Dikroselyaz

Bulaşıcı Hastalıkların Laboratuvar Tanısı için Saha Rehberi
DİKROSELYAZ
Dicrocoelium dendriticum enfeksiyonu
EPİDEMİYOLOJİSİ
ICD-10 B66.2
Etken Dicrocoelium dendricitum’un kesin konağı koyun, keçi, sığır gibi evcil hayvanlar ile
vahşi hayvanlar ve insanlar olup yaptığı hastalığa dikroselyaz denir. Hastalık insanlara
metaserkarya içeren karıncaların yenmesi ile, esasen kazara bulaşır. Primer olarak safra
yollarına yerleşir.
Türkiye’nin farklı bölgelerinden değişen oranlarda bildirilmiştir.
KLİNİK
ÖZELLİKLERİ
Enfeksiyon çoğunlukla asemptomatik seyreder. Ağır enfeksiyonlarda safra koliği, sarılık
ve hepatit gelişebilir.
DİKROSELYAZ TANISI İÇİN LABORATUVAR İNCELEMESİ
Laboratuvara ne tür
klinik örnekler
gönderebilirim?
Taze dışkı örneği,
Fiksatif içinde dışkı örneği (%10 formalinde ve PVA veya SAF içinde)
Örnekleri almak için
en uygun zaman
nedir?
Örnekler, antibiyotik ve antiparaziter bir tedaviye başlanmadan önce alınmalıdır.
Dışkı örneği alınmadan önceki son 10 gün içinde, hastaya herhangi bir nedenle mineral
yağ, baryum veya bizmut verilmemiş, kolonoskopi yapılmamış olmalıdır!
Dışkı örneği, 10 gün içinde 3 kez (tercihen günaşırı) alınmalı ve gönderilmelidir.
Enfekte hayvan karaciğeri yenmesinin bir sonucu olarak dışkıda Dicrocoelium yumurtaları
görülmesine bağlı “yalancı pozitifliği” önlemek için, hastanın son bir hafta içinde
karaciğer yiyip yemediği sorgulanmalıdır.
Örnekle birlikte
göndermem gereken
özel bir form var mı?
Ek-4’de verilen veya benzeri bir “Laboratuvar Bilgi Formu” mutlaka ve eksiksiz olarak
doldurulmalı ve örneklerle birlikte laboratuvara gönderilmelidir. Formda ön tanı
yazılmalı; ayrıca vakanın son bir hafta içinde karaciğer yiyip yemediği not edilmelidir.
Örnek almak için
gerekli malzemeler
nelerdir? Nasıl temin
edebilirim?*
Klinik örnekleri hastadan nasıl almalıyım?
Gerekiyorsa, hangi işlemleri uygulamalıyım?
Temiz, kuru, geniş
ağızlı, sızdırmaz vida
kapaklı plastik kap
Fiksatif olarak - %10’luk
formalin
ve PVA (veya
‡
SAF)
Şehir içi
Şehirlerarası
(kısa mesafe)
(uzun mesafe)
taşıma
süre-sıcaklık
taşıma
süre-sıcaklık
Dışkı: Hastaya tarif edilerek örnek vermesi sağlanır (en az 45 gr veya sulu ise 4-5ml). Dışkıya idrar karışmamalıdır!
Taze örnek
<30 dk; OS
Taze örnek:
<24s; +4C,
30 dk içinde incelenemeyecekse dışkı üç kaba ayrılmalı;
birinciye fiksatif koymadan (taze), ikinciye dışkı miktarının 3
katı kadar %10’luk formalin, üçüncüye de dışkı miktarının 3
katı kadar PVA veya SAF ilave edilerek laboratuvara
gönderilmelidir. Taze örneklerin kurumasına izin vermeyiniz!
Fiksatifte;
OS
Fiksatifte;
<72 s; OS
Kısaltmalar - s: saat; dk: dakika; OS: oda sıcaklığı; PVA: polivinil alkol; SAF: sodyum asetat-asetik asit-formaldehid
* Tabloda önerilen örnekleme malzemesini -ayrıca belirtilmedikçe- hastanenizin laboratuvarından temin edebilirsiniz.
‡ Formol konsantrasyon teknikleri için, PVA (veya SAF) ise dışkıdan kalıcı boya yapılabilmesi için gereklidir. Her dışkı örneği bu iki
fiksatife de konmalı ve laboratuvara öyle gönderilmelidir! Hastanenizin laboratuvarı bu fiksatiflerin yerine hazır fiksatif içeren
ticari dışkı kabı temin edebilir. Ticari dışkı kabı içeriğinin aynı amaçlara karşılık geldiğinden emin olunmalıdır.
[DIKROSELYAZ]
Sayfa 1
Bulaşıcı Hastalıkların Laboratuvar Tanısı için Saha Rehberi
Güvenlik önlemleri
nelerdir? Kendimi
nasıl koruyabilirim?
Her türlü klinik örnek “enfeksiyöz” kabul edilmeli ve bu örneklerle çalışılırken standart
güvenlik önlemleri alınmalı, uygun kişisel koruyucu ekipman giyilmelidir.
Örnekleri hangi
laboratuvara
gönderebilirim?
Dikroselyaz kuşkusunda örnekleri size en yakın Parazitoloji Birimi olan Üniversite
Hastanesi veya Eğitim Araştırma Hastanesi Laboratuvarına gönderiniz.
Hangi durumlarda
örnekler
laboratuvara kabul
edilmez?
Şu örnekler laboratuvara kabul edilmez:
Hangi laboratuvar
incelemelerini
isteyebilirim?
Sonuçları ne
kadar zamanda
alabilirim?
Sonuçları nasıl yorumlamalıyım?
Direkt (manuel) parazit
incelemesi ve Gaitada
konsantrasyon yöntemi
ile parazit aranması
1 gün
Dışkı incelemesinde* D.dentriticum’un kapaklı yumurtalarının
görülmesi – “kesin tanı” bulgusudur.








yüzeyi veya kenarları kurumuş dışkı örnekleri;
idrarla karışmış örnekler;
7-10 gün içerisinde lavman veya kolonoskopi yapılmış hastaların dışkı örnekleri;
kibrit kutusu v.b. gibi uygun olmayan bir kaba alınmış dışkı örnekleri;
taşıma kabı hasar gördüğü için dışına sızmış örnekler;
önerilen süre içerisinde ve uygun sıcaklıkta gönderilmemiş örnekler;
örnek kabı üzerinde hasta bilgileri yazılı olmayan örnekler;
hastaya ait uygun bir istek formu düzenlenmemiş örnekler.
İlk inceleme sonucunun “negatif” bulunması halinde, hastanın 1-2
gün ara ile ikinci ve gerekirse üçüncü örneği vermesi istenmelidir.
* Laboratuvarın hem direkt mikroskopik inceleme hem de bir konsantrasyon işlemi sonrası mikroskopik inceleme yaptığından emin
olunuz! Yalnızca direkt mikroskopik inceleme yapıldığında duyarlılık çok düşüktür ve hastalık atlanabilir.
Daha fazla bilgi için önerilen kaynaklar:
1.
CDC. Parasites:
09.06.2011]
2.
Jones MK, McManus DP. Trematodlar. (In: Manual of Clinical Microbiology. Murray PR, Baron EJ, Jorgensen JH,
Landry ML, Pfaller MA eds) Klinik Mikrobiyoloji, 9. Baskı. Çeviri editörü: Başustaoğlu A, Atlas Kitapçılık, Ankara,
2009. ISBN 978-975-7175-84-1. S. 2175-2187
3.
Özcel MA, Korkmaz M. Dicrocoeliosis. In: Özcel’in Tıbbi Paraziter Hastalıkları. Özcel A, Özbel Y, Ak M, eds. Türkiye
Parazitoloji Derneği Yayın No: 22. İzmir, 2007; s. 518-526.
Sayfa 2
Dicrocoeliasis.
http://www.dpd.cdc.gov/dpdx/HTML/Dicrocoeliasis.htm
[erişim
tarihi:
[DIKROSELYAZ]