UNESCO Uluslararası Anlaşmalar İhtisas Komitesi

Uluslararası Anlaşmalar İhtisas
Komitesi
Sina Baydur
UTMK Başkan Vekili
Uluslararası Anlaşmalar İhtisas Komitesi Başkanı
Komite Başkanı: Sina BAYDUR
UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Yönetim Kurulu Üyesi,
UNESCO Uluslararası Anlaşmalar İhtisas Komitesi Başkanı
Komite Üyeleri
Üye: Yrd. Doç. Dr. Cavit ABDULLAHZADE
Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi
Üye: Doç. Dr. Esra DARDAĞAN KİBAR
Ankara Üniversitesi
Siyasal Bilgiler Fakültesi
Üye: E. Büyükelçi Ömer LÜTEM
Avrasya İncelemeleri Merkezi Başkanı
Üye: Dışişleri Bakanlığı Hukuk Müşavirliği Temsilcisi
Uluslararası Anlaşmalar İhtisas Komitesi UNESCO
Türkiye Millî Komisyonu’nun 16 Mart 2007 tarihli
Millî Komisyon Yönetim Kurulu kararı ile
kurulmuştur.
AMAÇ
Komite kurulurken, kuruluş amacı olarak “Türkiye’nin UNESCO
kapsamında taraf olduğu ve olmadığı sözleşme ve antlaşmalar ile
bunların akıbetleri konusunda bilgi sahibi olunması ile taraf olunmayan
sözleşme ve/veya antlaşmalara varsa çekincelerimizin neler olduğu ile
bu çekincelerin güncelliğinin devam edip-etmediğinin irdelenmesi”
gösterilmiştir.
• UNESCO, bilindiği üzere, temelde eğitim, bilim, kültür, iletişim
ve enformasyon alanlarında faaliyet göstererek düzenleyici
işlemler yapmaktadır. Uluslararası Anlaşmalar İhtisas Komitesi
olarak UNESCO aracılığıyla yapılan antlaşma, sözleşme ve
protokoller gibi bağlayıcı nitelikteki düzenlemeleri Türkiye
açısından incelemekte ve takip etmekteyiz.
• Bu
çerçevede
2007-2008
yılları
arasında
“Türkiye’nin UNESCO ile İlişkili Normatif
Enstrümanların Envanter ve Güncel Politikalarla
Uyum-Uyumsuzluğunun İrdelenmesi” adlı proje
başlatılmıştır.
• Bu bağlamda, bir çalışma yapılarak taraf olunan
anlaşmalara ilişkin bir rapor hazırlanmıştır.
Anılan raporda, devletimizin taraf olduğu ve
olmadığı anlaşmaların ve bunlara ilişkin bilgilerin
dökümü yapılmıştır.
• Bu çalışma sonunda Türkiye’nin hâlihazırda 13
adet UNESCO Sözleşmesi ve Protokolüne taraf
olduğu ve Devletimizin taraf olmadığı 26 adet
UNESCO
Sözleşmesi
ve
Protokolü’nün
bulunduğu tespit edilmiştir.
• Taraf olmadığımız anlaşmalara ilişkin ikinci
aşama olan içerik incelemesi tamamlanmış olup
güncel durum değerlendirmesine ilişkin üçüncü
aşama halen sürmektedir.
• Bilindiği üzere Uluslararası Hukukta “devletlerin
egemen eşitliği ilkesi” geçerli olduğundan eşit
devletler açısından bağlayıcı olabilen yegane
yazılı düzenleme uluslararası antlaşmalardır.
• Uluslararası antlaşma adı ne olursa olsun
(antlaşma, sözleşme, protokol, şart, statü vb.) ve
kaç metinden oluşursa oluşsun, devletler arasında
hukuki sonuç doğurmak üzere karşılıklı olarak
yapılan irade beyanıdır.
• Uluslararası hukukta, uluslararası anlaşmalar, devletlerin
kendi özgür iradeleri ile iç mekanizmalarını işleterek ve
gerekli
prosedürleri
gerçekleştirerek
kendilerini
bağlamayı kabul ettikleri düzenlemelerdir.
• Bu çerçevede bir uluslararası anlaşma sadece o
anlaşmayı kendi iç hukukunda öngörülen usule uygun
şekilde onaylayan devletler açısından bağlayıcıdır.
Uluslararası Anlaşmalar İhtisas Komitemiz yaptığı
çalışmalarda UNESCO bünyesinde imzalanan antlaşma
ve protokollerin Türk Hukuku açısından nasıl
onaylanacağını irdelemektedir.
• Devletler anlaşmalara taraf olurken irade beyanlarını açıklamış
olduklarından ve iç mevzuatlarına anlaşma düzenlemelerini
yerleştirmiş olduklarından kabul etmiş oldukları bu düzenlemelere
uygun hareket etmekle yükümlüdürler.
• Devletlerin taraf oldukları sözleşmeler çerçevesinde doğru zamanda
hak ve yükümlülüklerini bilerek gerekli refleksleri bu doğrultuda
göstermeleri saygınlık, tutarlılık ve gelişmişlik açısından büyük
önem taşımaktadır.
• Bu bağlamda Uluslararası Anlaşmalar İhtisas Komitemiz,
Türkiye’nin taraf olduğu UNESCO Sözleşme ve Protokolleri’nin
uygulanmasına ilişkin hususları da izlemektedir.
Yukarıda belirtildiği üzere yapmış olduğumuz çalışmalar sonucunda
Türkiye’nin UNESCO Sözleşme ve Protokollerinden 26’sına taraf
olmadığı tespit edilmiş olup bunun çeşitli nedenlerinin bulunduğu
tarafımızca değerlendirilmiştir.
• Bu anlaşmaların bir kısmının daha kapsamlı düzenlemeler içeren
başka anlaşmalara taraf olunması nedeniyle bir kayba neden
olmadığı,
• bir kısmının yeterli sayıda devlet tarafından imzalanmadığından
henüz uygulamada olmadığı,
• bazılarının Türkiye’nin içinde bulunmadığı bölgelere ait bölgesel
anlaşmalar olduğu
• bazılarının iç mevzuatımızda uyumu sağlamak için kapsamlı
değişiklikler gerektireceği,
• bir kısmının ise devlet politikalarımıza aykırılık teşkil edebileceği
gözlemlenmiştir.
• Günümüzde uluslararası hukukta yaşanan gelişmeler ve
tarihi süreçler sonucunda kabul edilen uluslararası hukuk
düzenlemeleri her gün artmakta ve uluslararası hukuk
sürekli olarak gelişmektedir. Devletimizin ve diğer
devletlerin bu kapsamda taraf olduğu anlaşmaların sayısı
her geçen gün artmaktadır. Bu durum devletlerin taraf
oldukları anlaşmalar çerçevesinde hak ve yükümlülüklerinin
farkında olmasını, içeriklerinin iyi bilinmesini ve bu
düzenlemeler
ile
iç
hukuk
düzenlemelerinin
uyumlaştırılmasının sağlanmasını gerektirmektedir.
• Bu metinler anlaşmalara dayanılarak kurulmuş olmaları
nedeniyle işletilen mekanizmaların, oluşturulan yapıların ve
kurumların temelini teşkil etmektedir. Bu durum, alanında
uzman kişilerin dahi anlaşma içeriği ve getirdikleri
hakkında bilgi sahibi olmasını ve bu vizyon ile kendini
ifade etmesini zorunlu kılmaktadır.
• UNESCO kurulduğu günden bu yana eğitim, bilim ve kültür
alanlarında uluslararası işbirliğinin geliştirilmesi yoluyla
küresel düzeyde insanlığa hizmet etmektedir.
• Örneğin, Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının gereğince
korunmasını sağlayarak ekonomik ve sosyal kalkınmaya
temel oluşturmakta ve gelecek nesillere yaşanabilir bir
dünya bırakmak için çaba göstermektedir.
• Bu bağlamda Türkiye’nin UNESCO Anlaşmaları’na taraf
olması UNESCO amaçlarının gerçekleşmesine önemli bir
katkı sağlamaktadır.
Teşekkür ederim