Slayt 1 - Kanser Daire Başkanlığı

Türkiye'de
Kanser Taramaları
Dr. S. Hatice TURAN
Kanser Daire Başkanlığı
312 565 60 33
[email protected]
Sunum Planı
• Kanser tarama istatistiklikleri
• Taramalarda karşılaşın sorunlar ve çözüm
önerileri
• Serviks kanserinde yeni tarama süreci
• Aile Hekimlerinin taramalara
entegrasyonu
2
Kanser İnsidansları
Türkiye’de en sık görülen ilk 10 kanser türü
ERKEK
KADIN
3
Kanser Taramaları
Toplum tabanlı taramalar;
Meme
Kanseri
• 40-69 yaş kadın
• 2 yılda bir
• Mamografi çekilmesi
Serviks
Kanseri
• 30-65 yaş kadın
• 5 yılda bir
• Smear veya HPV testi
Kolorektal
Kanser
• 50-70 yaş kadın, erkek
• 2 yılda bir
• Gaitada gizli kan testi
• Her 10 yılda bir kolonoskopi
Kanser Tarama Hızları
24,08
25
20
13,42
13,41
15
11,28
KETEM
10
5
KETEM DIŞI
2,48
2,19
1,37
1,85
2012
2013
2,99
2,62
1,39
0,5
0
2012
2013
Mamografi
Smear
2012
2013
GGT
Hedef Nüfus
Hedef nüfusun hesaplanması;
2013 yılı TUİK verileri
• Meme ve kolorektal kanser taramalarında,
Örnek; Hedef nüfus 100.000/2=50.000
• Serviks kanseri taramasında,
Örnek; Hedef nüfus 100.000/5=20.000
Kanser Taramaları
• 2013 yılında KETEM’ler de yapılan toplum tabanlı
kanser taramalarında, 2012 yılına göre,
– Meme kanserin de % 63’lük bir artış
– Serviks kanserinde %38’lik bir artış
• Her 3 tarama toplamında ilk defa bu yıl 500.000’nin
üzerine çıkılmıştır
• Bu konuda emeği olan tüm illerimize
çalışmalarından dolayı TEŞEKKÜR EDERİZ.
Meme Kanseri Taraması
Sorunlar;
• Mamografi cihazları ile yaşanan sorunlar
• Yetersiz insan kaynağı
• Radyolog ve radyasyon teknisyeni
• Çekim ve okuma sıkıntıları
• Hizmete erişim
• Kırsal yörelerde ulaşmak zor
• İklim ve nüfus coğrafi olarak dağınık
• Hasta takip sistemi
• Farkındalığın artırılması
– Avrupa deneyimleri: 10-15 yıl
Çözüm Önerileri
• Konunun sahiplenmesi
• Protokol yapılması, hizmet satın alınması
– Halk Sağlığı Müdürlüğü
• Kamu Hastaneler Birliği Genel Sekreterliği
• Üniversite Hastanesi
• Özel Hastane
• Taşımalı sistemi geliştirmek
• Halk eğitimleri düzenlemek
• Halkın farkındalığını artıracak etkinlikler
yapmak
Mobil Mamografi Projesi
5 yıllık hizmet alımı
• Her ilde en az bir tane olmak üzere 130 tane
digital mobil mamografi cihazı
• Bölgesel ve merkezi okuma merkezleri
• Çift kör raporlama
• Çekilen mamografiler 5 yıl süre ile
saklanacak
10
Mobil Mamografi Projesi
• Her araçta 3 personel, en az ikisi röntgen
teknisyeni
• AHBS ve HSBS’den sonuçlar görülebilecek
• Kalite denetimi yapılacak
• Tarama sonrası teşhis için gönderilecek
hastaların takibi yapılacak
11
Mobil Mamografi Projesi
• Teknik şartname hazırlanarak, kurumumuz
Satın Alma ve İdari İşler Daire Başlanlığına
gönderildi
• Maliyet analizi çalışması yapılmakta
– Ülkede ilk defa gerçekleştirilecek olması
– Yatırım maliyetinin yüksek olması
– Çekim garantisinin olmaması
– Kurdaki değişiklikler nedeniyle yatırımcıların
çekinceleri bulunmakta
12
Mobil Mamografi Projesi
• İhale sonrası sözleşme imzalandıktan sonra
6 aylık bir üretim süreci bulunmakta
• İhale sürecini uzatacak muhtemel itiraz vb.
durumlar ile üretim süreci göz önüne
alındığında mobil araçların illere
gönderilebilmesi 2015 yılını bulacaktır.
13
Serviks Kanseri Taraması
• HPV (Human Papilloma Virus) taraması beş
yıllık hizmet alımı ihalesi tamamlandı
• Mayıs ayından itibaren HPV testi ile
taramaya başlıyoruz.
Tarama Süreci
• Yüklenici firma örneklerin toplanması için gerekli
olan HPV örnek alma setlerini (örnek alma aparatı,
koruyucu sıvı içeren transport tüpü, lam, lam kabı,
taşıma çanta/kolisi, broşür, onam formu, barkod) İl
Halk Sağlığı Müdürlüklerine teslim edecek
– İlk etapta 250.000 adet HPV örnek alma seti
– Dağıtılan kitler 6 ay içinde kullanılmalı
Tarama Süreci
• Taramanın yapılacağı birinci basamak;
– Aile Sağlığı Merkezleri (ASM)
– Toplum Sağlığı Merkezleri (TSM) bünyesindeki
Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezleri
(KETEM)
• Halk Sağlığı Müdürlükleri HPV örnek alma setlerini
ve set sayısı kadar barkod etiketini tutanak karşılığı
teslim edilecek
Tarama Süreci
• Test istemi kullanılan sistem üzerinden (AHBS, HSBS),
laboratuvar sistemine kayıt edilecek
• Alınan örnekler Halk Sağlığı Müdürlüklerince günlük
toplanacak
• Örneklerin barkotları okutularak yüklenici firma
tarafından temin edilen kolilere yerleştirilerek
laboratuvara transferi sağlanacak
• Örnek toplama hızına göre haftada 1-2 kez
• Şehir içi ve şehirler arası transferler Halk Sağlığı
Müdürlükleri’nce karşılanacak
Tarama Süreci
• Ankara ve İstanbul’da birer tane olmak üzere HPV
laboratuvarı kurulacak
• İstanbul ili sınırları içinde alınan örnekler İstanbul’da
• Diğer tüm illerden alınan örnekler Ankara’daki
laboratuvarda çalışılacak
• Tetkikler laboratuvara ulaştıktan sonra en geç 7 gün
içerisinde sonuçlandırılacak ve sonuçlar 48 saat
içinde hazırlanıp raporlamaya hazır hale getirilecek
Tarama Süreci
• Sonuçlar yüklenici firma tarafından T.C. Kimlik No’su
ile AHBS ve HSBS’ye entegre edilen yazılım programı
ile sisteme girilecek
• Sonuçlar, Aile Hekimleri ve KETEM tarafından
görülebilecek
• Sonuç ve bundan sonraki süreç hakkında kişi
bilgilendirilip, gerekli ise yönlendirme(sevk)
yapılacak
Tarama Süreci
• Örneklerden elde edilmiş nükleik asitler ve HPV
pozitif hastalardan yapılacak smear örnekleri en az 5
yıl süreyle saklanacak
• Yüklenici firma da yaptığı çalışmaları kayıt altına
alacak ve arşivleyecek
• Yüklenici Firma Halk Sağlığı Müdürlükleri ve İdare ile
programın her aşamasında gerekli işbirliğini yapacak
ve koordinasyon halinde çalışacak
Tarama Süreci
• Merkez Kontrol Teşkilatı
• İl Kontrol Teşkilatı
– Halk Sağlığı en az 3 kişiden oluşan İl Kontrol Teşkilatı
oluşturulacak
– Teşkilat, üç ayda bir periyodik olarak ve İdare’nin uygun
gördüğü zamanlarda, alınan hizmetin
•
•
•
•
Performansı,
Verimliliği,
Düzenliliği
Organizasyonu hakkında idareye rapor verecek
– Yüklenici firma tarafından aylık raporlama takip eden ayın
en geç 15. ne kadar İl Kontrol Teşkilatı’na teslim edilecek
• Raporlar iki (2) aylık olarak takip eden ayın sonuna kadar İl
Kontrol Teşkilatı tarafından İdareye teslim edilecek
Tarama Sonucu
• HPV : Negatif : 5 yıl sonra tekrar
Pozitif : HPV tipi 16
HPV tipi 18
Diğer
Smear sonucu: Normal, Enfeksiyon, ASC-US,
ASC-H, LGSIL, HGSIL, AGC, AIS
Yetersiz materyal, Diğer
Smear sonucu: Normal
• Yetersiz materyal : Testin tekrarı
Kalite Kontrolü
• Uygulanan tarama programlarının, uluslararası
ve Avrupa Birliği kriterlerine uygunluğu;
– Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Kanser Dairesi,
– Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu ve
– Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü denetlenecek
ve gerekli önlemler alınacak
– İlgili dernekler
İletişim Sorunları
• Korkmalarına gerek yok, kanser olduğu anlamına gelmez
• Kişinin risk altında olduğunu gösterir
• HPV cinsel yol ile bulaşan bir enfeksiyon olmakla beraber
– Latent dönemi 10 yıldan uzun olabilir
– Tırnaktan veya anneden bebeğe geçiş bildirilmiştir
– HPV hakkında bildiklerimiz her geçen gün artmakta, son
5 yılda bilinen HPV tipi sayısı 50’den, 200’ün üzerine
çıkmıştır
• Erken teşhis imkanı olacak
• Kadınların kolposkopi için sevk edilmesi gerekir
• Uygun tedavi ile tamamen kurtulacaklar
Dikkat Edilmesi Gerekenler
• Alınan GGT’nin eşik değeri 50 ng olmalı
• İlin durumuna göre GGT uygulanma stratejisinin
belirlenmesi (evde/birimde)
• Aile Hekimlerine dağıtılan testlerin takip edilmesi
– Taramaya katılanlardan onam formu alınması
– Sonuçların AHBS’ye girilmesi
– Dağıtılan kitin geri getirilme oranı
• Fire sayıları dikkate alınarak gerekli önlemin
alınması
Dikkat Edilmesi Gerekenler
• GGT pozitif çıkan kişi sayısının ve oranının (%5’in
altında) bilinmesi
• Testlerin uygulama talimatlarına uygun yapılması
• Pozitif sonuçlarda hastayı bilgilendirerek sevk
edilmesi
• Tarama sonucu kanser teşhisi konulanların sayısal
takibini yapılması
Halk Sağlığı Bilgi Sisteme
Aile Hekimlerinin Katılımı
Aile Hekimliği Uygulama Yönetmeliği -25.01.2013
Aile hekiminin görev, yetki ve sorumlulukları;
MADDE 4
(1) Aile hekimi, aile sağlığı merkezini yönetmek, birlikte çalıştığı ekibi
denetlemek ve hizmet içi eğitimlerini sağlamak, Bakanlıkça ve
Kurumca yürütülen özel sağlık programlarının gerektirdiği kişiye
yönelik sağlık hizmetlerini yürütmekle yükümlüdür.
(3) Aile hekiminin Kurumca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde
görev, yetki ve sorumlulukları aşağıda belirtilmiştir.
f) Kayıtlı kişilerin yaş, cinsiyet ve hastalık gruplarına yönelik izlem ve
taramaları (kanser, kronik hastalıklar, gebe, lohusa, yenidoğan,
bebek, çocuk sağlığı, adölesan (ergen), erişkin, yaşlı sağlığı ve
benzeri) yapmak.
Aile Hekimlerinin Katılımı
Aile Hekimliği Uygulama Yönetmeliği - 25.01.2013
Aile sağlığı elemanının görev, yetki ve sorumlulukları;
MADDE 5
(1) Aile sağlığı elemanı, aile hekimi ile birlikte ekip anlayışı içinde
kişiye yönelik koruyucu, tedavi ve rehabilite edici sağlık
hizmetlerini sunmak ve görevinin gerektirdiği hizmetler ile ilgili
sağlık kayıt ve istatistiklerini tutmakla yükümlüdür. 4 üncü
maddede sayılan görevlerin yerine getirilmesinde aile hekimi ile
birlikte çalışır.
(2) Aile sağlığı elemanının Kurumca belirlenen usul ve esaslar
çerçevesinde görev, yetki ve sorumlulukları aşağıda belirtilmiştir.
e) Gereken tetkikler için numune almak, eğitimini aldığı basit
laboratuvar tetkiklerini yapmak veya aldığı numunelerin ilgili
laboratuvar tarafından teslim alınmasını sağlamak.
Aile Hekimlerinin Katılımı
Aile Hekimliği Uygulaması Kapsamında Sağlık Bakanlığınca Çalıştırılan
Personele Yapılacak Ödemeler İle Sözleşme Usul Ve Esasları Hakkında
Yönetmelik- 30/12/2010
Aile Hekimliği Uygulamasında Uygulanacak İhtar Puanı Cetveli
Uygulanacak İhtarlar
İhtar Puanları
Görevleri ile ilgili kayıtları düzenli tutmamak veya müdürlük ya da Bakanlığa
bildirmemek
10
Mevzuatla verilen diğer görevleri yapmamak
5
Koruyucu hekimlik uygulamalarında verilen görevleri yerine getirmemek, gerçek dışı
beyanda bulunmak
20
Sözleşmenin ihtaren sona erdirilmesi;
MADDE 14
3) Bir sözleşme dönemi içinde, verilen ihtar puanlarının yüz puana ulaşması
hâlinde sözleşme, ilgili vali tarafından sona erdirilir.
Testlerin Kabul Edilmemesi
• Taramaya gelen insanın bir çok konuda çekinceleri olabilir:
– Mahremiyetime yeteri kadar özen gösterilir mi?
– Ayıplanır mıyım?
– Sonuç ne olur?
– Ya kötü bir şey çıkarsa?
– Kötü bir şey çıkarsa bana akılcı bir çözüm bulmam için rehberlik
edebilirler mi?
• Hedef gruptaki bireylere kanser taramaları ve çekinceleri konusunda
bilgi verilmeli
• Birey tarama testlerini ret ederse;
– Kendi istekleri ile tetkiki istemediği konusun da imzalı beyanları
alınır
– Bir yıl sonra taramaya tekrar davet edilir
KETEM Kanser Taramaları
350.000
300.000
250.000
200.000
150.000
100.000
50.000
0
2009
2010
2011
2012
MAMOGRAFİ
2013
2009
2010
2011
2012
SERVİKS
2013
2009
2010
2011
2012
2013
KOLOREKTAL
33
2014 Hedefimiz
Her üç taramada da hedef nüfusun en az
%40’na ulaşmak
2017 Hedefimiz
Hedef nüfusun en az %70’na ulaşmak
Kanser Tarama Birimi