indir
advertisement
SAĞLIKLI ERİŞKİNE YAPILMASI GEREKEN AŞILAR Erişkinlerde aşı niçin gereklidir? ***Çocukluk aşılarının olmaması, eksik olması ***Yeni aşıların o dönemlerde bulunmayışı ***Yaşla birlikte immünitede azalma ***Risk faktörlerinin ortaya çıkması ***İS, DM, KBY, gebelik, meslek, davranış, seyahat, çevre vb. Bağışıklama: Bir bulaşıcı hastalığa karşı kişiyi aktif ya da pasif olarak dirençli hale getirme işlemidir. Aşı: Aktif kazanılmış bağışıklık sağlamak için duyarlı kişilere verilmek üzere mikroorganizmanın kendisinden veya ürünlerinden hazırlanmış madde *Aşı da bir tür ilaçtır. *Uygulama sonrası istenmeyen etki oluşturma potansiyeli taşır. *Bileşiminde bir çok madde vardır. *Hastalık ve diğer ilaçlar ile etkileşebilir. *Güvenlik, etkililik ve kalite standartlarına uyması gereklidir. Aşı içeriği: *Antijen (bakteri, virüs) *Üretildiği ortama ait maddeleryumurta antijenleri, serum proteinleri, hücre kültürü artıkları *Koruyucu, stabilizatör ve antibiyotikler (bakteriüremesini engellemek, antijenin stabilitesini korumak için) Tiyomerosal, neomisin vb. *Adjuvanlar Alüminyum tuzları, skualen vb. ***Bu maddelere karşı alerjik reaksiyonlar gelişebilir Aşıya yanıt: *T ve B hücrelerinin ortak çalışması sonucudur *Genelde 7-10 gün sonra ortaya çıkar *Aşıya yanıt antijenin kimyasal ve fiziksel yapısı yanı sıra konağın genetik faktörleri, beslenme, yaş, cinsiyet, stres ve infeksiyon varlığına bağlıdır. * İnaktive aşılar kanda dolaşan antikorlardan etkilenmez, canlı aşılar ise etkilenebilir İnaktive aşılar immünglobulinlerden önce, sonra ya da eşzamanlı olarak uygulanabilir. Kuduz, Hepatit B ve tetanozun temas sonrası profilaksisinde eşzamanlı aşı ile immünoglobulin. ** Canlı aşı ile Ig yakın zamanlı uygulanacaksa arada yeterli süre bırakılmalıdır. Canlı aşı önce uygulanmışsa Ig için en az iki hafta (örn. bir inkübasyon periyodu) beklenmelidir. Ig canlı aşıdan (örn. KKK veya suçiçeği) önce verilmişse aşı uygulanmadan önce antikorların yıkımı için yeterli süre beklenmelidir. Aşıların aynı anda uygulanması: ***Genel kural: Her türlü aşı aynı anda uygulanabilir. Canlı ve inaktive aşıların aynı anda uygulanması antikor cevabını azaltmaz ve yan etki hızlarını etkilemez. ***Canlı aşılar (KKK, suçiçeği, sarı humma) aynı anda uygulanmamışsa aralarında en az 4 hafta süre bırakılmalıdır (sonra uygulanan aşının etkinliğinin azalmaması için) ** AŞI TİPLERİ Viral Aşılar: Attenüe (zayıflatılmış) canlı viral aşılar Doğal infeksiyonu taklit eder Güçlü antijenik uyarı İnaktive (ölü) viral aşılar Subunit (alt birimli) viral aşılar Antijenik uyarı zayıf İmmünsupreseler ve gebelerde kullanılabilirler Bakteriyel Aşılar: Tam hücreli bakteriyel aşılar :BCG, tam hücreli boğmaca Toksoid Aşılar : Difteri, tetanoz Subunit bakteri aşıları : Asellüler boğmaca aşısı, tifo, meningokok Polisakkarid aşılar:Pnömokok Konjugasyonla etkinliği artırılır Erişkinlerde aşı ile korunulabilen infeksiyon hastalıkları : Difteri, boğmaca, tetanoz Kızamık, kızamıkçık, kabakulak İnfluenza Pnömokok Hepatit A Hepatit B Suçiçeği Meningokok Kuduz Human papilloma virus Herpes zoster Difteri-Boğmaca-Tetanoz İçerik Endikasyon D-T: toksoid, B: ölü bakteri, aB: Asellüler Primer: 3 doz şeklinde 0., 1., 7/12. aylar Rapel: 10 yılda bir Td şeklinde Kontrendikasyon Allerjik reaksiyon, nörolojik bulgu öyküsü Yan etki Lokal yan etkiler. Nadiren aşırı duyarlılık Özel durum Tetanoz: Gebelere 4 hafta arayla iki doz Temas sonrası: Aşı + Ig TETANOZ PROFİLAKSİ Kızamık-Kızamıkçık-Kabakulak Aşısı İçerik Attenüe canlı aşı Endikasyon Seronegatif olan erişkinler (riskli kişiler) Kontrendikasyo n Gebelik, immünyetmezlik, yumurta-neomisin allerjisi Yan etk Lokal yan etkiler. Allerjik reaksiyon, parotit, artralji, nadiren ansefalit Özel durum HIV (+): CD4 >200 üzerinde önerilir Temas sonrası profilaksi: immünglobulin, kızamık: aşı İnfluenza Aşısı Pnömokok Aşısı Hepatit B Aşısı Suçiçeği (Varicella Zoster) Herpes Zoster Aşısı (Zostavax) Canlı atenüe aşı >60yaş erişkinlere önerilmektedir. Meningokok Aşısı Human Papiloma Virus Aşısı NORMAL VE RİSK GRUBU YETİŞKİNLERDE AŞILAMA ŞEMASI
