File

SİNDİRİM SİSTEMİ
Besin maddelerinin içeriklerine göre karbonhidrat, yağ, protein, vitamin, su ve mineraller
olarak gruplandırıldığını biliyoruz. Besin içerikleri büyük moleküllerdir. Büyük moleküllü
besin içeriklerinin hücrelerimizin kullanabileceği kadar küçük moleküllere parçalanması
gerekir. Yediğimiz besinler hücrelerimize geçebilecek duruma sindirim işlemi sonucunda
gelir.
Sindirim büyük moleküllü besin içeriklerinin hücrelerimizin kullanabileceği kadar küçük
moleküllere dönüştürülmesidir. Öyleyse vücudumuzda sindirim nasıl Gerçekleşir? Besinlerin
hücrelerimiz tarafından kullanılabilecek kadar küçük parçalar bölerek kana geçişini
sağlamak sindirim sisteminin görevidir.
Sindirim çiğnemeyle başlar. Besinlerin çiğneme ve kas hareketleriyle küçük parçalara
ayrılması mekanik sindirimdir. Besinlerin enzim adı verilen bazı salgılar yardımıyla
parçalanmasına ise kimyasal sindirim denir.
Sindirim: Büyük moleküllü besin maddelerinin, sindirim sistemi organlarında parçalanarak,
kana geçebilecek hale gelmesine sindirim denir.
Büyük moleküllü besin maddeleri:
Karbonhidratlar
------------------>Glikoz
Proteinler
------------------>Amino asit
Yağlar
------------------>Yağ asidi+ gliserol (gliserin)
Şeklindeki küçük moleküller haline gelerek kana geçerler.
Sindirim faaliyetleri iki çeşittir: Mekanik sindirim ve Kimyasal sindirim
1) Mekanik Sindirim: Besinlerin sindirim enzimleri kullanılmadan, yalnızca fiziksel olarak –
dil, diş, mide, bağırsak hareketleri sayesinde- parçalanıp, küçük parçacıklar haline
getirilmesidir. Yani besinlerin kesilmesi, parçalanması, mide ve bağırsaklarda salgılanan sular
sayesinde boza kıvamına getirilmesidir.
2) Kimyasal Sindirim: Parçalanmış ve sulandırılmış besinlerin enzimler yardımıyla ( tükürük,
mide ve bağırsak öz suları, pankreas ve karaciğer salgılarıyla) kimyasal değişime uğrayıp,
yapı taşlarına parçalanmasına denir. Kimyasal sindirimde mutlaka enzim ve su kullanılır.
Kimyasal Sindirimin Özeti
Salgılanan Yer Sindirdiği Sindirim Sıvısı Besinler Tükürük Bezleri Tükürük Karbonhidratlar
Mide öz suyu Proteinler Karaciğer Öd (safra)Yağlar Pankreas öz suyu Karbonhidratlar Yağlar
Proteinler İnce bağırsak Karbonhidratlar Proteinler
Önemli NOT:
*Kimyasal sindirimde enzimlerin besin içerikleri küçük moleküllere parçalanmaktadır. Besin
içeriklerinin her biri sindirim sırasında küçük moleküllere parçalanır.
*Beslenme: Hücrelerin canlılığını koruması ,yeni bileşikler sentezlemesi enerji kaynağı
olarak kullanması için dışardan karbonhidrat , yağ , vitamin su ve minerallerin alınması
olayıdır.
*Bir hücreliler , süngerler vb basit yapılı hücrelerin içindeki besinler kofullarında sindirilir.
*Yutma:besinlerin ağızdan mideye ulaşması olayıdır. Yutma sırasında soluk borusuna besin
kaçmasını önlemek için anlık olarak solunum durur.
SİNDİRİM SİSTEMİ ORGANLARI VE GÖREVLERİ
Ağız ve Dişler: Besinlerin dişler yardımıyla parçalandığı, mekanik sindiriminin yapıldığı
yerdir. Ağızda besinleri ıslatıp yumuşatan tükürük salgısı bulunur. Tükürük salgısı içindeki
enzimler
karbonhidratların
kimyasal
sindirimini
de
gerçekleştirir.
Yutak: Yutağın görevi ağız boşluğuyla yemek borusu arasında bir kapı oluşturmaktır.
Yutağın bir özelliği de soluk borusu ve yemek borusu arasında bir bağlantı bulundurmasıdır.
Ağızdan nefes alabilmemizin dedeni budur.
Yemek Borusu: Yemek borusu da sindirim gerçekleşmeyen bir bölümdür. Yemek
borusundaki kaslar peristaltik hareket denilen br yöntemle besinleri mideye doğru iter. Bir
insan baş aşağı halde duruyor olsa bile yutkunabilmektedir.
Mide: Midede besinler mekanik ve kimyasal sindirimi gerçekleştirilir. Mide, kasılıp gevşeme
hareketleri
yaparak besinleri mekanik olarak
sindirmektedir. Bu yöntemle bulamaç haline getirilen besinler daha sonra kimyasal sindirime
uğrarlar.
Mide özsuyu içinde bulunan mide asidi ve bazı enzimler kimyasal sindirimi gerçekleştirir.
Midede sadece proteinlerin kimyasal sindirimi gerçekleştirilmektedir.
İnce Bağırsak: On iki bağırsak, boş bağırsak ve kıvrımlı bağırsak olmak üzere üç bölümden
oluşmaktadır. İnce bağırsağa pankreas ve karaciğerden gelen enzimler dökülmektedir. Bu
sayede karbonhidrat, yağ ve proteinlerin kimyasal sindirimi tamamlanmış olur. Artık en
küçük parçalarına kadar ayrılan besinler kana geçebilecek hale gelmişlerdir.
İnce bağırsak yüzeyindeki emici tüyler besinleri emerek kan damarlarına aktarırlar.
Yandaki animasyonda besinlerin yapı taşlarına ayrılması gösteriliyor. on iki bağırsağa
pankreas ve safra kesesinden gelen sıvılar gösteriliyor.
Pankreas: Sindirim sisteminin yan (yardımcı) bir organıdır. Tüm besinlerin kimyasal
sindirimini yapan enzimler salgılar. Pankreas hem sindirim enzimleri hem de hormon üreten
bir bez olduğu için “karma bez” olarak tanımlanmaktadır.
Karaciğer: Safra kesesi yardımıyla safra salgısı üretir. Safra sıvısının görev büyük yağ
tanelerini küçük yağ parçalarına dönüştürerek mekanik sindirim gerçekleştirmektedir.
Karaciğerin bir başka göre ise proteinlerin sindirimiyle oluşan zehirli amonyak maddesini
üreye dönüştürmektir.
Kalın Bağırsak: Kalın bağırsakta sindirim gerçekleşmez. Sindirilmiş besinlerden geriye
kalan posa kalın bağırsakta ilerlerken su ve minerallerin emilimi gerçekleştirir.
Anüs: Besin maddelerinin vücudumuz tarafından kullanılamayan bölümlerinin dışarı
atılmasını sağlar.