T*FO - SABİS

TİFO
ETKEN
• Salmonella typhi
• Gram negatif,enterobakteri cinsi
• Nemli ortamda,donmuş toprakta aylarca canlı
kalabilir
• Kaynatma,klorlama,
• Pastörizasyonla çabuk ölür
BULAŞMA YOLU VE SÜRESİ
• Kontamine yiyecek ve içeceklerle fekal oral yolla
ağızdan girer
• Tifolu hastalar ve portörler yayılmada önemlidir
• Rezarvuarı insandır
• Hasta dışkı ve idrarları ile dışarı atılır
• Dış etkenlere dayanıklı olduğundan kontakt
enfeksiyon ile direkt ve besin maddeleri ve
karasinek
• Kaynağın su olabileceği düşünülmelidir
• İnkübasyon süresi 10-15 gündür
BİLGİ
• Sindirim borusu aynı zamanda bağışıklık sisteminin bir bölümüdür
(Coico et al 2003)
• Midenin düşük pH (1-4 arası) seviyesi, mideye giriş yapan birçok
mikroorganizma için ölümcüldür
• Benzer bir şekilde, mukus (IgA antikorları içerir) bu
mikroorganizmaların çoğunu nötralize eder
• Sindirim borusundaki diğer faktörler de bağışıklığa yardımcı olurlar;
safra ve tükürükteki enzimler dahil
• Sağlığa yardımcı bağırsak bakterileri de potansiyel olarak zararlı
olabilecek sindirim borusundaki bakterilerin aşırı çoğalmasını
önlemeye yardımcı olur
• Bakterilerin yüzünden ölebiliriz. İnce bağırsağın görevi:Midedeki
yemeklerin ince bağırsaktan kalın bağırsağa geçip ordan da
boşaltılmasıdır.
BELİRTİLERİ
• Mide asidinden etkilenmezlerse (mide rahatsızlığı
ve alkali sıvılar ile infekte gıdalar alınmışsa)
incebağırsağa geçer ve çoğalırlar
• İntestinal bariyeri geçen Salmonellalar mukozada
lenf dokusu ve aralıklarından RES e geçer
• Dalak,karaciğer,böbrek,kemik iliği,safra yollarına
yerleşir
• Basil sayısı,virulansı,konakçıya ait faktörler önemli
BELİRTİLERİ
• İLK HAFTA
• Baş ağrısı,iştahsızlık,halsizlik,konstipasyon
• DİSKORDANS nabız görülür (ateşin
yükselmesine karşın nabız sayısında artış
yoktur)
• Ateş gece yüksek,gündüz düşük
•
•
•
•
İKİNCİ HAFTA
Septisemiden kaynaklanan ateş yüksek ve sürekli
Yüz soluk ,dil kuru ve paslı
Karın ağrısı artar, ishal varsa sulu bezelye ezmesi
şeklinde
• Karında ve göğüste 2-4 mm çapında pembe
renkte basmakla kaybolan sayıları 10-20 arasında
olan döküntüler vardır
• Döküntüler 3-5 gün sonra hafif pigmentasyon
bırakarak kaybolur
Typhoid Fever Rose Spots
• ÜÇÜNCÜ HAFTA
• Uzun ve sürekli ateş ve toksisiteye bağlı şuur
kaybı,bakışlar sabit,deliryum görülür
• Hastanın çevre ile ilgisi kalmamıştır
• Bu hale tifos halide denir
• Toksisite sonucu,anemi,lökopeni,trombositopeni
• görülür
• Splenomegali ve hepatomegali vardır
• Karaciğer enzimleri yüksek,tansiyon düşük
• Toksik şoka eğilim vardır
•
•
•
•
•
ÜÇÜNCÜ HAFTA
Barsaklarda kanama ve perforasyonlar
Peritonit görülür
Diskordans nabız derinleşerek zayıf hissedilir
Hasta kaybedilir
• DÖRDÜNCÜ HAFTA
• Tüm patolojik belirtiler yavaş yavaş gerileyerek
kaybolur
TANI
• Kan,dışkı ve idrar kültürlerinde bakteri
üretilebilir
• Gruber Widal testi spesifiktir,İkinci haftadan
itibaren pozitif çıkar
EPİDEMİYOLOJİ
• Sosyo-ekonomik düzeyi düşük olan yerlerde
• Daha çok görülür
• Cins ve ırk ayrımı yoktur
KOMPLİKASYONLARI
• Endotoksik şok,toksik myokardit
• Peritonit,barsak perforasyonları
KORUNMA
•
•
•
•
Rutin kullanılmayan ölü bakteri aşısı vardır
Deri altı yapılr
Endemik bölgelerde yapılır
Koruyuculuk oranı % 60 dır
KORUNMA
• Besin üretimi yapanların portör (DIŞKI
KÜLTÜRLERİ) muayeneleri zamanında ve
devamlı kesinlikle yapılmalıdır
• Endemik bölgelerde suların kaynatılması
• Besin hijyeni
• Lağım ve kanalizasyon gibi alt yapıların
durumu
• Süt ürünlerinin kaynatılıp veya pastörizasyonu
KORUNMA
• Konserve hazırlarken klorlu su kullanılması ve
el HİJYENİ
• Tifo portörlerinin saptanması
BAKIM
• Enterik izolasyon
• ANT takibi sık aralarla yapılmalı
• Delirium varsa yatak kenarları yükseltilip
önlem alınır
PARATİFO
• Salmonella TYPHİ dışındaki serotiplerle
meydana gelir
• Diskordans nabız yoktur
• TÜM Belirtiler Tifodan daha hafif seyirlidir
• Ve tifoya benzer
KOLERA
• vibrio-cholerae-Britannica
Vibrio cholera morphology
Vibrio cholera morphology
ETKEN
• Vibrio cholerae
• Gram negatif
• Kuraklığı sevmez suda hızlı ürer
BULAŞMA YOLU VE SÜRESİ
• Kolera mikrobu virgül şeklinde tıp dilinde
“vibron cinsi” denir
• Daha ziyade insan dışkısı ile etrafa yayılır
• Bir tek koleralının dışkısının suya karışması
bütün bir ülkeyi Kolera tehlikesi ile karşı
karşıya bırakabilir
• Fekal –oral yol
• Kontamine süt ve süt ürünleri
BULAŞMA YOLU VE SÜRESİ
• Çiğ yenen sebze ve meyvelerin kontamine
sularla yıkanması
• Kuluçka süresi 1-3 gün
• Bazen birkaç saatten 5 güne kadar uzar
BELİRTİLERİ
• Vibrio bakterisi EGZOTOKSİN salgılar
• Egzotoksin ince bağırsak epitelini döker ve
bağırsaktan izotonik bir sıvı salgılanmasına
neden olurlar
• Bu durumda sıvı ve elektrolit kaybı olur
• Belirtilerini 3 devrede görebiliriz
BİRİNCİ DEVRE
• Kuluçka dönemi ne kadar kısa ise hastalık o
kadar şiddetli ve ağırdır
• Kusma,ishal kas krampları ve idrar zorluğu
görülür
• Çoğunlukla ateş yoktur
İKİNCİ DEVRE
•
•
•
•
•
•
•
Kusma artar
Dışkı pirinç suyu görünümünde ve kıvamında
Günde 20-30 kez dışkılama
Dışkı içinde bol miktarda epitel hücreleri bulunur
Tenezm yok
Hızlı su-sıvı ve elektrolit kaybı olur
Hastanın derisi buruşur ve kirli sarı veya
morumsu bir renk oluşur
• Gözler çukuruna doğru kaçar
İKİNCİ DEVRE
•
•
•
•
•
•
•
•
Deri turgoru bozulmuştur
Tansiyon düşmüştür
Aşırı elektrolit kaybından kas krampları gelişir
Sıvı ve tuz kaybı
Böbrek yetmezliği
Şok
Vücut ısısı düşer
Ve ölüm gerçekleşir
ÜÇÜNCÜ DEVRE
•
•
•
•
•
Bazen bakteriye direnç gösterilebilir
Bu durumda ishal azalmaya başlar
Vücut ısısı yükselir
Karın ve baş ağrıları giderek hafifler
Hasta iyileşmeye başlar
TANI
• Tanı için kusmuk ve dışkı örneği kültürü yapılır
EPİDEMİYOLOJİ
• Bakteri mide aside dayanıksız olduğundan
midesi sağlam olanlarda görülme sıklığı azdır
• Tropikal bölgelerde,özellikle yaz aylarında
• Alt yapısı bozuk,sosyo-ekonomik düzeyi düşük
• Geri kalmış ülkelerde epidemiler yapar
KOMPLİKASYONLARI
• DehidratasyonDehidrasyon sonucu böbrek
fonksiyonlarında bozulma
• Kardiak aritmiler
• Şok
KORUNMA
• Uluslararası bildirimi zorunlu hastalıklar
listesindedir
• Rutin kullanılmayan ölü vibrio aşısı vardır
• Koruyuculuğu düşüktür
• Epidemileri önlemek için kaynak bulunmalıdır
• Sular dezenfekte edilerek kullanılmalıdır
• Koleradan ölenler üzerine kireç dökülerek
gömülmelidir
KORUNMA
• Kişisel hijyen
• İdrar,dışkı 2 saat süreyle % 5 fenol veya %10
formalinde tutularak gömülmeli
• Çarşaflar kaynatılmalıdır
• Kolera bölgesinde bulunanlardan portör
taraması yapılmalıdır
• En iyi yol salgın bölgesinde sağlam kişilerin
antibiyotikle eradikasyonudur
BAKIM
• Enterik izolasyon
• Hastanede yatarak tedavi edilmelidir
• Özel oda,Özel yatak (ortası delik doğrudan
dışkılayabileceği yatak)
• Hızlı sıvı tedavisi
• Dolaşım bozulduğundan hastada üşüme
görülür battaniye ve termofor kullanılır
BAKIM
• Yatak yaralarını önlemek için sık olarak
pozisyon değiştirilir
• İştah düzelince posasız kalorisi yüksek su ve K
ihtiyacını karşılayan yiyecekler verilir
• Gaz yapıcı yiyecek verilmez
• Atıklar dezenfekte edilir