Sermaye Yeterlilik ve Teminat Denetim Rehberi
advertisement
T.C. BAŞBAKANLIK HAZİNE MÜSTEŞARLIĞI Sigorta Denetleme Kurulu SERMAYE YETERLİLİK VE TEMİNAT DENETİM REHBERİ OCAK 2016 Güncelleme tarihi: 31 Aralık 2015 Versiyon: SYT/2016Q1 İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 ............................................................................................................................................... 1 AMAÇ, KAPSAM VE İLGİLİ MEVZUAT ....................................................................................... 1 BÖLÜM 2 ............................................................................................................................................... 3 ŞİRKETTEN TALEP EDİLECEK BİLGİ VE BELGELER ........................................................... 3 BÖLÜM 3 ............................................................................................................................................... 4 ŞİRKETİN ÖDENMİŞ SERMAYESİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ ............................................ 4 BÖLÜM 4 ............................................................................................................................................... 7 ŞİRKET ÖZSERMAYESİNİN HESAPLANMASI ........................................................................... 7 4.1. Şirket Özsermayesini Oluşturan Kalemler ............................................................................... 8 4.2. Şirket Özsermayesinin Hesaplanmasında Özellik Arzeden Kalemler ...................................... 9 4.2.1. TMS’lere Göre Özkaynaklara Yansıtılan Kayıp ve Kazançlar ................................... 10 4.2.2. Temettü Hariç Net Dönem Karı .............................................................................. 12 4.2.3. Sermaye Benzeri Krediler ....................................................................................... 12 4.2.4. Sermaye Taahhütleri .............................................................................................. 14 4.2.5. Şirketin Kendi Hisseleri ......................................................................................... 15 4.2.6. İştirak, Bağlı Ortaklık ve Bağlı Menkul Kıymetler ile Müşterek Yönetime Tabi Teşebbüsler ................................................................................................................................ 17 4.2.7. Müsteşarlıkça Belirlenecek Diğer Kalemler ............................................................. 19 BÖLÜM 5 ............................................................................................................................................. 20 GEREKLİ ÖZSERMAYENİN HESAPLANMASI ......................................................................... 20 5.1. Birinci Yönteme Göre Gerekli Özsermaye ............................................................................. 20 5.1.1. Hayat Dışı Branşlar İçin Gerekli Özsermaye ......................................................... 20 5.1.1.1. Prim Esasına Göre Gerekli Özsermaye ............................................................. 20 5.1.1.2. Hasar Esasına Göre Gerekli Özsermaye ........................................................... 22 5.1.2. Hayat Branşı İçin Gerekli Özsermaye ................................................................... 25 5.1.3. Emeklilik Branşı İçin Gerekli Özsermaye .............................................................. 26 5.2. İkinci Yönteme Göre Gerekli Özsermaye .............................................................................. 27 5.2.1. Aktif Riski .......................................................................................................... 27 5.2.1.1. Aktif Riski İçin Uygulanan Katsayılar ............................................................. 27 5.2.1.2. Aktif Riski İçin Gerekli Sermaye Hesabında Özellik Arzeden Hesaplar ............. 33 5.2.1.2.1. Aktif Kalemlerin Değerlemesi ...................................................................... 33 5.2.1.2.2. Nakit ve Nakit Benzeri Kıymetler ................................................................. 34 5.2.1.2.3. İştirakler, Bağlı Menkul Kıymetler, Bağlı Ortaklıklar ve Müşterek Yönetime Tabi Ortaklıklar …….... .............................................................................................................. 35 5.2.1.2.4. Alacaklar .................................................................................................... 37 5.2.1.2.5. Saklayıcı Şirketten Alacaklar ........................................................................ 39 5.2.1.2.6. Faiz Oranı Riski (50 Baz Puan Senaryosu) .................................................... 40 5.2.2. Reasürans Riski ................................................................................................... 40 5.2.2.1. 1 Ocak 2016 Tarihine Kadar Geçerli Uygulama................................................ 40 5.2.2.2. 1 Ocak 2016 Tarihinden İtibaren Geçerli Uygulama ......................................... 43 5.2.3. Aşırı Prim Artışı Riski ......................................................................................... 48 5.2.4. Muallâk Tazminat Karşılığı Riski ......................................................................... 50 5.2.5. Yazım Riski ........................................................................................................ 52 5.2.6. Kur Riski ............................................................................................................ 54 BÖLÜM 6 ............................................................................................................................................. 55 ŞİRKETİN SERMAYE YETERLİLİĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ ...................................... 55 6.1. Şirket Özsermayesinin Gerekli Özsermaye Tutarı ile Karşılaştırılması ................................. 55 6.2. Şirketin Gelecek Döneme İlişkin Sermaye Yeterliliğinin Değerlendirilmesi......................... 56 BÖLÜM 7 ............................................................................................................................................. 58 TEMİNATLARIN İNCELENMESİ.................................................................................................. 58 7.1. Gerekli Asgari Sermaye Tutarının Belirlenmesi ....................................................................... 60 7.1.1. Sadece Hayat Dışı Sigorta Grubunda Faaliyet Gösteren Şirketler ................................. 60 7.1.2. Hayat Branşında Geçmişten Gelen Portföyü Bulunan Hayat Dışı Şirketler ................... 60 7.1.3. Hayat Dışı Sigorta Grubunda Faaliyeti Olmayan Hayat/Emeklilik Şirketleri................. 61 7.1.4. Hayat Dışı Sigorta Grubunda Faaliyeti Olan Hayat/Emeklilik Şirketleri ....................... 61 7.2. Minimum Garanti Fonu Tutarının Belirlenmesi ....................................................................... 62 7.2.1. Sadece Hayat Dışı Sigorta Grubunda Faaliyet Gösteren Şirketler ................................. 62 7.2.2. Hayat Dışı Sigorta Grubunda Faaliyeti Olmayan Hayat/Emeklilik Şirketleri................. 62 7.2.3. Hayat Dışı Sigorta Grubunda Faaliyeti Olan Hayat/Emeklilik Şirketleri ....................... 63 7.3. Tesis Edilecek Teminat Tutarının Hesaplanması ...................................................................... 63 7.3.1. Hayat Dışı Şirketler İçin Teminat Hesabı ................................................................... 63 7.3.2. Hayat ve Emeklilik Şirketleri İçin Teminat Hesabı ..................................................... 66 7.4. Teminat Olarak Kabul Edilecek Kıymetler ve Değerlemesi ..................................................... 67 BÖLÜM 8 .................................................................................................. Error! Bookmark not defined. UYGULAMA ESASLARI ....................................................................... Error! Bookmark not defined. BÖLÜM 9 .................................................................................................. Error! Bookmark not defined. SERMAYE YETERLİLİK VE TEMİNAT DENETİM RAPOR FORMATIError! Bookmark not defined. 1 DENETİMİN ADI Sermaye Yeterlilik ve Teminat Denetimi DENETİME KONU ŞİRKETLER Sigorta, reasürans ve emeklilik şirketleri DENETİMİN AMACI Sigorta, reasürans ve emeklilik şirketlerinin sermaye yeterliliği ve teminatlarının kayıtlarına uygun olarak doğru hesaplanıp hesaplanmadığı, sermaye yeterliliklerinin mevcut olup olmadığı, yeterli miktarda teminat tesis edip etmediği, yakın gelecekte sermaye yetersizliğine düşme ihtimalinin bulunup bulunmadığı, gelecek yıllarda ortaya çıkacak sermaye ihtiyacının iç kaynaklardan karşılanmasının mümkün olup olmadığı ve gelecek yıllara ilişkin iş planları ile sermaye yeterliliğine ilişkin beklentilerin gerçekçi olup olmadığının tespiti ve değerlendirilmesi DENETİME ESAS DÖNEM Denetim tarihinden önceki yılsonu ile varsa denetimin yapıldığı yılın ilk altı aylık dönem sonu (31 Aralık ve 30 Haziran) DENETİMİN DAYANAĞI 5684 sayılı Sigortacılık Kanununun 28’inci maddesi ile 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanununun 20’nci maddesi BÖLÜM 1 AMAÇ, KAPSAM VE İLGİLİ MEVZUAT Bu Rehber, Sermaye Yeterliliği ve Teminat Denetimi kapsamında incelenecek konular, denetime ilişkin esas ve usuller ile hazırlanacak raporların şablon ve asgari içeriğinin belirlenmesi amacıyla hazırlanmıştır. Denetimin amacı, sigorta, reasürans ve emeklilik şirketlerinin, 5684 sayılı Kanunun 17’nci maddesinin dokuzuncu fıkrası ile Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Sermaye Yeterliliklerinin Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelik hükümlerine göre hesaplanan özsermayelerinin gerekli özsermaye tutarından yüksek olup olmadığı, 5684 sayılı Kanunun 17’nci maddesi ile Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Mali Bünyelerine İlişkin Yönetmelik hükümlerine göre yeterli miktarda teminat tesis edip etmedikleri, Müsteşarlığa gönderdikleri sermaye yeterliliği ve teminat tesisine ilişkin tabloları muhasebe kayıtlarına ve ilgili düzenlemelere uygun olarak doldurup doldurmadıkları, sermaye eksikliklerini tamamlayabilecek ödeme planı hazırlayıp hazırlamadıkları, mevcut iş planları ile beklentilere göre gelecek yıllarda ortaya çıkabilecek sermaye ihtiyaçlarını iç kaynaklardan karşılayıp karşılayamayacakları ve gerektiğinde ortakların şirkete ilave sermaye koyabilecek mali güce sahip olup olmadıklarının tespiti ve analiz edilmesidir. Şirketlerin sermaye yeterliliklerine ilişkin denetimler üç yıllık periyodlar halinde düzenli olarak yürütülür. Ancak, risk değerlendirme ya da diğer denetim sonuçlarına göre şirket bazında daha kısa aralıklarla veya risk bazlı (dar kapsamlı) denetim yapılmasına karar verilebilir. Faaliyete yeni başlayan şirketlerde ilk denetim, faaliyete başlama tarihini takip eden yılda gerçekleştirilir. Yapılan denetimde, Kurul Başkanlığının görevlendirme yazısında aksi belirtilmediği sürece, bir önceki yılsonu finansal tabloları esas alınarak hazırlanan sermaye yeterliliği ve teminat hesapları esas alınır, ayrıca denetim tarihi itibariyle mevcut durum tespit edilir ve gelecek dönemlere ilişkin tahminler ve beklentiler değerlendirilir. Şirketlerin sermaye yeterliliklerinin ve teminatlarının değerlendirilmesi ve risk analizi yapılması amacıyla, SGS üzerinden Tablo 10 Mali dosya içinde Sermaye Yeterliliği ve teminat hesabı da Aralık ve Haziran ayı sonuçlarına göre takip eden iki ay içinde talep edilir. Yapılan denetimde, şirketler tarafından gönderilen sermaye yeterliliği ve teminat tablolarının mevzuata ve şirketin muhasebe kayıtlarına uygun olarak doldurulup doldurulmadığı da kontrol edilir. Rehberde, denetim konuları itibariyle mevzuata yer verilmiş ve şirket uygulaması ile yapılan işlemlerin mevzuata uygun olup olmadığını belirlemeye yönelik kontrol listeleri oluşturulmuştur. Kontrol listelerinde yer alan soruların sonuna (E) veya (H) harfi konularak (Evet / Hayır) beklentiler ifade edilmiştir. Ancak, beklenen cevaplar mutlak doğru olmayıp, şirketin ölçeğine, işlemlerinin karmaşıklığına ve risk profiline göre farklılık gösterebilir. Denetimde temel olarak aşağıda yer alan mevzuat esas alınır; 1.1. 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu (Rehberde kısaca “5684 sayılı Kanun” olarak ifade edilmiştir) ile 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu (Rehberde kısada “4632 sayılı Kanun” olarak ifade edilmiştir), 1 1.2. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (Rehberde kısaca “6102 sayılı Kanun” olarak ifade edilmiştir), 1.3. 23/8/2015 tarihli ve 29454 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Sermaye Yeterliliklerinin Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelik (Rehberde kısaca “Yönetmelik” olarak ifade edilecektir), 1.4. 17/8/2007 tarihli ve 26606 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Mali Bünyelerine İlişkin Yönetmelik (Rehberde kısaca “Mali Bünye Yönetmeliği” olarak ifade edilmiştir), 1.5. 2007/1 sayılı Sigorta Branşlarına İlişkin Tebliğ 1.6. Genelgeler 1.6.1. 2/7/2007 tarihli ve 2007/4 sayılı Sigorta Branşları İçin Öngörülen Sermaye Tutarlarına İlişkin Genelge 1.6.2. 27/9/2007 tarihli ve 2007/14 sayılı Sigorta Şirketlerinin Hayat Dışı Branşlar İçin Tesis Etmeleri Gereken Teminatlara İlişkin Genelge 1.6.3. 5/11/2007 tarihli ve 2007/20 sayılı Sigorta Şirketlerinin Hayat Dışı Branşlar İçin Asgari Teminatın Hesabına İlişkin Genelge 1.6.4. 31/8/2010 tarihli ve 2010/11 sayılı Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Mali Bünyelerine İlişkin Yönetmeliğin Reasürans Politikaları Başlıklı 15’inci Maddesinde Yer Alan Bölüşmeli Tretelerden Kotpar Reasürans Anlaşmalarinda Tek Bir Reasüröre Yapılacak Devir Oranının Hesaplanmasına İlişkin Genelge 1.6.5. 26/11/2010 tarihli ve 2010/22 sayılı Reasürans Anlaşması Niteliği Taşımayan Tretelere İlişkin Genelge 1.6.6. 2/2/2012 tarihli ve 2012/2 sayılı Hayat Dışı Aktüerya Raporuna İlişkin Genelge 1.6.7. 7/8/2012 tarihli ve 2012/13 sayılı 2007/4 Sayılı Sigorta Branşları İçin Öngörülen Sermaye Tutarlarına İlişkin Genelgede Değişiklik Yapılmasına İlişkin Genelge 1.6.8. 16/10/2015 tarihli ve 2015/38 sayılı Hayat Grubu Sigortaları Aktüerya Raporlarına İlişkin Genelge 1.6.9. 16/10/2015 tarihli ve 2015/39 sayılı Teminat Olarak Kabul Edilecek Kıymetlere İlişkin Genelge 1.6.10. 27/10/2015 tarihli ve 2015/40 sayılı Hayat Dışı Grubu Sigortalar Aktüerya Raporlarına İlişkin Genelge 1.6.11. 31/12/2015 tarihli ve 2015/58 sayılı Mali ve Teknik Kriterleri Sağlayan Reasürans Şirketleri Hakkında Genelge 1.7. Sektör Duyuruları 1.7.1. 26/9/2007 tarihli ve 2007/14 sayılı Ruhsatname Yenilemelerine İlişkin Sektör Duyurusu 1.7.2. 30/4/2010 tarihli ve 2010/16 sayılı Bir ve Bir Yıldan Kısa Süreli Hayat Sigortalarının Teminat Hesabına İlişkin Sektör Duyurusu, 1.7.3. 31/8/2010 tarihli ve 2010/27 sayılı Hayat Branşında Faaliyet Gösteren Şirketlerde Teminat Tesisine İlişkin Sektör Duyurusu, 1.7.4. 5/10/2010 tarihli ve 2010/32 sayılı Derecelendirme Faaliyetleri Uygun Görülmeyen Kuruluşlar ile Bu Kuruluşlar Tarafından Verilen ve Müsteşarlığımızca Kabul Edilen Asgari Notların Revize Edilmesine İlişkin Sektör Duyurusu, 1.7.5. 8/04/2014 tarihli ve 2014/10 sayılı Hastalık ve Sağlık Sigortalarında Hazırlanacak Aktüerya Raporuna İlişkin Sektör Duyurusu. 2 BÖLÜM 2 ŞİRKETTEN TALEP EDİLECEK BİLGİ VE BELGELER Sermaye Yeterlilik ve Teminat Denetiminde, denetime tabi şirketlerden temel olarak aşağıdaki bilgi ve belgeler talep edilir. Ancak, denetimin kapsamına ya da denetim sürecinde yapılan tespitlere göre denetim elemanı tarafından aşağıda yer alanlar dışında da bilgi ve belge talep edilebilir. Denetim, bu Rehberde yer alan konuların bir veya birkaçında yapılabilir. Bu durumda, aşağıdaki listede yer alan bilgi ve belgelerden talep edilecek olanlar denetim elemanı tarafından belirlenir ve şirkete bildirilir. Denetim kapsamında talep edilecek standart bilgi ve belgeler, denetime başlama tarihinden en az 7 gün önce ilgili şirketten talep edilir. Denetim esnasında ihtiyaç duyulan bilgi ve belgelerin hazırlanmasında ise şirketlere uygun bir süre verilir. Talep edilen bilgi ve belgelerden uygun olanlar şirketler tarafından elektronik ortamda sunulabilir. Ayrıca, yazılı veya basılı şekilde sunulması gerekli olmayanlar, “görüntüleme”, “kopyalama” ve “yazdırma” yetkilerini haiz olarak denetim elemanına şirket bilgi işlem sisteminde kullanıcı adı tanımlamak ya da bilgi işlem sisteminden söz konusu bilgilerin kullanıma uygun şekilde elde edilmesini sağlamak suretiyle de ibraz edilebilir. Denetim elemanı, ibraz edilen bilgi ve belgelerin şirket kayıtlarına uygunluğunu doğrulamak amacıyla ya da ihtiyaç duyduğunda yukarıda belirtilen yetkilerle sınırlı olmak üzere her zaman için bilgi işlem sistemine erişim isteyebilir. Sermaye Yeterlilik ve Teminat Denetiminde şirketlerden talep edilecek bilgi ve belgeler: 2.1. Şirket hakkında genel bilgiler ve son denetim döneminden sonra yönetim, sermaye ve faaliyet yapısında meydana gelen değişiklikler 2.2. Şirketin iç denetim, iç kontrol ve risk yönetim birimleri hakkında bilgi 2.3. Şirketin varsa anlaşmalı olduğu aktüer ve finansal tablolarını denetleyen bağımsız dış denetim firması 2.4. Bağımsız dış denetim raporu (Bir önceki yılsonu finansal tabloları ile varsa cari yıl ilk 6 aylık döneme ait) 2.5. Hayat dışı grubu sigortaları, hayat grubu sigortaları ve hastalık ve sağlık sigortaları aktüerya raporları 2.6. Denetim tarihi itibariyle şirket tarafından yayımlanmış son yılsonu (31/12/20..) bilançosu ve varsa altı aylık dönem sonu (30/06/20..) bilançosu 2.7. Denetim tarihi itibariyle son yıla ve varsa cari yılın ilk altı aylık dönemine ait gelir tablosu 2.8. Denetim tarihi itibariyle son yılsonu ve varsa cari yılın ilk altı aylık dönem sonu genel geçici mizanları 2.9. Şirket tarafından SGS’ye yüklenen son yıl sonu ve varsa cari yıl Q2 dönemi Tablo 10 veri dosyası 2.10. Kredi ve tarım sigortalarında son yedi takvim yılına, diğer sigortalarda son üç takvim yılına ilişkin ödenen tazminat ve ayrılan muallak tazminat bilgileri 2.11. Kredi ve tarım sigortalarında varsa altı aylık dönem sonları itibariyle son yedi yıla, diğer sigortalarda ise son üç yıla ilişkin ödenen tazminat ve ayrılan muallak tazminat bilgileri, 3 2.12. Önceki yılsonu ve varsa cari yıl altıncı ay sonu itibariyle branş bazında ayrılan muallak tazminat tutarları ve reasürör payları 2.13. Sigortacılık faaliyetlerinden kaynaklanan ve vadesi gelmemiş alacakların, Aktif Riski için gerekli özsermaye tutarının tespit edilmesinde kullanılan süre aralıklarına göre vadelendirme (yaşlandırma) listesi 2.14. Sigortacılık faaliyetlerinden kaynaklanan ve vadesi geçmiş alacakların Aktif Riski için gerekli özsermaye tutarının hesaplanmasında kullanılan süre aralıklarına göre vadelendirme (yaşlandırma) listesi 2.15. Şirketin prim alacakları karşılığında sigorta ettirenler ile sigorta aracılarından almış olduğu teminatların sigorta ettiren ve aracı ile teminat türü bazında listesi 2.16. Teminat olarak kabul edilen gayrimenkullerin Sermaye Piyasası Mevzuatına göre yetkilendirilmiş kuruluşlar tarafından yapılmış olan değerleme raporları 2.17. Reasürans riski hesaplamasında kullanılan reasürans anlaşmaları ve çalışılan reasürörler ve derecelendirme bilgileri 2.18. Kur riski hesaplaması için dövize endeksli varlık ve yükümlülüklerin dökümü. BÖLÜM 3 ŞİRKETİN ÖDENMİŞ SERMAYESİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Sigorta ve reasürans şirketleri anonim şirket ya da kooperatif şeklinde, emeklilik şirketleri ise sadece anonim şirket şeklinde kurulabilir. Sigorta, reasürans ve emeklilik şirketi olarak kurulabilmek ya da ruhsat alabilmek için gerekli asgari ödenmiş sermaye tutarı, şirket türüne, faaliyet gösterilecek branşlara ve talep edilen ruhsat sayısına göre değişmektedir. Anonim Şirket Şeklinde Kurulan Sigorta ve Reasürans Şirketleri 5684 sayılı Kanunun 5’inci maddesinin üçüncü fıkrasında, kuruluş işlemlerini tamamlayan ve ruhsat talebinde bulunan sigorta şirketleri ile reasürans şirketlerinin ödenmiş sermayelerini, ruhsat talep edilen sigorta branşları için öngörülen sermaye tutarları ile verilmek istenen teminatlara bağlı olarak beş milyon Türk Lirasından az olmamak kaydıyla Müsteşarlıkça belirlenecek miktara yükseltmek zorunda oldukları düzenlenmiştir. Anılan hüküm gereği sigortacılık mevzuatında sigorta ve reasürans şirketleri için kuruluş aşamasında geçerli bir asgari sermaye şartı bulunmamaktadır. Dolayısıyla, anonim şirket şeklinde kurulacak olan sigorta ve reasürans şirketleri, 6102 sayılı Kanun ve ilgili alt düzenlemelerde yer alan asgari sermaye şartını yerine getirmek suretiyle kurulabilirler. Bununla birlikte, hayat veya hayat dışı sigorta ya da reasürans branşlarında ruhsat almak istediklerinde ruhsat talep ettikleri ve teminat vermek istedikleri branşlara bağlı olarak ödenmiş sermayelerini 5 milyon TL’den az olmamak üzere Müsteşarlıkça belirlenen tutara yükseltmiş olmaları gerekmektedir. Kuruluş işlemlerinin tamamlanmasından sonra ruhsat talep edebilmek için sermaye artırımı gerçekleştirmek süre aldığından, anonim şirket şeklinde kurulan sigorta ve reasürans şirketleri genellikle kuruluştaki nominal sermaye tutarlarını ruhsat almak istedikleri branşlara göre belirlemekte ve kuruluş işlemlerinin tamamlanmasından sonra kalan sermaye taahhütlerini yerine getirmek suretiyle asgari sermaye şartını sağlamayı tercih etmektedirler. 5684 sayılı Kanuna göre sigorta şirketleri hayat ya da hayat dışı ana gruplarının sadece birinde faaliyet gösterebilirler. Hayat dışı grubunda toplam 18 sigorta branşı, hayat grubunda ise 8 sigorta branşı yer almaktadır. Sigorta şirketleri, hayat ya da hayat dışı ana grupları içinde 4 faaliyet göstermek istedikleri her bir sigorta branşı için ayrı ayrı ruhsat almak zorundadırlar. Buna karşılık, reasürans şirketleri sadece reasürans ruhsatı alırlar ve reasürans ruhsatı ile hayat ve hayat dışı ana gruplarının tamamında diğer sigorta ve reasürans şirketlerine teminat verebilirler. 5684 sayılı Kanunun 5’nci maddesinin üçüncü fıkrası hükmüne dayanılarak Müsteşarlık tarafından yürürlüğe konulan 2007/4 sayılı Sigorta Branşları İçin Öngörülen Sermaye Tutarlarına İlişkin Genelge ile anılan Genelgede değişiklik yapan 2012/13 sayılı Genelgede branşlar itibariyle gerekli ilave sermaye tutarları belirtilmiştir. Asgari ödenmiş sermaye tutarı şirket türüne (hayat, hayat dışı ve reasürans) ve ruhsat talep edilen sigorta branşlarına göre tespit edilmiştir. Buna göre anonim şirket şeklinde kurulan sigorta ve reasürans şirketlerinin ödenmiş sermayelerinin asgari olarak, 5 milyon TL’na ruhsat talep edilen branşlar için 2007/4 sayılı Genelgede belirtilen tutarların ilave edilmesi suretiyle bulunacak tutar olması gerekmektedir. 2007/14 sayılı Ruhsatname Yenilemelerine İlişkin Sektör Duyurusu gereği, mülga 7397 sayılı Kanun uyarınca Hayat Branşında ruhsat almış şirketlere Evlilik/Doğum, Yatırım Fonlu Sigorta ve Sermaye İtfa Sigortası branşlarında ruhsat verilmiştir. Dolayısıyla mülga 7397 sayılı Kanun döneminde Hayat sigortası ruhsatına sahip olan sigorta şirketlerine Evlilik/Doğum, Yatırım Fonlu Sigorta ve Sermaye İtfa Sigortası branşlarında ruhsat verilirken 2007/4 sayılı Genelgede belirtilen branş bazında ilave sermaye şartı aranmamıştır. Buna karşın Fonların Yönetimi İşlemi branşında başvuru yapan şirketlere asgari ödenmiş sermaye şartı dikkate alınarak ruhsat verilmektedir. Kooperatif Şirket Şeklinde Kurulan Sigorta ve Reasürans Şirketleri 5684 sayılı Kanunda (Madde 3/3) kooperatif şeklinde kurulacak sigorta ve reasürans şirketleri için en az 200 kurucu ortak şartı getirilmiş, ancak üyeleri dışındaki kişilerle sigorta sözleşmesi yapmayan kooperatifler için sahip olunması gereken asgari sermaye ve ortaklık paylarına ilişkin bir düzenleme yer almamıştır. Bu nedenle, kooperatif şeklinde kurulan ve sadece üyeleri ile sözleşme akdeden sigorta ve reasürans şirketlerinin kuruluş sermayesi ve ortaklık paylarına ilişkin olarak 1163 sayılı Kooperatifler Kanununda yer alan düzenlemeler geçerlidir. 1163 sayılı Kanunda, kooperatifte her bir ortağın ortaklık payının en az 100 TL olması gerektiği düzenlenmiştir. Ancak bir ortak en fazla 5.000 adet paya sahip olabilir. Sigortacılık mevzuatında, ruhsat talep edilen sigorta branşları için öngörülen ilave ödenmiş sermaye için kooperatiflere bir istisna tanınmamıştır. Dolayısıyla, sadece üyeleri ile sözleşme akdetmek üzere kooperatif şeklinde kurulan sigorta ve reasürans şirketlerinin en az 200 ortaklı olması, ortaklara ait payların en az 100 TL olması, bir ortağın 5.000 adetten fazla ortaklık payına sahip olmaması ve ruhsat talep ettikleri branşlara göre 2007/4 sayılı Genelgede belirtilen tutarda ilave ödenmiş sermayeye sahip olmaları gerekmektedir. 5684 sayılı Kanunun 3’ncü maddesinin dördüncü fıkrasında, üyeleri dışındaki kişilerle sigorta sözleşmesi akdetmek isteyen şirketlerin ödenmiş sermayelerini Müsteşarlıkça belirlenen tutara yükseltmek zorunda oldukları belirtilmiştir. Anılan hüküm gereği, üyeleri dışındaki kişilerle sigorta sözleşmesi akdetmek isteyen sigorta ve reasürans şirketlerinin, en az 200 ortaklı olması, ortaklara ait payların en az 100 TL olması, bir ortağın 5.000 adetten fazla ortaklık payına sahip olmaması ve asgari olarak, 5 milyon TL’na ruhsat talep edilen branşlar 5 için 2007/4 sayılı Genelgede belirtilen tutarların ilave edilmesi suretiyle bulunacak tutarda ödenmiş sermayeye sahip olmaları gerekmektedir. Emeklilik Şirketleri 4632 sayılı Kanunda emeklilik alanında faaliyet gösterecek şirketlerin, en az 10 milyon TL’si ödenmiş olmak üzere asgari 20 milyon TL sermayeye sahip olması ve eğer eksik ise ödenmiş sermayenin üç yıl içinde 20 milyon TL’ye tamamlanması gerektiği düzenlenmiştir. Sigorta ve reasürans şirketlerinden farklı olarak emeklilik şirketlerinin kuruluşu da izne tabiidir ve kuruluş izninin verilmesi halinde, en az 10 milyon TL’si ödenmiş asgari 20 milyon TL nominal sermaye ile kurulmaları gerekmektedir. Anılan sermaye şartlarının mevcut olması halinde, diğer koşullar saklı kalmak şartıyla emeklilik şirketleri ruhsat almak üzere Müsteşarlığa başvuru yapabilirler. Emeklilik şirketlerinin kuruluş ve ruhsat aşamasında ödenmiş sermayelerinin 20 milyon TL’den az olması halinde, ruhsat tarihinden itibaren en geç üç yıl içinde ödenmiş sermayelerinin asgari 20 milyon TL’ye yükseltilmesi gerekmektedir. Emeklilik şirketleri, emeklilik faaliyetine ilaveten 5684 sayılı Kanun kapsamında hayat grubu branşlarında da (Hastalık/Sağlık hariç) faaliyet gösterebilmektedir. Emeklilik şirketleri için 4632 sayılı Kanunda öngörülen asgari ödenmiş sermaye tutarı 5684 sayılı Kanuna göre hayat sigorta şirketlerinin sahip olmaları gereken asgari ödenmiş sermaye tutarından yüksek olduğundan, emeklilik şirketleri, gerekli diğer şartlara sahip olmaları halinde mevcut sermayeleri ile hayat grubu sigorta branşlarında da (Hastalık/Sağlık branşı hariç) ruhsat talep edebilmektedirler. 6102 Sayılı TTK Sermayenin Kaybına İlişkin Düzenlemeler 6102 sayılı Kanunun anonim şirketlerle ilgili “Sermayenin kaybı, borca batık olma durumu” bölümü altında düzenlenen “Çağrı ve bildirim yükümü” başlıklı 376’ncı maddesinde, şirketin son yıllık bilançosundan, sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının yarısının zarar sebebiyle karşılıksız kaldığının anlaşılması halinde, yönetim kurulunun, genel kurulu hemen toplantıya çağıracağı ve uygun gördüğü iyileştirici önlemleri genel kurula sunacağı düzenlenmiştir. Anılan madde hükmünde, şirketin son yıllık bilançosuna göre sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının üçte ikisinin zarar sebebiyle karşılıksız kaldığının anlaşılması halinde derhâl toplantıya çağrılan genel kurulun, sermayenin üçte biri ile yetinme veya sermayenin tamamlanmasına karar vermesi gerektiği, aksi takdirde şirketin kendiliğinden sona ereceği belirtilmiştir. 6102 sayılı Kanunun 376’ncı maddesinde ayrıca, şirketin borca batık durumda bulunduğu şüphesini uyandıran işaretlerin mevcut olması halinde, yönetim kurulunun, aktiflerin hem işletmenin devamlılığı esasına göre hem de muhtemel satış fiyatları üzerinden bir ara bilanço çıkartacağı, bilançodan aktiflerin şirket alacaklılarının alacaklarını karşılamaya yetmediğinin anlaşılması hâlinde bu durumu şirket merkezinin bulunduğu yer asliye ticaret mahkemesine bildireceği ve şirketin iflasını talep edeceğini düzenlemiştir. 6 6102 sayılı Kanunun 377’nci maddesinde ise şirketin yönetim kurulu veya herhangi bir alacaklının, yeni nakit sermaye konulması dâhil nesnel ve gerçek kaynakları ve önlemleri gösteren bir iyileştirme projesini mahkemeye sunarak iflasın ertelenmesini isteyebileceği, bu hâlde İcra ve İflas Kanununun 179 ilâ 179/b maddelerinin uygulanacağı belirtilmiştir. 6102 sayılı Kanunun anonim şirketlerle ilgili 330’ncu maddesinde, özel kanunlarına tabi olan anonim şirketlere de özel hükümler dışında 6102 sayılı Kanun hükümlerinin uygulanacağı düzenlenmiştir. Sigorta, reasürans ve emeklilik şirketlerinin sahip olmaları gereken asgari ödenmiş sermayeye ve ruhsat alarak faaliyete başlamalarından itibaren sağlamaları gereken sermaye yeterliliklerine ilişkin olarak 5684 ve 4632 sayılı Kanunlarda özel hükümler getirilmiş olduğundan, ayrıca sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının yarısı veya üçte ikisinin karşılıksız kalması halinde sermaye yeterliliği de sağlanamayacağından, 6102 sayılı Kanunun yukarıda açıklanan 376’ncı maddesi sigorta, reasürans ve emeklilik şirketleri hakkında uygulanmamaktadır. Şirketlerin asgari ödenmiş sermayelerine ilişkin olarak yapılacak denetimde, Müsteşarlıktan ruhsat aldıktan sonra ödenmiş sermayedeki gelişmeler değerlendirilir, halen yerine getirilmemiş sermaye taahhütlerinin olup olmadığı ile özellikle denetim tarihi itibariyle son üç yıl içinde faaliyete başlamış ya da hayat sigorta şirketinden dönüşmüş olan emeklilik şirketlerinin ödenmiş sermayelerinin asgari 20 milyon TL’na yükseltilmiş olup olmadığı incelenir. Kontrol Listesi 3.1. Anonim şirket şeklinde kurulan sigorta ve reasürans şirketleri ile üyeleri dışındaki kişilerle sözleşme akdeden kooperatif sigorta şirketleri, 5 milyon TL’na ruhsat sahibi olunan sigorta branşları için 2007/4 sayılı Genelgede belirtilen tutarların ilave edilmesi suretiyle bulunacak tutarda asgari ödenmiş sermayeye sahip midir? (E) 3.2. Sadece üyeleri ile sözleşme akdeden kooperatif sigorta şirketleri, ruhsat sahibi oldukları branşlara göre 2007/4 sayılı Genelgede belirtilen tutarda asgari ödenmiş sermayeye sahip midir? (E) 3.3. Kooperatif şeklinde kurulan sigorta şirketleri, payları en az 100 TL olan asgari 200 ortağa sahip midir? (E) 3.4. Kooperatif şeklinde kurulan sigorta şirketlerinde her bir ortak en fazla 5.000 adet paya sahip midir? (E) 3.5. Denetim tarihi itibariyle son üç yıl içinde ruhsat almış olan emeklilik şirketleri, en az 10 milyon TL’si ödenmiş, asgari 20 milyon TL sermayeye sahip midir? (E) 3.6. Denetim tarihinden en az üç yıl önce ruhsat almış olan emeklilik şirketleri asgari 20 milyon TL ödenmiş sermayeye sahip midir? (E) 3.7. Şirket ortaklarının halen ödenmemiş sermaye taahhütleri var mıdır? (E/H) BÖLÜM 4 ŞİRKET ÖZSERMAYESİNİN HESAPLANMASI Sigorta, reasürans ve emeklilik şirketleri, Müsteşarlıktan ruhsat alarak faaliyete başladıktan sonra 5684 ve 4632 sayılı Kanunlar ile ilgili mevzuatta yer alan sermaye yeterliliği düzenlemelerine tabidirler. 7 Şirketlerin mevzuata göre hesaplanan özsermayeleri gerekli özsermaye tutarından düşük olamaz. Şirketin sermaye yeterliliği hesabında dikkate alınacak mevcut özsermayesi ile gerekli özsermaye tutarının hesaplanmasına ilişkin esas ve usuller Yönetmelikte düzenlenmiştir. 4.1. Şirket Özsermayesini Oluşturan Kalemler Yönetmeliğe göre şirketlerin özsermayesi; A- Ana Sermaye, B- Katkı Sermaye ve CDiğer Sermaye Kalemlerinin toplamından Ç- Özsermayeden İndirilecek Kalemlerin düşülmesi suretiyle hesaplanmaktadır. (Yönetmelik - Md. 4/1) A- Ana Sermaye aşağıdaki kalemlerden oluşur; (Yönetmelik - Md. 4/2) 1. Ödenmiş sermaye 2. Kar yedekleri 3. Sermaye yedekleri 4. Türkiye Muhasebe Standartları gereği öz kaynaklara yansıtılan kayıp ve kazançlar 5. Genel kurulca ödenmesine karar verilen temettü sonrası net dönem kârı 6. Geçmiş yıllar karları. Şirketin özsermayesi içinde Ana Sermaye hesaplarını oluşturan alt kalemler aşağıdaki tabloda verilmiştir. A. Ana Sermaye TUTAR 1- Ödenmiş Sermaye 1.1. (Nominal) Sermaye 1.2. Ödenmemiş Sermaye (-) 1.3. Sermaye Düzeltmesi Olumlu Farkları 1.4. Sermaye Düzeltmesi Olumsuz Farkları (-) 2. Kar Yedekleri 2.1. Yasal Yedekler 2.2. Statü Yedekleri 2.3. Olağanüstü Yedekler 2.4. Özel Fonlar (Yedekler) 2.5. Finansal Varlıkların Değerlemesi 2.6. Diğer Kar Yedekleri 3. Sermaye Yedekleri 3.1. Hisse Senedi İhraç Primleri 3.2. Hisse Senedi İptal Karları 3.3. Sermayeye Eklenecek Satış Karları 3.4. Yabancı Para Çevirim Farkları 3.5. Diğer Sermaye Yedekleri 4. Türkiye Muhasebe Standartları Gereği Öz Kaynaklara Yansıtılan Kayıp ve Kazançlar 4.1. Yenide Değerleme Fazlasındaki Değişmeler (+ / -) 4.2. Tanımlanmış Fayda Esaslı Sandıklardaki Aktüeryal Açık ve Fazlalıklar (+ / -) 4.3. Yurtdışındaki Bağlı İşletmelerin Finansal Tablolarının Çevrilmesinden Kaynaklanan Kazanç ve Kayıplar (+ / -) 4.4. Şirketin Kendi Hisse Senetlerine Yapılan Yatırımlardan Elde Edilen Kazanç ya da Kayıplar 8 4.5. Nakit akış riskine ilişkin riskten korunma araçlarına bağlı olarak oluşan kazanç veya kayıpların etkin kısımları (+ / -) 4.6. Gerçeğe uygun değer farkı kar ya za zarara yansıtılan olarak sınıflandırılan borçlara ilişkin olarak söz konusu borcun kredi riskinde meydana gelen değişimlerle ilişkilendirilebilen gerçeğe uygun değerdeki değişim tutarı (+ / -) 5. Genel Kurulca Ödenmesine Karar Verilen Temettü Sonrası Net Dönem Kârı 5.1. Dönem Net Karı (Vergi sonrası) 5.2. Ortaklara Ödenecek Temettü (-) 5.3. Çalışanlara Ödenecek Temettü (-) 6- Geçmiş Yıllar Karları B- Katkı Sermayesi; 1. Dengeleme karşılığı 2. Sermaye benzeri kredilerin; a) Kooperatif şeklinde kurulan şirketler için tamamı b) Diğer şirketler için gerekli özsermayenin en fazla %30’una kadar olan kısmı toplamından oluşur. (Yönetmelik - Md. 4/3) C- Diğer Sermaye Kalemleri, Müsteşarlıkça uygun görülmesi, nominal sermayenin en az %25'inin ödenmiş olması ve gerekli özsermayenin %30’u ile sınırlı olmak kaydıyla taahhüt edilen sermayenin %50'sinden oluşur. (Yönetmelik - Md. 4/4) Ç- Özsermayeden İndirilecek Kalemler; 1. Dönem zararı 2. Geçmiş yıllar zararları 3. Şirketin kendi hisseleri 4. İştirakler, bağlı ortaklıklar, bağlı menkul kıymetler ve müşterek yönetime tabi teşebbüsler arasında yer alan sigorta, reasürans ve emeklilik şirketlerinin (Tarım Sigortaları Havuzu ve Emeklilik Gözetim Merkezi hariç) ödenmiş sermayesinin şirketin ortaklık payı ile çarpılması sonucunda bulunan tutar 5. Müsteşarlıkça belirlenebilecek diğer kalemler toplamından oluşur. (Yönetmelik - Md. 5/5) Şirketin sermaye yeterliliğine esas özsermayesi ile ilgili yapılacak incelemede, özsermaye unsurlarının şirketin muhasebe kayıtlarına uygun olarak ve mevzuatta açıklanan şekilde dikkate alınmış olup olmadığı incelenir ve yapılan hesaplama kontrol edilir. Kontrol Listesi 4.1.1. Şirket özsermayesi, A- Ana Sermaye, B- Katkı Sermaye ve C- Diğer Sermaye Kalemlerinin toplamından D- Özsermayeden İndirilecek Kalemlerin düşülmesi suretiyle hesaplanmakta mıdır? (E) 4.1.2. Şirket özsermayesi, Yönetmeliğin 4’üncü maddesinde sayılan usurlara uygun olarak hesaplanmakta mıdır? (E) 4.1.3. Şirket özsermayesini oluşturan alt kalemlerin bakiyeleri şirket kayıtları ile uyumlu mudur? (E) 4.2. Şirket Özsermayesinin Hesaplanmasında Özellik Arzeden Kalemler Şirketlerin özsermayesinin hesaplanmasında özellik arz eden kalemler ve bunların değerlendirilmesine ilişkin esaslar aşağıda açıklanmıştır. 9 4.2.1. TMS’lere Göre Özkaynaklara Yansıtılan Kayıp ve Kazançlar Türkiye Muhasebe Standartları gereği özkaynaklara yansıtılan kayıp ve kazançlar Türkiye Muhasebe Standardı 1 (TMS1)’de açıklanmıştır. Anılan Standarda göre özkaynaklara yansıtılan kayıp ve kazançlar, diğer Türkiye Finansal Raporlama Standartları (TFRS) tarafından gerekli kılındığında ya da izin verildiğinde kâr ya da zararda muhasebeleştirilmeyen gelir ya da gider (yeniden sınıflandırma düzeltmeleri de dahil) kalemlerini kapsar. Bunlar; a) Yeniden değerleme fazlasındaki değişimler (TMS 16 Maddi Duran Varlıklar ve TMS 38 Maddi Olmayan Duran Varlıklar) b) TMS 19 Çalışanlara Sağlanan Faydalar Standardının 93A Paragrafı uyarınca muhasebeleştirilmiş tanımlanmış fayda planlarındaki aktüeryal kazanç ve kayıplar c) Dış ülkedeki bağlı işletmeye ait finansal tabloların çevrilmesinden kaynaklanan kazanç ve kayıplar (TMS 21 Kur Değişiminin Etkileri) ç) TFRS 9 Finansal Araçlar Standardı uyarınca gerçeğe uygun değer farkı özkaynaklara yansıtılan özkaynağa dayalı finansal araçlardaki yatırımlardan (kendi hisse senetlerini edinmesi veya elden çıkartması gibi) kaynaklanan kazanç ya da kayıplar d) Nakit akış riskine ilişkin riskten korunma araçlarına bağlı olarak oluşan kazanç veya kayıpların etkin kısımları (TMS 39 Finansal Araçlar: Muhasebeleştirme ve Ölçme) e) Gerçeğe uygun değer farkı kâr ya da zarara yansıtılan olarak sınıflandırılan borçlara ilişkin olarak söz konusu borcun kredi riskinde meydana gelen değişimlerle ilişkilendirilebilen gerçeğe uygun değerdeki değişim tutarı. Şirketler, yeniden sınıflandırma düzetmeleri de dahil olmak üzere özkaynaklara yansıtılan gelirin her bir bölümüyle ilgili hesaplanacak gelir vergisi tutarını ya gelir tablosunda ya da dipnotlarda açıklar. Bir şirket, özkaynalara yansıtılan bileşenlerini; (a) İlgili vergisel etkilerin net tutarı ya da (b) Bileşenlere ilişkin toplam gelir vergisi tutarı olarak gösterilen ilgili vergisel etkiler dikkate alınmadan önceki tek bir tutar olarak sunar. Şirketler, özkaynaklara yansıtılan bileşenleri ile ilgili yeniden sınıflandırma düzeltmelerini açıklar. Diğer TFRS’ler daha önce diğer kapsamlı gelirde muhasebeleştirilen tutarların kâr ya da zararda yeniden sınıflandırılıp sınıflandırılmayacağını ve ne zaman sınıflandırılacağını belirler. Bu tür sınıflandırmalar bu Standartta yeniden sınıflandırma düzeltmeleri olarak geçer. Yeniden sınıflandırma düzeltmesi, düzeltmenin kâr ya da zarar olarak sınıflandırıldığı dönemdeki diğer kapsamlı gelir ile ilgili bölümleri içerir. Bu tutarlar, cari döneme ya da önceki döneme gerçekleşmemiş karlar olarak diğer kapsamlı gelirde muhasebeleştirilir. Bu gerçekleşmemiş karlar, kar ya da zarar olarak yeniden sınıflandırıldığı dönemde, diğer kapsamlı gelirden gerçekleşen karların, toplam kapsamlı gelire iki defa dahil etmekten kaçınmak amacıyla düşülür. Bir işletme, kapsamlı gelir tablosunda ya da dipnotlarda yeniden sınıflandırma düzeltmelerini sunabilir. Yeniden sınıflandırma düzeltmelerini dipnotlarda sunan bir işletme özkaynaklara yansıtılan gelirin bölümlerini yeniden sınıflandırma ile ilgili düzeltmelerden sonra sunar. 10 Yeniden sınıflandırma düzeltmeleri yabancı ülkedeki operasyonun elden çıkarılması (TMS 21), satılmaya hazır finansal varlıkların finansal durum tablosu (bilanço) dışı bırakılması (TMS 39) gibi olaylardan ve finansal riskten korunmaya konu olan tahmin işleminin kar ya da zararı etkilemesinden kaynaklanır. Yeniden sınıflandırma düzeltmeleri, TMS 16 ya da TMS 38 uyarınca yeniden değerleme fazlasına yansıtılan değişimlerden ya da TMS 19’un 93A Paragrafı uyarınca muhasebeleştirilen tanımlanmış fayda planlarındaki aktüeryal kar ya da zararlardan kaynaklanmaz. Bu bileşenler, cari dönemde özkaynaklara yansıtılır ve ileriki dönemlerde kar ya da zararda yeniden sınıflandırılmaz. Yeniden değerleme fazlasındaki değişimler, ileriki dönemlerde varlık kullanıldıkça ya da finansal durum tablosu (bilanço) dışı bırakıldığında (TMS 16 ve TMS 38) dağıtılmamış karlara aktarılabilir. Aktüeryal karlar ve zararlar cari dönemde diğer kapsamlı gelir olarak muhasebeleştirildiği dönemde dağıtılmamış karlarda raporlanır (TMS 19). Kontrol Listesi 4.2.1.1. Mevcut özsermayenin hesaplanmasında, Ana Sermaye alt kalemi olan Türkiye Muhasebe Standartları gereği öz kaynaklara yansıtılan kayıp ve kazançlarda, TMS 1’de yer alan açıklamaya uygun olarak, Türkiye Finansal Raporlama Standartları (TFRS) tarafından gerekli kılındığında ya da izin verildiğinde kâr ya da zararda muhasebeleştirilmeyen gelir ya da gider (yeniden sınıflandırma düzeltmeleri de dahil) kalemlerine yer verilmekte midir? (E) 4.2.1.2. Türkiye Muhasebe Standartları gereği öz kaynaklara yansıtılan kayıp ve kazançlar arasında, TMS 16 Maddi Duran Varlıklar ve TMS 38 Maddi Olmayan Duran Varlıklar standartları gereği yapılan yeniden değerlemede oluşan yeniden değerleme fazlasındaki değişimler dikkate alınmakta mıdır? (E) 4.2.1.3. TMS 19 Çalışanlara Sağlanan Faydalar Standardı kapsamında şirketin çalışanları için kurmuş olduğu bir sandık, vakıf vs. varsa tanımlanmış fayda planlarındaki aktüeryal kazanç ve kayıplar, özkaynaklara yansıtılan kayıp ve kazançlar arasında yer almakta mıdır? (E) 4.2.1.4. Şirketin yabancı ülkelerde bağlı işletmeleri varsa, bunların finansal tablolarının yerel para cinsine çevrilmesinden kaynaklanan kazanç ve kayıplar TMS 21 Kur Değişiminin Etkileri standardına uygun olarak Türkiye Muhasebe Standartları gereği öz kaynaklara yansıtılan kayıp ve kazançlar arasında yer almakta mıdır? (E) 4.2.1.5. TFRS 9 Finansal Araçlar Standardı uyarınca gerçeğe uygun değer farkı özkaynaklara yansıtılan özkaynağa dayalı finansal araçlardaki yatırımlardan (şirketin kendi hisse senetlerini edinmesi veya elden çıkartması gibi) kaynaklanan kazanç ya da kayıplara, Türkiye Muhasebe Standartları gereği öz kaynaklara yansıtılan kayıp ve kazançlar arasında yer verilmekte midir? (E) 4.2.1.6. Şirket, nakit akış riskine ilişkin riskten korunma araçlarına bağlı olarak oluşan kazanç veya kayıpların etkin kısımlarını TMS 39 Finansal Araçlar: Muhasebeleştirme ve Ölçme standardı gereği öz kaynaklara yansıtılan kayıp ve kazançlar arasında yer vermekte midir? (E) 4.2.1.7. Şirket, gerçeğe uygun değer farkı kar ya da zarara yansıtılan olarak sınıflandırılan borçlara ilişkin olarak söz konusu borcun kredi riskinde meydana gelen değişimlerle ilişkilendirilebilen gerçeğe uygun değerdeki değişim tutarını TFRS 9 Finansal Araçlar Standardı gereği öz kaynaklara yansıtılan kayıp ve kazançlar arasında göstermekte midir? (E) 11 4.2.2. Temettü Hariç Net Dönem Kârı Yönetmelikte, şirket genel kurulunca ortaklara ve çalışanlara ödenmesine karar verilen temettü düşüldükten sonraki vergi sonrası net dönem kârı, ana sermaye kalemleri içinde sayılmıştır. Ancak, bir önceki yıla ait finansal tablolar dikkate alınarak hazırlanması gereken sermaye yeterlilik tablolarının Şubat ayı sonuna kadar Müsteşarlığa gönderilmesi gerektiğinden, Şubat ayı sonunda çoğunlukla Genel Kurullar yapılmamış, dolayısıyla kâr dağıtım esasları kesinleşmemiş olmaktadır. Bu nedenle, şirketin 31 Aralık tarihinde sona eren faaliyet dönemini kârla tamamlaması halinde, bilançoda yer alan dönem net kârının tamamı özsermaye içinde dikkate alınabilir. Bununla birlikte, şirketin sermaye yeterliliği rasyosunun asgari %100 olması dönem net kârı ile birlikte sağlanabilmekte ise yönetim kurulu sermaye yeterliliği rasyosunun %100’ün altına düşmesine neden olacak şekilde genel kurula temettü dağıtımı teklif edemez ve genel kurul da sermaye yeterliliği rasyosunun %100’ün altına düşmesine neden olacak şekilde kâr dağıtımı kararı veremez. Şirketler, sermaye yeterliliği rasyosu %100’ün altına düşmeyecek şekilde kâr dağıtımı kararı alabilirler. Diğer yandan, 30 Haziran tarihi itibariyle yapılacak sermaye yeterliliği hesaplarında şirketin yılın ilk altı aylık dönemini kârla kapatması halinde vergi sonrası net dönem kârının tamamı mevcut özsermaye içinde dikkate alınabilir. Kontrol Listesi 4.2.2.1. Ana Sermaye alt kalemi olan Temettü Düşüldükten Sonraki Net Dönem Kârı olarak, genel kurul tarafından onaylanan kâr dağıtım tablosuna göre ortaklar ile çalışanlara dağıtılması teklif edilen temettü dışında kalan dönem net kârı dikkate alınmakta mıdır? (E) 4.2.2.2. Sermaye yeterliliği tablosu hesaplama tarihi itibariyle genel kurul yapılmamış ise net dönem kârının tamamı Ana Sermaye alt kalemi olarak dikkate alınmakta mıdır? (E/H) 4.2.2.3. Yönetim kurulu, sermaye yeterliliği rasyosunun %100’ün altına düşmesine neden olacak şekilde genel kurula kâr dağıtımı teklifi yapmakta mıdır? (H) 4.2.2.4. Şirket genel kurulu, mevcut özsermaye / gerekli özsermaye oranı %100’ün altına düşecek şekilde kâr dağıtımı yapılmasına karar vermekte midir? (H) 4.2.2.5. Haziran ayı sonu itibariyle yapılan sermaye yeterliliği hesaplarında, varsa dönem net kârının tamamı Ana Sermaye alt kalemi olarak dikkate alınmakta mıdır? (E) 4.2.3. Sermaye Benzeri Krediler Yönetmeliğe göre sermaye benzeri krediler katkı sermayesinin bir unsurudur. Ancak, sermaye benzeri kredilerin kooperatif şeklinde kurulan şirketlerde tamamı dikkate alınabilmekte iken diğer şirketlerde gerekli özsermayenin en fazla %30’una kadar olan kısmı dikkate alınabilmektedir. Dolayısıyla, kooperatif dışındaki sigorta, reasürans ve emeklilik şirketlerinde sermaye benzeri krediler gerekli özsermaye tutarının %30’unu aşmamak üzere katkı sermayesine dahil edilebilirler. Şirket tarafından alınmış olan bir kredinin sermaye benzeri kredi olarak kabul edilebilmesi için; a) sermaye yeterliliğine esas tarih itibariyle vadesine en az beş yıl kalmış olması, b) şirketin iflası ya da tasfiyesi halinde hisse senetlerinden bir önce diğer tüm borçlardan sonra ödenmesi kredi verenlerce kabul edilmiş olması, 12 c) defaten kullandırılan ve herhangi bir şekil ve surette doğrudan ya da dolaylı olarak teminata bağlanmamış, hiç bir türev işlem ve sözleşmeyle ilişkilendirilmemiş, başka işlere temlik edilemeyeceği yazılı olarak belirlenmiş olması ve ç) şirketin doğrudan ve dolaylı iştirakleri dışında kalan kişilerden sağlanmış olması gerekmektedir. Kullanılacak sermaye benzeri kredilere ilişkin yapılacak sözleşmelerde yukarıda (a), (b) ve (c) bentlerinde belirtilen koşulların, ayrıca faiz ve diğer masraflar hariç, anapara geri ödemesinin beş yıldan önce yapılamayacağının açıkça hükme bağlanmış olması zorunludur. Gerekli koşulları taşıyan sermaye benzeri kredilerin özsermaye hesabına dâhil edilebilmesi için kredi sözleşmesinin aslı veya noter onaylı örneği ya da sözleşme henüz imzalanmamışsa, aslı izin verilmesinin ardından ibraz edilmek üzere sözleşme taslağı ile birlikte Müsteşarlığa izin başvurusunda bulunulması gerekmektedir. Önceden ibraz edilen sözleşme taslağı hükümleri ile izin verilmesinin ardından ibraz edilen asıl sözleşme hükümleri arasında, kullanılan kredinin sermaye benzeri niteliğini ortadan kaldıracak şekilde farklılıkların bulunması halinde Müsteşarlıkça verilen izin iptal edilir. Sermaye benzeri kredilere uygulanacak faiz oranlarının sözleşmede açık bir şekilde belirlenememesi veya benzer kredilere göre aşırı ölçüde yüksek olması halinde kredinin özsermaye hesabına dâhil edilmesine Müsteşarlıkça izin verilmeyebilir. Gerekli koşulları taşıyan sermaye benzeri krediler izin verilmesinin ardından şirket kayıtlarına intikal tarihi itibarıyla özsermaye hesabına dâhil edilir. Sermaye benzeri kredilerin vadesinden önce geri ödenmesine, gerekli özsermayenin altına düşülmemesi kaydıyla Müsteşarlıkça izin verilebilir. Sermaye benzeri krediler, Müsteşarlık tarafından izin verilmesini takiben, sermaye yeterliliği hesabına esas tarih itibariyle vadesi bir yıldan aşağı düştüğü tarihe kadar, belirlenen sınırlar içinde özsermaye hesabında kullanılabilirler. Özsermaye hesabına dâhil edilmesine izin verilen sermaye benzeri kredilerden vadeye kalan süresi beş yıldan az olanlar her bir yıl için %20 oranında azaltılarak özsermaye hesabına intikal ettirilir. Vadesine bir yıldan az süre kalan sermaye benzeri krediler özsermaye hesabında dikkate alınmaz. Örneğin, Müsteşarlıkça özsermaye hesabına dahil edilmesine izin verilen bir sermaye benzeri kredinin vadesine 5 yıldan az, 4 yıldan fazla kaldığında %80’i oranında sermaye benzeri kredi olarak özkaynaklara dahil edilebilir. Aynı şekilde, vadesine 4 yıldan az, 3 yıldan fazla kaldığında %60 oranında dikkate alınırken, vadesi bir yıldan aşağı indiğinde sermaye benzeri kredi olarak dikkate alınmaz. Sermaye benzeri kredilerin vadeye kalan süreleri belirlenirken, sermaye yeterliliği tablosunun ait olduğu tarih (31 Aralık veya 30 Haziran) itibariyle mevcut vadeleri dikkate alınır. Müsteşarlıkça izin verilmesi halinde, şirketin sermaye artırımlarında kullanılması hissedarlarca kesin ve yazılı olarak taahhüt edilen, karşılığında hiç bir şekil ve surette faiz tahakkuku ve ödemesi yapılmayan ve tasfiye halinde, hisse senetlerinden bir önce, diğer tüm borçlardan sonra ödenmesi kabul edilen, herhangi bir şekil ve surette doğrudan ya da dolaylı olarak teminata bağlanmamış, hiç bir türev işlem ve sözleşmeyle ilişkilendirilmemiş, şirkete rehnedilmiş kaynaklar da vade şartı aranmaksızın, niteliklerine göre sermaye benzeri kredi olarak kabul edilebilir. Kontrol Listesi 13 4.2.3.1. Sermaye benzeri kredilerin Katkı Sermayesi unsuru olarak dikkate alınabilmesi için Müsteşarlıktan izin alınmakta mıdır? (E) 4.2.3.2. Şirket tarafından sermaye benzeri kredi olarak, a) sermaye yeterlilik hesaplamasına esas tarih itibariyle vadesine en az beş yıl kalmış olan, b) şirketin iflası ya da tasfiyesi halinde hisse senetlerinden bir önce diğer tüm borçlardan sonra ödenmesi kredi verenlerce kabul edilmiş olan, c) defaten kullandırılan ve herhangi bir şekil ve surette doğrudan ya da dolaylı olarak teminata bağlanmamış, hiç bir türev işlem ve sözleşmeyle ilişkilendirilmemiş, başka işlere temlik edilemeyeceği yazılı olarak belirlenmiş olan, ç) şirketin doğrudan ve dolaylı iştirakleri dışında kalan kişilerden sağlanmış olan krediler dikkate alınmakta mıdır? (E) 4.2.3.3. Sermaye benzeri kredilere ilişkin yapılan sözleşmelerde, 4.2.3.2. nolu kontrol sorusunda (a), (b) ve (c) bentlerinde belirtilen koşulların, ayrıca faiz ve diğer masraflar hariç, anapara geri ödemesinin beş yıldan önce yapılamayacağı açıkça hükme bağlanmakta mıdır? (E) 4.2.3.4. Şirket, kooperatif şeklinde kurulmuş sigorta şirketi ise sermaye benzeri kredilerin tamamı Katkı Sermayesi içinde dikkate alınmakta mıdır? (E) 4.2.3.5. Şirket, anonim şirket şeklinde kurulmuş ise sermaye benzeri krediler, gerekli özsermayenin en fazla %30’una kadar Katkı Sermayesi içinde dikkate alınmakta mıdır? (E) 4.2.3.6. Vadesinden önce ödenmesine Müsteşarlıkça izin verilen sermaye benzeri krediler Katkı sermayesi unsuru olarak dikkate alınmakta mıdır? (H) 4.2.3.7. Müsteşarlıktan izin alındıktan sonra sermaye benzeri kredilerden vadeye kalan süresi beş yıldan aşağı düşmüş olanlar, her bir yıl için %20 oranında azaltılarak özsermaye hesabına dahil edilmekte midir? (E) 4.2.3.8. Müsteşarlıktan izin alınmasını takiben vadesine bir yıldan az süre kalmış olan sermaye benzeri krediler özsermaye hesabında dikkate alınmakta mıdır? (H) 4.2.3.9. Sermaye benzeri kredilerin vadeye kalan süreleri belirlenirken, sermaye yeterliliği tablosunun ait olduğu tarih (31 Aralık veya 30 Haziran) itibariyle mevcut vadeleri dikkate alınmakta mıdır? (E) 4.2.3.10. Şirketin sermaye artırımlarında kullanılması hissedarlarca kesin ve yazılı olarak taahhüt edilen, karşılığında hiç bir şekil ve surette faiz tahakkuku ve ödemesi yapılmayan ve tasfiye halinde, hisse senetlerinden bir önce, diğer tüm borçlardan sonra ödenmesi kabul edilen, herhangi bir şekil ve surette doğrudan ya da dolaylı olarak teminata bağlanmamış, hiç bir türev işlem ve sözleşmeyle ilişkilendirilmemiş, şirkete rehnedilmiş kaynaklar Müsteşarlıkça kabul edilmesi halinde, vade şartı aranmaksızın, niteliklerine göre sermaye benzeri kredi olarak dikkate alınmakta mıdır? (E) 4.2.4. Sermaye Taahhütleri Şirketler, sermaye yeterliliği hesabında, Müsteşarlıkça uygun görülmesi halinde, nominal sermayelerinin en az %25'inin ödenmiş olması kaydıyla, taahhüt edilen sermayenin %50’sine kadar olan kısmını gerekli özsermayenin %30’una kadar özsermayelerine dahil edebilirler. Sermaye taahhütlerinin özsermayeye dahil edilebilmesi için şirketin nominal sermayesinin en az %25’inin ödenmiş olması gerekmektedir. Şirketin nominal sermayesinin ödenmiş kısmı %25’ten daha düşük ise sermaye taahhütleri hiçbir şekilde özsermayeye dahil edilemez. Nominal sermayenin en az %25’inin ödenmiş olup olmadığını tespitte, sermaye yeterliliğine esas tarih (31 Aralık veya 30 Haziran) dikkate alınır. 14 Sermaye taahhütlerinin en fazla %50’si, gerekli diğer şartların sağlanması halinde özsermayeye dahil edilebilir. Örneğin, şirketin nominal sermayesinin %70’i ödenmiş ise nominal sermayenin %30’u oranındaki sermaye taahhüdünün %50’si, diğer bir ifade ile nominal sermayenin %15’i gerekli diğer şartların sağlanması halinde özsermayeye ilave edilebilir. Sermaye taahhütleri gerekli özsermayenin en fazla %30’u oranında özsermayeye dahil edilebilir. Dolayısıyla, şirketin gerekli özsermayesinin %30’dan fazlası sermaye taahhütlerinden oluşamaz. Sermaye taahhüdünde bulunan şirketin yurtiçi veya yurtdışında kurulmuş bir sigorta, reasürans veya emeklilik şirketi olması, gerekli diğer şartların sağlanması halinde sermaye taahhüdünün özsermayede dikkate alınmasına engel değildir. Şirket ortaklarının sermaye taahhütlerinin yukarıda açıklanan şartlar altında sermaye yeterliliği hesabında özsermaye unsuru olarak dikkate alınabilmesi için Müsteşarlığa başvuru yapılmış ve olumlu görüş alınmış olması gerekmektedir. Gerekli diğer şartlar mevcut olmakla birlikte Müsteşarlığa başvuru yapılmamış ya da başvuru yapılmış ancak geri dönüş alınamamış veya olumsuz görüş bildirilmiş olan sermaye taaahütleri özsermaye unsuru olarak dikkate alınamazlar. Kontrol Listesi 4.2.4.1. Şirketin, sermaye yeterliliğine esas tarih itibariyle (31 Aralık veya 30 Haziran) nominal sermayesinin en az %25’i ödenmiş midir? (E/H) 4.2.4.2. Şirketin, nominal sermayesinin en az %25’inin ödenmiş olması halinde sermaye taahhütlerinin en fazla %50’si, gerekli diğer şartların sağlanması halinde özsermayeye dahil edilmekte midir? (E/H) 4.2.4.3. Şirketin özsermayeye dahil edilen sermaye taahhütleri, özsermayenin %30’unu aşmakta mıdır? (H) 4.2.4.4. Şirket, sermaye taahhütlerinin sermaye yeterliği hesabında özsermaye unsuru olarak dikkate alabilmek için Müsteşarlıktan izin almakta mıdır? (E/H) 4.2.5. Şirketin Kendi Hisseleri 6102 sayılı Kanun, bir anonim şirketin kendi hisse senetlerini edinmesine belirli şartlar altında izin vermektedir. Aynı şekilde, Sermaye Piyasası Kanunu’nda da halka açık şirketlerin belirli koşulların varlığı halinde kendi hisse senetlerini edinebilecekleri belirtilmiştir. Türkiye Muhasebe Standartlarında da (TMS 32) şirketlerin kendi hisse senetlerini edinmeleri halinde bunların kaydı ve gösterimine ilişkin esaslar düzenlenmiştir. TMS 32 Finansal Araçlar: Sunum standardında, bir şirketin özkaynağına dayalı finansal araçlarını (kendi hisse senetlerini) yeniden edinmesi durumunda, bu araçların özkaynaktan düşüleceği belirtilmiştir. Şirket kendi hisse senetlerini edindiğinde bunu TMS 32 uyarınca, bilançoda özkaynaklar altında bir düzenleyici hesapta raporlaması gerekmektedir. Şirketin edindiği kendi hisse senetleri düzenleyici hesaba satın alma yani maliyet değeri üzerinden kaydedilir. Aynı Standarda göre şirketler, edindikleri kendi hisselerinin (nominal) tutarını bilançoda ya da dipnotlarda ayrı ayrı kamuoyuna açıklamak durumundadırlar. Şirketin, 15 özkaynağına dayalı finansal araçlarını ilişkili taraflardan geri satın alması durumunda ise TMS 24 İlişkili Taraf Açıklamaları Standardı ile uyumlu olarak kamuoyuna açıklamaları gerekmektedir. TMS 32’ye göre bir şirketin özkaynağına dayalı finansal araçlarının alışından, satışından, ihracından ya da iptalinden dolayı gelir tablosuna herhangi bir kazanç ya da kayıp yansıtılmaz. Şirketler edindikleri kendi paylarını daha sonra elden çıkarttıklarında, alış bedeli (maliyet bedeli) ile elden çıkarma bedeli arasında olumlu bir fark olması halinde bu farkı Hisse Senedi İhraç Primleri Hesabında gösterirler. Şirket, kendi hisse senetlerinin alım satımından zarar etmiş ise söz konusu zarar, varsa öncelikle şirket bilançosunda yer alan Hisse Senetleri İhraç Primleri Hesabından, anılan hesap yoksa ya da tutarı yeterli değilse, esas sözleşme veya genel kurul kararıyla ayrılmış ve belirli bir amaca tahsis edilmemiş yedek akçeler ile kanuni yedek akçelerin serbestçe kullanılabilen kısımlarından veya ilgili diğer mevzuatın bilançoya konulmasına ve sermayeye eklenmesine izin verdiği fonlardan düşülür. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu, anonim şirketlerin edindikleri kendi hisse senetleri için yedek akçe ayırma zorunluluğu getirmiştir. Kanunun 520’nci maddesinde, anonim şirketlerin, edindikleri kendi payları için elde etme değerlerini karşılayan tutarda yedek akçe ayırmak zorunda oldukları ve ayrılan yedek akçelerin anılan paylar devredildikleri veya yok edildikleri takdirde çözülebileceği hükme bağlanmıştır. Yedek akçeler net dönem karı üzerinden ayrıldığı için, şirketin kendi hisse senetlerini edinmesi nedeniyle ayırmış olduğu yedek akçeleri, söz konusu hisse senetlerini elden çıkarttığında ortaklara dağıtması ya da sermayeye ilave etmesi mümkündür. Ancak, sigorta, reasürans ve emeklilik şirketlerinin, kendi hisse senetlerini edinmeleri ve elden çıkartmaları nedeniyle sermaye yeterlilik oranlarının %100’ün altına düşmesine neden olacak şekilde yedek akçe dağıtımı yapmamaları gerekmektedir. Anonim şirketlerin kendi hisse senetlerini edinmeleri ve rehin olarak kabul etmelerine ilişkin esaslar 6102 sayılı Kanunun 379 ila 385’inci maddeleri arasında düzenlenmiştir. Anılan Kanunun 379’ncu maddesinin birinci fıkrası, anonim şirketlerin kendi paylarını, esas veya çıkarılmış sermayesinin onda birini aşan veya bir işlem sonunda aşacak olan miktarda, ivazlı (bedel karşılığında) olarak iktisap ve rehin olarak kabul edemeyeceğini ve bu kısıtlamanın üçüncü bir kişinin kendi adına, ancak şirket hesabına iktisap ya da rehin olarak kabul ettiği paylar için de geçerli olacağını hükme bağlamıştır. Dolayısıyla, anonim şirketlerde esas veya çıkarılmış sermayenin % 10’unu aşmamak şartıyla şirketin kendi hisselerini edinebilmesine izin verilmiştir. Anonim şirketlerin kendi hisse senetlerini edinmeleri için bazı koşullar mevcuttur. a) Şirketin kendi hisse senetlerini edinebilmesi veya rehin olarak kabul edilebilmesi için, genel kurulun yönetim kurulunu yetkilendirmesi şarttır. En çok beş yıl için geçerli olacak bu yetkide, satın alma veya rehin olarak kabul edilecek payların itibarî değer sayıları belirtilerek toplam itibarî değerleriyle söz konusu edilecek paylara ödenebilecek bedelin alt ve üst sınırının gösterilmesi ve her izin talebinde yönetim kurulunun, yasal şartların gerçekleştiğini belirtmesi gerekmektedir. b) Şirketin edineceği kendi hisse senetlerinin bedelleri düşüldükten sonra kalan şirket net aktifi, en az esas veya çıkarılmış sermaye ile kanun ve esas sözleşme uyarınca dağıtılmasına izin verilmeyen yedek akçelerin toplamı kadar olmalıdır. 16 c) Şirketler, sadece bedellerinin tümü ödenmiş bulunan payları edinebilirler. Şu kadar ki, şirketlerin, bedelleri tamamen ödenmiş olması şartı ile kendi hisse senetlerini ivazsız (bedelsiz) olarak edinebilmesi de mümkündür. ç) Şirketler, kendi hisse senetlerini satın almak üzere üçüncü kişilere avans, ödünç veya teminat veremezler. 6102 sayılı Kanunun 381’inci maddesinde anonim şirketlerde kendi hisse senetlerinin edinilmesi ya da rehin alınmasında genel kuruldan izin alınması gerekmeyen (istisna) haller düzenlenmiştir. Anılan maddenin birinci fıkrasında, bir anonim şirketin, yakın ve ciddi bir kayıptan kaçınmak için gerekli olduğu takdirde, kendi paylarını genel kurulun yetkilendirme kararı olmadan da edinebileceği belirtilmiştir. Ancak, bu durumda da yönetim kuruluna, şirketin kendi hisse senetlerini edinmesinin sebebini ve amacını, iktisap edilen payların itibari değerleri toplamını, sermayenin ne kadarını temsil ettiğini, bedelini ve ödeme şartlarını bir rapor halinde ilk genel kurul toplantısında ortakların bilgisine sunma yükümlülüğü getirilmiştir. Aynı Kanunun 382’nci maddesinde ise yukarıda açıklanan tüm şartların istisna olduğu ve aranmayacağı haller düzenlenmiştir. Anılan maddeye göre bir anonim şirket; a) Sermayenin azaltılması nedeniyle yapıyorsa, b) Külli halefiyetin (miras) gereği ise, c) Bir kanuni satın alma yükümlülüğünden doğuyorsa, ç) Bedellerinin tümünün ödenmiş olması şartı ile cebri icradan, bir şirket alacağının tahsili amacına yönelikse, d) Kendisi bir menkul kıymet şirketi ise 379’ncu maddede belirtilen %10’luk sınıra, genel kurul kararına ve net aktife sahip olma şartlarına bağlı olmaksızın kendi paylarını edinebilir. Kanunun 384’üncü maddesinde, şirketin kendi hisse senetlerini, külli halefiyet (miras) gereği, kanundan kaynaklanan satın alma yükümlülüğü nedeniyle, bedellerinin tümünün ödenmiş olması şartı ile cebri icradan, bir şirket alacağının tahsili amacıyla ya da bedellerinin tamamı ödenmiş olmak şartıyla bedelsiz (ivazsız) olarak edinmiş olması halinde, %10 sınırını aşmasa bile herhangi bir kayba yol açmadan devirleri mümkün olur olmaz ve her durumda edinme tarihlerinden itibaren 3 yıl içinde, yukarıda açıklanan hükümlere aykırı olarak edinilen ya da rehin olarak alınan payların ise edinme tarihinden itibaren en geç altı ay içerisinde elden çıkarılacağı veya rehinin kaldırılacağı, üç yıl veya altı ay içinde elden çıkarılamayan payların ise sermayenin azaltılması yoluyla hemen yok edileceği düzenlenmiştir. Kontrol Listesi 4.2.5.1. Şirketin, ilgili mevzuat kapsamında kendi hisse senetlerini satın almış olması halinde, sahip olduğu hisse senetlerinin itibari değerini Özsermayeden İndirilecek Kalemler içinde dikkate almakta mıdır? (E) 4.2.6. İştirak, Bağlı Ortaklık ve Bağlı Menkul Kıymetler ile Müşterek Yönetime Tabi Teşebbüsler Yönetmeliğe göre sigorta, reasürans ve emeklilik şirketlerinin, iştirakleri, bağlı ortaklıkları, bağlı menkul kıymetleri ve müşterek yönetime tabi teşebbüsleri arasında yer alan 17 diğer sigorta, reasürans ve emeklilik şirketlerinin (Tarım Sigortaları Havuzu ve Emeklilik Gözetim Merkezi hariç) ödenmiş sermayelerinin ortaklık payları ile çarpılması sonucunda bulunan tutarın kendi özsermayelerinin hesaplanmasında bir indirim kalemi olarak dikkate alınması gerekmektedir. Ülkemizde faaliyet gösteren sigorta, reasürans ve emeklilik şirketlerinin tamamı sermaye yeterlilik hesabı yapmak ve sermaye yeterliliğine sahip olmak zorunda olduklarından, anılan hüküm ile aynı sermaye ya da kaynağın birden fazla şirketin sermaye yeterlilik hesabına mükerrer şekilde dahil edilmesinin önlenmesi amaçlanmaktadır. Şirketlerin özsermayesinden indirilecek olan iştirakler, bağlı ortaklıklar, bağlı menkul kıymetler ve müşterek yönetime tabi teşebbüs niteliğindeki diğer sigorta, reasürans ve emeklilik şirketlerinin ödenmiş sermayelerindeki payları aşağıda gösterildiği gibi hesaplanır: X Sigorta AŞ Sermaye yeterliliği hesabı yapılan sigorta şirketini, Y Emeklilik AŞ X sigorta şirketinin %r oranında sermayesine ortak olduğu emeklilik şirketini, CY Y emeklilik şirketinin ödenmiş sermaye tutarını, göstermekte ise X sigorta şirketinin sermaye yeterliliğine esas özsermayesi hesaplanırken; Y emeklilik şirketinin ödenmiş sermayesi ile X sigorta şirketinin ortaklık payının çarpılması suretiyle bulunan tutarın (CY * %r), X sigorta şirketinin özsermayesinden indirilmesi gerekmektedir. Böylece, Y emeklilik şirketinin ödenmiş sermayesinde yer alan CY * %r tutarı Y emeklilik şirketinin sermaye yeterliğinin hesaplanmasında özkaynak unsuru olarak dikkate alınmış iken, aynı tutarın X sigorta şirketinin sermaye yeterliliğinin hesaplanmasında özkaynak unsuru olarak dikkate alınması önlenmiş olacaktır. Yukarıda verilen örnek sayısallaştırılırsa; X sigorta şirketinin Y sigorta şirketinde %60 (r=60) oranında paya sahip olduğu ve Y şirketinin ödenmiş sermayesinin 50.000.000 TL (CY =50.000.000 TL) olduğu varsayılırsa, bu durumda X şirketinin özsermayesinden düşülmesi gereken tutar (CY * %r) 50.000.000 TL * %60 = 30.000.000 TL olarak hesaplanacaktır. Sigorta, reasürans ve emeklilik şirketlerinin diğer sigorta, reasürans ve emeklilik şirketlerinin ödenmiş sermayelerinde sahip oldukları ortaklık paylarının indirilmesinde, ortaklık paylarının büyüklüğünün, diğer bir ifade ile ortak olunan şirketin bağlı menkul kıymet, iştirak, müşterek yönetime tabi teşebbüs veya bağlı ortaklık niteliğinde olmasının bir önemi bulunmamaktadır. Ortaklık payı %100 de olsa, %1 de olsa söz konusu indirimin yapılması gerekmektedir. Sigorta, reasürans ve emeklilik şirketlerinin yurtiçindeki diğer sigorta, reasürans ve emeklilik şirketlerinin ödenmiş sermayelerindeki ortaklık paylarının indirilmesinde, ortaklık payı (yüzde oran) ile ortak olunan şirketin ödenmiş sermayesi çarpılmak suretiyle bulunacak tutar dikkate alınmaktadır. Satın alma değerinin hisse senetlerinin nominal değerinden farklı olması ya da satın alma sonrasındaki gelişmeler nedeniyle sermaye yeterliliğine konu sigorta, reasürans ve emeklilik şirketinin kendi kayıtlarında yer alan ortaklık tutarı ile sermayesine iştirak edilen sigorta, reasürans ve emeklilik şirketinin ödenmiş sermayesinin ortaklık payı ile çarpılması suretiyle bulunan tutar çoğunlukla farklı olmaktadır. Bu durumda, sermaye yeterliliği hesabı yapılan şirketin kayıtlarında yer alan tutar değil, sermaye yeterliliği hesabı yapılan şirketin ortaklık payı ile ortak olduğu şirketin ödenmiş sermayesinin çarpılması suretiyle bulunan tutar özsermaye hesabında bir indirim kalemi olarak dikkate alınır. 18 Sigorta, reasürans ve emeklilik şirketlerinin özsermayelerinin hesabında, hem yurt içinde hem de yurtdışında kurulu olan diğer sigorta, reasürans ve emeklilik şirketlerindeki ortaklık payları indirim kalemi olarak dikkate alınır. Diğer yandan, sigorta, reasürans ve emeklilik şirketlerinin Borsa İstanbul AŞ üzerinden satın aldıkları diğer sigorta, reasürans ve emeklilik şirketlerine ait hisse senetleri için özsermayelerinden herhangi bir indirim yapılmaz. Ancak, satın alınan hisse senetlerinin Borsada kotasyon (liste) dışına çıkartılması halinde, sahip olunan hisse senetlerinin alım-satım amaçlı finansal varlık niteliğini kaybetmesi, ortaklık durumunun bağlı menkul kıymet veya iştirak niteliğine dönüşmesi ve Borsada kotasyona alınmadan Borsada tekrar satışının mümkün olmaması nedeniyle, yukarıda yer alan açıklamalar dahilinde sermaye yeterliliği hesabında özsermayeden indirilecek kalem olarak dikkate alınır. Sigorta ve emeklilik şirketlerinin Tarım Sigortaları Havuzu İşletmesi AŞ ile Emeklilik Gözetim Merkezi AŞ’de sahip oldukları paylar özsermayelerinden indirilmez. Kontrol Listesi 4.2.6.1. Şirketin, iştirakleri, bağlı ortaklıkları, bağlı menkul kıymetleri ve müşterek yönetime tabi teşebbüsleri arasında sigorta, reasürans ve emeklilik şirketleri (Tarım Sigortaları Havuzu ve Emeklilik Gözetim Merkezi hariç) yer almakta mıdır? (E/H) 4.2.6.2. Şirketin, iştirakleri, bağlı ortaklıkları, bağlı menkul kıymetleri ve müşterek yönetime tabi teşebbüsleri arasında sigorta, reasürans ve emeklilik şirketleri (Tarım Sigortaları Havuzu ve Emeklilik Gözetim Merkezi hariç) yer almakta ise ortaklık payı ile ortak olunan şirketin ödenmiş sermayesinin çarpılması sonucunda bulunan tutar, özsermayesinin hesabında indirim kalemi olarak dikkate alınmakta mıdır? (E) 4.2.6.3. Şirketin özsermayesinin hesabında, hem yurt içinde hem de yurtdışında kurulu olan diğer sigorta, reasürans ve emeklilik şirketlerindeki ortaklık payları indirim kalemi olarak dikkate alınmakta mıdır? (E) 4.2.6.4. Şirket, Borsa İstanbul AŞ üzerinden satın aldığı diğer sigorta, reasürans ve emeklilik şirketlerine ait hisse senetleri için özsermayesinden indirim yapmakta mıdır? (H) 4.2.6.5. Şirket, Borsadan satın aldığı hisse senetlerini kotasyon (liste) dışına çıkarttığında özsermayesinden indirim kalemi olarak dikkate almakta mıdır? (E) 4.2.7. Müsteşarlıkça Belirlenecek Diğer Kalemler Yönetmelikte, Müsteşarlıkça belirlenecek diğer kalemler de özsermayeden indirilecek kalemler arasında sayılmıştır. Ancak, halen Müsteşarlık tarafından belirlenmiş özsermayeden indirilecek bir kalem bulunmamaktadır. Özsermayeden indirilecek kalemler özel durumlarda bir sigorta, reasürans ve emeklilik şirketi ile ilgili olarak belirlenebileceği gibi sektörel düzeyde de bazı kalemler olarak belirlenebilir. Müsteşarlık tarafından açıklanan şekilde özsermayeden indirilecek bir kalemin belirlenmesi halinde anılan hesap tutarı da sermaye yeterliliğine konu şirketin özsermayesinde bir indirim kalemi olarak dikkate alınır. Kontrol Listesi 19 4.2.7.1. Müsteşarlıkça sermaye yeterliliği hesabında özsermayeden indirilebilecek ilave hesapların belirlenmiş olması halinde, şirket, Müsteşarlıkça belirlenen hesaplara Özsermayeden İndirilecek Kalemler arasında yer vermekte ve özsermayeden indirilmekte midir? (E) BÖLÜM 5 GEREKLİ ÖZSERMAYENİN HESAPLANMASI Sigorta, reasürans ve emeklilik şirketlerinin mevzuata göre hesaplanan özsermayeleri gerekli özsermaye tutarından düşük olamaz. Gerekli özsermaye tutarı Yönetmeliğin 7’nci maddesinde düzenlenen birinci yöntem ile 8’inci maddesinde düzenlenen ikinci yöntem sonucu hesaplanan tutarlardan yüksek olandır. (Yönetmelik - Md. 6) 5.1. Birinci Yönteme Göre Gerekli Özsermaye Birinci yönteme göre gerekli özsermaye; hayat dışı sigorta grubu branşları, hayat sigorta grubu branşları ve emeklilik branşı için ayrı ayrı hesaplanan tutarların toplamıdır. (Yönetmelik - Md. 7/1) Gerekli özsermaye tutarı, a) Sağlık, hastalık ve ferdi kaza branşları da dahil olmak üzere hayat dışı sigorta grubu branşlarında prim ve hasar esasına göre bulunan tutarlardan yüksek olanını, b) Hayat sigorta grubu branşlarında (yaşama ihtimaline bağlı sigortalar, vefat sigortası, karma sigorta, prim iadeli hayat sigortası, evlilik ve doğum sigortası ve yıllık gelir sigortası gibi sigortalardan ünite bazlı sigortalar dışında kalan sigorta türleri için) ise yükümlülüğe ve riske ilişkin hesaplanan tutarların toplamını, c) Emeklilik branşında ise devlet katkısı dahil bireysel emeklilik hesaplarındaki birikim tutarına göre belirlenen tutarı ifade eder. (Yönetmelik - Md. 7/2,5,6) Hayat ve hayat dışı sigorta grupları ile emeklilik branşlarının birden fazlasında aynı anda faaliyet gösteren şirketler için birinci yönteme göre gerekli özsermaye tutarı, söz konusu branşlar için ayrı ayrı hesaplanan tutarların toplamından oluşmaktadır. 5.1.1. Hayat Dışı Branşlar İçin Gerekli Özsermaye Hayat dışı sigorta grubu branşları için gerekli özsermaye tutarı, sermaye yeterliliğine esas tarih itibariyle son bir yıllık prim üretimi ile son üç yılda gerçekleşen hasarların ortalamasına dayanılarak hesaplanmaktadır. Ancak, kredi ve tarım sigortaları için hesaplamalarda son yedi yılda gerçekleşen hasarların ortalaması esas alınmaktadır. (Yönetmelik - Md. 7/2) 5.1.1.1. Prim Esasına Göre Gerekli Özsermaye Prim esasına göre gerekli özsermaye, sermaye yeterlilik hesabına esas tarih itibariyle (31 Aralık veya 30 Haziran) son bir yıllık süre içinde, vergi ve harçlar hariç brüt yazılan primlerden fesih ve iptaller düşüldükten sonra kalan tutarın 95 milyon TL’ye kadar olan kısmının %18, 95 milyon TL’yi aşan kısmının ise %16 ile çarpılması sonucu bulunan 20 tutarların toplamının; sermaye yeterliliği hesabına esas tarih itibariyle son üç yıllık süre içinde şirket üstünde (konservasyon) kalan gerçekleşen hasar tutarının brüt gerçekleşen hasar tutarına oranı %50’den aşağı ise %50, yüksek ise hesaplanan oranla çarpılması sonucunda bulunan tutardır. (Yönetmelik - Md. 7/2-a) Hesaplamada, “Son bir yılda brüt yazılan primlerden (vergi ve harçlar hariç) fesih ve iptaller düşüldükten sonra kalan tutar” olarak, inceleme yapılan döneme bağlı olarak 01 Ocak – 31 Aralık veya 01 Temmuz – 30 Haziran arası dönem prim üretimi esas alınır. Aynı şekilde, son üç yıllık süre içinde şirket üstünde (konservasyon) kalan gerçekleşen hasar tutarının hesaplanmasında da aynı tarihler arası veriler dikkate alınır. Prim esasına göre gerekli özsermayenin hesabında, Sosyal Güvenlik Kurumu, Tarım Sigortaları Havuzu, Doğal Afet Sigortaları Kurumu ve Yeşil Kart Havuzu adına üretilen veya adı geçen kurum ve havuzlara devredilen primler şirket prim üretimi tutarına dahil edilmezler. Buna karşılık, adı geçen kurum ve havuzlardan reasürans yoluyla alınan primler şirketin prim üretimi tutarına dahil edilirler. Benzer şekilde, şirket üstünde (konservasyon) kalan gerçekleşen hasar tutarının brüt gerçekleşen hasar tutarına oranı hesaplanırken de, Sosyal Güvenlik Kurumu, Tarım Sigortaları Havuzu, Doğal Afet Sigortaları Kurumu ve Yeşil Kart Havuzu adına üretilen ya da anılan kurum ve havuzlara devredilen primler nedeniyle ortaya çıkan hasarlar dikkate alınmazken, adı geçen kurum ve havuzlardan reasürans yoluyla alınan primlere isabet eden hasarlar dikkate alınır. Prim esasına göre gerekli özsermaye tutarının hesaplanmasında kullanılan prim tutarı, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından saptanmış yıllık Üretici Fiyat Endeksindeki artış oranı dikkate alınarak Müsteşarlıkça artırılabilir. Bu durumda, yukarıda yer alan tutar (95 milyon TL) yerine Müsteşarlık tarafından belirlenen yeni tutar kullanılır. PRİM ESASINA GÖRE GEREKLİ ÖZSERMAYE HESABI (HDY1) Prim (p) A = Son Bir Yılda Brüt Yazılan Primlerden (Vergi ve Harçlar Hariç) Fesih ve İptaller Düşüldükten Sonra Kalan Tutar Son Bir Yılda Yazılan Brüt Primler (Vergi ve Harçlar Hariç) (SGK, DASK, TARSİM ve Yeşil Kart Pool'üne Devredilen Primler Hariç TARSİM ve Yeşil Kart Pool’ünden Alınan Primler Dahil) Son Bir Yılda Gerçekleşen Fesih ve İptaller B = Şirket Üzerinde Kalan Tazminat Tutarının Brüt Tazminat Tutarına Oranı Son Üç ve/veya Yedi Yılda Şirket Üzerinde Kalan Tazminat Tutarı Son Üç ve/veya Yedi Yılda Gerçekleşen Brüt Tazminat Tutarı (TL, %) 95.000.000 Prim Esasına Göre Gerekli Özsermaye (HDY1) A <= p ise P = (Ax0,18); A > p ise P = [(px0,18)+(A-p)x0,16] B <= 0,5 ise HDY1 = Px0,5; B > 0,5 ise HDY1 = PxB Kontrol Listesi 5.1.1.1.1. Hayat dışı branşlar için prim esasına göre gerekli özsermayenin hesabında, sermaye yeterliliğine esas tarih (31 Aralık veya 30 Haziran) itibariyle son bir yıl içinde vergi ve harçlar hariç brüt yazılan primlerden fesih ve iptaller düşüldükten sonra kalan tutar dikkate alınmakta mıdır? (E) 5.1.1.1.2. Brüt yazılan prim içinde vergi ve harçlar dikkate alınmakta mıdır? (H) 5.1.1.1.3. Güvence Hesabına ödenen %1’lik şirket payı, brüt yazılan prim içinde dikkate alınmakta mıdır? (E) 21 5.1.1.1.4. Brüt yazılan primlerden fesih ve iptaller düşülürken, sözleşmelerin yürürlükte kaldığı süreye isabet eden (sigorta ettirene iade edilmeyen) kısımları hariç tutulmakta (gerekli özsermayenin hesaplanmasında dikkate alınacak prim içinde yer almaya devam etmekte) mıdır? (E) 5.1.1.1.5. Son bir yıl içindeki prim üretimi hesaplanırken, brüt yazılan primlerden Sosyal Güvenlik Kurumu, Tarım Sigortaları Havuzu, Doğal Afet Sigortaları Kurumu ve Yeşil Kart Havuzuna devredilen primler düşülmekte, buna karşılık adı geçen kurumlardan reasürans yoluyla alınan primler ilave edilmekte midir? (E) 5.1.1.1.6. Gerçekleşen hasarda şirket konservasyon oranının hesaplanmasında, sermaye yeterliliğine esas tarih (31 Aralık veya 30 Haziran) itibariyle son üç yıl içinde net gerçekleşen hasar tutarının brüt gerçekleşen hasar tutarına oranı dikkate alınmakta mıdır? (E) 5.1.1.1.7. Gerçekleşen hasarda konservasyon oranı hesaplanırken, Sosyal Güvenlik Kurumu, Tarım Sigortaları Havuzu, Doğal Afet Sigortaları Kurumu ve Yeşil Kart Havuzuna devredilen primlere isabet eden hasarlar indirilmekte (hariç tutulmakta), buna karşılık anılan kurumlardan reasürans yoluyla alınan primlere isabet eden hasarlar dahil edilmekte midir? (E) 5.1.1.1.8. Gerçekleşen hasar tutarının hesaplanmasında, muallâk tazminat karşılığı olarak dosya bazında ayrılan karşılık tutarlarının yanı sıra istatistikî hesaplamalar sonucu ayrılan karşılık tutarı ile dosya bazında hesaplanamayan endirekt hasarlar için ayrılan karşılık tutarları toplamı, diğer bir ifade ile bilançoya yansıyan nihai muallak tazminat karşılığı tutarı esas alınmakta mıdır? (E) 5.1.1.1.9. Son bir yıllık süreye ilişkin olarak hesaplanan yazılan prim tutarının, 95 milyon TL’ye kadar olan kısmı %18, bu tutarı aşan kısmı ise %16 ile çarpılmakta mıdır? (E) 5.1.1.1.10. Son bir yıllık süreye ilişkin hesaplanan yazılan primin %18 ve %16 oranları ile çarpılması sonucu bulunan tutar, son üç yıllık süre içinde şirket üstünde (konservasyon) kalan hasar tutarının brüt hasara oranı %50’den aşağı ise %50, yüksek ise bu oranla çarpılması suretiyle prim esasına göre gerekli özsermaye tutarı hesaplanmakta mıdır? (E) 5.1.1.2. Hasar Esasına Göre Gerekli Özsermaye Hasar esasına göre gerekli özsermaye, sermaye yeterlilik hesabına esas tarih itibariyle son üç yıllık sürede brüt ödenen hasarlara, son dönem (31 Aralık veya 30 Haziran) muallâk tazminatlar karşılığı (direkt ve endirekt işler için ayrılan dahil) eklenerek rücu yoluyla tahsil edilen hasar tazminatları ile içinde bulunulan yıl hariç olmak üzere üç yıl (kredi ve tarım sigortalarında yedi yıl) önce ayrılan muallâk tazminat karşılıkları düşüldükten sonra tespit edilen tutarın, yukarıda üç ve yedi yıl olarak belirtilen risk gruplarına göre 1/3 veya 1/7’si ayrılarak ilk 70 milyon TL’ye kadar olan kısmının %26, 70 Milyon TL’yi aşan kısmının ise %23 ile çarpılması sonucu bulunan tutarların toplamının, son üç yıllık sürede şirket üzerindeki (konservasyon) net hasar tutarının brüt hasar tutarına oranı %50’den aşağı ise %50, yukarı ise hesaplanan oranla çarpılması sonucunda bulunan tutardır. (Yönetmelik - Md. 7/2-b) Hesaplamada, son 3 veya 7 yıllık süre olarak, sermaye yeterliliği hesaplamasına esas dönem itibariyle önceki 3 veya 7 yıllık dönem esas alınacaktır. Son yıl muallâk tazminatlar karşılıkları olarak sermaye yeterliliği hesap tarihi itibariyle oluşan toplam muallâk tazminat karşılığı tutarı, içinde bulunulan yıl hariç olmak üzere 3 ve 7 yıl önce ayrılan muallâk tazminat karşılıkları olarak hesaplamaya esas tarihe göre 3 ve 7 yıl önceki bilânço tarihi itibariyle oluşmuş toplam muallâk tazminat karşılığı tutarı dikkate alınacaktır. Örneğin, 30/6/2016 tarihi itibariyle yapılan bir inceleme için 30/6/2013 veya 30/6/2009 tarihi itibariyle mevcut muallak tazminat karşılığı tutarı esas alınmalıdır. 22 Hasar esasına göre gerekli özsermaye hesabında, Sosyal Güvenlik Kurumu, Tarım Sigortaları Havuzu, Doğal Afet Sigortaları Kurumu ve Yeşil Kart Havuzuna devredilen primlere karşılık gelen hasarlar, şirketin gerçekleşmiş brüt hasar tutarına dahil edilmezler. Buna karşılık, adı geçen kurum ve havuzlardan reasürans yoluyla alınan primlere karşılık gelen hasarlar şirketin gerçekleşen brüt hasar tutarına dahil edilirler. Benzer şekilde, şirket üstünde (konservasyon) kalan gerçekleşen hasar tutarının brüt gerçekleşen hasar tutarına oranı hesaplanırken de, Sosyal Güvenlik Kurumu, Tarım Sigortaları Havuzu, Doğal Afet Sigortaları Kurumu ve Yeşil Kart Havuzu adına üretilen ya da anılan kurum ve havuzlara devredilen primler nedeniyle ortaya çıkan hasarlar dikkate alınmazken, adı geçen kurum ve havuzlardan reasürans yoluyla alınan primlere isabet eden hasarlar dikkate alınır. Hasar esasına göre gerekli özsermaye tutarının hesaplanmasında, başka şirketlerden devralınan portföyler dolayısıyla geçmiş üç yıllık veriye sahip olunamaması durumunda; portföyü devralan şirket, portföyünü devraldığı şirketin geçmiş verilerini kendi verileri ile konsolide ederek hesaplama yapabilir. (Yönetmelik - Md. 7/4) Hesaplamada, muallak tazminat karşılığı olarak dosya bazında tahakkuku yapılan muallak tazminat tutarlarının yanı sıra istatistiki hesaplamalar sonucu elde edilen tutarlar ile dosya bazında hesaplanamayan endirekt hasarlar için ayrılan karşılık tutarları toplamı, diğer bir ifade ile bilançoya yansıyan nihai karşılık tutarı esas alınır. Hasar esasına göre gerekli özsermaye tutarlarının hesaplanmasında kullanılan hasar tutarı, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından saptanmış yıllık Üretici Fiyat Endeksindeki artış oranı dikkate alınarak Müsteşarlıkça artırılabilir. Bu durumda, yukarıda yer alan tutar (70 milyon TL) yerine Müsteşarlık tarafından belirlenen yeni tutar kullanılır. TAZMİNAT ESASINA GÖRE GEREKLİ ÖZSERMAYE HESABI (HDY2) Tazminat (t) A = Son Üç Yıllık Sürede Brüt Ödenen Tazminatlar (Tarım ve Kredi Sigortalarında 7 Yıl) + Son Yıl Muallak Tazminat Karşılıkları (direkt ve endirekt işler için ayrılan dahil) - Rücu Yoluyla Tahsil Edilen Tazminatlar - İçinde Bulunulan Yıl Hariç Olmak Üzere Üç Yıl Önce Ayrılan Muallak Tazminat Karşılıkları (Tarım ve Kredi Sigortalarında Yedi Yıl Önce) Tarım ve Kredi Sigortaları Hariç Diğer Sigortalarda; (+) Son Üç Yıllık Sürede Ödenen Brüt Tazminatlar (+) Son Yıl Ayrılan Brüt Muallak Tazminat Karşılıkları (-) Rücu Yoluyla Tahsil Edilen Brüt Tutarlar (-) İçinde Bulunulan Yıl Hariç Olmak Üzere Üç Yıl Önce Ayrılan Brüt Muallak Tazm. Karş. Tarım ve Kredi Sigortalarında; (+) Son Yedi Yıllık Sürede Ödenen Brüt Tazminatlar (+) Son Yıl Ayrılan Brüt Muallak Tazminat Karşılıkları (-) Rücu Yoluyla Tahsil Edilen Brüt Tutarlar (-) İçinde Bulunulan Yıl Hariç Olmak Üzere Yedi Yıl Önce Ayrılan Brüt Muallak Tazm. Karş. B = Şirket Üzerinde Kalan Tazminat Tutarının Brüt Tazminat Tutarına Oranı Son Üç ve/veya Yedi Yılda Şirket Üzerinde Kalan Tazminat Tutarı Son Üç ve/veya Yedi Yılda Gerçekleşen Brüt Tazminat Tutarı Tazminat Esasına Göre Gerekli Özsermaye (HDY2) A <= t ise T = Ax0,26; A > t ise T = [(tx0,26)+(A-t)x0,23] B <= 0,5 ise HDY2 = Tx0,5; B > 0,5 ise HDY2 = TxB Kontrol Listesi 23 (TL, %) 70.000.000 5.1.1.2.1. Son üç yıl içinde gerçekleşen brüt hasar tutarı ve konservasyon oranı hesaplanırken, Sosyal Güvenlik Kurumu, Tarım Sigortaları Havuzu, Doğal Afet Sigortaları Kurumu ve Yeşil Kart Havuzuna devredilen primlere isabet eden hasarlar indirilmekte (hariç tutulmakta), buna karşılık anılan kurumlardan reasürans yoluyla alınan primlere isabet eden hasarlar dahil edilmekte midir? (E) 5.1.1.2.2. Hayat dışı branşlar için hasar esasına göre gerekli özsermayenin hesabında, sermaye yeterliliğine esas tarih (31 Aralık veya 30 Haziran) itibariyle son bir yıl içinde vergi ve harçlar hariç brüt yazılan primlerden fesih ve iptaller düşüldükten sonra kalan tutar dikkate alınmakta mıdır? (E) 5.1.1.2.3. Gerçekleşen hasar tutarı hesaplanırken, muallâk tazminat karşılığı olarak dosya bazında tahakkuku yapılan muallâk tazminat tutarlarının yanı sıra istatistikî hesaplamalar sonucu elde edilen tutarlar ile dosya bazında hesaplanamayan endirekt hasarlar için ayrılan karşılık tutarları toplamı, diğer bir ifade ile bilançoya yansıyan nihai karşılık tutarı esas alınmakta mıdır? (E) 5.1.1.2.4. Kredi ve tarım sigortaları hariç hayat dışı branşlar için gerekli özsermayenin hesabında, hesaplama esas tarih itibariyle son üç yılda gerçekleşen hasarların ortalamasına dayanılarak hesaplama yapılmakta mıdır? (E) 5.1.1.2.5. Kredi ve tarım sigortaları için hesaplamada, hesaplamaya esas tarih itibariyle son yedi yılda gerçekleşen hasarların ortalaması esas alınmakta mıdır? (E) 5.1.1.2.6. Hasar esasına göre gerekli özsermaye tutarının hesaplanmasında, son üç yıllık sürede brüt ödenen hasarlara, son dönem (30/06 veya 31/12) muallâk tazminatlar karşılığı (direkt ve endirekt işler için ayrılan dâhil) eklenerek rücu yoluyla tahsil edilen hasar tazminatları ile içinde bulunulan yıl hariç olmak üzere üç yıl (kredi ve tarım sigortalarında yedi yıl) önce ayrılan muallâk tazminat karşılıkları düşüldükten sonra tespit edilecek tutar, Şirket kayıtlarına uygun olarak ve doğru şekilde tabloya aktarılmakta mıdır? (E) 5.1.1.2.7. Hasar esasına göre gerekli özsermayenin hesaplanmasında, bir önceki kontrol sorusunda (5.1.1.2.6.) açıklanan şekilde bulunan tutar, üç ve yedi yıl olarak belirtilen risk gruplarına göre 1/3 veya 1/7’si ayrılarak ilk 70 milyon TL’ye kadar olan kısmının %26, 70 milyon TL’yi aşan kısmının ise %23 ile çarpılması sonucu bulunan tutarların toplamının, son üç yıllık sürede şirket üzerinde kalan net hasar tutarının brüt hasar tutarına oranı % 50’den aşağı ise %50, yukarı ise bulunan oranla çarpılmakta mıdır? (E) 5.1.1.2.8. Hesaplamada, “son üç veya yedi yıllık süre” olarak, inceleme dönemine bağlı olarak 31/12 veya 30/06 olarak belirlenen dönemden önceki 3 veya 7 yıl esas alınmakta mıdır? (E) 5.1.1.2.9. Hesaplamada, “son yıl muallâk tazminat karşılıkları” olarak inceleme dönemine bağlı olarak 31/12 veya 30/06 olarak belirlenen dönem sonu itibariyle oluşan toplam muallâk tazminat karşılığı tutarı esas alınmakta mıdır? (E) 5.1.1.2.10. Hesaplamada, “içinde bulunulan yıl hariç olmak üzere 3 veya 7 yıl önce ayrılan muallâk tazminat karşılıkları” olarak hesaplamaya esas tarihe bağlı olarak 31/12 veya 30/06 olarak belirlenen dönem itibariyle 3 veya 7 yıl önceki bilânço tarihi itibariyle oluşmuş toplam muallâk tazminat karşılığı tutarı dikkate alınmakta mıdır? Örneğin, 30/6/2016 tarihi itibariyle yapılan bir inceleme için 30/6/2013 veya 30/6/2009 tarihi itibariyle mevcut muallâk tazminat karşılığı tutarı esas alınmakta mıdır? (E) 5.1.1.2.11. Hasar esasına göre gerekli özsermaye tutarının hesaplanmasında, başka şirketlerden devralınan portföyler dolayısıyla geçmiş üç veya yedi yıllık veriye sahip olunamaması durumunda; portföyü devralan şirket, portföyünü devraldığı şirketin geçmiş verilerini kendi verileri ile konsolide ederek hesaplama yapmakta mıdır? (E) Yapmış ise yapılan hesaplamada kullanılan veriler şirket kayıtlarına uygun veriler midir? (E) 5.1.1.2.12. Hasar esasına göre yapılan hesaplamada, muallâk tazminat karşılığı olarak dosya bazında tahakkuku yapılan muallâk tazminat tutarlarının yanı sıra istatistikî 24 hesaplamalar sonucu elde edilen tutarlar ile dosya bazında hesaplanamayan endirekt hasarlar için ayrılan karşılık tutarları toplamı, diğer bir ifade ile bilançoya yansıyan nihai karşılık tutarı esas alınmakta mıdır? (E) 5.1.2. Hayat Branşı İçin Gerekli Özsermaye Hayat sigorta grubu branşları için gerekli özsermaye tutarı, yükümlülük ve risk esasına göre bulunan tutarların toplamından oluşmaktadır. (Yönetmelik - Md. 7/6). a) Yükümlülük Esasına Göre Gerekli Özsermaye: Hayat matematik karşılığı (direkt ve endirekt işler dahil) ile bir yıllık hayat sigortaları için ayrılan kazanılmamış primler karşılığının toplamının %4’ünün, son bir yıl için ayrılan net matematik karşılıklar ile son bir yılda bir yıllık hayat sigortaları için ayrılan net kazanılmamış primler karşılığı toplamının, brüt matematik karşılıklar ile bir yıllık hayat sigortaları için ayrılan brüt kazanılmamış primler karşılığı toplamına oranı %85’ten düşük ise %85, yüksek ise bulunan oranla çarpılması sonucunda elde edilen tutardır (Yönetmelik - Md. 7/5-a). Yükümlülük esasına göre gerekli özsermayenin hesaplanmasında, kazanılmamış primler karşılığı ile matematik karşılıklarla ilgili olarak sermaye yeterliliğine esas tarih itibariyle geriye dönük olarak bir yıllık süre dikkate alınmaktadır. b) Risk Esasına Göre Gerekli Özsermaye: Ölüm halinde sigortalıya ödenecek meblağdan matematik karşılıklar ile kazanılmamış primler karşılığının düşülmesi sonucunda bulunan risk kapitalinin süresi; 1) azami üç yıla kadar olanların %0,1’i, 2) üç yıldan fazla beş yıldan az olanların %0,15’i, 3) beş yıldan fazla olanların %0,3’ünün toplamının, son bir yıldaki reasürans devirlerinden sonraki toplam risk kapitalinin reasürans devirlerinden önceki toplam risk kapitaline oranı %50’den düşük ise %50, yüksek ise bulunan oranı kadarıdır (Yönetmelik - Md. 7/5-b). Risk esasına göre gerekli özsermayede, ölüm halinde sigortalıya ödenecek meblağdan matematik karşılıklar ile kazanılmamış primler karşılığının düşülmesi sonucunda bulunan risk kapitalinin süresi hesaplanırken, sermaye yeterliliğine esas tarih itibariyle kalan süreler dikkate alınmaktadır. HAYAT BRANŞI İÇİN GEREKLİ ÖZSERMAYE HESABI (HY) M = [Ayrılan Toplam Matematik Karşılıklar (direkt ve endirekt işler) ile Bir Yıllık Hayat Sigortaları İçin Ayrılan Kazanılmamış Primler Karşılığı Toplamı] Mt = Son Bir Yıl İçin Ayrılan Matematik Karşılıklar ile Bir Yıllık Hayat Sigortaları İçin Ayrılan Kazanılmamış Prim Karşılığının Toplamı Ms = Mt Tutarından Reasürör Payı Düşüldükten Sonra Kalan Miktar Ms / Mt R1 = Sigorta Süresi Azami Üç Yıla Kadar Olan (Üç Yıl Dahil) Sigortalarda Ölüm Halinde Sigortalıya Ödenecek Tutardan Matematik Karşılığı ile Kazanılmamış Primler Karşılığı Düşüldükten Sonra Kalan Tutar R2 = Sigorta Süresi Üç Yıldan Fazla Beş Yıldan Az Olan (Beş Yıl Dahil) Sigortalarda Ölüm Halinde Sigortalıya Ödenecek Tutardan Matematik Karşılığı ile Kazanılmamış Primler Karşılığı Düşüldükten Sonra Kalan Tutar 25 (TL, %) R3 = Sigorta Süresi Beş Yıldan Fazla Olan Sigortalarda Ölüm Halinde Sigortalıya Ödenecek Tutardan Matematik Karşılığı ile Kazanılmamış Primler Karşılığı Düşüldükten Sonra Kalan Tutar Rt = Reasürans Devirlerinden Önceki Risk Kapitali Rs = Rt Tutarından Reasürör Payı Düşüldükten Sonra Kalan Risk Kapitali Rs / Rt Yükümlülüğe İlişkin Sonuç (HY1) Ms/Mt <= 0,85 ise HY1 = Mx0,04x0,85; Ms/Mt > 0,85 ise HY1 = Mx0,04x(Ms/Mt) Riske İlişkin Sonuç (HY2) Rs/Rt <= 0,5 ise HY2 = ((R1x0,001)+(R2x0,0015)+(R3x0,003))x0,5; Rs/Rt > 0,5 ise HY2 = ((R1x0,001)+(R2x0,0015)+(R3x0,003))x(Rs/Rt) HAYAT BRANŞI İÇİN GEREKLİ ÖZSERMAYE (HY = HY1+HY2 ) Kontrol Listesi 5.1.2.1. Hayat branşı için gerekli özsermaye tutarının hesaplanmasında yükümlülük ve risk esasına göre bulunan tutarların toplamı dikkate alınmakta mıdır? (E) 5.1.2.2. Yükümlülük esasına göre hesaplamada, sermaye yeterliliğine esas tarih itibariyle şirket kayıtlarında yer alan hayat matematik karşılığı (direkt ve endirekt işler dâhil) ile bir yıllık hayat sigortaları için ayrılan kazanılmamış primler karşılığının toplamının %4’ü dikkate alınmakta mıdır? (E) 5.1.2.3. Yükümlülük esasına göre hesaplamada, hayat matematik karşılıkları ile yıllık hayat sigortaları için ayrılan kazanılmamış primler karşılığı toplamının %4'ü, sermaye yeterliliğine esas tarih itibariyle son bir yıl için ayrılan net matematik karşılıklar ile son bir yılda bir yıllık hayat sigortaları için ayrılan net kazanılmamış primler karşılığı toplamının, brüt matematik karşılıklar ile bir yıllık hayat sigortaları için ayrılan brüt kazanılmamış primler karşılığı toplamına oranı %85’ten düşük ise %85, yüksek ise bulunan oranla çarpılmakta mıdır? (E) 5.1.2.4. Risk esasına göre hesaplamada, sermaye yeterliliğine esas tarih itibariyle şirket kayıtlarında yer alan, ölüm halinde sigortalıya ödenecek meblağdan matematik karşılıklar ile kazanılmamış primler karşılığının düşülmesi sonucu bulunan risk kapitali tutarı dikkate alınmakta mıdır? (E) 5.1.2.5. Risk esasına göre hesaplamada, risk kapitalinden, sermaye yeterliliğine eass tarih itibariyle; i- Sigorta süresi azami üç yıla kadar olanların %0,1 ii- Sigorta süresi üç yıldan fazla beş yıldan az olanların %0,15 iii- Sigorta süresi beş yıldan fazla olanlar için %0,3 oranları çarpılarak hesaplama yapılmakta mıdır? (E) 5.1.2.6. Sermaye yeterliliğine esas tarih itibariyle son bir yılda yapılan reasürans devirlerinden sonraki toplam risk kapitalinin reasürans devirlerinden önceki toplam risk kapitaline oranı şirket tarafından doğru olarak hesaplanmakta mıdır? (E) 5.1.2.7. Risk kapitaline sigorta süresinin vadesine göre belirlenen oranların çarpılması suretiyle bulunan tutarların toplamı, son bir yıldaki reasürans devirlerinden sonraki toplam risk kapitalinin reasürans devirlerinden önceki toplam risk kapitaline oranı %50’den düşük ise %50, yüksek ise bulunan oranla çarpılması suretiyle risk esasıan göre gerekli özsermaye hesaplanmakta mıdır? (E) 5.1.3. Emeklilik Branşı İçin Gerekli Özsermaye 26 Emeklilik branşı için gerekli özsermaye tutarı bireysel emeklilik hesaplarındaki birikimlerin %0,5’dir. (Yönetmelik - Md. 7/6) Bireysel emeklilik hesaplarındaki birikim tutarına devlet katkısı birikim tutarı da dahildir. Bireysel emeklilik hesaplarındaki birikimler, sermaye yeterliliğine esas tarih itibariyle mevcut birikim tutarıdır. EMEKLİLİK BRANŞI (EY) Devlet Katkısı Dahil Bireysel Emeklilik Hesaplarındaki Birikim Tutarı (B) EMEKLİLİK BRANŞI İÇİN GEREKLİ ÖZSERMAYE (EY=B*0,005) Tutar (TL) Kontrol Listesi 5.1.3.1. Emeklilik branşı için gerekli özsermaye tutarının hesabında, sermaye yeterliliğine esas tarih itibariyle (31 Aralık veya 30 Haziran) şirket kayıtlarında yer alan bireysel emeklilik hesaplarındaki birikimler dikkate alınmakta mıdır? (E) 5.1.3.2. Bireysel emeklilik hesaplarındaki birikim tutarı olarak, katılımcı, işveren veya sponsor tarafından ödenen katkı payları üzerinden oluşan birikim tutarı (yatırıma yönlendirilen tutar + getirisi) ile devlet katkısı tutarı (yapılan devlet katkısı + getirisi) toplamı dikkate alınmakta mıdır? (E) 5.1.3.3. Emeklilik branşı için gerekli özsermaye tutarının hesaplanmasında, sermaye yeterliliğine esas tarih itibariyle mevcut bireysel emeklilik hesaplarındaki birikimler %0,5 oranı ile çarpılmakta mıdır? (E) 5.2. İkinci Yönteme Göre Gerekli Özsermaye İkinci yönteme göre gerekli özsermaye; Aktif riski, Reasürans riski, Aşırı prim artışı riski, Muallâk tazminat karşılığı riski, Yazım riski ve Kur riski hesabı sonucunda bulunan tutarların toplamıdır. (Yönetmelik - Md. 8/1) Müsteşarlık, belirleyeceği esaslar çerçevesinde Yönetmelikte geçen oran ve tutarları %50’sine kadar (%50 dâhil) artırabilir veya azaltabilir. (Yönetmelik - Md. 8/12) Bu durumda, Müsteşarlıkça belirlenen yeni oran ve tutarlar hesaplamada dikkate alınır. 5.2.1. Aktif Riski 5.2.1.1. Aktif Riski İçin Uygulanan Katsayılar Aktif riski için gerekli özsermayenin hesaplanmasında, hesaplama dönemi itibariyle şirket bilançosunda yer alan aktif hesap kalemleri aşağıdaki tabloda belirtilen risk ağırlıkları ile çarpılmak suretiyle gerekli özsermaye tutarı bulunmaktadır. (Yönetmelik - Md. 8/2) AKTİF RİSKİ (AR) a) Kasa (Alınan Çekler ile Diğer Nakit ve Nakit Benzeri Kıymetler dahil) b) Bankalardaki mevduat ile katılım bankalarındaki özel cari hesaplar ve katılma hesapları (Ödenen primlere (bireysel emeklilik katkı payları hariç) ilişkin kredi kartı bloke hesapları dâhil) (Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri dahil) i- Topluluk dışı banka ve katılım bankalarındaki mevduat, cari hesap ve katılma hesapları ii- Topluluk içi banka ve katılım bankalarındaki mevduat, cari hesap ve katılma hesapları c) Borçlanma araçları ve kira sertifikaları 27 Risk Ağırlığı 0,0000 0,0100 0,0300 ç) d) e) f) g) ğ) h) ı) i) i- Devlet borçlanma araçları (eurobond dahil) ile Hazine Müsteşarlığı varlık kiralama şirketince ihraç edilen kira sertifikaları ii- Müsteşarlıkça belirlenecek kalkınma bankalarınca ihraç edilen borçlanma araçları iii- Topluluk dışı bankalarca ihraç edilen borçlanma araçları ile kaynak kuruluşu bankalar olan varlık kiralama şirketlerince ihraç edilen kira sertifikaları iv- Topluluk dışı bankalar haricindeki kuruluşlarca ihraç edilen özel sektör borçlanma araçları ile kaynak kuruluşu bankalar olmayan varlık kiralama şirketlerince ihraç edilen kira sertifikaları v- Topluluk içi kuruluşlarca ihraç edilen özel sektör borçlanma araçları ile topluluk içi varlık kiralama şirketlerince ihraç edilen kira sertifikaları Devlet borçlanma araçları karşılığında yapılan ters repo işlemlerinden alacaklar Pay senetleri i- BIST 30 endeksinde yer alan topluluk dışı pay senetleri ii- BIST endeksinde yer alan topluluk dışı diğer pay senetleri (BIST 30 endeksinde yer alanlar hariç) iii- BIST’te işlem görmeyen topluluk dışı pay senetleri iv- Topluluk içi pay senetleri (BIST’te işlem gören ve görmeyenlerin tamamı) Menkul kıymet yatırım fonları katılma belgeleri i- Kamu borçlanma araçları fonları ii- Para piyasası fonları iii- Özel sektör borçlanma araçları fonları ve hisse senedi fonları iv- Borsa yatırım fonları, girişim sermayesi yatırım fonları ve gayrimenkul yatırım fonları v- Diğer menkul kıymet yatırım fonları katılma belgeleri Bağlı menkul kıymetler, iştirakler, bağlı ortaklıklar ve müşterek yönetime tabi ortaklıklar Riskten korunma ve yatırım amaçlı türev araçlar i- Riskten korunma amaçlı türev araçlar ii- Yatırım amaçlı türev araçlar Diğer finansal varlıklar Krediler i- Topluluk içi krediler ii- Müsteşarlıkça belirlenecek kalkınma bankalarına verilen krediler iii- Krediler (Diğer) İkrazlar (Hayat) Sigortacılık ve emeklilik faaliyetlerinden vadesi gelmemiş alacaklar (E-F) (Banka Garantili Kredi Kartı Alacakları ile Saklayıcı şirketten alacaklar hariç) A- Sigortacılık ve emeklilik faaliyetlerinden vadesi gelmemiş brüt alacaklar B- Aracılara komisyon borçları C- İlişkili reeskont tutarları D- Sigortacılık ve bireysel emeklilik faaliyetlerinden alacaklar karşılığı (Saklayıcı şirketten alacaklar için ayrılanlar hariç) E- Net alacak tutarı (A-(B+C+D)) F- Sigortacılık ve emeklilik faaliyetlerinden alacakların teminatlı olan kısmı (i+…+vii) i- Nakit ii- Mevduat iii- Kira sertifikası iv- Banka teminat mektubu v- Devlet borçlanma senetleri vi- Kabul edilir gayrimenkul teminatlarının % 30'u vii- Kefalet sigortası bedeli 0,0000 0,0000 0,0500 0,1000 0,2000 0,0000 0,0500 0,1000 0,2500 0,2000 0,0500 0,1000 0,1500 0,2000 0,2500 0,1500 0,1000 0,3000 0,1500 0,0000 0,1500 0,0000 0,2500 j) Emeklilik şirketlerinin saklayıcı şirketten olan alacakları (karşılıklar düşülmüş olarak) 0,0050 k) Sigortacılık ve emeklilik faaliyetlerinden (vadesi gelmemiş) alacaklar (Banka Garantili Bloke Prim Alacakları hariç, Aracılara borçlar, Ayrılan karşılıklar ve İlişkili reeskont tutarları düşülmüş olarak) (Vadeye göre ek risk katsayısı uygulaması) i- Vadesine 1- 90 gün olan alacaklar (Teminatlı kısım düşülmüş olarak) ii- Vadesine 91-180 gün olan alacaklar (Teminatlı kısım düşülmüş olarak) 0,0050 0,0150 28 iii- Vadesine 181-270 gün olan alacaklar (Teminatlı kısım düşülmüş olarak) iv- Vadesine 271-360 gün olan alacaklar (Teminatlı kısım düşülmüş olarak) v- Vadesine 360 günden fazla olan alacaklar (Teminatlı kısım düşülmüş olarak) l) Reasürans faaliyetlerinden alacaklar ve depolar (vadesi gelmemiş) m) İlişkili taraflardan alacaklar n) Bilançodaki cari ve cari olmayan diğer alacaklar hesap kalemleri o) Muaccel hale gelmiş (vadesi geçmiş) alacaklar (ayrılan karşılıklar ve alınan teminatlar düşülmüş olarak) i- Vadesini 1-60 gün geçenler ii- Vadesini 60 günden fazla geçenler p) Yatırım amaçlı gayrimenkuller r) Kullanım amaçlı gayrimenkuller (Kullanılmayıp gelir elde edilenler yatırım amaçlı gayrimenkul olarak kabul edilir) o) Diğer Aktifler (Gelecek aylar ve yıllar ihtiyacı stoklar, iş avansı, personele verilen avanslar, gayrimenkuller hariç olmak üzere maddi varlıklar, maddi olmayan varlıklar ve yukarıda sayılmayan diğer aktifler) (Ertelenmiş üretim ve komisyon giderleri ile bireysel emeklilik katkı paylarına ilişkin kredi kartı bloke hesapları hariç) ö) Faiz oranlarında 50 baz puan artış olması durumunda menkul kıymet portföyünde oluşacak değer düşüklüğü tutarı 0,0500 0,1200 0,2000 0,1500 0,2000 0,2000 0,2550 1,0000 0,2000 0,0500 0,1500 1,0000 Şirketin sermaye yeterliliğine esas tarih itibariyle bilançosunda mevcut Finansal Varlıklar ile Riski Sigortalılara Ait Finansal Yatırımlara uygulanacak risk katsayısının tespitinde aşağıdaki hususlar dikkate alınır. Finansal Varlıklar ile Riski Sigortalılara Ait Finansal Yatırımlar edinilme amaçlarına göre değil, finansal varlık türüne göre sınıflandırılır. Buna göre Finansal Varlıklar ile Riski Sigortalılara Ait Finansal Yatırımlar; 1) Borçlanma araçları ve kira sertifikaları, 2) Devlet borçlanma araçları karşılığında yapılan ters repo işlemlerinden alacaklar, 3) Pay senetleri, 4) Menkul kıymet yatırım fonları katılma belgeleri, 5) Bağlı menkul kıymetler, iştirakler, bağlı ortaklıklar ve müşterek yönetime tabi ortaklıklar, 6) Riskten korunma ve yatırım amaçlı türev araçlar 7) Diğer finansal varlıklar 8) Krediler başlıkları altında gruplandırılır. Yönetmeliğin 8’inci maddesinin onbirinci fıkrasında, özsermayeden indirilen kalemler için aktif riski hesaplaması yapılmayacağı düzenlenmiştir. Dolayısıyla, Aktif Riski için bağlı menkul kıymetler, iştirakler, bağlı ortaklıklar ve müşterek yönetime tabi ortaklıklar bakiyesi hesaplanırken, şirketin diğer sigorta, reasürans ve emeklilik şirketlerindeki ortaklık payları dikkate alınmaz (toplam tutardan indirilir). Şirketin kendi hisse senetlerine sahip olması halinde hisse senetlerinin nominal değeri mevcut özsermayenin hesaplanmasında indirim kalemi olarak dikkate alınacaktır. Ancak, şirketin kendi hisse senetlerinin satın alma değeri ile nominal (itibari) değeri arasında fark olması halinde anılan fark sermaye yeterliliği hesabında Aktifte Pay Senetleri içinde gösterilir ve risk katsayısı uygulanır. 29 Sigortacılık ve emeklilik faaliyetlerinden vadesi gelmemiş alacaklar içine hayat sigortalarında sigortalılara verilen ikrazlar dahil edilmezler. İkrazlar, cari varlık ya da cari olmayan varlık ayırımı yapılmaksızın ayrı sınıflandırılmakta ve ayrı bir risk katsayısına tabi tutulmaktadır. Sigortacılık ve emeklilik faaliyetlerinden vadesi gelmemiş alacaklar içinde Banka Garantili Bloke Alacaklar ile Saklayıcı Şirketten Alacaklara yer verilmemektedir. Buna karşılık, aktif riski için gerekli özermaye hesaplanmasında şirketin risk katsayısı uygulanacak sigortacılık ve emeklilik faaliyetinden kaynaklanan alacak tutarını bulabilmek için şirketin varsa aracılara (acente ve broker) olan komisyon borçları, alacaklar için hesaplanan reeskont tutarı, varsa ayrılmış olan karşılık tutarı ve alınan teminatların Yönetmelikte belirlenen şartlar dahilinde sigortalı ve aracı bazında indirilmesi gerekmektedir. Sigortacılık ve emeklilik faaliyetlerinden vadesi gelmemiş alacaklara, şirketin ayırmış olduğu ertelenmiş üretim ve komisyon giderleri tutarları dahil edilmez. Ertelenmiş üretim ve komisyon giderleri için sermaye hesaplaması yapılmamaktadır. Aktif riski için gerekli özermayenin hesaplanmasında, İlişkili Taraflardan Alacaklar ile Diğer Alacaklar (cari ve cari olmayan) ayrı bir başlık altında ele alındığı için, ilişkili taraflardan olan şüpheli alacaklar ile varsa ayrılan karşılıklar ve şüpheli diğer alacaklar ile varsa ayrılan karşılıklar, aktif riski hesabında bilançoda yer aldıkları ana hesap kalemleri içinde değerlendirilir ve Diğer Aktifler hesabına dahil edilmezler. Bireysel emeklilik sisteminde katılımcılar ve sponsor kuruluşlar tarafından yapılan katkı payı ödemeleri nedeniyle bankalar nezdindeki bloke alacaklar da Diğer Aktifler hesabına dahil edilmezler. Bireysel emeklilik sisteminde katılımcılar ve sponsor kuruluşlar tarafından yapılan katkı payı ödemeleri nedeniyle bankalar nezdindeki bloke alacaklar için sermaye hesaplaması yapılmamaktadır. Aktif riski için gerekli özsermayenin hesaplanmasında, İlişkili Taraflardan Alacaklar (cari ve cari olmayan) hesap grubu içinde aşağıdaki alt hesaplara yer verilmelidir; 1) Ortaklardan Alacaklar (cari + cari olmayan) 2) İştiraklerden Alacaklar (cari + cari olmayan) 3) Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar (cari + cari olmayan) 4) Müşterek Yönetime Tabi Teşebbüslerden Alacaklar (cari + cari olmayan) 5) Personelden Alacaklar (cari + cari olmayan) (avanslar hariç) 6) Diğer İlişkili Taraflardan Alacaklar (cari + cari olmayan) 7) İlişkili Taraflardan Alacaklar Reeskontu (cari + cari olmayan) (-) 8) İlişkili Taraflardan Şüpheli Alacaklar 9) İlişkili Taraflardan Şüpheli Alacaklar Karşılığı (cari + cari olmayan) (-) Hesaplama yapılırken, Bilançodaki Cari ve Cari Olmayan Diğer Alacaklar hesap grubu içinde aşağıdaki alt hesaplar yer alır; 1) Finansal Kiralama Alacakları (cari + cari olmayan) 2) Kazanılmamış Finansal Kiralama Faiz Gelirleri (cari + cari olmayan) (-) 3) Verilen Depozito ve Teminatlar (cari + cari olmayan) 4) Diğer Çeşitli Alacaklar (cari + cari olmayan) 5) Diğer Çeşitli Alacaklar Reeskontu (cari + cari olmayan) (-) 6) Şüpheli Diğer Alacaklar (cari + cari olmayan) 7) Şüpheli Diğer Alacaklar Karşılığı (cari + cari olmayan) (-) 30 Şirketin sermaye yeterliliğine esas tarih itibariyle muaccel hale gelmiş (vadesi geçmiş) alacaklar içinde aşağıdaki hesaplar yer almalıdır; 1) Sigortacılık Faaliyetlerinden Alacaklar 2) Sigortacılık Faaliyetlerinden Alacaklar Karşılığı (-) 3) Reasürans Faaliyetlerinden Alacaklar 4) Reasürans Faaliyetlerinden Alacaklar Karşılığı (-) 5) Sigorta ve Reasürans Şirketleri Nezdindeki Depolar 6) Sigortalılara Krediler (İkrazlar) 7) Sigortalılara Krediler (İkrazlar) Karşılığı (-) 8) Emeklilik Faaliyetlerinden Alacaklar 9) Esas Faaliyetlerden Kaynaklanan Şüpheli Alacaklar 10) Esas Faaliyetlerden Kaynaklanan Şüpheli Alacaklar Karşılığı (-) Şirketin, muaccel hale gelmiş alacakları için varsa ayrılan karşılık ve alınan teminatlar düşülerek risk katsayısı uygulanacak bakiye hesaplanır. Sermaye yeterliliği hesabında Diğer Aktifler hesap grubunu oluşturan alt hesaplar aşağıda belirtilmiştir; 1) Cari Varlıklar a) Gelecek Aylara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları (Ertelenmiş üretim ve komisyon giderleri hariç) i. Tahakkuk etmiş faiz ve kira gelirleri ii. Gelir tahakkukları iii. Gelecek aylara ait diğer giderler ve gelir tahakkukları b) Diğer Cari Varlıklar i. Gelecek aylar ihtiyacı stoklar ii. Peşin ödenen vergiler ve fonlar iii. Ertelenmiş vergi varlıkları iv. İş avansları v. Personele verilen avanslar vi. Sayım ve tesellüm noksanları vii. Diğer çeşitli cari varlıklar viii. Diğer çeşitli cari varlıklar karşılığı (-) 2) Cari Olmayan Varlıklar a) Maddi Varlıklar i. Makine ve teçhizatlar ii. Demirbaş ve tesisatlar iii. Motorlu taşıtlar iv. Diğer maddi varlıklar (özel maliyet bedelleri dahil) v. Kiralama yoluyla edinilmiş maddi varlıklar vi. Birikmiş amortismanlar vii. Maddi varlıklara ilişkin avanslar (yapılmakta olan yatırımlar dahil) b) Maddi Olmayan Varlıklar i. Haklar ii. Şerefiye iii. Faaliyet öncesi döneme ait giderler iv. Araştırma ve geliştirme giderleri v. Diğer maddi olmayan varlıklar vi. Birikmiş itfalar (amortismanlar) (-) vii. Maddi olmayan varlıklara ilişkin avanslar 31 c) Gelecek Yıllara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları (Ertelenmiş üretim ve komisyon giderleri hariç) i. Gelir tahakkukları ii. Gelecek yıllara ait diğer giderler ve gelir tahakkukları ç) Diğer Cari Olmayan Varlıklar i. Efektif yabancı para hesapları ii. Döviz hesapları iii. Gelecek yıllar ihtiyacı stoklar iv. Peşin ödenen vergiler ve fonlar v. Ertelenmiş vergi varlıkları vi. Diğer çeşitli cari olmayan varlıklar vii. Diğer cari olmayan varlıklar amortismanı (-) viii. Diğer cari olmayan varlıklar karşılığı (-) Kontrol Listesi 5.2.1.1.1. Aktif riski için gerekli özsermayenin hesaplanmasında, sermaye yeterliliğine esas tarih itibariyle şirket aktifinde yer alan varlıklar, muhasebe kayıtlarına uygun olarak sermaye yeterlilik tablosuna aktarılmakta mıdır? (E) 5.2.1.1.2. Varlıklar, Yönetmelikte belirtilen şekilde gruplandırılmakta mıdır? (E) 5.2.1.1.3. Hesaplamada, Finansal Varlıklar ile Riski Sigortalılara Ait Finansal Yatırımlar edinilme amaçlarına göre değil, finansal varlık türüne göre sınıflandırılmakta mıdır? (E) 5.2.1.1.4. Finansal Varlıklar ile Riski Sigortalılara Ait Finansal Yatırımlar; Borçlanma araçları ve kira sertifikaları, Devlet borçlanma araçları karşılığında yapılan ters repo işlemlerinden alacaklar, Pay senetleri, Menkul kıymet yatırım fonları katılma belgeleri, Bağlı menkul kıymetler, iştirakler, bağlı ortaklıklar ve müşterek yönetime tabi ortaklıklar, Riskten korunma ve yatırım amaçlı türev araçlar, Diğer finansal varlıklar ve Krediler başlıkları altında gruplandırılmakta mıdır? (E) 5.2.1.1.5. Şirketin kendi hisse senetlerine sahip olması ve hisse senetlerinin kayıtlı değeri ile nominal (itibari) değeri arasında fark olması halinde anılan fark Pay Senetleri içine dahil edilmekte midir? (E) 5.2.1.1.6. İkrazlar, cari varlık ya da cari olmayan varlık ayırımı yapılmaksızın hesaplamada ayrı dikkate alınmakta ve risk katsayısı uygulanmakta mıdır? (E) 5.2.1.1.7. Sigortacılık ve emeklilik faaliyetlerinden vadesi gelmemiş alacaklar içine hayat sigortalarında sigortalılara verilen ikrazlar dahil edilmekte midir? (H) 5.2.1.1.8. Sigortacılık ve emeklilik faaliyetlerinden vadesi gelmemiş alacaklar içinde Banka Garantili Bloke Alacaklar ile Saklayıcı Şirketten Alacaklar yer almakta mıdır? (E) 5.2.1.1.9. Sigortacılık ve emeklilik faaliyetinden kaynaklanan alacak tutarının hesaplanmasında, varsa aracılara (acente ve broker) olan komisyon borçları, alacaklar için hesaplanan reeskont tutarı, ayrılmış olan karşılık tutarı ve alınan teminatlar Yönetmelikte belirlenen şartlar dahilinde sigortalı ve aracı bazında indirilmekte midir? (E) 5.2.1.1.10. Sigortacılık ve emeklilik faaliyetlerinden vadesi gelmemiş alacaklara, şirketin ayırmış olduğu ertelenmiş üretim ve komisyon giderleri tutarları dahil edilmekte midir? (H) 5.2.1.1.11. Sigortacılık ve emeklilik faaliyetlerinden kaynaklanan vadesi gelmemiş alacaklar Yönetmelikte öngörülen süreler dahilinde vadelerine ayrılmakta mıdır? (E) 5.2.1.1.12. Hesaplamada, cari ve cari olmayan ilişkili taraflardan olan şüpheli alacaklar ve ayrılan karşılıklar İlişkili Taraflardan Alacaklar içinde dikkate alınmakta mıdır? (E) 32 5.2.1.1.13. Bilançoda, Diğer Alacaklar (cari ve cari olmayan) içinde yer alan Şüpheli Diğer Alacaklar ile varsa ayrılan karşılıklar hesaplamada anılan hesap içinde dikkate alınmakta mıdır? (E) 5.2.1.1.14. Aktif riski için gerekli özsermayenin hesaplanmasında, İlişkili Taraflardan Alacaklar (cari ve cari olmayan) hesap grubu içinde yer alan alt hesaplar doğru olarak dikkate alınmakta mıdır? (E) 5.2.1.1.15. Bilançodaki Cari ve Cari Olmayan Diğer Alacaklar hesap grubu içinde yer alan alt hesaplar doğru şekilde dikkate alınmakta mıdır? (E) 5.2.1.1.16. Şirketin sermaye yeterliliğine esas tarih itibariyle muaccel hale gelmiş (vadesi geçmiş) alacaklar içinde yer verilmesi gereken hesaplar doğru şekilde dikkate alınmakta mıdır? (E) 5.2.1.1.17. Muaccel hale gelmiş alacaklar için varsa ayrılan karşılık ve alınan teminatlar düşülerek risk katsayısı uygulanacak tutar hesaplanmakta mıdır? (E) 5.2.1.1.18. Sermaye yeterliliği hesabında Diğer Aktifler hesap grubunu oluşturan alt hesaplar doğru şekilde dikkate alınmakta mıdır? (E) 5.2.1.1.19. Bireysel emeklilik sisteminde katılımcılar ve sponsor kuruluşlar tarafından yapılan katkı payı ödemeleri nedeniyle bankalar nezdindeki bloke alacaklar için risk kaysayısı uygulanmış mıdır? (H) 5.2.1.1.20. Varlık kalemleri için Yönetmelikte yer alan risk katsayıları doğru şekilde uygulanmakta mıdır? (E) 5.2.1.2. Aktif Riski İçin Gerekli Sermaye Hesabında Özellik Arzeden Hesaplar 5.2.1.2.1. Aktif Kalemlerin Değerlemesi Aktif Riski için gerekli özsermayenin hesaplanmasında, sermaye yeterliliğine esas dönem bilançosunda aktifte yer alan, iştirakler ve bağlı menkul kıymetler hariç diğer varlıklar (gayrimenkuller ve vadesine kadar tutulmaya hazır menkul kıymetler dâhil) piyasa değeri üzerinden hesaplanır. (Yönetmelik - Md.8/2-r). Dolayısıyla şirketin aktifinde bulunan ancak bilançoda piyasa değeri üzerinden yer verilmemiş kalemlerden, iştirakler ile bağlı menkul kıymetler dışında kalanların piyasa değerinin hesaplanması gerekmektedir. Anılan varlıkların değerlemesinde TMS 39’da belirlenen usullerin uygulanması ve belirlenen piyasa değerlerinin dikkate alınması gerekmektedir. Piyasa değeri bulunmayan varlıkların gerçeğe uygun değeri ise iskonto edilmiş maliyet bedelleri ile belirlenir. Bu durumda, alacaklara reeskonta tabi tutulmuş net değerleri üzerinden risk faktörü uygulanmalıdır. Bu kapsamda, örneğin gayrimenkullerin defter değeri ile piyasa değerlerinin farklı olması halinde Aktif Riski için gerekli sermaye hesabında risk katsayısı uygulanacak tutarın (yatırım ya da kullanım amaçlı olsun) gayrimenkullerin piyasa değeri üzerinden belirlenmesi gerekmektedir. Aynı şekilde, henüz vadesi gelmemiş alacaklar için de varsa ayrılan karşılık tutarının düşülmesi ve kalan tutara reeskont uygulanması gerekmektedir. Bu kapsamda, şirketin sermaye yeterliliğine esas dönem bilançosu ile Aktif Riski için gerekli özsermaye hesabında dikkate alınan aktif kalemlerin değerleri arasında tutar farklılığı olabilecektir. İştirakler ve bağlı menkul kıymetler TMS 18’e uygun olarak değerlenir. 33 Diğer yandan, aktifte gerçeğe uygun değeri ile yer almayan varlıklar için yapılan piyasa değeri hesabında ortaya çıkan değerleme farklarının (değer artış/kayıplarının) özsermayeye yansıtılması gerekir. Değerleme farkları, sermaye yeterliliği hesabı yapılırken mevcut özsermaye içinde “Türkiye Muhasebe Standartları Gereği Öz Kaynaklara Yansıtılan Kayıp ve Kazançlar” arasında gösterilir. Kontrol Listesi 5.2.1.2.1.1. Aktif riski için gerekli özsermaye, sermaye yeterliliğine esas tarih itibariyle bilançonun aktifinde yer alan, iştirakler ve bağlı menkul kıymetler hariç diğer varlıkların (gayrimenkuller ve vadesine kadar tutulmaya hazır menkul kıymetler dâhil) piyasa değerleri üzerinden hesaplanmakta mıdır? (E) 5.2.1.2.1.2. Aktifte yer alan ancak bilançoda piyasa değeri üzerinden yer verilmemiş kalemlerden, iştirakler ile bağlı menkul kıymetler dışında kalanların piyasa değerinin hesaplanmasında TMS 39’da belirlenen usuller uygulanmakta mıdır? (E) 5.2.1.2.1.3. Alacaklar, reeskonta tabi tutulmuş net değerleri ile dikkate alınmakta mıdır? (E) 5.2.1.2.1.4. Gayrimenkullerin (yatırım ya da kullanım amaçlı olsun) defter değeri ile piyasa değerlerinin farklı olması halinde piyasa değeri üzerinden dikkate alınmakta mıdır? (E) 5.2.1.2.1.5. Henüz vadesi gelmemiş alacaklar için varsa ayrılan karşılık tutarının düşülmesi ve kalan tutara reeskont uygulanması ile bulunan tutar dikkate alınmakta mıdır? (E) 5.2.1.2.1.6. İştirakler ve bağlı menkul kıymetler TMS 18’e uygun olarak bulunan değerleri üzerinden dikkate alınmakta mıdır? (E) 5.2.1.2.1.7. Varlıklardan piyasa değeri bulunmayanların gerçeğe uygun değeri, iskonto edilmiş maliyet bedelleri ile belirlenmekte midir? (E) 5.2.1.2.1.8. Aktifte gerçeğe uygun değeri ile yer almayan varlıkların piyasa değeri ile kayıtlı değerleri arasındaki farklar (değer artış ve kayıpları), sermaye yeterliliği hesabı yapılırken mevcut özsermaye içinde “Türkiye Muhasebe Standartları Gereği Öz Kaynaklara Yansıtılan Kayıp ve Kazançlar” arasında gösterilmekte midir? (E) 5.2.1.2.2. Nakit ve Nakit Benzeri Kıymetler Yönetmelikte, Bilançoda Nakit ve Nakit Benzeri Kıymetler içinde yer alan 101-Alınan Çekler, 103-Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri ile 109-Diğer Nakit ve Nakit Benzeri Varlıklar hesap kalemleri için uygulanacak risk ağırlığı belirtilmemiştir. Bu kapsamda, sermaye yeterliliği hesaplamasında, 101-Alınan Çekler ile 109-Diğer Nakit ve Nakit Benzeri Varlıkların “Kasa” hesabı içinde, 103-Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri hesabının ise “Bankalar” hesabı içinde değerlendirilmesi gerekir. Bankalar hesabına, acenteler, sigorta ettirenler ve tahsilata yetkili brokerler tarafından ödenen primler (kredi kartı, otomatik ödeme, EFT, havale vs.) nedeniyle oluşan bloke alacaklar dahildir. Blokajın süresinin bir önemi bulunmamaktadır. Buna karşılık, katılımcılar ya da sponsorlar tarafından kredi kartı, otomatik ödeme, EFT, havale vs. suretiyle yapılan katkı payı ödemeleri nedeniyle mevcut olan bloke alacaklar, Aktif Riski için gerekli özsermaye hesabında Bankalar hesabına dahil edilmemektedir. Katkı payı ödemeleri nedeniyle bankalar nezdindeki bloke alacaklar için Aktif riski için gerekli özsermaye hesabında risk katsayısı uygulanmaz. 34 Sigorta ve emeklilik şirketlerinin bankalar nezdinde mevcut bloke hesaplarının değerlendirilmesinde, tahsilata (kredi kartı, otomatik ödeme, EFT, havale vs.) aracılık eden ve şirketin anlaşmalı olduğu banka esas alınarak uygulanacak risk katsayısı belirlenir. Bankalardaki mevduat ile katılım bankalarındaki özel cari hesaplar ve katılma hesapları için uygulanacak risk katsayısının belirlenmesinde bankalar için topluluk içi ve topluluk dışı ayırımı yapılır. Prim ödemeleri nedeniyle oluşan bloke hesaplara uygulanacak risk katsayısının belirlenmesinde de bloke alacağın yer aldığı bankanın topluluk içi veya topluluk dışı olması dikkate alınır. Kontrol Listesi 5.2.1.2.2.1. Aktif riski için gerekli özsermayenin hesaplanmasında 101-Alınan Çekler ile 109-Diğer Nakit ve Nakit Benzeri Varlıklar hesabı Kasa hesabı içinde dikkate alınmakta mıdır? (E) 5.2.1.2.2.2. Hesaplamada, 103-Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri hesabı Bankalar hesabı içinde dikkate alınmakta mıdır? (E) 5.2.1.2.2.3. Bankalar hesabına, sigorta ettirenler tarafından ödenen primler (kredi kartı, otomatik ödeme, EFT, havale vs.) nedeniyle oluşan bloke alacaklar dahil edilmekte midir? (E) 5.2.1.2.2.4. Bireysel emeklilik sisteminde katılımcılar ve sponsor kuruluşlar tarafından yapılan katkı payı ödemeleri nedeniyle bankalar nezdindeki bloke alacaklar Bankalar hesabı içinde dikkate alınmakta mıdır? (H) 5.2.1.2.2.5. Bankalar nezdinde mevcut bloke hesaplarının değerlendirilmesinde, tahsilata (kredi kartı, otomatik ödeme, EFT, havale vs.) aracılık eden ve şirketin anlaşmalı olduğu banka esas alınmakta mıdır? (E) 5.2.1.2.2.6. Bankalardaki mevduat ile katılım bankalarındaki özel cari hesaplar ve katılma hesapları için topluluk içi ve topluluk dışı ayırımı doğru şekilde yapılmakta mıdır? (E) 5.2.1.2.2.7. Bankalar nezdindeki bloke hesaplara uygulanacak risk katsayısının belirlenmesinde de bloke alacağın yer aldığı bankanın topluluk içi veya topluluk dışı olduğu dikkate alınmakta mıdır? (E) 5.2.1.2.3. İştirakler, Bağlı Menkul Kıymetler, Bağlı Ortaklıklar ve Müşterek Yönetime Tabi Ortaklıklar Sigorta, reasürans ve emeklilik şirketlerinin iştirakleri, bağlı ortaklıkları, bağlı menkul kıymetleri ve müşterek yönetime tabi teşebbüsleri arasında yer alan diğer sigorta, reasürans ve emeklilik şirketlerinin (Tarım Sigortaları Havuzu ve Emeklilik Gözetim Merkezi hariç) ödenmiş sermayelerinin ortaklık payları ile çarpılması sonucunda bulunan tutar, kendi özsermayelerinin hesaplanmasında bir indirim kalemi olarak dikkate alınmaktadır. Yönetmeliğin 8’inci maddesinin onbirinci fıkrasında, 4’üncü maddenin beşinci fıkrasına göre özsermayeden indirilen kalemler için aktif riski hesaplaması yapılmayacağı düzenlenmiştir. Yönetmeliğin 4’üncü maddesinin beşinci fıkrasına göre sigorta, reasürans ve emeklilik şirketlerinin mevcut özsermayelerinin hesaplanmasında, diğer sigorta, reasürans ve emeklilik şirketlerinin ödenmiş sermayelerindeki ortaklık payları ile ortak olunan şirketin ödenmiş sermayesinin çarpılması suretiyle bulunacak tutar indirim kalemi olarak dikkate alınmaktadır. Dolayısıyla, şirketin diğer sigorta, reasürans ve emeklilik şirketlerinin ödenmiş sermayelerindeki ortaklık payları için aktif riski hesaplanmayacaktır. 35 Diğer yandan, şirketin sahip olduğu hisse senetleri, itibari (nominal) değerlerinden farklı bir değer üzerinden edinilmiş ya da satın alma sonrasındaki gelişmeler (menkul kıymetlerin özkaynak veya gerçeğe uygun değer yöntemine göre değerlemesi vd.) nedeniyle, şirketin kayıtlarında yer alan tutar ile ortak olunan sigorta, reasürans ve emeklilik şirketinin ödenmiş sermayesinin şirketin ortaklık payı ile çarpılması suretiyle bulunan tutar farklı olabilmektedir. Bu durumda, sermaye yeterliliği hesabına konu şirketin kayıtlarında yer alan tutar ile ortaklık payı ve ortak olduğu şirketin ödenmiş sermayesinin çarpılması suretiyle bulunan tutar arasındaki olumlu fark Aktif Riski için gerekli özsermaye hesabında Bağlı Menkul Kıymetler, İştirakler, Bağlı Ortaklıklar ve Müşterek Yönetime Tabi Ortaklıklar içerisine dahil edilir. Buna karşılık, aradaki farkın negatif olması halinde, sermaye yeterliliğine konu şirketin diğer sigorta, reasürans ve emeklilik şirketlerinin sermayesindeki ortaklık tutarı (ödenmiş sermaye * ortaklık payı) aktif riski için gerekli sermaye hesabında dikkate alınmaz. Örneğin, A sigorta şirketi, 50 milyon TL ödenmiş sermayesi olan B sigorta şirketinde %20 paya sahip olsun. A sigorta şirketi B sigorta şirketinin ödenmiş sermayesinin %20’sine, dolayısıyla sermayesinin 10 milyon TL’lik kısmına sahip olmasına rağmen, menkul kıymetlerini dönem sonlarında gerçeğe uygun değeri ile değerlemesi sonucunda aktifinde ortaklık tutarı 25 milyon TL olarak yer aldığını kabul edelim. Bu durumda, A sigorta şirketinin mevcut özsermayesi hesaplanırken, B şirketinin ödenmiş sermayesinde olan 10 milyon TL’lik ortaklık payı bir indirim kalemi olarak dikkate alınacak ve özsermayesinden indirilecektir. Buna karşılık, A sigorta şirketinin kayıtlarında, B sigorta şirketine ait ortaklık tutarı 25 milyon TL olarak yer aldığı için A sigorta şirketi, aradaki fark olan 15 milyon TL’yi İkinci Yönteme Göre Gerekli Özsermaye hesabında Aktif Riski içinde Bağlı Menkul Kıymetler, İştirakler, Bağlı Ortaklıklar ve Müşterek Yönetime Tabi Ortaklıklar bakiyesine dahil edecektir. Dolayısıyla A sigorta şirketinin B sigorta şirketindeki ortaklık payı nedeniyle özsermayesinden 10 milyon TL indirilmiş, 15 milyon TL’de Aktif riski için gerekli özsermaye hesabına dahil edilmiş olacaktır. Sigorta ve emeklilik şirketlerinin iştirakleri arasında bulunan Tarım Sigortaları Havuzu İşletmesi AŞ ile Emeklilik Gözetim Merkezi AŞ’deki ortaklık paylarının tamamı Bağlı Menkul Kıymetler, İştirakler, Bağlı Ortaklıklar ve Müşterek Yönetime Tabi Ortaklıklar içinde yer alır ve risk hesaplamasına dahil edilir. Kontrol Listesi 5.2.1.2.3.1. İştirakler, bağlı ortaklıklar, bağlı menkul kıymetler ve müşterek yönetime tabi teşebbüsler arasında yer alan diğer sigorta, reasürans ve emeklilik şirketlerinin (Tarım Sigortaları Havuzu ve Emeklilik Gözetim Merkezi hariç) ödenmiş sermayelerinin şirketin ortaklık payı ile çarpılması sonucu bulunan tutar, mevcut özsermayenin hesabında bir indirim kalemi olarak dikkate alınmakta mıdır? (E) 5.2.1.2.3.2. Özsermayeden indirilecek tutarın hesaplanmasında, şirketin yurtiçi ve yurtdışındaki diğer sigorta, reasürans ve emeklilik şirketlerindeki tüm ortaklık payları dikkate alınmakta mıdır? (E) 5.2.1.2.3.3. Sermaye yeterliliği hesabına konu şirketin kayıtlarında yer alan ortaklık tutarı ile ortaklık payı ve ortak olduğu şirketin ödenmiş sermayesinin çarpılması suretiyle bulunan tutar arasında olumlu fark olması halinde söz konusu fark, aktif riski için gerekli özsermaye hesabında Bağlı Menkul Kıymetler, İştirakler, Bağlı Ortaklıklar ve Müşterek Yönetime Tabi Ortaklıklar Hesabına dahil edilmekte midir? (E) 5.2.1.2.3.4. Şirketin kayıtlarında yer alan ortaklık tutarının, ortaklık payı ile ortak olduğu şirketin ödenmiş sermayesinin çarpılması suretiyle bulunan tutardan düşük olması 36 halinde, şirketin diğer sigorta, reasürans ve emeklilik şirketlerinin sermayesindeki ortaklık tutarı (ödenmiş sermaye * ortaklık payı) aktif riski için gerekli sermaye hesabında dikkate alınmamakta mıdır? (E) 5.2.1.2.3.5. Şirketin iştirakleri arasında bulunan Tarım Sigortaları Havuzu İşletmesi AŞ ile Emeklilik Gözetim Merkezi AŞ’deki ortaklık paylarının tamamı Bağlı Menkul Kıymetler, İştirakler, Bağlı Ortaklıklar ve Müşterek Yönetime Tabi Ortaklıklar Hesabı içinde aktif riski için gerekli özsermaye hesabına dahil edilmekte midir? (E) 5.2.1.2.4. Alacaklar Sigortacılık ve bireysel emeklilik faaliyetlerinden kaynaklanan vadesi gelmemiş ve vadesi geçmiş alacaklar Aktif Riski için gerekli özsermaye hesabında farklı risk katsayılarıyla hesaplamaya dahil edilirler. Sigortacılık ve emeklilik faaliyetlerinden kaynaklanan alacaklar hesabına reasürans teminatı verilmesi ya da reasürans teminatı satın alınması nedeniyle diğer sigorta, reasürans ve emeklilik şirketlerinden olan alacaklar dahil değildir. Buna karşılık, zorunlu deprem sigortası ile devlet destekli tarım sigortalarında sigorta şirketleri primin tamamını DASK ve TARSİM’e devretmekle birlikte sigorta ettiren, acente ve brokerlerden olan prim alacaklarını kendileri tahsil ettiklerinden, zorunlu deprem ve devlet destekli tarım sigortaları nedeniyle oluşan prim alacaklarının komisyonlar düşüldükten sonra kalan net tutarı sigortacılık faaliyetinden kaynaklanan alacaklar içinde dikkate alınır. Şirketin reasürans faaliyetlerinden kaynaklanan alacaklarından, ilişkili taraflardan olan alacaklarından ve bilançodaki cari ve cari olmayan diğer alacaklarından vadesi gelmemiş olanlar ayrı hesaplarda dikkate alınır ve her biri için ayrı risk katsayısı uygulanır. Vadesi gelmemiş alacak tutarı hesaplanırken, brüt alacak tutarından varsa komisyon borçlarının, alacakların vadesine göre hesaplanan reeskont tutarının, varsa ayrılmış olan karşılık tutarının ve teminat alınmış ise Yönetmelikte belirtilen sınırlamalar dahilinde tespit edilen teminat tutarının düşülmesi gerekmektedir. Alacaklardan indirilecek teminat tutarının hesaplanmasında, banka teminat mektubu, devlet borçlanma senetleri ve kefalet sigortası bedeli tam değeri, gayrimenkuller ise değerlerinin %30’u üzerinden dikkate alınır. Yönetmelikte belirtilmemiş olmakla birlikte nakit, mevduat ve kira sertifikası gibi teminatların da tamamı dikkate alınır. Gayrimenkullerin teminat olarak kabul edilebilmesi için sermaye piyasası mevzuatı çerçevesinde değerleme hizmeti veren şirketler veya ilgili branşta ruhsat almış levhaya kayıtlı eksperler tarafından değer tespitinin yapılmış olması gerekmektedir. Gayrimenkuller, açıklanan şekilde hazırlanan raporlarda belirtilen değerleri üzerinden ve %30 oranında dikkate alınırlar. (Yönetmelik - Md. 8/9). Bu nedenle, sermaye piyasası mevzuatı çerçevesinde değerleme hizmeti veren ya da ilgili branşta ruhsat almış levhaya kayıtlı bir eksper tarafından değer tespiti yapılmamış gayrimenkuller teminat olarak dikkate alınmazlar. Teminatların alacaklardan indirilmesinde; a) Sigorta, reasürans, emeklilik şirketleri ile acente, broker, sigorta ettiren ve katılımcıların ve diğer kişi ve kuruşların teminatlarının sadece kendi borçlarından indirilmesi, b) Teminatı borç tutarından yüksek olan sigorta, reasürans ve emeklilik şirketi ile acente, broker, sigorta ettiren ve katılımcı ile diğer kişi ve kurumların artan teminatlarının diğerlerinin borcundan düşülmemesi, 37 c) Sigorta, reasürans ve emeklilik şirketleri ile acente, broker, sigorta ettiren ve katılımcı ile diğer kişi ve kuruluşların hem vadesi geçmiş hem de vadesi gelmemiş borcunun mevcut olması halinde teminatların önce vadesi gelmemiş borçlarından düşülmesi, teminatların vadesi gelmemiş borçlarından yüksek olması halinde ise artan kısmın vadesi geçmiş borçlarından indirilmesi, d) Teminatların, vadesi gelmemiş alacaklarda vadesine en kısa süre kalandan, vadesi geçmiş alacaklarda ise vadesi en az geçmiş olandan başlayarak indirilmesi gerekmektedir. Şirketin vadesi geçmiş alacak tutarı hesaplanırken, sigortacılık ve bireysel emeklilik faaliyetlerinden alacaklar, reasürans faaliyetlerinden alacaklar, ilişkili taraflardan alacaklar ve bilançodaki cari ve cari olmayan diğer alacaklar hesap kalemlerinin tamamı hesaplamaya dahil edilir. Ancak, vadesi geçmiş alacak tutarından Vergi Usul Kanununa göre ayrılan karşılık tutarı ile varsa teminatlar düşülür. Vadesi geçmiş alacaklar için sigortacılık mevzuatına göre ayrılan karşılık tutarı ile Vergi Usul Kanununa göre ayrılan karşılık tutarının farklı olması halinde, Vergi Usul Kanunu uygulaması dikkate alınır. Aktif riski için gerekli sermaye hesabında sigortacılık ve emeklilik faaliyetlerinden kaynaklanan (sermaye yeterliliğine esas tarih itibariyle vadesi gelmemiş) alacaklara iki defa risk katsayısı uygulanır. İlk olarak, şirketin sigortacılık ve bireysel emeklilik faaliyetlerinden kaynaklanan vadesi gelmemiş alacakları için 0,25 katsayısı uygulanır. Daha sonra, sigortacılık ve bireysel emeklilik faaliyetlerinden kaynaklanan alacaklar, vadeye kalan gün aralıkları için belirlenen oranlarda ikinci kez risk hesaplamasına dahil edilirler. Sigorta ve emeklilik şirketleri tarafından, primlerin taksitler halinde tahsil edildiği sözleşmeler için poliçe üzerinde yer alan vadeler ile acente, broker ve sigorta ettirenlere tanınan vadeler farklı olabilir. Bu durumda, vadesi gelmemiş alacaklar vadelerine göre yaşlandırılırken, sigorta poliçeleri de dâhil olmak üzere sözleşmelerde belirtilen vadeler dikkate alınarak hesaplama yapılır. Kontrol Listesi 5.2.1.2.4.1. Şirketin vadesi gelmemiş ve vadesi geçmiş alacakları aktif riski için gerekli özsermaye hesabında ayrı şekilde dikkate alınmakta mıdır? (E) 5.2.1.2.4.2. Sigortacılık ve emeklilik faaliyetlerinden kaynaklanan alacaklar hesabına, sigorta ettirenler ve aracılardan olan vadesi gelmemiş tüm alacaklar dahil edilmekte midir? (E) 5.2.1.2.4.3. Zorunlu deprem ve devlet destekli tarım sigortaları nedeniyle sigorta ettiren, acente ve brokerlerden olan prim alacaklarının komisyonlar düşüldükten sonra kalan net tutarı sigortacılık faaliyetinden kaynaklanan alacaklar içinde dikkate alınmakta mıdır? (E) 5.2.1.2.4.4. Şirketin reasürans faaliyetlerinden kaynaklanan alacaklarından, ilişkili taraflardan alacaklarından ve bilançodaki cari ve cari olmayan diğer alacaklarından vadesi gelmemiş olanlar hesaplamada ayrı ayrı dikkate alınmakta mıdır? (E) 5.2.1.2.4.5. Vadesi gelmemiş alacak tutarı hesaplanırken, brüt alacak tutarından varsa komisyon borçları, alacakların vadesine göre hesaplanan reeskont tutarı, vadesi gelmemiş alacaklar için ayrılmış olan karşılık tutarı ve teminat alınmış ise Yönetmelikte belirtilen sınırlamalar dahilinde tespit edilen teminat tutarı düşülmekte midir? (E) 38 5.2.1.2.4.6. Alacaklardan indirilecek teminat tutarının hesaplanmasında, nakit, mevduat, banka teminat mektubu, devlet borçlanma senetleri, kira sertifikaları ve kefalet sigortası bedeli tam değeriyle, gayrimenkuller ise değerlerinin %30’u üzerinden dikkate alınmakta mıdır? (E) 5.2.1.2.4.7. Teminat olarak, sermaye piyasası mevzuatı çerçevesinde değerleme hizmeti veren şirketler ile ilgili branşta ruhsat almış levhaya kayıtlı eksperler tarafından değer tespiti yapılmış gayrimenkuller dikkate alınmakta mıdır? (E) 5.2.1.2.4.8. Sermaye piyasası mevzuatı çerçevesinde değerleme hizmeti veren ya da ilgili branşta ruhsat almış levhaya kayıtlı bir eksper tarafından değer tespiti yapılmamış gayrimenkuller teminat olarak dikkate alınmakta mıdır? (H) 5.2.1.2.4.9. Gayrimenkuller, yetkili kişiler tarafından hazırlanan raporlarda belirtilen değerleri üzerinden ve %30 oranında dikkate alınmakta mıdır? (E) 5.2.1.2.4.10. Teminatların alacaklardan indirilmesinde sigorta, reasürans, emeklilik şirketleri ile acente, broker, sigorta ettiren ve katılımcı ile diğer kişi ve kuruluşların teminatları sadece kendi borçlarından indirilmekte midir? (E) 5.2.1.2.4.11. Teminatların indirilmesinde teminatı borç tutarından yüksek olan sigorta, reasürans ve emeklilik şirketi ile acente, broker, sigorta ettiren ve katılımcı ile diğer kişi ve kuruluşların artan teminatı diğerlerinin borcundan düşülmekte midir? (H) 5.2.1.2.4.12. Sigorta, reasürans ve emeklilik şirketleri ile acente, broker, sigorta ettiren ve katılımcı ile diğer kişi ve kuruluşların hem vadesi geçmiş hem de vadesi gelmemiş borcunun mevcut olması halinde teminatlar önce vadesi gelmemiş borçlarından düşülmekte, teminatların vadesi gelmemiş borçlarından yüksek olması halinde ise artan kısım vadesi geçmiş borçlarından indirilmekte midir? (E) 5.2.1.2.4.13. Teminatlar, vadesi gelmemiş alacaklarda vadesine en kısa süre kalandan başlamak suretiyle, vadesi geçmiş alacaklarda ise vadesi en az geçmiş olandan başlayarak indirilmekte midir? (E) 5.2.1.2.4.14. Vadesi geçmiş alacak tutarı hesaplanırken, sigortacılık ve bireysel emeklilik faaliyetlerinden alacaklar, reasürans faaliyetlerinden alacaklar, ilişkili taraflardan alacaklar ve bilançodaki cari ve cari olmayan diğer alacaklar hesap kalemlerinin tamamı hesaplamaya dahil edilmekte midir? (E) 5.2.1.2.4.15. Vadesi geçmiş alacak tutarından varsa Vergi Usul Kanununa göre ayrılan karşılık tutarı ile teminatlar düşülmekte midir? (E) 5.2.1.2.4.16. Vadesi geçmiş alacaklar için sigortacılık mevzuatına göre ayrılan karşılık tutarı ile Vergi Usul Kanuna göre ayrılan karşılık tutarının farklı olması halinde, Vergi Usul Kanununa göre ayrılan karşılık tutarı dikkate alınmakta mıdır? (E) 5.2.1.2.4.17. Sigortacılık ve emeklilik faaliyetlerinden kaynaklanan (vadesi gelmemiş) alacaklar için önce 0,25 katsayısı uygulanmakta, akabinde de vadelerine kalan sürelere göre ilave katsayılar uygulanmakta mıdır? (E) 5.2.1.2.4.18. Primlerin taksitler halinde tahsil edildiği sözleşmeler için poliçe üzerinde yer alan vadeler ile acente, broker ve sigorta ettirenlere tanınan vadelerin farklı olduğu hallerde, alacaklar vadelerine göre yaşlandırılırken sigorta poliçeleri de dâhil olmak üzere sözleşmelerde belirtilen vadeler dikkate alınmakta mıdır? (E) 5.2.1.2.5. Saklayıcı Şirketten Alacaklar Aktif riski için gerekli özsermaye hesabında emeklilik şirketlerinin devlet katkısı dahil saklayıcı şirketlerden olan alacakları, varsa ayrılan karşılıklar düşüldükten sonra tek risk katsayısı ile hesaplamaya dahil edilir. Kontrol Listesi 39 5.2.1.2.5.1.Aktif riski için gerekli özsermaye hesabında emeklilik şirketinin saklayıcı şirketlerden olan alacakları, varsa ayrılan karşılıklar düşüldükten sonra 0,005 risk katsayısı ile hesaplamaya dahil edilmekte midir? (E) 5.2.1.2.6. Faiz Oranı Riski (50 Baz Puan Senaryosu) Yönetmelik, faize duyarlı menkul kıymetlere ilişkin olarak faiz riskine duyarlılık testi yapılmasını öngörmektedir. Faiz oranlarında 50 baz puan artış olması (Örneğin %10’dan %10,5’e çıkması) halinde şirketin menkul kıymet portföyünde oluşacak değer düşüklüğünün tamamının, ayrı bir kalem olarak Aktif riski için gerekli özsermaye hesabına ilave edilmesi gerekmektedir (Yönetmelik - Md.8/2-p). Faizdeki artış sonucu menkul kıymet portföyünde oluşacak değer düşüklüğü için 1 kaysayısı uygulanmaktadır. Diğer yandan, faiz oranlarının 50 baz puan artması halinde Riski Hayat Poliçesi Sahiplerine Ait Finansal Yatırımlarda oluşacak değer düşüklüğüne ilişkin Yönetmelikte bir açıklık bulunmamaktadır. Faiz oranlarının değişmesi halinde Riski Hayat Poliçesi Sahiplerine Ait Finansal Yatırımlarda oluşacak değer artış ya da azalışında şirketin taşıdığı risk, teknik faiz garantisi dışında, finansal varlıkların getirisinden elde edeceği paydaki değişme kadar olduğundan ve anılan tutar, söz konusu finansal varlıklarda oluşacak değer kaybı ya da artışının cüzi bir kısmına denk geldiğinden, faiz riski için Riski Hayat Poliçesi Sahiplerine Ait Finansal Yatırımların hesaplamaya dahil edilmemesi gerekmektedir. Hesaplama, sadece riskinin tamamı şirkete ait menkul kıymetler için yapılmaktadır. Kontrol Listesi 5.2.1.2.6.1. Faiz oranlarında 50 baz puan artış olması (Örneğin %10’dan %10,5’e çıkması) halinde şirketin menkul kıymet portföyünde oluşacak değer düşüklüğünün tamamı, aktif riski için gerekli özsermaye hesabına ilave edilmekte midir? (E) 5.2.1.2.6.2. Riski Hayat Poliçesi Sahiplerine Ait Finansal Yatırımlar, faiz senaryosunda esas alınan menkul kıymetler portföyü dışında tutulmakta mıdır? (E) 5.2.2. Reasürans Riski Yönetmelikte, İkinci Yönteme Göre Gerekli Özsermaye hesabında Reasürans Riski için getirilen düzenlemenin 1 Ocak 2016 tarihinde yürürlüğe gireceği ve mevcut düzenlemenin de anılan tarihte yürürlükten kalkacağı düzenlenmiştir. Dolayısıyla, şirketler 31/12/2015 tarihine ilişkin olarak 28 Şubat 2016 tarihine kadar hazırlayacakları Sermaye Yeterlilik Tablolarında İkinci Yöntemde Reasürans Riski için 19/1/2008 tarihli ve 26761 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Sermaye Yeterliliklerinin Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmeliğin 8’inci maddesinin üçüncü fıkrası hükmünü dikkate alacaklardır. Buna karşılık, 30/06/2016 ve daha sonraki tarihlere ilişkin hazırlanacak sermaye yeterlilik tablolarında Reasürans Riskinde de yeni Yönetmelik hükümleri uygulanacaktır. 5.2.2.1. 1 Ocak 2016 Tarihine Kadar Geçerli Uygulama Reasürans riski için gerekli özsermayenin hesaplanması, bölüşmeli, bölüşmesiz ve ihtiyari işler dâhil reasürörlere devredilen toplam reasürans primi üzerinden yapılmaktadır. 40 Devir işlemi yapılırken sigorta şirketleri tarafından gerçekleştirilen ve DASK’a, TARSİM’e, Türkiye Motorlu Taşıt Poolüne ve Sosyal Güvenlik Kurumuna devredilen primler Türkiye’deki havuzlara devredilmiş prim olarak kabul edilmektedir. Reasürans riski için gerekli özsermaye tutarının hesaplamasında, Müsteşarlık tarafından belirlenen derecelendirme kuruluşları tarafından yine Müsteşarlıkça kabul edilen asgari kredi derecelendirme notları ile derecelendirilen reasürörlere devredilen primler %3, Türkiye’deki havuzlara devredilen primler %0, diğer reasürör ve havuzlara devredilen primler %12 risk katsayısı ile çarpılmaktadır. Eski Yönetmeliğin 8’inci maddesinin üçüncü fıkrası kapsamında, Müsteşarlıkça derecelendirme faaliyetleri uygun görülen kuruluşlar ile kabul edilen asgari notlar aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. (Sektör Duyurusu – Sayı 2010/32) A.M. Best Company Inc. A++, A+ (Çok Üstün) A, A(Mükemmel) Fitch Ratings Ltd. AAA (Normal Üstü Güçlü) AA (Çok Güçlü) Moody’s Investor Service Inc. Aaa (Normal Üstü) Aa1, Aa2, Aa3 (Mükemmel) Standard & Poor’s Corp. AAA (Çok Çok Güçlü) AA+, AA, AA(Çok Güçlü) JCR Avrasya Derecelendirme AŞ (JCR Eurasia Rating) AAA (En Yüksek) AA+, AA, AA(Çok Yüksek) JCR-Rating AAA (En Yüksek) AA+, AA, AA(Çok Yüksek) Reasürörlere Müsteşarlıkça belirlenen kredi derecelendirme kuruluşlarının birkaçı tarafından kredi notu verilmesi halinde, bir tanesinin Müsteşarlık tarafından belirlenen asgari seviyenin üstünde olması yeterlidir. Ayrıca, Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Mali Bünyelerine İlişkin Yönetmeliğin 15’inci maddesinin ikinci fıkrası gereği, Türkiye’de faaliyette bulunan reasürans şirketlerinin derecelendirme notlarının ülke notunu aşamaması nedeniyle ülke notu A eşiti sayılmaktadır. (Sektör Duyurusu – Sayı 2009/6). Anılan Sektör Duyurusunda, ülke notu yukarıdaki tabloda yer alan notlardan biri olmasa bile “A” olarak kabul edileceği, dolayısıyla Milli Reasürans TAŞ’nin notunun da “A” olarak kabul edileceği ifade edilmektedir. Ülkemizde faaliyet gösteren sigorta şirketleri de diğer sigorta şirketlerine reasürans teminatı vermektedirler. Bu kapsamda, Türkiye’de faaliyette bulunan ve sermaye yeterliliği hesabı yapılan şirkete reasürans teminatı veren sigorta ve emeklilik şirketlerinin kredi notunun da “A” olarak değerlendirilmesi uygun olacaktır. Diğer yandan, reasürörlere yapılan devir oranlarının, 7/8/2007 tarihli ve 26606 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Mali Bünyelerine İlişkin Yönetmeliğin 15’inci maddesinin üçüncü fıkrasında belirlenen oranları aşması halinde, aşan kısma isabet eden reasürans primi tutarı Müsteşarlıkça belirlenen şekilde asgari derecelendirme notuna sahip reasürörler için %15, diğerleri için %30 risk katsayısı ile çarpılmaktadır. (Eski Yönetmelik - Md. 8/3) 2010/11 sayılı Genelgede, Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Mali Bünyelerine İlişkin Yönetmeliğin reasürörlere yapılacak devirleri düzenleyen 15’inci maddesinin üçüncü fıkrasının (a) bendine göre bölüşmeli tretelerde tek bir reasüröre yapılacak devir oranının; 1) Topluluk dışında yer alan ve asgari derecelendirme notu bulunan reasürörler için beher trete bazında %60’ı aşmaması, 41 2) Topluluk içinde yer alan ve asgari derecelendirme notu bulunan reasürörler için beher trete bazında %50’yi aşmaması, 3) Topluluk içi veya topluluk dışı, asgari derecelendirme notu bulunmayan tüm reasürörler için beher trete bazında %15’i aşmaması gerektiği, hal böyle olmakla beraber, 4) Kotpar reasürans anlaşmalarında tek bir reasüröre yapılacak devir oranının hesaplanmasında toplam prim tutarından reasürörün aldığı payın dikkate alınacağı düzenlenmiştir. Dolayısıyla sadece tek reasürörün yer aldığı bir kotpar reasürans anlaşmasında, reasüröre devir oranı %100 bile olsa konservasyon payı da dikkate alınarak, toplam prim üzerinden reasüröre devir oranının hesaplanması gerekmektedir. REASÜRANS RİSKİ (RR) Risk Ağırlığı 1. Türkiye’de kurulmuş havuzlara devredilen prim 2. Türkiye’de ruhsat almış reasürans şirketlerine devredilen prim a) Müsteşarlıkça mali ve teknik yeterlilik kriterlerine göre oluşturulan listede yer alan reasürans şirketlerine devredilen prim i- Topluluk Dışı ii- Topluluk İçi b) Müsteşarlıkça mali ve teknik yeterlilik kriterlerine göre oluşturulacak listede yer almayan reasürans şirketlerine devredilen prim i- Topluluk Dışı ii- Topluluk İçi 3. Bölüşmeli Reasürans Anlaşmalarında Tek Bir Reasüröre Devredilen Prim Oranının a) Müsteşarlıkça belirlenecek listedeki reasürörlerden i- Topluluk içindekiler için %40’ı aşan kısmı ii- Topluluk dışındakiler için %60’ı aşan kısmı b) Diğer reasürörler için %15’i aşan kısmı 4. Bölüşmesiz Reasürans Anlaşmalarında Tek Bir Reasüröre Devredilen Prim Oranının a) Müsteşarlıkça belirlenecek listedeki reasürörlerden i- Topluluk içindekiler için %40’ı aşan kısmı ii- Topluluk dışındakiler için %60’ı aşan kısmı b) Diğer reasürörler için %15’i aşan kısmı 5. İhtiyari İşlerde a) Müsteşarlıkça belirlenecek listedeki reasürörlerden i- Topluluk içindekilere devredilen sigorta bedelinin %40’ını aşan prim tutarı ii- Topluluk dışındakiler devredilen sigorta bedelinin %60’ını aşan prim tutarı b) Diğer reasürörlere devredilen sigorta bedelinin %15’ini aşan prim tutarı 0,0000 0,0300 0,0600 0,0900 0,1200 0,1500 0,1500 0,1500 0,3000 0,1500 0,1500 0,3000 0,1500 0,1500 0,3000 Kontrol Listesi 5.2.2.1.1. Reasürans riski için gerekli özsermayenin hesaplanmasında, reasürörlere devredilen toplam reasürans primi (bölüşmeli, bölüşmesiz ve ihtiyari işler dâhil) şirket kayıtlarına uygun olarak tabloya aktarılmakta mıdır? (E) 5.2.2.1.2. Reasüransa devredilen prim tutarı hesaplanırken, DASK’a, TARSİM’e ve Türkiye Motorlu Taşıt Poolüne devredilen primler ile Sosyal Güvenlik Kurumuna devredilen primler Türkiye’deki havuzlara devredilmiş prim olarak kabul edilmekte midir? (E) 42 5.2.2.1.3. Reasürans riskinin hesaplanmasında, Müsteşarlık tarafından belirlenen asgari kredi notuna sahip olan ya da sahip olduğu kabul edilen ile sahip olmayan reasürörlere devredilen primler tabloya doğru olarak aktarılmakta mıdır? (E) 5.2.2.1.4. Reasürörlere Müsteşarlık tarafından belirlenen kuruluşların birkaçı tarafından farklı notlar verilmesi halinde, notlardan herhangi birinin tabloda yer alan asgari seviyenin üstünde olması aranmakta mıdır? (E) 5.2.2.1.5. Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Mali Bünyelerine İlişkin Yönetmeliğin 15’inci maddesinin ikinci fıkrası gereği, Türkiye’de faaliyette bulunan reasürans şirketinin derecelendirme notu A eşiti sayılarak devredilen prim için uygun risk katsayısı uygulanmakta mıdır? (E) 5.2.2.1.6. Ülkemizde faaliyet gösteren sigorta ve emeklilik şirketlerinden diğer sigorta ve emeklilik şirketlerine reasürans teminatı verenlerin notu, A eşiti sayılarak devredilen prim için uygun risk katsayısı uygulanmakta mıdır? (E) 5.2.2.1.7. Kotpar reasürans anlaşmalarında reasüröre devir oranı toplam prim üzerinden yapılan devir dikkate alınarak hesaplanmakta mıdır? (E) 5.2.2.1.8. Müsteşarlıkça belirlenen derecelendirme kuruluşları ve kabul edilen asgari kredi derecelendirme notları ile derecelendirilen reasürörlere devredilen riskler için %3, Türkiye’deki havuzlara devredilen riskler için %0, bunun dışındaki dereceler için %12 risk katsayısı uygulanmakta mıdır? (E) 5.2.2.1.9. Reasürörlere devirde Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Mali Bünyelerine İlişkin Yönetmeliğin 15’inci maddesinin üçüncü fıkrasında belirlenen oranların aşılması halinde, aşan kısma isabet eden reasürans primi tutarı için, asgari derecelendirme notu bulunan reasürörler için %15, diğerleri için %30 risk katsayısı uygulanmakta mıdır? (E) 5.2.2.2. 1 Ocak 2016 Tarihinden İtibaren Geçerli Uygulama Reasürans riski için gerekli özsermaye, bölüşmeli, bölüşmesiz ve ihtiyari işler dâhil reasüröre devredilen toplam reasürans primi üzerinden hesaplanmaktadır. Reasürans riski için gerekli özsermaye hesaplaması iki aşamalı yapılmaktadır. Öncelikle, Türkiye’deki havuzlara yapılan devirler dışındaki tüm devirlere, devredilen şirketin Türkiye’de ruhsat almış reasürans şirketi veya Müsteşarlık tarafından oluşturulan listeye göre mali ve teknik yeterlilik kriterlerini sağlayan veya sağlamayan ve topluluk içi veya dışı reasürör olmasına göre belirlenen risk katsayıları uygulanır. Reasürans riski için şirket tarafından yapılan prim devirleri üzerinden gerekli özsermaye tutarının hesaplamasında, a) Türkiye’deki havuzlara devredilen riskler için %0, b) Türkiye’de ruhsat almış reasürans şirketlerine devredilen riskler için %3, c) Müsteşarlık tarafından mali ve teknik yeterlilik kriterlerine göre oluşturulacak listede yer alan reasürörlerden; 1) Topluluk dışında yer alan reasürörlere devredilen riskler için %6, 2) Topluluk içinde yer alan reasürörlere devredilen riskler için %9 d) Müsteşarlık tarafından oluşturulan listede yer almayan reasürörlerden; 1) Topluluk dışında yer alan reasürörlere devredilen riskler için %12, 2) Topluluk içinde yer alan reasürörlere devredilen riskler için %15 risk katsayısı ile devredilen reasürans prim tutarı çarpılmaktadır. 43 Diğer yandan, tek bir reasüröre yapılan devirin ilgili reasürans anlaşması kapsamında yapılan toplam devire oranının, reasürans anlaşması türü ile Müsteşarlık tarafından belirlenen mali ve teknik yeterlilik kriterlerini sağlayan / sağlamayan ve topluluk içi / dışı reasürör olmasına göre belirlenen oranları aşması halinde aşan orana isabet eden kısım için yine aynı ayırımda belirlenen risk katsayıları uygulanmaktadır. Her bir reasürans anlaşmasında bir reasüröre yapılan devirin anlaşma kapsamında yapılan toplam devire oranının, devir yapılan şirketin topluluk içi ve topluluk dışı olmasına göre aşağıda belirtilen oranları aşması durumunda, aşan kısma isabet eden reasürans primi tutarı Müsteşarlıkça belirlenecek listede yer alan reasürörler için %15, diğerleri için ise %30 risk katsayısı ile çarpılır Yönetmelik - Md. 8/3): a) Bölüşmeli reasürans anlaşmalarında tek bir reasüröre devredilen prim oranının; 1) Müsteşarlıkça belirlenecek listede yer alan reasürörlerden topluluk içindekiler için %40’ı, topluluk dışındakiler için %60’ı aşması, 2) Diğer reasürörler için %15’i aşması, b) Bölüşmesiz reasürans anlaşmasında tek bir reasüröre devredilen prim oranının; 1) Müsteşarlıkça belirlenecek listede yer alan reasürörlerden topluluk içindekiler için %40’ı, topluluk dışındakiler için %60’ı aşması, 2) Diğer reasürörler için %15’i aşması, c) İhtiyari işlerde, tek bir reasüröre yapılacak devirde; 1) Müsteşarlıkça belirlenecek listede yer alan reasürörlerden topluluk içindekiler için sigorta bedelinin %40’ını, dışındakiler için %60’ını aşması, 2) Diğer reasürörler için sigorta bedelinin %15’ini aşması. Reasürans riski için gerekli özsermaye tutarının hesaplamasında kullanılacak risk katsayıları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Risk Ağırlığı REASÜRANS RİSKİ (RR) 1. Toplam Devredilen Primler a) Türkiye’de kurulmuş havuzlara devredilen prim b) Türkiye’de ruhsat almış reasürans şirketlerine devredilen prim c) Müsteşarlıkça mali ve teknik yeterlilik kriterlerine göre oluşturulan listede yer alan; i- Topluluk dışı sigorta ve reasürans şirketlerine devredilen prim ii- Topluluk içi sigorta ve reasürans şirketlerine devredilen prim ç) Müsteşarlıkça mali ve teknik yeterlilik kriterlerine göre oluşturulan listede yer almayan; i- Topluluk dışı sigorta ve reasürans şirketlerine devredilen prim ii- Topluluk içi sigorta ve reasürans şirketlerine devredilen prim 0,0000 0,0300 0,0600 0,0900 0,1200 0,1500 2. Tek Bir Reasüröre Yapılan Devirler a) Her bir bölüşmeli reasürans anlaşmasında, Müsteşarlıkça belirlenen listede yer alan; i- Topluluk içi her bir sigorta, reasürans ve emeklilik şirketine devredilen primin anlaşma kapsamındaki toplam devirin %40’ını aşması halinde aşan kısma isabet eden prim ii- Topluluk dışı her bir sigorta, reasürans ve emeklilik şirketine devredilen primin anlaşma kapsamındaki toplam devirin %60’ını aşması halinde aşan kısma isabet eden prim b) Her bir bölüşmeli reasürans anlaşmasında Müsteşarlıkça belirlenen listede yer almayan bir reasüröre devredilen primin anlaşma kapsamındaki toplam devirin %15’ini aşması halinde aşan kısma isabet eden prim c) Her bir bölüşmesiz reasürans anlaşmasında, Müsteşarlıkça belirlenen listede yer alan; i- Topluluk içi her bir sigorta, reasürans ve emeklilik şirketine devredilen primin anlaşma kapsamındaki toplam devirin %40’ını aşması halinde aşan kısma isabet eden prim ii- Topluluk dışı her bir sigorta, reasürans ve emeklilik şirketine devredilen primin anlaşma 44 0,1500 0,1500 0,3000 0,1500 0,1500 kapsamındaki toplam devirin %60’ını aşması halinde aşan kısma isabet eden prim ç) Her bir bölüşmesiz reasürans anlaşmasında Müsteşarlıkça belirlenen listede yer almayan bir reasüröre devredilen primin anlaşma kapsamındaki toplam devirin %15’ini aşması halinde aşan kısma isabet eden prim d) Her bir ihtiyari devirde, Müsteşarlıkça belirlenen listede yer alan; i- Topluluk içi her bir sigorta, reasürans ve emeklilik şirketine devredilen bedelin toplam devredilen bedelin %40’ını aşması halinde aşan kısma isabet eden prim ii- Topluluk dışı her bir sigorta, reasürans ve emeklilik şirketine devredilen bedelin, toplam devredilen bedelin %60’ını aşması halinde aşan kısma isabet eden prim e) Her bir ihtiyari devirde, Müsteşarlıkça belirlenen listede yer almayan bir reasüröre devredilen bedelin, toplam devredilen bedelin %15’ini aşması halinde aşan kısma isabet eden prim 0,3000 0,1500 0,1500 0,3000 Devredilen primin hesaplanmasında, sigorta şirketleri tarafından DASK, TARSİM, Türkiye Motorlu Taşıt Poolü ve Sosyal Güvenlik Kurumuna devredilen primler Türkiye’deki havuzlara devredilmiş prim olarak kabul edilir. Yönetmelikte Türkiye’de ruhsat almış reasürans şirketlerine devredilen toplam primler için özel bir risk katsayısı belirlendiğinden, Milli Reasürans TAŞ’ye devir yapan tüm şirketler (topluluk içi olup olmadığına bakılmaksızın) toplam devir tutarı üzerinden %3 risk katsayısı uygulayacaklardır. Diğer yandan, ülkemizde faaliyet gösteren sigorta şirketleri de diğer sigorta şirketlerine reasürans teminatı verebilmektedir. Bu kapsamda, Türkiye’de ruhsat almış sigorta şirketlerine devredilen riskler için de Milli Reasürans TAŞ’de olduğu gibi toplam devirler üzerinden %3 risk katsayısı uygulanır. Türkiye’de faaliyet gösteren sigorta, reasürans ve emeklilik şirketlerinin bir kısmı aynı sermaye grubu içinde yer almaktadır. Bu kapsamda, ülkemiz içinde reasürans devri yapılan şirket aynı topluluk içinde yer alsa bile Türkiye’de ruhsat almış reasürans şirketi gibi değerlendirilir ve devredilen toplam prim tutarı için %3 risk katsayısı uygulanır. Tek bir reasüröre yapılan devirler hesaplanırken, her bir reasürans anlaşması için ayrı değerlendirme yapılır. Bölüşmeli ve bölüşmesiz reasürans anlaşmalarında tek bir reasüröre devredilen prim, ilgili reasürans anlaşması kapsamında devredilen toplam prime oranlanır. Tek bir reasüröre devredilen prim oranının, reasürörün Müsteşarlıkça oluşturulan listede yer alıp almadığı ve topluluk içi olup olmadığına göre belirlenen oranları aşması halinde, aşan kısma isabet eden prim tutarı belirlenen risk ağırlığı ile çarpılarak gerekli özsermaye tutarı hesaplanır. Örneğin, Yangın Sigortasında şirketin üç adet Eksedan tretesi mevcut ise her bir Eksedan tretesinde tek bir reasüröre yapılan devir oranının, devir yapılan şirketin Müsteşarlıkça oluşturulan listede yer alıp almadığı ve topluluk içi olup olmadığına göre bölüşmeli reasürans anlaşması için belirlenen oranları aşıp aşmadığı hesaplanır ve aşması durumunda aşan kısma isabet eden prim tutarına Yönetmelikte belirtilen risk katsayısı uygulanır. İhtiyari işlerde ise devir oranı tek bir reasüröre devredilen sigorta bedeli üzerinden hesaplanır ve devredilen sigorta bedelinin, reasürörün Müsteşarlıkça oluşturulan listede yer alıp almadığı ve topluluk içi olup olmadığına göre belirlenen oranı aşması halinde aşan kısma isabet eden prim tutarı belirlenen risk ağırlığı ile çarpılarak gerekli özsermaye tutarı hesaplanır. 45 Müsteşarlık tarafından yayımlanan 2015/58 sayılı Geneldede, mali ve teknik yeterlilik kriterlerini sağlayan sigorta ve reasürans şirketleri listesi verilmiştir. Anılan Genelgede, mali ve teknik yeterlilik kriterlerini sağlayan sigorta ve reasürans şirketleri tek tek sayılmıştır. Bu nedenle, listede yer almayan yurtdışında kurulu sigorta ve reasürans şirketleri listede yer alan başka bir şirketle aynı sermaye grubunda yer alsa ya da listede yer alan bir şirketin iştiraki, bağlı ortaklığı veya birlikte kontrol edilen ortaklığı niteliğinde olsa bile Müsteşarlıkça belirlenen listede yer almayan şirketler gibi değerlendirilir. Müsteşarlıkça 2015/58 sayılı Genelde ekinde yer alan listenin değiştirilmesi ya da listeye ilaveler yapılması halinde, son güncel liste dikkate alınır. Diğer yandan, tek bir reasüröre yapılan devirlerde, Mili Reasürans TAŞ’nin Müsteşarlıkça teknik ve mali yeterliliklerine göre oluşturulan listede yer alan reasürör olarak dikkate alınması ve devir oranının topluluk içi ve dışı olmasına göre Yönetmelikte belirlenen sınırları aşması halinde aşan kısma isabet eden prim için topluluk içi ve topluluk dışı ayırımına göre öngörülen katsayıların uygulanması gerekmektedir. Diğer yandan, tek bir reasürans şirketine belirli bir oranı aşan devirler için ilave risk katsayısı uygulamasında, Türkiye’de faaliyet gösteren sigorta ve emeklilik şirketleri de Müsteşarlıkça teknik ve mali yeterliliklerine göre oluşturulan listede yer alan reasürör gibi dikkate alınır ve devir oranının topluluk içi ve dışı şirketler ayırımında Yönetmelikte belirlenen sınırları aşması halinde aşan kısma isabet eden prim için topluluk içi ve topluluk dışı ayırımında belirlenen katsayılar uygulanarak gerekli özsermaye tutarı hesaplanır. Ayrıca, sigorta ve emeklilik şirketlerinin sigorta ettirenlere verdikleri teminat ve aldıkları prim ile reasürörlere devrettikleri prim ve aldıkları teminat arasında orantı farklılığı olabilmektedir. Örneğin, şirket sigorta ettirenden tahsil ettiği primin %50’sini reasüröre devrettiği halde sigorta ettirene verdiği teminatın %60’ını reasüröre devredebilmektedir. Bu kapsamda, reasüröre devredilen primle devredilen sorumluluk arasındaki oranın farklı olduğu hallerde, devredilen prim dikkate alınarak reasürans riski için gerekli özsermaye hesaplanır. Kontrol Listesi 5.2.2.2.1. Reasürans riski için gerekli özsermayenin hesaplanmasında, reasürörlere devredilen toplam reasürans priminin hesabı (bölüşmeli, bölüşmesiz ve ihtiyari işler dâhil) şirketin muhasebe kayıtlarına uygun olarak ve doğru şekilde dikkate alınmakta mıdır? (E) 5.2.2.2.2. Reasüransa devredilen tutarın hesabında, DASK’a, TARSİM’e, Türkiye Motorlu Taşıt Poolüne ve Sosyal Güvenlik Kurumuna devredilen primler Türkiye’deki havuzlara devredilmiş prim olarak kabul edilmekte midir? (E) 5.2.2.2.3. Türkiye’de kurulmuş havuzlara devredilen riskler için risk katsayısı uygulanmakta mıdır? (H) 5.2.2.2.4. Reasürans riski için risk faktörleri, reasürörün Müsteşarlıkça oluşturulan listede yer alıp almadığına göre doğru şekilde uygulanmakta mıdır? (E) 5.2.2.2.5. Reasürans riski için risk faktörleri, devir yapılan şirketin topluluk içi ve dışı olmasına göre doğru şekilde uygulanmakta mıdır? (E) 5.2.2.2.6. Reasürans riskinin hesaplanmasında, reasürörlere devredilen primler tabloya doğru şekilde aktarılmakta mıdır? (E) 5.2.2.2.7. Müsteşarlıkça mali ve teknik yeterlilik kriterlerine göre oluşturulan listede yer alan sigorta ve reasürans şirketlerine toplam devredilen riskler için devredilen şirket topluluk dışında ise %6, topluluk içinde ise %9 risk katsayısı uygulanmakta mıdır? (E) 46 5.2.2.2.8. Müsteşarlıkça mali ve teknik yeterlilik kriterlerine göre oluşturulan listede yer almayan sigorta ve reasürans şirketlerine toplam devredilen riskler için devredilen şirket topluluk dışında ise %12, topluluk içinde ise %15 risk katsayısı uygulanmakta mıdır? (E) 5.2.2.2.9. Türkiye’de ruhsat almış reasürans şirketlerine yapılan toplam devirler için özel bir risk katsayısı belirlendiğinden, topluluk içi olup olmadığına bakılmaksızın Milli Reasürans TAŞ’ye devir yapılan toplam prim için 0,03 risk katsayısı uygulanmakta mıdır? (E) 5.2.2.2.10. Ülkemizde faaliyet gösteren sigorta ve emeklilik şirketlerine yapılan toplam devirlere, Türkiye’de ruhsat almış reasürans şirketlerine devredilen primler için belirlenen risk katsayısı uygulanmakta mıdır? (E) 5.2.2.2.11. Ülkemiz içinde reasürans devri yapılan şirket aynı topluluk içinde yer alsa bile Türkiye’de ruhsat almış reasürans şirketi gibi değerlendirilmekte ve toplam devir için %3 risk katsayısı uygulanmakta mıdır? (E) 5.2.2.2.12. Tek bir şirkete yapılan devirin belirlenen oranları aşıp aşmadığının tespitinde, anlaşma bazında hesaplama yapılmakta mıdır? (E) 5.2.2.2.13. Bölüşmeli reasürans anlaşmalarında, Müsteşarlıkça belirlenen listede yer alan bir şirkete yapılan devirin ilgili anlaşma kapsamında yapılan toplam devire oranının topluluk içi şirketlerde %40’ı, topluluk dışı şirketlerde ise %60’ı aşması halinde aşan kısma isabet eden prim tutarına %15 risk katsayısı uygulanmakta mıdır? (E) 5.2.2.2.14. Bölüşmeli reasürans anlaşmalarında, Müsteşarlıkça belirlenen listede yer almayan bir şirkete yapılan devirin ilgili anlaşma kapsamında yapılan toplam devire oranının %15’i aşması halinde aşan kısma isabet eden prim tutarına %30 risk katsayısı uygulanmakta mıdır? (E) 5.2.2.2.15. Bölüşmesiz reasürans anlaşmalarında, Müsteşarlıkça belirlenen listede yer alan bir şirkete yapılan devirin ilgili anlaşma kapsamında yapılan toplam devire oranının topluluk içi şirketlerde %40’ı, topluluk dışı şirketlerde ise %60’ı aşması halinde aşan kısma isabet eden prim tutarına %15 risk katsayısı uygulanmakta mıdır? (E) 5.2.2.2.16. Bölüşmesiz reasürans anlaşmalarında, Müsteşarlıkça belirlenen listede yer almayan bir şirkete yapılan devirin ilgili anlaşma kapsamında yapılan toplam devire oranının %15’i aşması halinde aşan kısma isabet eden prim tutarına %30 risk katsayısı uygulanmakta mıdır? (E) 5.2.2.2.17. İhtiyari devir anlaşmalarında, Müsteşarlıkça belirlenen listede yer alan bir şirkete devredilen bedelin ilgili anlaşma kapsamında devredilen toplam bedele oranının topluluk içi şirketlerde %40’ı, topluluk dışı şirketlerde ise %60’ı aşması halinde aşan kısma isabet eden prim tutarına %15 risk katsayısı uygulanmakta mıdır? (E) 5.2.2.2.18. İhtiyari devir anlaşmalarında, Müsteşarlıkça belirlenen listede yer almayan bir şirkete devredilen bedelin ilgili anlaşma kapsamında devredilen toplam bedele oranının %15’i aşması halinde aşan kısma isabet eden prim tutarına %30 risk katsayısı uygulanmakta mıdır? (E) 5.2.2.2.19. Tek bir reasüröre yapılan devirlerde, Mili Reasürans TAŞ, Müsteşarlıkça teknik ve mali yeterliliklerine göre oluşturulan listede yer alan reasürör olarak dikkate alınmakta ve topluluk içi ve topluluk dışı ayırımına göre devir oranının Yönetmelikte belirlenen sınırları aşması halinde aşan kısma isabet eden prim tutarı için ilgili katsayılar uygulanmakta mıdır? (E) 5.2.2.2.20. Tek bir şirkete belirli bir oranı aşan devirler için ilave risk katsayısı uygulamasında, Türkiye’de faaliyet gösteren sigorta ve emeklilik şirketleri Müsteşarlıkça teknik ve mali yeterliliklerine göre oluşturulan listede yer alan reasürör olarak dikkate alınmakta ve devir oranının Yönetmelikte belirlenen sınırları aşması halinde aşan kısma isabet eden prim için topluluk içi ve topluluk dışı olmasına göre öngörülen katsayılar uygulanmakta mıdır? (E) 47 5.2.3. Aşırı Prim Artışı Riski Aşırı prim artışı riski için gerekli özsermayenin hesaplanmasında, hayat ve hayat dışı branşları itibarıyla brüt yazılan primlerde şirketin yıllık artış oranının sektör artış oranının %20’sinden fazla olması durumunda aşan kısma karşılık gelen prim tutarı için %20 risk katsayısı uygulanır. Ancak, yıllık brüt yazılan primler toplamı 100 milyon TL’den düşük olan şirketler ile branşlar itibarıyla ruhsat tarihinden itibaren ilk 3 yıl için aşırı prim artışı riski hesaplanmaz. Bu tutar her yıl TÜFE oranında artırılır (Yönetmelik - Md. 8/4). Aşırı prim artışı riski için gerekli özsermaye hesabı sigorta ve reasürans şirketleri ile hayat grubunda faaliyet gösteren emeklilik şirketleri tarafından yapılır. Aşırı prim artışı riski hayat ve hayat dışı sigorta branşları itibariyle uygulanır ve her bir branşta, sermaye yeterliliğine esas tarih itibariyle şirketin son bir yıllık süredeki prim üretimi artış oranının aynı branşta sektörde yaşanan prim artış oranının %20’sinden daha yüksek olması halinde, sektör prim artış oranının %20’sini aşan kısma isabet eden prim tutarı %20 risk ağırlığıyla çarpılarak gerekli özsermaye tutarı hesaplanır. Örneğin, Yangın ve Doğal Afetler Sigortasında son bir yıllık sürede şirketin prim üretiminde %18, sektörün prim üretiminde de %10 oranında artış yaşanmış ise sektörün prim artış oranının %20 üstü olan %12’yi (%10 * %120) aşan kısma karşılık gelen prim tutarı için aşırı prim artışı riski hesaplanacaktır. Şirketin prim üretimindeki artış %18 olduğundan, prim üretiminin %6 oranına (%18-%12) karşılık gelen tutar aşırı prim artışı riskine konu olacaktır. Diğer yandan, şirket, sermaye yeterliliğine esas tarih itibariyle son bir yıllık sürede 100 milyon TL’den az prim üretimi gerçekleştirmiş ise prim üretimindeki artış ne olursa olsun Aşırı Prim Artışı Riski hesaplanmayacaktır. Prim üretimindeki 100 milyon TL’lik limit, Müsteşarlıkça her yıl TÜFE oranında artırılır. Aynı şekilde, sermaye yeterliliğine esas tarih itibariyle son üç yıl içinde ruhsat almış olduğu sigorta branşları için de aşırı prim artışı hesabı yapılmayacaktır. Aşırı prim artışı riski için gerekli özsermayenin hesabında, fronting işlemleri de dâhil olmak üzere yazılan prim dikkate alınmaktadır. Ancak, DASK’a, TARSİM’e ve Motorlu Taşıt Poolüne devredilen primler ile Sosyal Güvenlik Kurumuna devredilen primler indirilir. Buna karşılık, TARSİM ve Türkiye Motorlu Taşıt Poolünden alınan paylar dahil, reasürans yoluyla gerçekleştirilen prim üretimlerini de aşırı prim artışı riski hesabında dikkate alınır. Sigorta şirketlerinin aynı riske birlikte teminat vermeleri (Koasürans) halinde her bir şirket sigorta ettirenden alınan primden aldığı payı kendi prim üretimi içinde gösterir. Birden fazla şirketin aynı poliçede farklı teminat sunması halinde ise her bir şirket vermiş olduğu teminat için poliçede belirtilen prim tutarını ya da sigorta ettirenden tahsil edilen primin vermiş olduğu teminata isabet eden kısmını kendi prim üretimi içinde gösterir. Aşırı prim artışı riski için gerekli özsermayenin hesaplanmasında, cari yıl prim üretim tutarı olarak sermaye yeterliliği hesaplama tarihi itibariyle son bir yıllık süre içindeki prim üretimi (inceleme dönemine göre 01 Ocak – 31 Aralık veya 01 Temmuz – 30 Haziran arası) dikkate alınır. Bir önceki yılın prim üretim tutarı olarak ise cari yıl olarak kabul edilen dönemden önceki bir yıllık süreye ilişkin üretim dikkate alınır. 48 Hayat ve hayat dışı branşları bazında sektör artış oranları hesaplama dönemleri itibarıyla Müsteşarlık tarafından belirlenir ve SGS portalına yüklenen Tablo10 Mali dosya içindeki Sermaye Yeterliliği Tablosuna (10SYT sayfası) işlenerek şirketlere gönderilir. AŞIRI PRİM ARTIŞ RİSKİ (APR) (TL , %) a) Sermaye yeterliliğine esas tarih itibariyle son bir yıllık sürede yazılan brüt prim (DASK, TARSİM, SGK ve Türkiye Motolu Taşıt Bürosuna devredilen hariç, TARSİM ve Türkiye Motorlu Taşıt Bürosundan ve reasürans yoluyla alınanlar dahil) (A) b) Sermaye yeterliliği tarihi itibariyle son bir yıldan önceki bir yıl içinde yazılan brüt prim (DASK, TARSİM, SGK ve Türkiye Motolu Taşıt Bürosuna devredilen hariç, TARSİM ve Türkiye Motorlu Taşıt Bürosundan ve reasürans yoluyla alınanlar dahil) (B) c) Şirket brüt prim üretimi artış oranı (C = (A-B)/B) d) Sektör brüt prim üretimi artış oranı (D) e) Sektör brüt prim üretimi artış oranının %20 fazlası (E = D*%120) f) Şirket brüt prim üretim artış oranı ile sektör brüt direkt prim üretimi artış oranının %20’si fazlasının farkı (F = C-E) Aşırı prim artış riski hesaplamasına esas prim tutarı (G = F>0 => (A*F); 0) g) Aşırı prim artışı riski katsayısı (H) h) Aşırı prim artışı riski için gerekli özsermaye tutarı (I = G*H) … TL … TL %… % ... %… %… … TL %20 … TL Aşırı prim artış riski için yukarıdaki tabloda açıklanan hesaplama, son bir yıl içinde 100 milyon TL’den fazla prim üretimi gerçekleştiren şirketlerde, 3 yıldan daha uzun süre önce ruhsat alınmış olan sigorta branşları için ayrı ayrı yapılır. AŞIRI PRİM ARTIŞI RİSKİ (APR) Şirket Artış Oranı (%) (A) Sektör Artış Oranı (%) (B) Son Bir Aşırı Prim Sektör Yıllık Brüt Artışı Riskine Oranının Risk Yazılan Tabi Prim %120’sini Ağırlığı Prim Tutarı Aşan Oran (F) (D) E= (C*D) (C=A-(1,2B) (TL) (TL) Kaza Hastalık/Sağlık Kara Araçları Raylı Araçlar Hava Araçları Su Araçları Nakliyat Yangın ve Doğal Afetler Genel Zararlar Kara Araçları Sorumluluk Hava Araçları Sorumluluk Su Araçları Sorumluluk Genel Sorumluluk Kredi Kefalet Finansal Kayıplar Hukuksal Koruma Destek Hayat Evlilik ve Doğum Sigortası Yatırım Fonlu Sigortalar Sermaye İtfa Sigortası 0,2000 0,2000 0,2000 0,2000 0,2000 0,2000 0,2000 0,2000 0,2000 0,2000 0,2000 0,2000 0,2000 0,2000 0,2000 0,2000 0,2000 0,2000 0,2000 0,2000 0,2000 0,2000 49 Risk Tutarı G= (E*F) (TL) Fonların Yönetimi İşlemi Tontin 0,2000 0,2000 Kontrol Listesi 5.2.3.1. Aşırı prim artışı riski için gerekli özsermayenin hesaplanmasında, hayat ve hayat dışı ana branşları itibarıyla yazılan brüt prim doğru şekilde dikkate alınmakta mıdır? (E) 5.2.3.2. Şirket prim üretiminin bir önceki yıla göre artış oranı doğru hesaplanmakta mıdır? (E) 5.2.3.3. Brüt prim üretimine fronting işleri de dahil edilmekte midir? (E) 5.2.3.4. Cari yıl prim üretimi olarak sermaye yeterliliği hesaplama tarihi itibariyle son bir yıllık süre içindeki prim üretimi (inceleme dönemine göre 01 Ocak – 31 Aralık veya 01 Temmuz – 30 Haziran arası), bir önceki yılın prim miktarı olarak ise bu dönemden önceki bir yıllık süre esas alınmakta mıdır? (E) 5.2.3.5. Şirket, prim artış oranlarını hesaplarken, brüt prim üretiminden DASK’a, TARSİM’e ve Motorlu Taşıt Poolü ile Sosyal Güvenlik Kurumuna devrettiği primleri indirerek ve TARSİM ile Motorlu Taşıt Poolü ile reasürans yoluyla devraldığı primleri ilave ederek bulduğu tutarlar üzerinden hesaplama yapmakta mıdır? (E) 5.2.3.6. Şirket, sermaye yeterliliği hesaplamasına esas tarih itibariyle üç yıldan daha uzun süre önce ruhsat aldığı branşlar için aşırı prim artışı riski hesabı yapmakta mıdır? (E) 5.2.3.7. Şirket, sermaye yeterliliği hesaplamasına esas tarih itibariyle son üç yıl içinde ruhsat aldığı branşlar için aşırı prim artışı riski hesabı yapmakta mıdır? (H) 5.2.3.8. Şirket, sermaye yeterliliği hesaplamasına esas tarih itibariyle son bir yıl içindeki prim üretimi tutarı 100 milyon TL’den yüksek ise aşırı prim artışı riski hesabı yapmakta mıdır? (E) 5.2.3.9. Şirket, sermaye yeterliliği hesaplamasına esas tarih itibariyle son bir yıl içindeki prim üretimi tutarı 100 milyon TL’den düşük ise aşırı prim artışı riski hesabı yapmakta mıdır? (H) 5.2.4. Muallâk Tazminat Karşılığı Riski Muallak tazminat karşılığı riski hesabında, branşlar itibarıyla net muallâk tazminat karşılığı tutarına uygulanacak katsayılar Yönetmelikte belirtilmiştir. (Yönetmelik - Md.8/5) Muallâk tazminat karşılığı riski için sermaye yeterliliği hesaplamasına konu dönem olan 31 Aralık veya 30 Haziran tarihi itibariyle oluşmuş kümülâtif tutar dikkate alınmaktadır. Muallâk tazminat karşılığı net tutarının hesaplanmasında sadece tahakkuk etmiş dosyalara ilişkin muallâk tazminat tutarlarının değil istatistiksel yöntemler kullanılarak yapılan hesaplamalar sonucu bulunan tutarların da dikkate alınması gerekmektedir. Yönetmeliğin 8’inci maddesinin beşinci fıkrası çerçevesinde, muallâk tazminat karşılığı riski hesaplanırken, “net” tanımı gereğince bölüşmeli ve bölüşmesiz reasürans anlaşmalarının hepsi dikkate alınmalıdır. 2010/22 sayılı Genelgede, bazı şirketlerce yapılan kotpar tretelerinin klasik bir reasürans sözleşmesinin taşıması gereken unsurları içermediği, yapılan reasürans anlaşmaları uyarınca reasürörlerin treteye iştirak ederken herhangi bir portföy devralmadığı gibi sözleşmenin sona ermesi durumunda da herhangi bir portföy devretmediği, sözleşme süresi içinde yazılan ve treteye devredilen primlerin tamamını sözleşme süresi sonunda hak etmekte olduğu, söz konusu anlaşmalarda yer alan bir çok hüküm ile reasürörlerin sorumluluklarının 50 sınırlandırıldığı ve reasürörlerin bu sözleşme dolayısıyla zarar etme olasılıklarının tamamen ortadan kaldırıldığı, reasürörlerin muallak tazminat karşılığı ile ilgili bir yükümlülüğünün bulunmadığı, herhangi bir sebeple sözleşmenin sona ermesi durumunda muallak tazminat karşılığı ve kazanılmamış primler karşılığı tutarlarının tamamının sedan şirket üzerinde kaldığı, buna karşılık bahse konu sedan şirketlerin muallak tazminat karşılığı ve kazanılmamış primler karşılığı tutarlarından reasürör payı ayırmak suretiyle ilgili dönem gelir tablosu ve sermaye yeterliliği tablosunun yanlış hesaplanmasına sebebiyet verdikleri belirtilmekte ve bahse konu sakıncaların ortadan kaldırılması amacıyla, 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu’nun 28’inci maddesinin sekizinci fıkrasına istinaden, Genelge tarihi itibarıyla reasürans şirketlerine risk transferini sınırlandıran ve şirketlere mali tablolarını olduğundan farklı gösterme imkanı sunan bu tür sözleşmelerin yapılmasının Müsteşarlıkça yasaklandığı, bu kapsamda, 2011 yılı ve sonrası için yapılacak reasürans anlaşmalarında bu hususun dikkate alınması ve buna benzer reasürans anlaşmalarının 2010 yılı sonuna kadar iptal edilmesi ve 15/10/2010 tarih ve 2010/16 sayılı Genelge doğrultusunda bahse konu sözleşmeler için muallak tazminat karşılığı ve ilgili karşılıkların reasürans payının sıfır olarak dikkate alınması gerektiği ifade edilmektedir. Açıklanan nedenle, net muallak tazminat karşılığı tutarı belirlenirken 2010/22 sayılı Genelge hükümlerinin dikkate alınması ve trete kapsamında süre sonunda reasürörlerin muallak tazminat karşılığına ilişkin yükümlülüklerinin bulunmaması halinde muallak tazminat karşılığında reasürör payı ayrılmaması gerekmektedir. Yönetmelikte Evlilik sigortası, Doğum sigortası, Yatırım fonlu sigortalar, Sermaye itfa sigortası ve Fonların yönetimi işlemi branşları için Muallak Tazminat Karşılığı risk katsayısı belirtilmemiştir. Anılan branşlar kapsamında yer alan sigorta türlerindeki muallak tazminat karşılığı için Hayat (Diğer) sigortası risk katsayısının uygulanması gerekmektedir. Risk Ağırlığı MUALLAK TAZMİNAT RİSKİ (MTR) a) Kaza i- Kaza (Uzun süreli sigortalar hariç) ii- Kaza (Uzun süreli) b) Hastalık/Sağlık i- Hastalık/Sağlık (Uzun süreli sigortalar hariç) ii- Hastalık/Sağlık (Uzun süreli) c) Kara Araçları ç) Raylı Araçlar d) Hava Araçları e) Su Araçları f) Nakliyat g) Yangın ve Doğal Afetler ğ) Genel Zararlar h) Kara Araçları Sorumluluk ı) Hava Araçları Sorumluluk i) Su Araçları Sorumluluk j) Genel Sorumluluk k) Kredi i- KOBİ’lere sunulan ticari alacak sigortaları i- Kredi (Diğer) l) Kefalet m) Finansal Kayıplar n) Hukuksal Koruma o) Destek 0,025 0,015 0,080 0,050 0,075 0,050 0,070 0,055 0,035 0,040 0,040 0,090 0,025 0,020 0,060 0,030 0,055 0,030 0,020 0,020 0,025 51 ö) Hayat i- İrat Ödemeli Hayat Sigortaları ii- Hayat (Diğer, Evlilik sigortası, Doğum sigortası, Yatırım fonlu sigortalar, Sermaye itfa sigortası ve Fonların yönetimi işlemi dahil) 0,025 0,050 Kontrol Listesi 5.2.4.1. Muallâk tazminat karşılığı riski için gerekli özsermayenin hesabında, branşlar itibariyle ilgili hesaplama dönemine ait kümülâtif net muallâk tazminat karşılığı tutarı şirket kayıtlarına uygun olarak tabloya aktarılmakta mıdır? (E) 5.2.4.2. 2010/22 sayılı Genelge hükümleri dikkate alınarak reasürörlerin anlaşma süresi sonunda muallak tazminat tutarlarına ilişkin yükümlülüklerinin bulunmaması halinde muallak tazminat karşılığında reasürör payı hesaplanmakta mıdır? (H) 5.2.4.3. Muallâk tazminat karşılığı riski için, sermaye yeterliliği hesaplama dönemi olan 31 Aralık veya 30 Haziran tarihi itibariyle oluşmuş kümülâtif tutar dikkate alınmakta mıdır? (E) 5.2.4.4. Muallâk tazminat karşılığı net tutarının hesaplanmasında, istatistiksel yöntemler kullanılarak yapılan hesaplamalar sonucu bulunan tutarlar da dahil olmak üzere muallâk tazminat tutarını oluşturan tüm bileşenler dikkate alınmakta mıdır? (E) 5.2.4.5. Muallâk tazminat karşılığı riski için gerekli özsermaye hesaplanırken, “net” tanımı çerçevesinde, bölüşmeli ve bölüşmesiz reasürans anlaşmaları kapsamında reasürörlere devredilen ödenen veya muallak tazminatların tamamı dikkate alınmakta mıdır? (E) 5.2.5. Yazım Riski Yazım riski hesabında, son 12 aylık dönemde brüt yazılan primlerden varsa bölüşmeli reasürans yoluyla reasüröre devredilen primler düşülerek kalan bakiyeye Yönetmeliğin 8’inci maddesinin altıncı ve yedinci fıkralarında belirlenen risk ağırlıkları uygulanmaktadır. Reasürans şirketleri dışında diğer şirketler için branş bazında Yönetmeliğin 8’inci maddesinin altıncı fıkrası kapsamında belirlenen oran, Yönetmeliğin 8’inci maddesinin yedinci fıkrası kapsamında belirlenen oranlarla da çarpılarak dağıtım kanalı bazında risk hesaplanmaktadır. Yönetmeliğin 8’inci maddesinin altıncı fıkrasında yazım riski kapsamında bölüşmeli reasürans anlaşmaları kapsamında reasüröre devredilen primlerin düşüleceği belirtilmektedir. Bölüşmeli reasürans anlaşmalarından maksat, riskin gerçekleşmesi sonucunda ortaya çıkan hasardaki reasürör payının, reasürörün üstlendiği teminatla orantılı olduğu, diğer bir ifade ile reasürörün sedan şirket tarafından sigorta ettirene verilen teminatının belirli bir oranını üstüne aldığı anlaşmalardır. İhtiyari reasürans yoluyla yapılan devirler de açıklanan esaslar dâhilinde yazım riskinin hesaplanmasında devredilen prim olarak kabul edilirler. Ancak, bölüşmesiz reasürans anlaşmaları kapsamında reasürörlere ödenen tutarlar devredilen prim olarak kabul edilmemektedir. Sigorta ve emeklilik şirketlerinin sigorta ettirenlere verdikleri teminat ve aldıkları prim ile reasürörlere devrettikleri prim ve aldıkları teminat arasındaki orantıda farklılık olması yazım riski açısından önemli değildir. Reasüröre devredilen primle devredilen sorumluluk arasındaki oranın farklı olduğu hallerde, devredilen prim dikkate alınarak yazım riski için gerekli özsermaye hesaplanır. Diğer yandan, DASK’a, TARSİM’e ve Motorlu Taşıt Poolü ile Sosyal Güvenlik Kurumuna devredilen primler için yazım riski kapsamında gerekli özsermaye hesaplanmaz. (Yönetmelik - Md.8/10) Buna karşılık, gerekli özsermayenin hesaplanmasında TARSİM, 52 Motorlu Taşıt Poolü ve diğer pooller ile reasürans yoluyla devralınan diğer tüm primler dikkate alınmalıdır. Bu kapsamda, sigorta ve emeklilik şirketleri ile yapılan bölüşmesiz reasürans anlaşmaları kapsamında alınan tutarlar da şirket açısından alınan prim olarak kabul edilmezler. Yönetmelikte Evlilik sigortası, Doğum sigortası, Yatırım fonlu sigortalar, Sermaye itfa sigortası ve Fonların yönetimi işlemi branşları için Yazım riski katsayısı belirtilmemiştir. Anılan branşlar kapsamında yer alan sigorta türlerindeki prim üretimi Hayat (Diğer) sigortası risk katsayısının uygulanması gerekmektedir. Risk Ağırlığı YAZIM RİSKİ (YR) a) Kaza i- Kaza (Uzun süreli sigortalar hariç) ii- Kaza (Uzun süreli) b) Hastalık/Sağlık i- Hastalık/Sağlık (Uzun süreli sigortalar hariç) ii-Hastalık/Sağlık (Uzun süreli) c) Kara Araçları ç) Raylı Araçlar d) Hava Araçları e) Su Araçları f) Nakliyat g) Yangın ve Doğal Afetler ğ) Genel Zararlar h) Kara Araçları Sorumluluk ı) Hava Araçları Sorumluluk i) Su Araçları Sorumluluk j) Genel Sorumluluk k) Kredi i- KOBİ’lere sunulan ticari alacak sigortaları ii-Kredi (Diğer) l) Kefalet m) Finansal Kayıplar n) Hukuksal Koruma o) Destek ö) Hayat i- İrat Ödemeli Hayat Sigortaları ii- Hayat (Diğer, Evlilik sigortası, Doğum sigortası, Yatırım fonlu sigortalar, Sermaye itfa sigortası ve Fonların yönetimi işlemi dahil) 0,050 0,030 0,160 0,100 0,150 0,100 0,140 0,110 0,070 0,080 0,080 0,180 0,050 0,040 0,120 0,060 0,110 0,060 0,040 0,040 0,050 0,025 0,050 Yukarıdaki tabloya göre branşlar bazında hesaplanan tutarlar, her bir branş için prim üretiminin gerçekleştirildiği dağıtım kanalına göre aşağıdaki tabloda yer alan oranlarla tekrar çarpılır. Bunun için öncelikle her bir branşın prim üretiminin aşağıdaki listede yer alan dağıtım kanalı bazında ayrıştırılması gerekmektedir. Reasürans şirketleri, yazım riski için yukarıdaki tabloya göre bulunan tutarlar için ayrıca dağıtım kanalı bazında risk tutarı hesaplamazlar. DAĞITIM KANALI Risk Ağırlığı a) Doğrudan satış kanalı b) Çağrı merkezi dâhil mesafeli satış yöntemleri 1,150 1,150 53 c) Topluluk içindeki acenteler (bankalar, leasing ve finansman şirketleri vb.) i- Kaza ve hayat branşları ii- Diğer branşlar ç) Topluluk dışındaki acenteler i- Levhaya kayıtlı acenteler (prim tahsilatı yapmayan) ii- Levhaya kayıtlı acenteler (prim tahsilatı yapan) iii- Levhaya kayıt şartı aranmayan acenteler (bankalar, özel kanunla kurulmuş ve kendisine acentelik yetkisi verilen kuruluşlar) d) Brokerlar (prim tahsilatı yapmayan) i- Kara araçları, kara araçları sorumluluk, genel zararlar, kaza ve hayat branşları ii- Nakliyat, yangın ve doğal afetler, raylı araçlar, hava araçları, su araçları branşları iii- Diğer branşlar e) Brokerlar (prim tahsilatı yapan) i- Kara araçları, kara araçları sorumluluk, genel zararlar, kaza ve hayat branşları ii- Nakliyat, yangın ve doğal afetler, raylı araçlar, hava araçları, su araçları branşları iii- Diğer branşlar 1,000 1,150 0,800 1,000 1,000 1,150 0,800 1,000 1,400 1,125 1,250 Kontrol Listesi 5.2.5.1. Şirket tarafından yapılan hesaplamada, hesaplama dönemi itibariyle son 12 ayı kapsayacak şekilde prim tutarları dikkate alınmakta mıdır? (E) 5.2.5.2. Branşlar itibariyle brüt yazılan prim tutarlarından varsa zorunlu veya ihtiyari tüm bölüşmeli reasürans anlaşmaları için reasürörlere devredilen primler indirilerek, kalan bakiye tabloya doğru şekilde aktarılmakta mıdır? (E) 5.2.5.3. Net prim tutarının hesaplanmasında, bölüşmeli reasürans anlaşmaları (ihtiyari reasürans dahil) dışındaki anlaşmalar nedeniyle reasürörlere devredilen prim veya ödenen tutarlar brüt yazılan primlerden düşülmekte midir? (H) 5.2.5.4. Reasürans şirketleri hariç diğer şirketler için net prim üretimleri üretim kanalı bazında ayrıştırılarak tabloya doğru şekilde aktarılmakta mıdır? (E) 5.2.5.5. DASK’a, TARSİM’e ve Motorlu Taşıt Poolü ile Sosyal Güvenlik Kurumuna devredilen primler için yazım riski kapsamında gerekli özsermaye hesaplanmakta mıdır? (H) Buna karşılık, gerekli özsermayenin hesaplanmasında TARSİM, Motorlu Taşıt Poolü ve diğer pooller ile reasürans yoluyla devralınan diğer tüm primler dikkate alınmakta mıdır? (E) 5.2.6. Kur Riski Kur riski, tüm döviz varlık ve yükümlülükler ile kur riski içeren türev finansal araçlar dikkate alınarak hesaplanır. Sözleşme ile bağlanmış olan alacak ve yükümlülükler sözleşmede belirlenen döviz kuru, diğer varlık ve yükümlülükler ise sırasıyla Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz alış ve satış kurları ile değerlenir. Varlıklar ile yükümlülükler arasındaki farka türev finansal araçlara ilişkin net pozisyon eklenerek bulunan tutarın mutlak değeri 0,075 ile çarpılır. Bu hesap, her bir döviz cinsi için ayrı ayrı yapılır. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca kur bilgisi yayımlanmayan döviz cinsleri için kur bilgisi Müsteşarlıkça belirlenecek kaynaklardan temin edilir. (Yönetmelik - Md. 8/8). Kontrol Listesi 5.2.6.1. Şirketin aktif ve pasif hesaplarında yer alan döviz cinsinden tüm varlık ve yükümlülükler ile kur riski içeren türev finansal araçlar hesaplamaya dahil edilmekte midir? (E) 5.2.6.2. Döviz cinsinden hesapların bakiyeleri tabloya doğru olarak aktarılmakta mıdır? (E) 54 5.2.6.3. Sözleşme ile bağlanmış olan alacak ve yükümlülüklere sözleşmede belirlenen döviz kuru, diğer varlık ve yükümlülüklere ise sırasıyla Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz alış ve satış kurları uygulanmış mıdır? (E) BÖLÜM 6 ŞİRKETİN SERMAYE YETERLİLİĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ 6.1. Şirket Özsermayesinin Gerekli Özsermaye Tutarı ile Karşılaştırılması Şirketlerin Yönetmeliğe göre hesaplanan mevcut özsermayeleri, gerekli özsermaye tutarından düşük olmamalıdır. (Yönetmelik - Md. 9/1) Ayrıca şirketler, özsermayenin gerekli özsermayenin altına düşmesi ile sonuçlanacak şekilde kâr dağıtımı yapamazlar. (Yönetmelik Md. 9/7) Şirketlerin 30 Haziran tarihi itibariyle yapacakları sermaye yeterliliği sonuçları gösterge niteliğindedir. (Yönetmelik - Md. 9/5), Şirketlerin 31 Aralık itibariyle yapacakları sermaye yeterliliği sonuçlarına göre aşağıdaki işlem için uygulanmak üzere, özsermaye / gerekli özsermaye oranının; a) Şirketin Mevcut Özsermaye / Gerekli Özsermaye oranının %100 - %115 arasında olması “öz değerlendirme” aşaması olarak nitelendirilir. Bu durumda şirket, sermaye yeterliliği tablolarının Müsteşarlığa gönderilmesi gereken tarihten (28 Şubat) itibaren 45 gün içinde (15 Nisan tarihine kadar) risk bazında kendi değerlendirmesini yapar ve Mevcut Özsermaye / Gerekli Özsermaye oranının belirtilen oranlar arasında gerçekleşmesinin nedenleri ile birlikte gelecek dönemlere dair beklentilerini içeren bir raporu Müsteşarlığa gönderir. b) Şirketin Mevcut Özsermaye / Gerekli Özsermaye oranının %70 - %99,99 arasında olması “tedbir alma” aşaması olarak nitelendirilir. Bu durumda şirketin, sermaye yeterliliği tablolarının Müsteşarlığa gönderilmesi gereken tarihten itibaren 30 gün içinde (30 Mart tarihine kadar) sermaye açığının, riskin azaltılması veya sermaye ilavesi başta olmak üzere Müsteşarlıkça uygun görülecek yöntemlerle kapatılmasına dair bir planı Müsteşarlığa sunması ve takip eden 1 yıl içinde sermaye açığını kapatması veya eksik kalan sermaye açığı tutarını telafi edecek şekilde sermayeye mahsuben avans ödemesi gerekir. Şirketin yılsonu itibariyle Mevcut Özsermaye / Gerekli Özsermaye oranının %70 %99,99 arasında olması halinde, Müsteşarlığa plan sunulması gereken tarihten (30 Mart) itibaren bir yıl içinde şirketin Mevcut Özsermaye / Gerekli Özsermaye oranını %100’ün üzerine çıkartacak şekilde sermaye açığının kapatması ya da sermaye açığını kapatacak şekilde sermayeye mahsuben avans ödemesi gerekmektedir. c) Şirketin Mevcut Özsermaye / Gerekli Özsermaye oranının %33 - %69,99 arasında olması “acil tedbir alma” aşaması olarak nitelendirilir. Bu durumda şirketin, sermaye yeterliliği tablolarının Müsteşarlığa gönderilmesi gereken tarihten itibaren 20 gün içinde (20 Mart), sermaye açığının riskin azaltılması veya sermaye ilavesi başta olmak üzere Müsteşarlıkça uygun görülecek yöntemlerle kapatılmasına dair bir planı Müsteşarlığa sunması ve özsermaye / gerekli özsermaye oranını takip eden 6 ay içinde en az %70’e, 1 yıl içinde ise en az %100’e çıkarması gerekmektedir. 55 Şirketin yılsonu itibariyle Mevcut Özsermaye / Gerekli Özsermaye oranının %33 – %69,99 arası olması halinde, 20 Mart tarihine kadar Müsteşarlığa bir plan sunması ve Mevcut Özsermaye / Gerekli Özsermaye oranını altı ay içinde (20 Eylül tarihine kadar) %70 oranına, bir yıl içinde de (ertesi yıl 20 Mart tarihine kadar) %100 ve üzerine çıkartacak şekilde sermaye açığını kapatması gerekmektedir. ç) Şirketin Mevcut Özsermaye / Gerekli Özsermaye oranının %33’ün altına düşmesi “müdahale” aşaması olarak nitelendirilir. Bu durumda, 5684 sayılı Kanunun 20’nci maddesi ile 4632 sayılı Kanunun 14’üncü maddesi hükümleri çerçevesinde Şirket hakkında işlem yapılır (Yönetmelik - Md. 9/2). Şirketin Mevcut Özsermaye / Gerekli Özsermaye oranının %100’ün altına düşmesi halinde yapılacak sermaye artışı veya sermayeye mahsuben avans ödemelerinin nakit veya nakit benzeri varlıklarla gerçekleştirilmesi esastır (Yönetmelik - Md. 9/3). Müsteşarlık, halka açık şirketler için yukarıda açıklanan 6 ay ve bir yıllık süreleri başvuru üzerine uzatabilir (Yönetmelik - Md. 9/4). Müsteşarlık, Mevcut Özsermaye / Gerekli Özsermaye oranının %100’ün altına düşmesi halinde şirketin mali yapısını göz önünde bulundurarak eksik kalan sermayenin yukarıda belirtilen 6 ay ve bir yıllık sürelerden daha kısa bir süre içerisinde tamamlanmasını talep edebilir (Yönetmelik - Md. 9/6). Mevcut Özsermaye / Gerekli Özsermaye oranının %100’ün altında olmasına rağmen Yönetmelikte belirtilen tarihlerde Müsteşarlığa bir ödeme planı sunmaması, sunmuş olduğu planın Müsteşarlıkça uygun görülmemesi, sunmuş olduğu plana uymaması ya da Mevcut Özsermaye / Gerekli Özsermaye oranının %33’ün altına düşmesi veya 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 324’üncü maddesinde belirlenen tutarın altına düşmesi durumunda şirketin türüne ve sermaye yetersizliği nedenine göre 5684 sayılı Kanunun 20’nci veya 4632 sayılı Kanunun 14’üncü maddesi ya da 6102 sayılı Kanunun ilgili hükümleri çerçevesinde değerlendirme ve işlem yapılması gerekmektedir. Yapılan incelemede, şirketin sermaye yeterliliğinin mevcut olup olmadığı değerlendrilir ve mevcut değilse ise sermaye açığının kapatılmasına ilişkin işlemlerin mevzuata uygun olarak yapılmakta olup olmadığı araştırılır ve bu kapsamdaki şirket faaliyetleri değerlendirilir. Kontrol Listesi 6.1.1. Şirket özsermayesi, gerekli özsermayenin üzerinde midir? (E/H) 6.1.2. Özsermaye / gerekli özsermaye oranı “öz değerlendirme”, “tedbir alma”, “acil tedbir ama” ve “müdahale” aşamalarına girmekte midir? (E/H) 6.1.3. Özsermaye / gerekli özsermaye oranı 6.1.2.’inci maddede sayılan aşamalara girmekte ise gerekli tedbirler alınmış veya müdahalede bulunulmuş mudur? (E) 6.2. Şirketin Gelecek Döneme İlişkin Sermaye Yeterliliğinin Değerlendirilmesi Sermaye yeterlilik denetimlerinin temel amaçlarından biri, denetime konu şirketin gelecek dönemlere ilişkin sermaye ihtiyacının değerlendirilmesi ve şirketin sermaye yetersizliğine düşmemesini teminen alınması gereken tedbirlerin önceden belirlenmesi ve alınmasıdır. Gelecek dönemlere ilişkin sermaye yeterliliğinin değerlendirilmesinde, öncelikle 56 sermaye yeterliliğinin sağlanmasında geçmiş yıllarda yaşanan gelişmeler, şirketin karlılık durumu ve gelecek dönemlere ilişkin iş planları ve hedefleri dikkate alınmaktadır. Gerek 5684 sayılı Kanun gerek 4632 sayılı Kanun gereği şirketlerin gelecek dönemlere ilişkin iş planlarının bulunması ve bu planlardaki hedefleri gerçekleştirecek şekilde faaliyette bulunmaları gerekmektedir. Şirketin mevcut durumda faaliyetlerini karlı olarak sürdürüp sürdüremediği ve özsermayesinin gerekli özsermaye tutarından yüksek olup olmadığı ile iş planlarına göre ilerde ortaya çıkacak ilave sermaye ihtiyacının tespit edilmesi, şirketin yakın gelecekte özsermaye yetersizliği ile karşılaşıp karşılaşmayacağı hakkında değerlendirme yapılmasına imkân vermektedir. Yapılacak değerlendirmenin amacı, şirketlerin gelecek dönemdeki sermaye ihtiyaçlarının önceden tespit edilerek, hem şirket yöneticileri hem de kamu otoritesine zamanında tedbir alma ve şirketin sermaye yetersizliğine düşmesinin önüne geçme imkânı tanımaktır. Gelecek dönemlere ilişkin sermaye yeterliliğinin tespitinde, öncelikle şirket yönetiminin en azından gelecek 3 yıla ilişkin prim, hasar, gelir ve gider projeksiyonlarının bulunup bulunmadığı kontrol edilir ve mevcut projeksiyonlar talep edilir. Denetimlerde, mevcut projeksiyonların, şirketin geçmiş verileri, pazar durumu ve kaynaklarına göre gerçekçi olup olmadığı da değerlendirilir ve bunlara göre şirketin ilave sermayeye ihtiyaç duyup duymayacağı ve kendi imkânları (faaliyet kârı) ile sermaye gereksinimini karşılayabilecek durumda olup olmadığı irdelenir. Bu kapsamda, şirketin faaliyet alanına göre hayat dışı sigortalar, hayat grubu sigortalar ve hastalık ve sağlık sigortaları aktüerya raporları da incelenir ve şirketin faaliyetlerini kârlı bir şekilde devam ettirmesine imkan verecek tarifelerin hazırlanmakta olup olmadığı ile şirketin ilerde ortaya çıkacak yükümlülükleri için gerçek tutarda karşılık ayırmış olup olmadığı ve hesaplanan sermaye açığının doğru olup olmadığı irdelenir. Diğer yandan, faaliyetlerini karlı bir şekilde sürdüremeyen şirketlerde mevcut durumun devam etmesi halinde gelecek yıllarda sermaye yetersizliği ortaya çıkacağından, açıklanan şekildeki şirketlerde yakın bir gelecekte böyle bir durumla karşılaşma ihtimalinin bulunup bulunmadığı da değerlendirilir. Gelecek dönemlere ilişkin sermaye yeterliliğinin incelenmesinde, şirket yönetimlerinin gelecekte karşılaşılabilecek sermeye yetersizliği veya ilave sermaye ihtiyaçlarının yeterince farkında olup olmadıkları ve muhtemel sermaye yetersizliğini önlemek veya sermaye yeterliliğini sağlamak için almayı planladıkları ve alınacak tedbirlerin piyasa ve şirket şartları çerçevesinde makul ve gerçekçi olup olmadığı da değerlendirilmektedir. Ayrıca, şirketin gelecek dönemlerde sermaye yetersizliğinin ortaya çıkması beklenmekte ise şirket ortaklarının sermaye açığını nakit ve nakit benzeri kaynaklarla kapatabilecek mali güce sahip olup olmadıkları ile bu yönde niyetlerinin olup olmadığı da araştırılır ve rapora derç edilir. Kontrol Listesi 57 6.2.1. Şirketin sermaye yeterliliği mevcut mudur? (E/H) Mevcut değil ise bu durum süreklilik arz eden nedenlerden mi kaynaklanmaktadır? (E/H) 6.2.2. Şirketin sermaye yeterliliği hesabına esas 31/12 veya 30/06 tarihi itibariyle sermaye yeterliliği mevcut değil ise takip eden 6 ay aylık süre sonu itibariyle sermaye yeterliliği olumlu yönde değişecek midir? (E/H) 6.2.3. Şirketin sermaye yeterliliği mevcut değil ise sermaye yeterliliğinin tamamlanmasına yönelik bir plan yapılmakta mıdır? (E) 6.2.4. Şirketin sermaye yeterliliğinin sağlanmasına yönelik plan gerçekçi midir? (E) Şirket ortakları ve yönetim kurulu bu planı gerçekleştirebilecek istek ve güce sahip midir? (E) 6.2.5. Şirket, sermaye yeterliliğini sürekli olarak iç kaynaklardan sağlayabilecek ölçüde faaliyetlerinden kar elde edebilmekte midir? (E) Şirketin sermaye yeterliliği iç kaynaklardan (nakden sermaye artırılması, dönem karının bir kısmının sermayeye eklenmesi, iştiraklerin, gayrimenkullerin vs. yeniden değerlendirilmesi veya bunlardan birkaçı gibi) sağlanabilmekte midir? (E/H) 6.2.6. Şirketin yakın gelecekte sermaye yetersizliğine düşme ihtimali var mıdır? (E/H) 6.2.7. Sermaye yetersizliği ihtimaline karşı şirket tarafından tedbir alınmakta mıdır? (E) Şirket yönetimi yakın gelecekte sermaye yetersizliğinin oluşabileceğinin farkında mıdır? (E) BÖLÜM 7 TEMİNATLARIN İNCELENMESİ Kanunun “Teminatlar” başlıklı 17’nci maddesine göre, sigorta şirketleri ile hayat ve ferdi kaza branşında faaliyet gösteren emeklilik şirketleri Türkiye’de akdetmiş oldukları sigorta sözleşmelerinden doğan taahhütleriyle orantılı olarak sermaye yeterliliği hesaplama dönemlerini takip eden iki ay içerisinde teminat tesis etmek zorundadırlar. Kanunun 17’nci maddesinin ikinci ve dördüncü fıkralarında; “(2) Hayat branşında faaliyet gösteren sigorta şirketleri, Müsteşarlıkça belirlenen dönemler itibarıyla ayrılan matematik karşılıkları ile muallak tazminat karşılıklarının toplamından, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu uyarınca yapılan ikrazlar ve henüz tahsil edilmemiş prim alacakları tutarına isabet eden matematik karşılıkların düşülmesinden sonra kalan tutara karşılık gelen varlıkları Müsteşarlıkça belirlenen süreler içinde ve Müsteşarlık lehine teminat olarak bloke veya ipotek ettirmek zorundadır. Yeni kurulan sigorta şirketlerinde ilk üç yıl itibarıyla tesis edilecek teminat tutarı, şirketin ödenmiş sermayesi de dikkate alınarak Müsteşarlıkça tespit edilir. Ancak, bu şirketlerin bir yıl ve bir yıldan kısa süreli verdikleri hayat, ferdî kaza, sağlık ve hastalık teminatları için dördüncü fıkra hükümleri uygulanır.” “(4) Hayat dışı sigorta şirketleri, hesaplama yöntemi yönetmelikle belirlenecek sermaye yeterliliğinin üçte birinden az olmamak kaydıyla teminat olarak minimum garanti fonu tesis eder. Minimum garanti fonu, hiç bir dönemde çalışılan branşlar itibarıyla gerekli olan asgarî sermaye tutarlarının üçte birinden az olamaz. Müsteşarlık tesis edilen minimum garanti fonu varlıkları üzerine bloke veya ipotek tesis ettirmeye yetkilidir. Bu şirketlerin bir yıldan uzun süreli yaptıkları ferdî kaza, hastalık ve sağlık sigorta sözleşmeleri için ayıracakları teminatlar hakkında ikinci fıkra hükmü uygulanır. Ancak, Müsteşarlık bu maddede belirtilen sınırlar içinde kalmak kaydı ile gerekli gördüğü sigorta branşları için usul ve esasları yönetmelikle belirlenecek hesaplama yöntemi getirebilir. Yeni kurulan sigorta 58 şirketlerinin ilk üç yıl itibarıyla bir yıl ve bir yıldan kısa süreli tüm sigorta sözleşmelerinden doğan taahhütlerine karşılık olarak ayıracakları teminat tutarı şirketin ödenmiş sermayesi de dikkate alınarak Müsteşarlıkça tespit edilir.” hükümleri mevcuttur. Kanunun ilgili maddesine göre, hayat branşı kapsamında değerlendirilen uzun süreli ferdi kaza, hastalık, sağlık ile matematik karşılığa konu hayat sigortaları ve bunlara ek olarak verilen uzun süreli teminatlar için öngörülen teminat tutarı bu sigortalar için ayrılan matematik karşılıklar (aktüeryal matematik karşılıklar ve kar payı karşılıkları) ile yine bu sigortalar için ayrılan muallak tazminat karşılıklarının toplamından 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu uyarınca yapılan ikrazlar ve henüz tahsil edilmemiş prim alacakları tutarına isabet eden matematik karşılıkların düşülmesinden sonra kalan tutar olarak hesaplanmaktadır. Bir yıl veya daha kısa süreli olup matematik karşılık ayrılmayan senelik vefat gibi sigortaların teminat hesabının ise Kanun gereği hayat dışı branşlar için öngörülen metoda göre yapılması gerekmektedir. Kanunda hayat dışı branşlar için tesis edilecek teminat tutarı minimum garanti fonu tutarı ile ilişkilendirilmiştir. Minimum garanti fonu sermaye yeterliliği tutarının üçte biri olarak belirlenmiş, ancak her halükarda çalışılan branşlar için gerekli olan asgari sermaye tutarının üçte birinden az olamayacağı hükme bağlanmıştır. Mevzuat gereği senelik vefat, kredili yıllık hayat, birikimli hayat sigortaları kapsamında verilen yıllık vefat gibi sigortalar ile tüm bu ürünler kapsamında verilen ek teminatlar dahil süresi bir yıl veya daha kısa olan ve matematik karşılık konusu olmayıp ertesi döneme sarkan prim tutarları kazanılmamış prim karşılığı olarak adlandırılan tüm sigortaların bu kapsamda değerlendirilmesi gerekmektedir. Teminat hesabı yapılırken hayat branşı kapsamında değerlendirilen sözleşmelere ilişkin olarak, hesaplamanın Kanunun 17’nci maddesinin ikinci fıkrasında belirtildiği şekilde yapılacağı hususunda tereddüt bulunmamaktadır. Hayat dışı branşlar kapsamında değerlendirilen sözleşmelere ilişkin olarak ise hesaplamanın Kanunun 17’nci maddesinin dördüncü fıkrasında belirtildiği şekliyle yapılması gerekmektedir. Ancak, hayat dışı branşlar için tesis edilmesi gereken teminat tutarının hesaplaması minimum garanti fonu tutarına bağlandığından, hem hayat dışı branşlarda hem hayat branşında üretimi olan şirketler için minimum garanti fonu tutarının nasıl hesaplanacağı tereddüt konusu olmaktadır. Söz konusu hususa ilişkin olarak 2007/14 sayılı Genelge ile minimum garanti fonunun her iki branşta da üretimi olan şirketler için nasıl hesaplanacağı, 2007/20 sayılı Genelgede ise çalışılan branşlar dikkate alınarak gerekli asgari sermaye tutarlarının üçte birinden az olamayacak minimum garanti fonu tutarının nasıl hesaplanacağı belirlenmiştir. 2007/14 sayılı Genelgeye göre hayat branşında faaliyet gösteren ve hayat dışı faaliyetleri bulunan sigorta şirketleri için minimum garanti fonu, hayat dışı brüt prim üretiminin toplam brüt prim üretimine oranı ile gerekli özsermaye tutarının üçte biri çarpılarak hesaplanacaktır. 2007/20 sayılı Genelgede ise, minimum garanti fonunun hiç bir dönemde çalışılan branşlar itibariyle gerekli olan asgari sermaye tutarlarının üçte birinden az olamayacağı hükme bağlandığından, sigorta şirketlerince bu hususun da dikkate alınması gerektiği, asgari sermaye tutarının “Sigorta Branşları İçin Öngörülen Sermaye Tutarlarına İlişkin 2007/4 sayılı Genelge” ile belirlenen 5 milyon TL’ye ilaveten sahip olunan her bir sigorta branşına ait ruhsat için öngörülen sermaye tutarlarının toplamından oluşacağı, minimum garanti fonu ve asgari sermaye tutarının üçte birine göre hesaplanacak tutarlardan büyük olanının tesis edilmesi gereken teminat olarak dikkate alınacağı ve 5 milyon TL’lik 59 sabit tutarın hayat dışı branşlar prim üretiminin toplam prim üretimi içindeki ağırlığına göre hesaplamaya dahil edileceği belirtilmiştir. 2010/16 sayılı Sektör Duyurusunda ise bir yıl ve daha kısa süreli hayat sigortalarının teminat hesabının Kanunun 17’nci maddesinin dördüncü fıkrası kapsamında hayat dışı branşlar için öngörülen teminat hesaplama yöntemine göre yapılacağı, diğer bir ifadeyle minimum garanti fonu veya asgari sermaye tutarı esasına göre yapılacak hesaplamada kazanılmamış primler karşılığına konu söz konusu sigortalar prim üretiminin toplam prim üretimindeki ağırlıklarının dikkate alınacağı belirtilmektedir. Diğer taraftan 2010/27 sayılı Sektör Duyurusunda ise bir yıldan uzun süreli hayat sigortalarına ilişkin teminat tutarının hesaplamasında, matematik karşılıklara ilave edilecek muallak tazminat karşılıklarının belirlenmesinde sadece bir yıldan uzun süreli hayat sigortaları için ayrılan muallak tazminat karşılıklarının dikkate alınması gerektiği belirtilmektedir. 2007/14 ve 2007/20 sayılı Genelgeler ile 2010/16 ve 2010/27 sayılı Sektör Duyurularında yer alan açıklamalara paralel olarak, aşağıda öncelikle hem hayat hem hayat dışı branşlarda faaliyette bulunan şirketlerin tesis etmeleri gereken teminat tutarının belirlenmesinde minimum garanti fonu tutarının ve gerekli asgari sermaye tutarının ne şekilde ayrıştırılacağı açıklanmış, daha sonra sigorta şirketleri ile hayat dalında faaliyet gösteren emeklilik şirketleri tarafından tesis edilecek teminat tutarlarının nasıl hesaplanacağı özetlenmiştir. 7.1. Gerekli Asgari Sermaye Tutarının Belirlenmesi 7.1.1. Sadece Hayat Dışı Sigorta Grubunda Faaliyet Gösteren Şirketler Sadece hayat dışı sigorta grubunda faaliyet gösteren şirketler için gerekli asgari sermaye tutarı; 5.000.000 TL + ruhsat sahibi olunan her bir sigorta branşı için 2007/4 sayılı Genelgede belirtilmiş olan sermaye tutarları toplamı ile elde edilir. Kontrol Listesi 7.1.1.1. Şirketin hayat branşında üretimi mevcut mudur? (H) 7.1.1.2. Şirketin tesis edeceği teminat tutarının belirlenmesinde ruhsat sahibi olunan hayat dışı branşlara göre gerekli asgari sermaye tutarı hesaplanmakta mıdır? (E) 7.1.1.3. Tesis edilecek teminat tutarı olarak asgari sermaye tutarlarının toplamı esas alınmakta mıdır? (E/H) 7.1.2. Hayat Branşında Geçmişten Gelen Portföyü Bulunan Hayat Dışı Şirketler Bu şirketlerin Kanun ile gelen düzenlemeler çerçevesinde yeni hayat sigorta sözleşmesi tanzim edebilmelerine imkan veren hayat sigortası ruhsatları bulunmamasına rağmen, geçmişten gelen birikimli hayat sigortası portföylerine ilişkin yıllık vefat ve ek teminatlara ilişkin üretimleri mevcut olabilmektedir. Söz konusu şirketlerin hayat sigortası branşında ruhsatlarının bulunmamasının yanı sıra, bu mahiyetteki teminatlarına ilişkin gerek alınan prim tutarı gerek muallak tazminat karşılığı hayat dışı portföy büyüklükleri yanında ihmal edilebilir nitelikte olduğundan, 2007/20 sayılı Genelge kapsamında hayat/hayat dışı branş ayırımında gerekli asgari sermaye tutarının belirlenmesine gerek bulunmamaktadır. Bu şirketlerin birikimli hayat sigortaları portföylerine ilişkin yıllık vefat ve ek teminatlardan 60 kaynaklanan risklerine ilişkin teminat tutarının Kanunun 17 nci maddesinin ikinci fıkrası kapsamında değerlendirilmesine devam edilmelidir. Kontrol Listesi 7.1.2.1. Şirket 5684 sayılı Kanun sonrası hayat branşında yeni poliçe üretiminde bulunmakta mıdır? (H) 7.1.2.2. Şirket hayat branşında yeni poliçe üretiminde bulunmuyorsa eskiden devam eden hayat branşı portföyüne ilişkin teminat hesaplaması Kanunun 17’nci maddesinin ikinci fıkrası çerçevesinde yapılmakta mıdır? (E) 7.1.3. Hayat Dışı Sigorta Grubunda Faaliyeti Olmayan Hayat/Emeklilik Şirketleri Hayat dışı sigorta grubunda faaliyeti olmayan hayat ve emeklilik şirketleri için gerekli asgari sermaye tutarı; “[5.000.000 TL * (Bir yıl ve daha kısa süreli hayat sigortaları son bir yıllık prim üretimi / Son bir yıllık toplam prim üretimi)] + Hayat branşı için 2007/4 sayılı Genelgede belirtilmiş olan sermaye tutarı”, formülü ile elde edilir. Kontrol Listesi 7.1.3.1. Şirketin hayat dışı sigorta branşlarında üretimi mevcut mudur? (H) 7.1.3.2. Şirketin hayat branşında bir yıl ve daha kısa süreli üretimi mevcut mudur? (E/H) 7.1.3.3. Şirketin hayat branşında bir yıl ve daha kısa süreli sigortalar prim üretimi mevcut ise 5.000.000 TL’lik sabit sermaye tutarı bu sigortalar son bir yıllık prim üretiminin son bir yıllık toplam prim üretimi içindeki payına göre dağıtılmakta mıdır? (E) 7.1.3.4. Bir yıl ve daha kısa süreli sigortalar için gerekli asgari sermaye tutarı belirlenirken 7.1.3.3 numaralı maddede hesaplanan tutara hayat branşı için 2007/4 sayılı Genelgede belirtilmiş olan sermaye tutarı eklenmekte midir? (E) 7.1.4. Hayat Dışı Sigorta Grubunda Faaliyeti Olan Hayat/Emeklilik Şirketleri Hayat dışı sigorta grubunda da faaliyeti olan hayat ve emeklilik şirketleri için gerekli asgari sermaye tutarı; “[5.000.000 TL * (Hayat dışı sigorta grubu son bir yıllık prim üretimi / Son bir yıllık toplam prim üretimi)] + ruhsat sahibi olunan her bir hayat dışı sigorta branşı için 2007/4 sayılı Genelgede belirtilmiş olan sermaye tutarları” ile “[5.000.000 TL * (Bir yıl ve daha kısa süreli hayat sigortaları son bir yıllık prim üretimi / Son bir yıllık toplam prim üretimi)] + hayat sigorta branşı için 2007/4 sayılı Genelgede belirtilmiş olan sermaye tutarı”, toplamı ile elde edilir. Kontrol Listesi 7.1.4.1. Şirketin hayat dışı sigorta branşlarında üretimi mevcut mudur? (E/H) 7.1.4.2. Şirketin hayat dışı sigorta grubu prim üretimi mevcut ise 5.000.000 TL’lik sabit sermaye tutarı, bu sigortalardaki son bir yıllık prim üretiminin son bir yıllık toplam prim üretimi içindeki payına göre dağıtılmakta mıdır? (E) 61 7.1.4.3. Hayat dışı sigorta grubu prim üretimi için gerekli asgari sermaye tutarı belirlenirken 7.1.4.2 numaralı maddede hesaplanan tutara ruhsat sahibi olunan hayat dışı sigortalar için 2007/4 sayılı Genelgede belirtilmiş olan sermaye tutarları eklenmekte midir? (E) 7.1.4.4. Şirketin hayat branşında bir yıl ve daha kısa süreli üretimi mevcut mudur? (E/H) 7.1.4.5. Şirketin hayat branşında bir yıl ve daha kısa süreli üretimi mevcut ise 5.000.000 TL’lik sabit sermaye tutarı bu sigortalar son bir yıllık prim üretiminin son bir yıllık toplam prim üretimi içindeki payına göre dağıtılmakta mıdır? (E) 7.1.4.6. Bir yıl ve daha kısa süreli sigortalar için gerekli asgari sermaye tutarı belirlenirken 7.1.4.5 numaralı maddede hesaplanan tutara hayat branşı için 2007/4 sayılı Genelgede belirtilmiş olan sermaye tutarı eklenmekte midir? (E) 7.1.4.7. Ruhsat sahibi olunan branşlara göre şirket için gerekli toplam asgari sermaye tutarı 7.1.4.3 ve 7.1.4.6 numaralı maddelerde tanımlanan tutarların toplamı şeklinde belirlenmekte midir? (E) 7.2. Minimum Garanti Fonu Tutarının Belirlenmesi 7.2.1. Sadece Hayat Dışı Sigorta Grubunda Faaliyet Gösteren Şirketler Sadece hayat dışı sigorta grubunda faaliyet gösteren şirketlerin uzun süreli kaza, hastalık ve sağlık sigortaları hariç diğer sigortalar için minimum garanti fonu tutarı; “(Uzun Süreli Kaza, Hastalık ve Sağlık Sigortaları ile Kredi Sigortası Hariç Hayat Dışı Sigortalar (Zorunlu Deprem, DD Tarım ve Yeşil Kart Sigortaları Direkt Prim Tutarları ile SGK Prim Payı Hariç) Son Bir Yıllık Brüt Prim Üretimi / Son Bir Yıllık Toplam Brüt Prim Üretimi)*(Gerekli Özsermaye*1/3)” formülü ile hesaplanır. Kontrol Listesi 7.2.1.1. Şirket sadece hayat dışı sigorta grubunda mı faaliyet göstermektedir? (E) 7.2.1.2. Şirketin uzun süreli kaza, hastalık, sağlık veya kredi sigortaları üretimi mevcut mudur? (E/H) 7.2.1.3. Uzun süreli kaza, hastalık, sağlık ve kredi sigortaları hariç diğer sigortalar için minimum garanti fonu, bu sigortaların toplam brüt prim üretimindeki payı oranında gerekli özsermaye tutarının üçte biri şeklinde hesaplanmakta mıdır? (E) 7.2.1.4. Prim üretimi son bir yıllık süre için hesplanmakta mıdır? (E) 7.2.1.5. Son bir yıllık prim üretimine Zorunlu Deprem, DD Tarım ve Yeşil Kart Sigortaları Direkt Prim Tutarları ile SGK Prim Payı dahil edilmekte midir? (H) 7.2.2. Hayat Dışı Sigorta Grubunda Faaliyeti Olmayan Hayat/Emeklilik Şirketleri Hayat dışı sigorta grubunda faaliyeti olmayan hayat ve emeklilik şirketleri için minimum garanti fonu tutarı; “(Senelik Vefat ve Yıllık Kredili Hayat Sigortaları Son Bir Yıllık Brüt Prim Üretimi / Son Bir Yıllık Toplam Brüt Prim Üretimi)*(Gerekli Özsermaye*1/3)” formülü ile hesaplanır. Kontrol Listesi 7.2.2.1. Şirket sadece hayat branşında mı faaliyet göstermektedir? (E) 62 7.2.2.2. Şirketin bir yıl veya daha kısa süreli hayat sigortası prim üretimi mevcut mudur? (E) 7.2.2.3. Bir yıl veya daha kısa süreli hayat sigortaları için minimum garanti fonu, bu sigortaların toplam brüt prim üretimindeki payı oranında gerekli özsermaye tutarının üçte biri şeklinde hesaplanmakta mıdır? (E) 7.2.3. Hayat Dışı Sigorta Grubunda Faaliyeti Olan Hayat/Emeklilik Şirketleri Hayat dışı sigorta grubunda faaliyeti olan hayat ve emeklilik şirketleri için minimum garanti fonu tutarı; “[(Hayat Dışı Sigortalar Son Bir Yıllık Brüt Prim Üretimi + Bir Yıl veya Daha Kısa Süreli Hayat Sigortaları Son Bir Yıllık Prim Üretimi) / Son Bir Yıllık Toplam Brüt Prim Üretimi]*(Gerekli Özsermaye*1/3)” formülü ile hesaplanır. Kontrol Listesi 7.2.3.1. Şirketin hayat dışı sigorta branşlarında üretimi mevcut mudur? (E) 7.2.3.2. Şirketin hayat branşında bir yıl ve daha kısa süreli üretimi mevcut mudur? (E/H) 7.2.3.3. Bir yıl veya daha kısa süreli hayat sigortaları ile hayat dışı sigortalar için minimum garanti fonu, bu sigortaların toplam brüt prim üretimindeki payı oranında gerekli özsermaye tutarının üçte biri şeklinde hesaplanmakta mıdır? (E) 7.3. Tesis Edilecek Teminat Tutarının Hesaplanması Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Mali Bünyelerine İlişkin Yönetmeliğin 4’üncü maddesinin beşinci fıkrasına göre, yeni kurulan sigorta şirketlerinin ilk sermaye yeterliliği hesaplama dönemine kadar ödenmiş sermayelerinin %33’ü tutarında teminat tesis etmeleri gerekmektedir. Öte yandan 29/06/2012 tarihinde yapılan değişiklik ile Kanunun 17’inci maddesinin dördüncü fıkrasına ilave edilen hükme göre Müsteşarlık gerekli gördüğü sigorta branşları için usul ve esasları yönetmelik ile belirlenecek hesaplama yöntemi getirebilecek ve yeni kurulan sigorta şirketlerinin ilk üç yıl itibarıyla bir yıl ve bir yıldan kısa süreli tüm sigorta sözleşmelerinden doğan taahhütlerine karşılık olarak ayıracakları teminat tutarı şirketin ödenmiş sermayesi de dikkate alınarak Müsteşarlıkça tespit edilebilecektir. Hayat dışı ve hayat branşı için tesis edilen teminatların ayrı ayrı izlenmesi gerekmektedir (Mali Bünye Yönetmeliği – Md. 7/3). Şirketler, teminatlarla ilgili yaptıkları işlemlere ilişkin hazırlayacakları raporu sermaye yeterliliği hesaplama dönemlerini takip eden iki ay içerisinde Müsteşarlığa iletmekle yükümlüdürler. Mali Bünye Yönetmeliğinin 7’nci maddesinin dokuzuncu fıkrasında söz konusu raporun içeriği ve gönderilme usulünün Müsteşarlıkça belirleneceği düzenlenmiştir. Şirketlerin faaliyet gösterdikleri alanlar dikkate alınarak teminatlar aşağıdaki şekilde hesaplanmalı ve formatta verilen şekilde raporda sunulmalıdır. 7.3.1. Hayat Dışı Şirketler İçin Teminat Hesabı Hayat sigorta portföyü bulunmayan ve kredi sigortalarında faaliyet göstermeyen, Kaza, Sağlık ve Hastalık sigortalarında da bir yıldan uzun süreli prim üretimi bulunmayan hayat dışı sigorta şirketleri tarafından gerekli asgari sermaye tutarı da göz önünde bulundurularak Minimum Garanti Fonu tutarının 1/3’ü kadar teminat tesis edilecektir. 63 Diğer şirketler için ise aşağıdaki 7.3.1.1 bölümünde yer alan (E) tutarı kadar hayat branşı için, 7.3.1.2 ve 7.3.1.4 bölümlerinde yer alan (I) ve (J) tutarları ile kredi branşında prim üretim hacmine göre 7.3.1.5 bölümünde yer alan (K) veya (L) tutarlarından uygun olanının toplamı (I, J ve K ya da L) kadar ise hayat dışı branşlar için teminat tesis edilecektir. 7.3.1.1. Matematik Karşılığa Konu Bir Yıldan Uzun Süreli Hayat Sigortaları (Bunlara Ek Olarak Verilen Uzun Süreli Teminatlar Dahil) İçin Teminat Tutarı (E) Hesap Adı Matematik Karşılıklar (A) Muallak Tazminat Karşılığı (B) 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu Gereği Yapılan İkrazlar (C) Tahsil Edilmemiş Prim Alacakları Tutarına İsabet Eden Matematik Karşılıklar (D) Ayrılması Gereken Teminat Tutarı (E = (A+B) – (C+D)) Tutar (TL) 7.3.1.2. Matematik Karşılığa Konu Bir Yıldan Uzun Süreli Hastalık, Sağlık ve Kaza Sigortaları İçin Teminat Tutarı (I) Hesap Adı Matematik Karşılıklar (F) Muallak Tazminat Karşılığı (G) Tahsil Edilmemiş Prim Alacakları Tutarına İsabet Eden Matematik Karşılıklar (H) Ayrılması Gereken Teminat Tutarı (I = (F+G) – H) Tutar (TL) 7.3.1.3. Matematik Karşılığa Konu Bir Yıldan Uzun Süreli Hayat Sigortalarına Ek Olarak Verilmiş Bir Yıl ve Daha Kısa Süreli Teminatlar İçin Teminat Tutarı Söz konusu şirketlerin bu mahiyetteki teminatlarına ilişkin gerek alınan prim tutarı gerek ayrılan muallak tazminat karşılığı, bu şirketlerin hayat dışı portföy büyüklüğü yanında ihmal edilebilir nitelikte olduğundan, hayat/hayat dışı branş ayrımında 2007/14 sayılı Genelge kapsamında minimum garanti fonu tutarının, 2007/20 sayılı Genelge kapsamında ise gerekli asgari sermaye tutarının belirlenmesine gerek bulunmamaktadır. Bu şirketlerin birikimli hayat sigortaları kapsamında verdikleri yıllık vefat ve ek teminatlardan kaynaklanan risklerine ilişkin teminat tutarı ise Rehberin bu bölümünün “5.1.2. Hayat Branşında Geçmişten Gelen Portföyü Bulunan Hayat Dışı Şirketler” maddesinde belirtilen şekilde hesaplanmalıdır. 7.3.1.4. Bir Yıldan Uzun Süreli Kaza, Sağlık/Hastalık Sigortaları ile Kredi Sigortası Hariç Hayat Dışı Sigorta Dallarındaki Prim Üretimi İçin Teminat Tutarı (J) Minimum Garanti Fonuna Göre Hesaplanan Teminat [(Uzun Süreli Kaza, Sağlık ve Hastalık Sigortaları ile Kredi Sigortası Hariç Son Bir Yıllık Hayat Dışı Brüt Prim Üretimi / Son Bir Yıllık Toplam Brüt Prim Üretimi)*(Gerekli Özsermaye / 3)] Asgari Sermayeye Göre Hesaplanan Teminat [(5.000.000 * (Uzun Süreli Kaza, Sağlık ve Hastalık Sigortaları ile Kredi Sigortası Hariç Son Bir Yıllık Hayat Dışı Brüt Prim Üretimi / Son Bir Yıllık Toplam Brüt Prim Üretimi)) + Kredi Sigortası Hariç Ruhsat Sahibi Olunan Hayat Dışı Sigorta Dalları İçin Öngörülen Sermaye Tutarı] / 3 J = Minimum Garanti Fonuna Göre Hesaplanan Teminat tutarı ile Asgari Sermayeye Göre Hesaplanan Teminat tutarından büyük olanıdır. 7.3.1.5. Kredi Sigortası Prim Üretimi İçin Teminat Tutarı (K veya L) 64 Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Mali Bünyelerine İlişkin Yönetmeliğin 4 üncü maddesinin, 31/12/2009 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yedinci, sekizinci ve dokuzuncu fıkralarında; “(7) Şirketler, son üç yılın her birinde kredi sigortası branşında prim üretimlerinin beş milyon Yeni Türk Lirasını veya son üç yılın her birinde bu branşın prim üretimi toplamının hayat dışı prim üretiminin yüzde dördünü aşması halinde, bu branş için iki milyon sekiz yüz bin Yeni Türk Lirasından aşağı olmamak kaydıyla teminat tesis ederler. (8) Kredi sigortasına ilişkin yukarıda belirtilen prim üretimi şartını taşımayan şirketler, kredi sigortası branşı için sekiz yüz bin Yeni Türk Lirasından aşağı olmamak kaydıyla teminat tesis ederler. (9) Kredi sigortası branşı teminat hesabının yapılması sırasında, kredi branşı prim üretiminin hayat dışı sigorta branşları toplam prim üretimi içerisindeki payı, hayat dışı branşlar için gerekli minimum garanti fonu ile çarpılarak bulunan tutar, kredi branşı için gerekli olan ve yukarıda belirtilen minimum teminat tutarları ile karşılaştırılır. Büyük olan tutar kredi branşı için gerekli nihai teminat tutarı olarak minimum garanti fonuna ilave edilir.” hükümleri mevcuttur. Bu hükümler çerçevesinde, kredi sigortası branşında üretimi olan şirketlerin, prim üretim hacimlerine göre aşağıda (i) ve (ii) şıklarında açıklanan şekilde hesaplanacak K veya L tutarlarından uygun olanını teminat olarak tesis etmeleri gerekmektedir. i- Kredi sigortası brüt prim üretimi son üç yıllık dönemin her birinde 5 Milyon TL’yi ya da hayat dışı toplam prim üretiminin % 4’ünü aşmakta ise 2.800.000 TL’den az olmamak üzere, K = Kredi Sigortası Son Bir Yıllık Prim Üretimi Hayat Dışı Sigortalar Son Bir Yıllık Toplam Prim Üretimi Hayat Dışı Branşlar İçin Gerekli Minimum Garanti Fonu X 1 X 3 ii- Yukarıdaki (i) bölümünde belirtilen prim üretimi şartını taşımayan şirketler için 800.000 TL’den aşağı olmamak üzere, L = Kredi Sigortası Son Bir Yıllık Prim Üretimi Hayat Dışı Sigortalar Son Bir Yıllık Toplam Prim Üretimi Hayat Dışı Branşlar İçin Gerekli Minimum Garanti Fonu X 1 X 3 formülleri ile hesaplanır. Kontrol Listesi 7.3.1.1. Hayat ve kredi sigortalarında faaliyet göstermeyen, Kaza, Sağlık ve Hastalık sigortalarında da bir yıldan uzun süreli prim üretimi bulunmayan hayat dışı sigorta şirketleri tarafından gerekli asgari sermaye tutarı da göz önünde bulundurularak Minimum Garanti Fonu tutarının 1/3’ü kadar teminat hesaplanmakta mıdır? (E) 65 7.3.1.2. Geçmişten gelen hayat branşı portföyü bulunan hayat dışı şirketler bu portföyleri için teminat hesaplamasını Kanunun 17’nci maddesinin ikinci fıkrasında öngörüldüğü şekilde yapmakta mıdır? (E) 7.3.1.3. Uzun süreli kaza, hastalık veya sağlık üretimi bulunan şirketler bu sigortalara ilişkin olarak teminat hesaplamasını Kanunun 17’nci maddesinin ikinci fıkrasında öngörüldüğü şekilde yapmakta mıdır? (E) 7.3.1.4. Kredi sigortası için teminat hesabı bu branştaki prim üretiminin hayat dışı branşlar toplam prim üretimi içindeki payı dikkate alınarak minimum garanti fonunun üçte biri şeklinde yapılmakta mıdır? (E) 7.3.1.5. Kredi sigortası prim üretimi bulunan şirketlerin son üç yılın her birinde kredi sigortası branşında prim üretimleri beş milyon Türk Lirasını veya son üç yılın her birinde bu branşın prim üretimi toplamı hayat dışı prim üretiminin yüzde dördünü aşmakta mıdır? (E/H) 7.3.1.6. Kredi sigortası prim üretimi 7.3.1.5 numaralı maddede belirtilen oranları aşmakta ise 7.3.1.4 numaralı maddede belirtilen minimum garanti fonuna göre teminat tutarının hesabında bu husus dikkate alınmakta mıdır? (E) 7.3.1.7. Teminat hesaplama tarihi itibariyle şirket üç yaşından küçük ise bir yıl ve bir yıldan kısa süreli tüm sigorta sözleşmelerinden doğan taahhütleri için teminat hesabı Müsteşarlıkça öngörülen şekilde yapılmakta mıdır? (E/H) 7.3.2. Hayat ve Emeklilik Şirketleri İçin Teminat Hesabı Hayat sigorta grubunda faaliyet gösteren hayat ve emeklilik şirketleri tarafından ayrılması gereken hayat branşı teminat tutarı aşağıdaki 7.3.2.1 ve 7.3.2.3 bölümlerinde yer alan tutarların (Q ve V), hayat dışı branşlara ilişkin teminat tutarı ise 7.3.2.2 ve 7.3.2.4 bölümlerinde yer alan tutarların (U ve Y) toplamı şeklinde hesaplanmalıdır. 7.3.2.1. Matematik Karşılığa Konu Bir Yıldan Uzun Süreli Hayat Sigortaları (Bunlara Ek Olarak Verilen Uzun Süreli Teminatlar Dahil) İçin Teminat Tutarı (Q) Hesap Adı Matematik Karşılıklar (M) Muallak Tazminat Karşılığı (N) 6762 Sayılı Türk Ticaret Kanunu Gereği Yapılan İkrazlar (O) Tahsil Edilmemiş Prim Alacakları Tutarına İsabet Eden Matematik Karşılıklar (P) Ayrılması Gereken Teminat Tutarı (Q = (M+N) – (O+P)) Tutar (TL) 7.3.2.2. Matematik Karşılığa Konu Bir Yıldan Uzun Süreli Hastalık, Sağlık ve Kaza Sigortaları İçin Teminat Tutarı (U) Hesap Adı Matematik Karşılıklar (R) Muallak Tazminat Karşılığı (S) Tahsil Edilmemiş Prim Alacakları Tutarına İsabet Eden Matematik Karşılıklar (T) Ayrılması Gereken Teminat Tutarı (U = (R+S) – T) Tutar (TL) 7.3.2.3. Bir Yıl ve Daha Kısa Süreli Hayat Sigortaları (Senelik Vefat, Kredili Yıllık Hayat, Birikimli Hayat Sigortaları Kapsamında Verilen Yıllık Vefat Gibi Sigortalar İle Ek Teminatları) İçin Teminat Tutarı (V) Minimum Garanti Fonuna Göre Hesaplanan Teminat [(Bir Yıl ve Daha Kısa Süreli Hayat Sigortaları Son Bir Yıllık Brüt Prim Üretimi / Son Bir Yıllık Toplam Brüt Prim Üretimi)*(Gerekli Özsermaye / 3)] Asgari Sermayeye Göre Hesaplanan Teminat [(5.000.000 * (Bir Yıl ve Daha Kısa Süreli Hayat Sigortaları Son Bir Yıllık Brüt Prim Üretimi / 66 Son Bir Yıllık Toplam Brüt Prim Üretimi)) + Hayat Branşı Ruhsatı İçin 2007/4 sayılı Genelgede Öngörülen Sermaye Tutarı] / 3 V = Minimum Garanti Fonuna Göre Hesaplanan Teminat tutarı ile Asgari Sermayeye Göre Hesaplanan Teminat tutarından büyük olanıdır. 7.3.2.4. Bir Yıl ve Daha Kısa Süreli Sağlık, Hastalık ve Ferdi Kaza İçin Teminat Tutarı (Y) Minimum Garanti Fonuna Göre Hesaplanan Teminat [(İlgili Branşlarda Bir Yıl ve Daha Kısa Süreli Sigortalar Son Bir Yıllık Brüt Prim Üretimi / Son Bir Yıllık Toplam Brüt Prim Üretimi)*(Gerekli Özsermaye / 3)] Asgari Sermayeye Göre Hesaplanan Teminat [(5.000.000 * (İlgili Branşlarda Bir Yıl ve Daha Kısa Süreli Sigortalar Son Bir Yıllık Brüt Prim Üretimi / Son Bir Yıllık Toplam Brüt Prim Üretimi)) + Ruhsat Sahibi Olunan Sağlık, Hastalık ve Kaza Sigortaları İçin 2007/4 Sayılı Genelgede Öngörülen Sermaye Tutarları Toplamı] / 3 Y = Minimum Garanti Fonuna Göre Hesaplanan Teminat tutarı ile Asgari Sermayeye Göre Hesaplanan Teminat tutarından büyük olanıdır. Kontrol Listesi 7.3.2.1. Bir yıldan uzun süreli hayat sigortaları için teminat hesaplaması Kanunun 17’nci maddesinin ikinci fıkrasında öngörüldüğü şekilde yapmakta mıdır? (E) 7.3.2.2. Bir yıldan uzun süreli hayat sigortaları için tesis edilecek teminat tutarı hesaplanırken sadece bu sigortalara ilişkin muallak tazminat tutarları dikkate alınmakta mıdır? (E) 7.3.2.3. Uzun süreli kaza, hastalık veya sağlık üretimi bulunan şirketler bu sigortalara ilişkin olarak teminat hesaplamasını Kanunun 17’nci maddesinin ikinci fıkrasında öngörüldüğü şekilde yapmakta mıdır? (E) 7.3.2.4. Uzun süreli kaza, hastalık veya sağlık sigortaları için tesis edilecek teminat tutarı hesaplanırken sadece bu sigortalara ilişkin muallak tazminat tutarları dikkate alınmakta mıdır? (E) 7.3.2.5. Bir yıl veya daha kısa süreli hayat üretimi ile hayat dışı prim üretimi bulunan şirketler, bu sigortalara ilişkin prim üretiminin toplam prim üretimi içindeki payı ve gerekli asgari sermaye tutarları da göz önünde bulundurularak Minimum Garanti Fonu tutarının 1/3’ü kadar teminat hesaplamakta mıdır? (E) 7.3.2.6. 7.3.2.5 maddesinde belirtilen şekilde bir yıl veya daha kısa süreli hayat sigortaları için hesaplanan teminat hayat branşı teminatı, hayat dışı sigortalar için hesaplanan teminat ise hayat dışı branşlar teminatı olarak ayrı bloke edilmekte midir? (E) 7.3.2.7. Teminat hesaplama tarihi itibariyle şirket üç yaşından küçük ise bir yıl ve bir yıldan kısa süreli tüm sigorta sözleşmelerinden doğan taahhütleri için teminat hesabı Müsteşarlıkça öngörülen şekilde yapılmakta mıdır? (E/H) 7.4. Teminat Olarak Kabul Edilecek Kıymetler ve Değerlemesi Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Mali Bünyelerine İlişkin Yönetmeliğin 5’inci maddesinde, sigorta şirketleri ile hayat ve ferdi kaza branşında faaliyet gösteren emeklilik şirketleri tarafından teminat olarak gösterilebilecek kıymetler aşağıdaki şekilde sıralanmıştır. Söz konusu kıymetlerin borsalarda işlem görmesi ve şirketlerin varlıkları arasında yer alması şarttır. a) Türk Lirası veya Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca alım satım konusu yapılan dövizler üzerinden açılan vadeli ve vadesiz mevduat, 67 b) İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Takas ve Saklama Bankası A.Ş. nezdinde saklanması kaydıyla OECD’ye üye ülke devletleri tarafından ihraç edilmiş borçlanma senetleri ile ilgili sigorta şirketi adına düzenlenmesi kaydıyla bu değerler için Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından düzenlenen muvakkat makbuzları, c) Genel olarak teminatların %30’unu, bir şirkete ait olanların payının toplam teminatlarının %10’unu, bir topluluğa ait olanların payının ise toplam teminatların %20’sini aşmaması kaydıyla İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Ulusal 100 Endeksi’nde işlem gören şirketlerin hisse senetleri ile tahvilleri, ç) Bir kurucuya ait olanların toplamı teminatların %10’undan fazla olmaması, Sermaye Piyasası Kurulu tarafından kayda alınması ve teminatların %30’unu aşmaması şartıyla A tipi ve teminatların %70’ini aşmaması şartıyla B tipi yatırım fonu katılma belgeleri, d) Sermayesinin en az %51’i Türkiye Cumhuriyeti Devletine ait şirketlerin hisse senetleri, tahvil ve benzeri menkul kıymetleri e) Müsteşarlıkça belirlenebilecek diğer kalemler Müsteşarlık teminat olarak kabul edilen, ancak daha sonra borsada işlem görmeyen finansal varlıkların değiştirilmesini isteyebilir. Teminat olarak gösterilecek kıymetlerin borsalarda işlem görmesi ve şirketlerin varlıkları arasında yer alması şarttır. Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Mali Bünyelerine İlişkin Yönetmeliğin 6 ncı maddesine göre teminat olarak kabul edilecek kıymetlerin değerleme esas ve usulleri aşağıda yer almaktadır. a) Bloke edilen döviz ve döviz üzerinden açılan mevduat ile döviz üzerinden veya dövize endeksli olarak ihraç edilen menkul kıymetler, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından ilan edilen günlük döviz alış değerleri ile işleyen faizin ilave edilmesi suretiyle değerlenir. b) Devlet tahvilleri, Hazine bonoları ile Devletin ihraç edeceği diğer menkul kıymetler, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından ilan edilen günlük değerleri, bu değerler yoksa borsa değerleri, borsa değerleri de yoksa kayıtlı değerlerine gün esasına göre işleyen faizin ilave edilmesi suretiyle bulunan değerleri ile dikkate alınır. c) Türkiye Cumhuriyeti garantisi ile ihraç edilen ve yukarıda sayılanların dışında kalan finansal varlıkların varsa borsa değerleri, yoksa kayıtlı değerlerine gün esasına göre işleyen faizin ilavesi suretiyle bulunan değerleri dikkate alınır. d) Borsada işlem gören hisse senetleri borsa değerlerinin %80’i, borsada işlem gören özel sektör tahvilleri ise borsa değerlerinin %90’ı oranında kabul edilir. e) Yatırım fonu katılma belgeleri ilan edilen günlük değerleriyle değerlenir. f) Sermayesinin en az %51’i Türkiye Cumhuriyeti Devletine ait şirketlerin İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem görmeyen hisse senetlerinin nominal değerleri, bu şirketlerce ihraç olunan ve borsada işlem görmeyen tahvil ve benzeri menkul kıymetlerin ise 68 kayıtlı değerlerine gün esasına göre işleyen faizin ilave edilmesi suretiyle bulunan değerleri esas alınır. Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Mali Bünyelerine İlişkin Yönetmeliğin 7’nci maddesinin ikinci fıkrasında, teminat olarak gösterilen Türk Lirası ve dövizler ile finansal varlıkların Türkiye’de faaliyet gösteren bankaların Türkiye’de bulunan şubelerine veya İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Takas ve Saklama Bankası AŞ nezdinde Müsteşarlık adına bloke edileceği belirtilmiş olup, blokajın kamu bankaları hariç olmak üzere, sigorta ve emeklilik şirketi ile aynı topluluk ilişkisi içinde bulunan finansal kuruluşlarda tesis edilemeyeceği hükme bağlanmıştır. Kontrol Listesi 7.4.1. Şirketin teminat hesaplaması doğru bir şekilde yapılmış ve yeteri kadar varlık teminat gösterilmakta mıdır? (E) 7.4.2. Teminat olarak gösterilen kıymetler şirket varlıkları arasında yer almakta mıdır? (E) 7.4.3. Teminat olarak gösterilen kıymetler kamu bankaları hariç olmak üzere, sigorta ve emeklilik şirketi ile aynı topluluk ilişkisi içinde bulunan finansal kuruluşlarda bloke edilmekte midir? (H) 7.4.4. Teminat olarak gösterilen kıymetler Yönetmeliğin 5’nci maddesinde belirtilen kıymetlerden oluşmakta mıdır? (E) 7.4.5. Bloke edilen döviz ve döviz üzerinden açılan mevduat ile döviz üzerinden veya dövize endeksli olarak ihraç edilen menkul kıymetler, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından ilan edilen günlük döviz alış değerleri ile işleyen faizin ilave edilmesi suretiyle değerlenmekte midir? (E) 7.4.6. Devlet tahvilleri, Hazine bonoları ile Devletin ihraç edeceği diğer menkul kıymetler, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından ilan edilen günlük değerleri, bu değerler yoksa borsa değerleri, borsa değerleri de yoksa kayıtlı değerlerine gün esasına göre işleyen faizin ilave edilmesi suretiyle bulunan değerleri ile dikkate alınmakta mıdır? (E) 7.4.7. Türkiye Cumhuriyeti garantisi ile ihraç edilen ve 7.4.6 numaralı maddede sayılanların dışında kalan finansal varlıkların varsa borsa değerleri, yoksa kayıtlı değerlerine gün esasına göre işleyen faizin ilavesi suretiyle bulunan değerleri dikkate alınmakta mıdır? (E) 7.4.8. Borsada işlem gören hisse senetleri borsa değerlerinin %80’i, borsada işlem gören özel sektör tahvilleri ise borsa değerlerinin %90’ı oranındaki değerleri ile teminat olarak gösterilmakta mıdır? (E) 7.4.9. Yatırım fonu katılma belgeleri ilan edilen günlük değerleriyle değerlenmekte midir? (E) 7.4.10. Sermayesinin en az %51’i Türkiye Cumhuriyeti Devletine ait şirketlerin İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem görmeyen hisse senetlerinin nominal değerleri, bu şirketlerce ihraç olunan ve borsada işlem görmeyen tahvil ve benzeri menkul kıymetlerin ise kayıtlı değerlerine gün esasına göre işleyen faizin ilave edilmesi suretiyle bulunan değerleri esas alınmakta mıdır? (E) 69
