Ayşin Kayış1, İlknur İnanır2, Dilek Sefer3 GİRİŞ OLGU TARTIŞMA

KEMOTERAPİ TEDAVİSİ VE PSİKOSOSYAL
HEMŞİRELİK BAKIMI:
ANNE VE OĞLU
Ayşin Kayış1, İlknur İnanır2, Dilek Sefer3
Onkoloji Vaka Yönetici Hemşiresi, Acıbadem Kozyatağı Hastanesi 2Hemşirelik Hizmetleri Müdürü, Acıbadem Kozyatağı Hastanesi 3Kemoterapi Ünitesi Sorumlu Hemşiresi, Acıbadem Kozyatağı Hastanesi
1
GİRİŞ
Kanser tanısı olan birey; yaşam tarzındaki, beden imgesindeki, rol performansındaki ve sosyal
etkileşimlerindeki değişiklikler ile yüz yüze kalır. Aynı zamanda da kaygı, öfke, suçluluk, ümitsizlik,
çaresizlik, belirsizlik, yalnızlık, korku hisseder. Ayrıca operasyon sonrası gelişebilen fiziksel,
psikolojik ve ekonomik sorunlar, hastalığı kabullenememe, libido kaybı, radyoterapi ve kemoterapiye
bağlı yan etkiler gibi çok yönlü etkenler ile karşı karşıya kalır. Bu nedenle kanser, tıbbi, fiziksel bir
hastalık olmasının yanında, ruhsal ve psikososyal açıdan birçok sorunu da kapsamaktadır.
Bu olgu ile meme kanseri tanısı konmuş hastanın aynı zamanda oğluna da kanser tanısı konması
ile yaşadığı duygusal travma ve psikososyal zorluklarla baş etmesine yardımcı olmak için yapılan
hemşirelik uygulamaları, hastanın bu sorunlara yönelik uygulanabilecek destekleyici girişimleri
gözden geçirme ve benzer olgularda da aynı hemşirelik yaklaşımları ile bakımının planlanması,
uygulanması amaçlandı.
OLGU
44 yaşında kadın hasta, 2 çocuğu ile birlikte yaşıyor. Hastaya meme kanseri tanısı konmasının bir
hafta sonrasında 22 yaşında olan oğluna testis kanseri tanısı konulmuş olup, ardından her ikisinin
de kemoterapisi başlamıştır. Oğlunun yaşının genç olması, henüz evlenmemiş olması annenin
psikolojik olarak etkilenmesine neden olmuştur.
Hasta kemoterapi tedavisini aldıktan sonra halsizlik, yorgunluk, duygusal çökkünlük yaşamasına
rağmen oğlunun tedavisi sırasında ve sonrasında yaşadığı yan etkiler sürecinde oğlunu hiç
yalnız bırakmaması, annelik rolünü eksiksiz yapmak istemesi ve ambivelan duyguları psikososyal
sorunlarını arttırmıştır.
Hemşirelik bakımında tüm sorunları ele alınmakla beraber makalede özellikle psikososyal
sorunlara yönelik girişimlere yer verildi.
Hemşirelik Tanısı 1: Hastalık ve hasta yakını durumunun bir arada olması nedeniyle artan yüke
başlı terapötik rejimi inefektif yönetme riski
Beklenen Sonuç: Hastalık sürecini, semptomlara neden olan faktörleri, hastalığın
semptomlarının kontrolüne yönelik rejimi tanıyabilecek.
Hemşirelik Girişimleri:
Güven ve güç oluşturulacak.
Hastalık ve tedavi ile ilgili eğitim verilecek.
Aileye psikososyal destek verilecek.
Aile terapisi, psikolog ve gerekirse psikiyatrise yönlendirilecek.
Değerlendirme: Psikolog ile düzenli görüşmeye devam ediyor. Anksiyetesi bilgi düzeyi arttıkça ve tedavi
süreci kısaldıkça azalıyor. Hemşireler ile daha rahat iletişime geçebiliyor. Hasta tedavisinin ilk birkaç
gününde durgundu ve sınırlı konuşmalar yapıyordu. Sürekli oğlunun birkaç gün sonra başlayacak olan
tedavisi ile ilgili sorular soruyordu. Girişimler uygulandı. Psikolog ile görüşmesi sağlandı. Düzenli
görüşmeleri devam ediyor. Konuşmak için zaman ayrıldı ve aktif dinlendi. Hasta evde iken telefon ile
ulaşarak iletişim devam ettirildi.
Hemşirelik Tanısı 3: Hastalığın ve tedavinin etkisi nedeniyle bakım verici rolünde zorlanma riski
Beklenen Sonuç: Hasta uyum ve baş etme becerilerini gösterecek.
Hemşirelik Girişimleri: �
Duygularını ifade etmesi sağlanacak.
Tedavi sürecindeki olumlu/olumsuz değişiklikler hakkında hasta bilgilendirilecek
Akrabalardan veya dışarıdan destek alınacak kişiler belirlenecek
Yardım alabilme gereksinimi ve buna uyumu sağlanacak
Değerlendirme: Akrabalarından yardım alarak bakım rolündeki yükünü azaltmaya çalışmaktadır.
Kendini iyi hissettiği zamanlarda oğlunun bakımı ile ilgilenebiliyor ona yemekler yapmaktan mutlu
oluyor.
TARTIŞMA VE SONUÇ
Hastanın tedavisi devam etmekte ve haftalık olarak psikolog ile görüşmektedir. Hasta yaşam kalitesi ve
tedaviye yanıt açısından ele alındığında olumlu seyir gösterdiği gözlemlenmektedir. Yan etkilerle baş
etme, duygularını ifade etme ve günlük yaşam aktivitelerini yapabilme konusunda yeterlidir.
Hastaya oğlu ile aynı anda tanı konması, annelik rolünün devam etmesi gerektiği ve ölümcül bir hastalık
tanısı olması nedeniyle tedavi ve fiziksel destek yanında spritüel ve psikososyal açıdan desteklenmesi
önemli ve gereklidir.
Hastaların psikososyal yönden desteklenmesi ve ihtiyaçlarının giderilmesi için onkoloji hemşirelerine
bu yönde eğitim verilmesi ve onkoloji kliniklerinde psikiyatri ya da konsültasyon liyezon psikiyatri
hemşiresinin çalışması önerilmektedir.
Baskı yapıcı izlenim oluşturmaktan kaçınılacak.
Beklentileri empoze etmek için değil endişeleri tanımlamak için dinlenecek.
Değerlendirme: Anne ve oğul bir arada ve birbirlerine destek veriyorlar. Birbirleri ile
konuşmaları için uygun ortam oluşturulmaya çalışılıyor fırsat veriliyor.
Hemşirelik Tanısı 2: Hastalık süreci ve tedavi nedeniyle bakım verici rolünde azalmaya bağlı
anksiyete.
Beklenen Sonuç: Hasta anksiyete ile baş etme becerileri gösterecek.
Hemşirelik Girişimleri:
KAYNAKLAR
1. Gümüş AB (2006), Meme Kanserinde Psikososyal sorunlar ve Destekleyici Girişimler. Meme Sağlığı
Dergisi. Cilt:2, Sayı:3, 108.
2. Karayurt Ö, Andıç S (2011). Meme Bakım Hemşireliği. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi,
Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı, İzmir. Meme Sağlığı Dergisi. Cilt:7, Sayı:4, s.96.
3. Lafçı D (2009). Müziğin Kanser Hastalarının Uyku Kalitesi Üzerine Etkisi, Çukurova Üniversitesi
Yüksek Lisans Tezi, s.1-106.
Hasta etkili baş etme yöntemlerini geliştirebilecek.
4. Platin N. Onkoloji Hemşireliği Derneği Kemoterapi Hemşireliği Kurs Kitabı / Kanser Hastasında
Yorgunluk, 2009, Sayfa: 35-40.
Hastaya tüm tedavi yöntemleri açıklanacak.
5. Olgun N, Eti Aslan F (Ed). Dahili ve Cerrahi Hastalıklarda Bakım / Onkoloji. 2010, s.189-209.
Hastaya anksiyete ile ilgili duygu ve düşüncelerini ifade etmesi için fırsat verilecek.
6. Özbaş A (2006). Meme Kanserli Ailelerde Sorunlar ve Çözümler. Meme Sağlığı Dergisi. Cilt:2,
Sayı:3, s.115-117.
Anksiyeteyi arttıran faktörler belirlenip kontrol altına alınacak.
Hasta anksiyete belirti ve bulguları yönünden gözlemlenecek.
Psikolog ile görüşmesi sağlanacak.
Yapabildiği kadar oğlunun bakımına katılımı sağlanacak.