHING SECTORS
Approximately 98 percent of business cnterpriscs in Turkey is composed
of smail and medium sized business companics. Following the start of Custom's Union, the competition thread for thesc compani~s has incrcased and
thus. export has been a vital opportunity for them. The smail capacity. limited technological knowledge. financial resource scarcity and lack of experience in foreign markets are the common denominatoı·s of these companies
preventing them to market abroad. "Sectorial Foreign Trade Companies'' may
be considered an cfficient and cffective way to ovcrconıe thcsc haııdicaps and
some other difficulties. In this articlc. the general histarical and !ega! developments of Scctoral Foreign Trade Companies in Turkey are exaınined and
the situation related to Textilc and Clothing lndustry is spccified.