laboratuvar numune alım kuralları
advertisement
LABORATUVAR NUMUNE ALIM TALİMATI KOD:BL.TL.18 YAYIN TARİHİ:ŞUBAT 2016 REV. NO:00 REV.TRH:MART 2016 Sayfa no/sayısı:1/3 LABORATUVAR NUMUNE ALIM KURALLARI 1.0 AMAÇ : Kadirli Devlet Hastanesi’nde yer alan tüm servislerde ve kan alma birimlerinde ve laboratuvarda hastalardan alınacak numunelerin uygun miktarda ve uygun tüplere konulmasını sağlamak. 2.0 KAPSAM : Hastanemizde bulunan tüm servisler, kan alma birimi ve laboratuvarlar. 3.0 TANIMLAMA: 4.0 SORUMLULAR : Laboratuvar Sorumlu Hekimi Laboratuar Teknisyenleri Servis ve kan alma hemşireleri 5.0. KISALTMALAR: LİS:Laboratuvar İnformasyon Sistemi 6.0 FAALİYET AKIŞI : UYGUN TÜP SEÇİMİ TETKİK TÜPÜN RENGİ BİYOKİMYA DETAYLAR SARI ( JELLİ) SARI ( JELLİ ) ALINACAK MİKTAR (cc) 5 cc 5 cc HEMOGRAM, SEDİMANTASYON VE HBA1C KOAGÜLASYON MOR ( EDTA LI ) 2,5 cc MAVİ ( SİTRATLI ) 2,7 cc İDRAR İDRAR KABI 10 cc ÇİZGİYE KADAR TÜP 5-6 KEZ ALT-ÜST EDİLECEK ÇİZGİYE KADAR TÜP 5-6 KEZ ALT–ÜST EDİLECEK HASTANIN UYGUN TEMİZLİĞİ YAPIP ORTA İDRARINI VERMESİ SAĞLANACAKTIR BOS KIRMIZI (KATKISIZ) 5 cc HORMON TÜP ÇALKALANMAYACAK NUMUNE ALIMI 1. Polikliniklerden yapılan test isteklerinin LİS’e kaydı yapıldıktan sonra kayıt/kan alma biriminde kan örnekleri alınır. Numune kabul birimde kabul işlemi yapılarak numunenin tarih ve saat otomasyonda görülmelidir. 2. İdrar ve gaita testleri için hastalara yeterli bilgilendirme yapılarak barkod etiketi yapıştırılmış idrar ve gaita kabı verilip tuvalete yönlendirilir. 3. Kan örneği için testlere göre uygun örnek tüpü seçimi yapılır, seçilen tüplere barkot etiketler yapıştırılır ve kan alma işlemi gerçekleştirilir. Kan alma işlemi tamamlanan hastalara sonuçların ne zaman çıkacağı ve sonuçlarını nereden alabileceği bilgileri verilir. 4. Bebek kan alma işlemi bir hemşire tarafından yapılmaktadır. 5. Bebeklerden idrar ve gaita örneği için örnek kapları aileye verilip nasıl örnek toplayacakları hakkında bilgi verilir ve topladıkları örnekleri ilgili laboratuvar birimine getirmeleri söylenir. 6. Servisler ve Acilde hastaların örnekleri kendi birimlerinde alınır. Test istekleri LİS’e girildikten sonra testlere göre örnek kabı seçimi yapılır, örnek kaplarına barkot etiketi yapıştırılır. Damar yolu açık hastalarda LABORATUVAR NUMUNE ALIM TALİMATI KOD:BL.TL.18 YAYIN TARİHİ:ŞUBAT 2016 REV. NO:00 REV.TRH:MART 2016 Sayfa no/sayısı:1/3 kan alma için hastanın diğer kolu kullanılır. Kan alma işlemi hemşireler tarafından gerçekleştirilir. Alınan örnekler bekletilmeden servislerden personelle, acilden pnömotik sistem ile ilgili laboratuvar birimine gönderilir. Hem kan alma biriminde hem de acil ve servislerde biyolojik numune alma ve numunelerin transferi işlemleri; numune alma ve transferi talimatı, numune kabul ve red kriterleri talimatı doğrultusunda gerçekleştirilmelidir. 7. Numune alım personellerine belirli aralıklarla eğitim verilmektedir. Kan Numunelerinin Alınması Venöz Kan Alımı - Açlık gerektiren testler için 8-12 saat açlık gerekir. - İlaç tedavisi sürdüğü durumda örneğin alınması ilaçdan önce yapılmalıdır. - Kan alımı esnasında hasta yatar veya oturur pozisyonda olmalıdır. - Prognoz izlenmesi için istenen testlerle ilgili kan örnekleri hastadan her zaman aynı pozisyonda alınmalıdır. - İğne ucu mümkün olduğu kadar geniş seçilmelidir. - Turnike kolda 30 saniyeden fazla sıkılı kalmamalıdır. - Turnike iğnenin başarılı bir şekilde damara yerleştirilmesinden sonra çözülmelidir. - Enjektör ile kan alımı esnasında kanın tüpe kuvvetli uygulanmasından kaçınılmalıdır. - Antikoagülan içeren vakumlu tüplere kan alımı sırasında kanın işaretli çizgiye kadar dolmasına özellikle dikkat edilmelidir. - Antikoagülan içeren tüplere kan alındıktan sonra tüp yavaşça alt üst edilerek özenle karıştırılmalıdır. Kesinlikle çalkalama yapılmamalıdır. Serum (Sarı kapaklı plastik jelli tüp) - Tüpler içinde bulunan jel, santrifüj sonrasında serum ve kan hücreleri arasında fiziksel bir engel oluşturmakta, tüp çeperinde bulunan silika partikülleri sayesinde serum pıhtılaşmasını hızlandırmaktadır. - Aynı örnekten birden fazla test istenmesi halinde 4-5 mL serum yeterlidir. Jelli tüpler 5 ml kan örneği ile tamamen doldurulmalıdır. - Kanın tüpün çeperindeki silika partikülleri ile iyice temas etmesi için 5-6 kez yavaşça altüst edilmelidir; tüp kesinlikle çalkalanmamalıdır! - Hemolizli veya bulanık serumlar birçok tetkik için uygun değildir. Yeniden örnek alınmalıdır! EDTA'lı tam kan (Mor kapaklı cam K2EDTA) - 2 mL tam kan mor kapaklı EDTA'lı tüplere alınır. Tüplerin içerisinde pıhtı oluşmaması için kan alınır alınmaz tüp 5-6 kez alt üst edilerek karıştırılır. - Çalkalama işleminden kesinlikle kaçınılmalıdır. - Kan alımı esnasında kanın işaretli çizgiye kadar doldurulmasına özellikle dikkat edilmelidir. Kan tam olarak tüp üzerindeki işaretli çizgiye kadar alınmamış veya tüpün içerisinde pıhtı oluşmuş ise yeniden örnek alınmalıdır! Sitratlı tam kan ( Mavi kapaklı sitratlı tüp) - Kan örneği 9:1 oranında sodyum sitrat içeren mavi kapaklı tüplere alınır. - Venöz kan alımı esnasında damara ilk seferde zorlamadan girilmeli, turnike çok sıkı olmamalıdır. Eğer kan yavaş ve zorlama ile geliyor ise diğer koldan tekrar doğru kan örneği alınmalıdır. LABORATUVAR NUMUNE ALIM TALİMATI KOD:BL.TL.18 YAYIN TARİHİ:ŞUBAT 2016 REV. NO:00 REV.TRH:MART 2016 Sayfa no/sayısı:1/3 - Kan örneğinin sodyum sitrat ile karışabilmesi için tüpler işaretli çizgiye kadar tam olarak doldurulmalı ve 5-6 kez çok yavaşça altüst edilerek kanın antikoagülan ile tam teması sağlanmalıdır. - Alınan kan örneği 4100 x g'de 10 dakika oda ısısında santrifüj edilerek trombositten fakir plazma elde edilmelidir. Daha düşük santrifüj hızı ve zamanında trombositler plazmada kalarak F IV'ü plazmaya verirler ve pıhtılaşma analizinin yanlış çıkmasına yol açabilirler. - Hemolizli örnek kesinlikle kabul edilmez. - Koagülasyon testleri için alınan sitrat plazma örneği en geç 2 saat içerisinde test edilmelidir. Bu nedenle etiket üzerine örnek alınış saati not edilmelidir. Kan Örneklerinin korunması - - Kan alımı sonrasında numune direk olarak güneş ışığı almayacak şekilde pıhtılaşma süreci bitene dek oda ısısında bekletilir. Bu süre genellikle 20-25 dakika kadardır. Bu süre sonrası serumun santrifüj ile pıhtıdan ayrılması gerekir. Örneğin tam kan, sitratlı tam kan, EDTA’lı tam kan olarak uzun süre bekletilmesi, örnekteki elektrolit konsantrasyonlarında, enzimlerin aktivitesinde, hematoloji ve pıhtılaşma parametrelerinde çeşitli değişikliklere yol açar. 24 Saatlik İdrar Örneklerinin Toplanması Prosedürü - -İdrar toplamaya Cuma ve cumartesi günleri başlamayınız. - -İdrarı toplamaya başladığınız gün sabah saat 08:00’de ilk idrarınızı dışarı yapın. Daha sonraki tüm idrarlarınızı toplama kabında biriktirin. Ertesi sabah saat 08:00’deki ilk idrarınızı toplama kabına ekleyerek, idrar toplama işlemini tamamlayınız. İdrarı en az 5 litrelik temiz plastik bir kapta toplayın (Pet su şişeleri en uygunudur. Deterjan, yumuşatıcı, meşrubat, yoğurt vb. içeren kapların kullanımı kesinlikle uygun değildir). Toplama süresince idrarın bir damlası bile dışarı dökülmemelidir. - -Bu 24 saat süresince idrarı serin bir yerde (tercihen buzdolabında), ışık geçirmeyen koyu renk bir torbaya koyarak saklayınız. Her idrar ilavesinde tüm idrarı karıştırınız. İdrar kabının dolması durumunda ikinci bir idrar kabına geçilerek, ilk kaptaki idrarın bir kısmı bu kaba aktarılmalıdır. - -Toplama süresince doktorunuz tarafından aksi önerilmedikçe normal sıvı alımını devam ettirin. - -Kullanmakta olduğunuz ilaç varsa bu süre içinde almaya devam edip etmeyeceğiniz ve özel bir diyet tedavisi uygulamanızın gerekip gerekmediği hakkında da doktorunuza danışın. - -Toplama süresi boyunca aşırı egzersizden kaçının.
