OLUMLU ÖĞRETMEN ÖĞRENCİ İLETİŞİMİ ve ETKİLERİ Etkili iletişimin unsurları: Kim (konuşuyor)? Kime (konuşuyor)? Ne (konuşuyor)? Niçin (konuşuyor)? Nasıl (konuşuyor)? Ne zaman (konuşuyor)? Nerede (konuşuyor)? Karşıdaki ne tepki veriyor? Naci Bayat Özel Tekden İlköğretim Okulu 2009 Sınıftaki öğrenci sayısının kalabalık olması,müfredat programının çok yoğun olması gibi nedenler Öğretmenlerin her öğrenci ile birebir ilgilenmesini ve konuşmasını zorlaştırıyor. Ayrıca her öğrenci,öğretmenle konuşmaya çok istekli de değildir. Sınıfta İletişim biçimleri: • Sözlü iletişim(beden dili dahil) • Yazılı iletişim(sınavlar, kompozisyonlar, mektuplar) • Okuma • İnternet(E-Mail,ICQ ve konuşma odaları) Sınıftaki iletişimde öğretmen; • Etkili iletişim becerilerine sahip, aktif dinleyici, • Öğrenci fikirlerini kabul eden, takdir ve teşekkür eden, • Kontrollü cevaplar veren bir kişi olmalıdır. Öğretmen-öğrenci iletişimini nasıl geliştirebiliriz? • Sunu zenginliği, • Öğrenci ilgisi, • İnteraksiyon,(etkileşim) • Feedback (geribildirim) Daha iyi bir öğretmen-öğrenci iletişimi sağlamak için Öğretmen ulaşılabilir, tutarlı ve bağışlayıcı olmalıdır. Öğrencilere, yüksek ama ulaşılabilir hedefler, beklentiler göstermelidir. Tüm öğrenciler için kaygılanmalıdır; öğrenciler arasında ayrım yapmaktan kaçınmalıdır. Çok fazla övgü yapmaktan veya kusur bulmaktan kaçınmalıdır. Öğrencilerden, yaptığı dersle ilgili geri bildirimler istemelidir. Öğrencilerle resmi ilişkilerin dışında da ilişki kurabilmelidir. Öğretmen, sınıfta güvenilir bir lider olmalıdır. Milyonlarca davranış ile oluşturduğunuz saygınlığınızı ters bir davranışla bir dakikada tüketebilirsiniz. Öğretmen, kendisi hakkında güvensizlik uyandıracak şeylerden kaçınmalıdır. Sınıfa girdiğinizde - Sınıfın karşısında, beden ağırlığınızı iki ayağınıza eşit dağıtarak durunuz ve mutad giriş sözlerinizi söyleyin -(SINIF KARŞISINDA DİK DURUN, DENGELİ DURUN) Sınıfa girdiğinizde - Girişteki selamlama sözlerinizi o andaki sınıf gürültüsünden daha yüksek sesle söyleyin ve sessizce bekleyin. -(SINIF GÜRÜLTÜSÜNDEN YÜKSEK SESLE SELAMLA, DİK VE SESSİZ DUR – BEKLE) Sınıfa girdiğinizde -Sınıf sessizleşince alçak bir sesle derse başla. -Öğrenciler konuşmaların içeriğini merak etsinler. Terminatör öğretmen Eskiden öğretmen genellikle dayağa dayanan bir otorite idi. Öğrenciler suçlu veya her an suç işleyebilir görülür ve onlardan kesin itaat istenirdi. Okul dışında da gözetim ve ceza devam ederdi. İletişimde kullandığınız dil çok önemlidir. İnsan beyni her cümleyi önce olumlu anlar, daha sonra olumsuz cümleye çevirir. Bu nedenle sınıftaki konuşmalar olumlu olsun. “Sıralara yazmayın!” >”Defterinize yazın!” “Sakız çiğnemeyin!”>”Sakızı dışarıda çiğneyin.” “Unutma!” >”Hatırla.” “Bağırma!” >”Alçak sesle konuş” gibi. Siz olumsuz cümleler kullanırsanız, öğrenci de otomatik olarak olumsuz ve inkar edici sözler söyleyecektir. Sınıfta iki aşırı davranış: 1.“Ben öğretmenim. Sen öğrencisin. Eğer bir şeyler öğrenmek ve bir şey olmak istiyorsan, benim istediğim gibi düşüneceksin, konuşacaksın ve yapacaksın.” 2.“Burada öğretmen, öğrenci yok. Hepimiz öğretmen ve öğrenciyiz. Hiç kimse birbirinden üstün değildir, herkes eşittir.” Öğretmen ile öğrenci ilişkisinde engel yaratan farklılıklar: Olgunluk farkı: Öğretmen öğrencilerden daha tecrübeli ve olgundur. Güç farkı: Öğretmen öğrencilere göre bilgi ve yönetmelik açısından daha güçlüdür. Bakış açısı farkı: Öğretmen ile öğrencilerin hayata ve geleceğe bakışları farklıdır. Objektiflik farkı: Öğretmenler bazı özel durumları hesaba katmayacak kadar tarafsız olmak durumundadırlar. Öğretmenin sınıfta oynayacağı roller Güvenilecek, dayanılacak lider kişi Öğrencilerin sizi sevdiğine inanıyor musunuz? Siz de onlara özen gösteriyor musunuz? Öğrenciler size, siz de onlara güveniyor musunuz? O zaman her şey çok güzel!... Öğretmenin sınıfta oynayacağı roller Uzman rolü Öğrenciler sizi bir konu uzmanı olarak görüyor mu? Öğrettiğiniz bilgiye değer veriyorlar mı? Siz dersleri paylaşırken öğrencinin nasıl algıladığını ve ne öğrendiğini biliyor musunuz? Yasal güç rolü Yasal gücünüzü yerinde ve doğru kullanıyor musunuz? Kaç öğrenci ile baş edemediniz ve dış yardım istediniz? Ödül ve ceza verme rolü Tutarlı olunuz. Öğrenci sizden beklediğini alsın. Ödül ve ceza bağlantılarını tam ve yerinde kurunuz. Ödül konusunda öğrenciyi zorlamayınız. Öğretmenin Problem Çözmede Kullanacağı Altı Şapka Öğretmenin Problem Çözmede Kullanacağı Altı Şapka 1- Beyaz Şapka: gerçekleri söyler - öğrenciler, öğretmen konuşunca konuşur - duyulabilecek veya rahatsız edici konuşma yok - öğretmen emir vermeyince öğrenciler ne yapacaklarını bilmezler; hiçbir şey yapmazlar Öğretmenin Problem Çözmede Kullanacağı Altı Şapka 2- Kırmızı Şapka: - duygularını söyler - öğretmen alıngandır, çekingendir - öğrenciler öğretmeni neredeyse duyamazlar - öğrenciler şaka yapmaktan ve dinlenilmekten hoşlanırlar Öğretmenin Problem Çözmede Kullanacağı Altı Şapka 3- Siyah Şapka: - olumsuz görüntü - boşa zaman geçirilir, pek - öğrenme meydana gelmez - öğrenciler, öğretmenin ne dediğini dinlemez - sınıfta bir karmaşa egemendir Öğretmenin Problem Çözmede Kullanacağı Altı Şapka 4- Sarı Şapka: - vaziyetin pozitif yönleri alınır - herkes kafasındakini söyler - eğlenceli olabilir - Hemen fikrini söylemen mümkün olduğu için, kafandakini unutmazsın - sadece “akıllı” çocuklar konuşmaz! Öğretmenin Problem Çözmede Kullanacağı Altı Şapka 5- Yeşil Şapka: sorunlara yeni bir ışıkla bakınca yaratıcı fikirler ortaya çıkar - öğretmen sadece akıllı çocuklarla değil, diğerleriyle de ilgilenir - öğrenci her aklına geleni söyleyemez, diğerlerini de hesaba katmak zorundadır Öğretmenin Problem Çözmede Kullanacağı Altı Şapka 6- Mavi Şapka: öğrenilenleri özetler - öğretmen sınırlı konuşmalıdır; öğrenciler de konuşmalı - öğrencileri konuşturmak için düşünme zamanı vermeli - öğrenciler konuşmaya değer gördükleri şeyler söylemelidir, başkalarına gülmemelidir “İDEAL BİR ÖĞRETİM ELEMANININ ÖZELLİKLERİ” İyi bir öğretmenin veya öğretim elemanının ideal özelliklerinin neler olması gerektiği konusunda birçok araştırma yapılmış ve aşağıdaki sonuçlar çıkarılmıştır: 1.Kendi siyasi fikirlerini empoze etmeyen, tarafsız, her düşünceye saygılı, öğrenciler arasında hiçbir ayrım yapmayan, kızlara ve erkeklere eşit davranan... Naci Bayat Özel Tekden İlköğretim Okulu 2009 2. Öğrencinin sorunlarını dinleyen ve çözüm üreten, onların sosyal faaliyetlerine katılan, ders dışında da onlarla ilgilenen, onlara anne-baba, kardeş, dost gibi yaklaşan, onların isimlerini bilen... 3. Öğrenciyi küçümsemeyen, hor görmeyen, sınıfta küçük düşürmeyen, rahat soru sorulabilen, kendisiyle rahat konuşulabilen… 4. Kişilikli, idealist, temiz ve şık giyinen, giyimine ve davranışlarına çok dikkat eden, "örnek", dürüst, güvenilir, sosyal kişilik sahibi... 5. Güler yüzlü, yumuşak, sakin, alçakgönüllü, mütevazi, samimi, candan... 6. Öğrenciye baskı yapmayan, güven duyulan, rahat kişilikli, iyimser... 7. Öğrenciye karşı hoşgörülü, sevgiyle yaklaşan, sevecen, ona saygı duyan... 8. Nazik, öğrenci ile arasına tatlı bir mesafe koyan, sert ve kırıcı olmayan, hakaret etmeyen, kibirli davranmayan 9. Ciddi, disiplinli, öğrenciyle, ders dışında da ilgilenen,eğitim için disiplin mutlaka gereklidir. 10. Branşında iyi, konusuna ve dersine hakim, iyi bir bilim adamı, araştırmacı, derse hazır gelen, yabancı dil bilen, bilgi ile otorite kuran... 11. Konusunu öğrenciyle paylaşabilen, pedagojik formasyona sahip, derse ve konuya uygun metot seçebilen, ders araçları kullanan... 12. Değerlendirmede objektif, öğrenciye hak ettiği notu veren, öğrencileri not ile tehdit etmeyen, notu bir silah olarak kullanmayan... 13. Öğrenci psikolojisinden anlayan, onu sınav stresine sokmayan... 14. Öğrenciyi sıkmadan dersi sohbet tarzında paylaşan, espri yapan, dersi çekici hale getiren, derse katılım sağlayan... 15. Türkçesi mükemmel, hitabeti güzel, dili ve ses tonunu etkili kullanan... 16. Öğrencileri tanıyan ve dersi öğrenci seviyesine indirerek paylaşan... 17. Öğrencileri araştırmaya sevk eden... 18. Dersi somut olarak paylaşan, teorik bilgilerin yanında pratik uygulamaları da veren... 19. Derste güncel sorunları konuşan, dersi güncelleştiren... Sizin gözünüzde, “saygın bir öğretmen”in esas özellikleri nelerdir? Hiç düşündünüz mü? Aynı sınıfa derse giren öğretmenlerden bazıları niçin diğer arkadaşlarından daha iyi sınıf yönetirler? Bir sınıftaki öğrenciler, öğretmen değiştiğinde niçin öncekinden oldukça farklı davranış gösterirler? Niçin bazı öğretmenler zevkle ve huzurla ders yaparken bazı öğretmenler de bitmiş, bezmiş bir halde dersten çıkarlar? AKÜ EĞİTİM FAKÜLTESİ *** SINIF YÖNETİMİ *** Ergün – Özsüer - Karataş Sınıf Yönetimi, eğitimin en ciddi ve önemli alanıdır ! • Etkili ve başarılı bir öğretim ortamının şartı, iyi bir sınıf yönetimidir. Sınıf Yönetimi, öğretmenin Sınıftaki zamanı etkili kullanmak, İlgi ve merak uyandıran bir atmosfer yaratmak Ve öğrencilerde olumlu davranışlar geliştirmek için sınıfta yaptığı düzenlemelerdir. 500 TL lik soru Sınıftaki bir numaralı problem disiplin değildir. Nedir öyleyse? Cevap Sınıf kurallarının olmaması ve ne yapılacağının bilinmemesidir!!! Wandl’a göre sınıf kurallarını bilmek öğrencinin kendine güvenini,başarılı ve moralinin yüksek olmasını sağlar. Sınıf Yönetiminin Değişkenleri Öğretmenin kişiliği Öğrenciler(eski öğrenciler–bugünkü öğrenciler) Dershane (sınıf, atölye, spor salonu, lab) Hangi gün ve hangi saat Ders ve önceki ders Sınıfta olup bitenler “Bugünkü çocuklar ve gençler. . .” • • • • • • 1985’ten sonra doğdular Büyükbabalarını bilmezler Eski elbise giymediler Sorumluluk almazlar Kot pantolon giyerler Sadece müzik kanalı dinlerler • Çok farklı bir sosyal ve teknik çevrede yaşarlar • Siyah-beyaz ve uzaktan kumandası olmayan televizyonu bilmezler • Yemek alışkanlıkları değişiktir • “Eti senin, kemiği benim” veya “Hocanın vurduğu yerde gül biter” felsefesine inanmazlar. Sınıftaki öğrencileri farklı kültürel değerleri ve dünya görüşleri vardır: (Onların belli kritik durumlar karşısında ne düşündüğünü ve ne yapabileceğini öğrenin) Bugün Türkiye’de politika, spor, sanat, ekonomi vs alanlarında başarılı olmuş insanlara bir bakın... Onlardan kaç tanesi okulda iken öğretmenleri tarafından değerli öğrenciler olarak kabul edilmiş? • Belki de hiçbiri! • Öğretmen, öğrencinin geleceğini %100 tahmin edemez. Sınıf Yönetimi, öğretmen ve öğrenciler sınıfa girmeden önce başlar! Bir öğretmenin korkulu rüyası • • • • • Yeni bir sınıf ve açık bir muhalefet Gürültülü sınıflar Sınıfı kontrol edememe Utanma, öfke ve hayal kırıklığı duyguları İşini yapmak için gerekli aletlerin olmaması • İşini sevmemesi,A-B-C gibi planlarının olmaması. Okulun ilk günü yaptığınız şey, sizin daha sonraki bir yıl içinde başarı ve başarısızlığınızı belirler. Sınıfınızı, okulun ilk günü kazanıp veya kaybedeceksiniz. • İlk etkileme ve etkilenme çok önemlidir. Ne olduğu değil, nasıl algılandığı önemlidir. Sınıf Yönetiminin Dili • Mümkün olduğu kadar mütevazı ol • Gereksiz çatışmalardan kaçın • Saygılı ve pozitif ol • Bir “olay”dan sonra normale dön • Kararlı ol, saldırgan olma • Sınıfın dışındaki “olay”larla da ilgilen • Dinle, dinle, dinle... • Öğrencilere isimleriyle hitap et. • “Lütfen” ve “Teşekkür ederim.” “Sizlerle gurur duyuyorum.” sözlerini sık kullan., Karşı karşıya gelme / İnkar Öğretmen: Ahmet, her zaman derse geç kalıyorsun.. Ahmet: Hayır, geç kalmıyorum! Öğretmen: Sen mi?! Daha bugün geç kaldın. Ahmet: Tamam, bugün geç kaldım. Ama siz “her zaman” diyorsunuz. Öğretmen: Tamam, tamam, her zaman değil. Ama çoğu zaman. Bu gibi çatışma karşılaşmaları draması yapınız Sınıfta 4 tip öğretmen vardır Kolaylaştırıcı Öğrencileri motive eden, ortak sorumluluk hissi veren, sadece sınırları çizen, “bizim sınıfımız” Orkestra gibi yöneten Dış motivasyon var, öğrencileri kendi yönlendirir, kısa hedefler peşinde koşar, “benim sınıfım” Serbest bırakıcı Egemen öğretmen Öğrenci ilgilerine göre onları serbest bırakan, sınırların tam çizilmediği, karmaşık sınıf ortamı Kesin itaat ister, kuralsız cezalandırma, patron her zaman öğretmen, negatif enerji Öğretmenlerin Sınıf Yönetimi Hataları Ne isteyip ne istemediklerini bilmezler. Teşekkür ve övgünün sınırını bilmezler. Bir öğrenci veya grupla çok ilgilenip sınıfın geri kalanını ihmal ederler. Öğrencilerin dikkatini çekmeden yeni bir konuya başlarlar. Çok hızlı ve bazen de cırtlak konuşurlar. Bir yerde çok ayakta veya oturur kalırlar. Öğretmenlerin Sınıf Yönetimi Hataları Sınıf kurallarını tam koymadıkları için çelişkili hareket yaparlar. Beden dilini ve yüz ifadelerini doğru kullanmazlar. Sınıfın belli bir kısmıyla ders yaparlar. Öğrencileri sınıfın huzurunda azarlarlar. İstenmeyen davranışlara zamanında müdahale etmezler. Vs. Olumlu iletişimde 8 altın kural 1.Tanıma Öğrencinizi çapraz ve gelişigüzel sorularla birkaç defa sohbet ederek soru yağmuruna tutunuz.Bu sorulardan aldığınız cevapları not ediniz.Bu cevaplar ileriki zamanlarda işinizi kolaylaştıracaktır. 2.Tarama Öğrencilerinizi sağlıklı ölçme araçları ile bilgi taramaları yapınız.Bu taramaların sonuçlarını iyi analiz ederek, onları doğru yönlendiriniz. İletişimde davranış %55 Ses %38 Kelimeler %7 etkilidir. 3.Tespit Tanıma ve taramadaki verilerle öğrencilerinize uygun öğrenme metotları belirleyiniz. Birebir, grup çalışması, ödevlendirme, araştırma, ödüllendirme gibi. Demiri yeteri kadar ısıtmadan istediğiniz şekli veremezsiniz. 4.Adalet ve sır saklama Öğrenciden aldığınız bütün bilgileri herkesle paylaşmak zorunda değilsiniz. Adil olduğunuzu bütün öğrencileriniz davranış haline getirmelidir. 5.Sözünde durmak Öğrenci sizin ağzınızdan çıkan sözlerin iyi düşünülmüş ve yerine getirilecek şeyler olduğunu fark etmelidir. Yerine getirmediğiniz her söz size davranış olarak yansıyacaktır. 6.Yerinde ve zamanında özür dilemek Öğretmen de bir insan olduğunun ve hata yapabileceğinin farkında olmalıdır. Bunun için özür dilemeli ancak, bu davranışı çok az tekrar etmelidir. 7.Takdir etme ve eleştirme Övgü ve tenkit için uygun zaman seçilmeli. Hangi davranışın, hangi öğrenciye, nerede uygun olacağı iyi tespit edilmeli 8.Muteber bir dost olma Artık ben bütün öğrenme metotlarına kapılarına açmış,bilgileri davranışlarına yansıtmış bir dostum var diyebilirim. İşte o zaman akıllı, lider şahsiyetli, kendine güvenen, saygı ve sevgide kusur etmeyen, iletişim kapıları size açılmış küçük dostlarınız olacaktır.