2005 İlerleme Raporu`nda sigorta sektörü için tıklayınız

AVRUPA KOMİSYONU TARAFINDAN TÜRKİYE İÇİN HAZIRLANAN
2005 YILI İLERLEME RAPORU’NDA SİGORTA SEKTÖRÜ
Avrupa Komisyonu tarafından 9 Kasım 2005 tarihinde açıklanan Türkiye İlerleme
Raporu’nda Türk sigorta sektörüne ilişkin gelişmeler, uyumda güçlüklerle karşılaşılan
sorunlar ve öncelikli olarak ele alınması gereken konular ayrıntılı biçimde ele alınmıştır.
Geçmiş yıllardan farklı olarak 2005 yılı İlerleme Raporu’nda sigorta sektörüne ilişkin
gelişmelere farklı başlıklar altında değinilmiştir. Önceki ilerleme raporlarında sektöre ilişkin
gelişmeler yalnızca “Hizmet Sunumu Serbestîsi” başlığı altında yer alırken, 2005 yılı İlerleme
Raporu’nda “Sermayenin Serbest Dolaşımı” (Başlık 4), “Rekabet Politikası” (Başlık 8),
“Ekonomik ve Parasal Politika” (Başlık 17) başlıkları altında ve genel değerlendirme
bölümünde sigorta sektörüne atıfta bulunulmuştur. Sektöre ilişkin kapsamlı değerlendirmeler
ise yeni başlıklardan biri olan “Finansal Hizmetler” (Başlık 9) başlığı altında yapılmıştır.
“Hizmet Sunumu Serbestîsi” başlığı altında ise özel olarak sigorta sektörüne atıfta
bulunulmamış, hizmetlerin serbest dolaşımına ilişkin genel ifadeler kullanılmıştır.
İlerleme Raporu’nda Sigorta Sektörü
İlerleme Raporu’nun “Üyelik Kriterleri” başlıklı bölümünde Türkiye’nin Kopenhag ekonomik
kriterlerine uyumu değerlendirilmiş ve bu çerçevede sigorta sektörüne ilişkin bilgiler de
verilmiştir. Raporun 50. sayfasında sigorta sektörüne ilişkin şu ifadeler yer almıştır:
“Sigorta sektörü halen yeterli büyüklükte bir sektör değildir. 2004 yılında, 48 şirketin
doğrudan primlerinin toplamı GSYİH’nın yalnızca % 1,5’unu oluşturmaktadır. 1 Ocak 2005
tarihi itibarı ile yeni bir sigorta muhasebe sistemi yürürlüğe girmiştir.”
Başlık 4: Sermayenin Serbest Dolaşımı
“Sermayenin Serbest
bulunulmuştur.
Dolaşımı”na
ilişkin
başlık
altında
sigorta
kanununa
atıfta
Bu başlık altında yabancıların Türkiye’de gayrimenkul edinmeleri konusuna değinilmiş,
mevcut sigorta kanunu ile mevzuatta kurumsal yatırımcılar tarafından yabancı varlıkların
kullanılmasına ilişkin bir kısıtlama bulunmadığı, kurumsal yatırımcıların zorunlu rezerv
oluşturulmasında yabancı varlıkları kullanamayacağı belirtilmiştir. AB vatandaşları ve
şirketlerin Türkiye’de gayrimenkul satın almalarının önündeki tüm engellerin kaldırılması
yönünde ilerleme kaydedilmesi gerektiği ifade edilmiştir.
© Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği Avrupa Birliği, Mevzuat ve Projeler Birimi
10 Kasım 2005
1
Başlık 8: Rekabet Politikası
2005 yılı İlerleme Raporu’nun “Rekabet Politikası”na ilişkin 8. başlığı altında 68. sayfada
“motorlu taşıtların dağıtımı, sigorta, telekomünikasyon ve posta hizmetleri” alanlarında
sektöre özel blok muafiyet düzenlemeleri bulunmadığı” ifade edilmiştir.
Başlık 9: Finansal Hizmetler
Geçmiş yıllarda yayınlanan İlerleme Raporları’nda sigorta sektörüne ilişkin kapsamlı
değerlendirmeler “Hizmet Sunumu Serbestîsi” başlığı altında yer alırken 2005 yılı İlerleme
Raporu’nda bu değerlendirmeler yeni başlıklardan biri olan “Finansal Hizmetler” başlığı
altına alınmıştır.
“Finansal Hizmetler”e ilişkin 9. başlık altında, bu alandaki Topluluk müktesebatının
bankacılık, sigortacılık, bireysel emeklilik (supplementary pensions), yatırım hizmetleri ve
menkul kıymet piyasalarına ilişkin yetkilendirme, faaliyet ve denetim kurallarından oluştuğu
belirtilmiştir. Finansal kurumlar “menşe ülke kontrolü” prensibi çerçevesinde şube açmak
veya sınır-ötesi hizmet sunmak suretiyle Avrupa Birliği içerisinde faaliyet gösterebilirler.
Dokuzuncu başlık altında leasing, factoring, tüketici finans kuruluşları ve sigorta sektörünün
Hazine Müsteşarlığı’na bağlı dört farklı genel müdürlük tarafından düzenlenip denetlendiği
belirtilmiştir.
Finansal Hizmetler başlığı altında sigorta sektöründeki gelişmeler ilişkin olarak şu ifadelere
yer verilmiştir:
“Son İlerleme Raporu’ndan bu yana sigorta ve bireysel emeklilik (supplementary pensions)
sektörlerinde oldukça kısıtlı bir ilerleme kaydedilmiştir. Türkiye’de sigorta sektörü halen
yeterli büyüklükte değildir. Sigortanın önemine ilişkin kamu bilinci oldukça düşük, sigortalı
sayısı ve kişi başına düşen sigorta primleri oldukça azdır. GSMH içerisinde sigorta
primlerinin payı hem hayat hem de hayat-dışı alanlar için oldukça düşük düzeydedir.
Sigorta sektöründe AB müktesebatına uyum oldukça sınırlı kalmıştır. Mevcut yasal
düzenlemeler güncelliğini yitirmiş durumda olup bazı maddeler mahkeme kararlarıyla iptal
edilmiştir. Bu durum düzenleme ve denetleme alanlarında bir boşluk oluşmasına sebebiyet
vermektedir. Ruhsatlandırmada halen önceden yapılan tarife kontrolleri (ex-ante tariff
controls) ve önceden onay alma usulleri (pre-approval procedures) devam etmektedir.
Reasürans Monopolüne ilişkin kanun halen yürürlüktedir. Hayat-dışı reasürans alanındaki
mevcut havuz sistemi tek bir işletmeciye yapılan zorunlu kesintilere dayanmakta ve bu durum
piyasa ekonomisi ilkeleriyle çelişmektedir. Yabancı sigorta şirketleri Türkiye’de şube açmak
koşuluyla ilgili Bakanlık’tan izin alarak Türkiye’de hizmet sunabilmektedir. Motorlu taşıtların
üçüncü şahıs sorumluluk sigortası yaptırmaları konusuna önem verilmelidir.
Hazine Müsteşarlığı yeni bir muhasebe planı ve ilgili uygulama mevzuatını kabul etmiştir. Bu
yeni düzenlemeler sigorta sektöründe bilgi toplama ve standartları raporlama alanlarında
gelişme kaydedilmesini ve AB standartları ile uyumun sağlanmasını hedeflemektedir. Buna
ilaveten, finansal tablolara ilişkin standartların uyumlaştırılması için muhasebe sistemine
yönelik yeni bir uygulama mevzuatı getirilmiştir.
© Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği Avrupa Birliği, Mevzuat ve Projeler Birimi
10 Kasım 2005
2
Sigorta sektörü için (bireysel emeklilik için de geçerli olmak üzere) düzenleyici ve denetleyici
kurum Hazine Müsteşarlığı’dır. Sigortacılık Genel Müdürlüğü düzenleyici konular ve
istatistiki raporlamadan, Sigorta Denetleme Kurulu ise denetleme ve izleme faaliyetlerinden
sorumludur. Sigortacılık Genel Müdürlüğü’nün 49 çalışanı bulunmaktadır. Bunların 39’u
yerinde incelemelerde bulunmaktadır. Sigortacılık Genel Müdürlüğü ile Sigorta Denetleme
Kurulu bağımsız kuruluşlar olmayıp, önemli kararlarda Hazine Müsteşarı ve ilgili bakanın
onayı ve imzası gerekmektedir. Her iki kurum da genel bütçeden finanse edilmektedir. Sigorta
Denetleme Kurulu, 2004 yılında 166 denetim gerçekleştirmiştir. Genel ilke olarak sigorta
şirketleri her 2 yılda bir yerinde incelemelere tabi tutulmaktadır, bazı şirketler içinse bu
denetim her yıl gerçekleştirilebilmektedir. Halen yabancı denetleme kurumları ile mutabakat
zaptı imzalanmamıştır. Sigorta, reasürans ve bireysel emeklilik şirketlerinin aylık ve üç aylık
raporlar sunması gerekmektedir. Buna karşın sigorta eksperleri, brokerler ve bağımsız
denetleyiciler gerekli görüldüğünde bilgi sunmaktadır. 2001 yılından bu yana 14 sigorta
şirketinin ruhsatı iptal edilmiştir.”
Finansal Hizmetler başlığının 73 ve 74. sayfalardaki sonuç bölümünde ise şu ifadeler yer
almaktadır:
“Sigortaya ilişkin olarak bazı ilerlemeler kaydedilmiştir. Hazine Müsteşarlığı, sigorta
şirketleri için AB uygulamalarına dayanan yeni bir muhasebe planı ve uygulama mevzuatı
kabul etmiştir. Ne var ki, müktesebata uyum sınırlı kalmıştır. Düzenleme ve denetlemedeki
eksiklikleri giderecek bir sigortacılık kanunu halen kabul edilmemiştir. Denetleyici kurumlar
arasındaki işbirliği gelişmiştir; ancak bu işbirliğinin daha da ilerlemesi gerekmektedir.
İhtiyat standartları (prudential standards) halen AB normlarına uygun değildir. Finansal
raporlamanın kalitesi ise düşük seviyededir.”
Başlık 17: Ekonomik ve Parasal Politika
“Ekonomik ve Parasal Politika”ya ilişkin 17. başlık altında da sigorta sektörüne atıfta
bulunulmuş ve şu ifadeler kullanılmıştır:
“Özellikle bankaların Merkez Bankası’nda Hazine Bonosu şeklinde belli oranda bir zorunlu
rezerv bulundurmaları gerekmektedir. Benzer yükümlülükler sigorta şirketleri için de
geçerlidir.”
Genel değerlendirme
2005 yılı İlerleme Raporu’nun genel değerlendirme başlıklı bölümünde, 134. sayfa içerisinde
“finansal hizmetler alanında, özellikle de sigorta ve bireysel emeklilik sektöründe ilerlemeler
kaydedildiği” ifade edilmiştir.
***
© Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği Avrupa Birliği, Mevzuat ve Projeler Birimi
10 Kasım 2005
3