kulak - fen kurdu

KULAK
Kulak işitme ve denge organımızdır. Kulak başın iki yanında, kafatası içindeki oyuğa
yerleşmiş durumdadır. Kulağımızla, ses dalgalarının yalnızca belli bir aralığını algılayabiliriz.
Kulağın basit şekli çizilecek
KULAK
I-DIŞ KULAK
1- Kulak Kepçesi
2- Kulak Yolu
3- Kulak Zarı
II- ORTA KULAK
(Kemik Köprü)
1- Çekiç
2- Örs
3- Üzengi
III- İÇ KULAK
Kemik dolambaç:
Zar dolambaç
1-Yarım Daire Kanalları
1- Tulumcuk
2- Dalız
2- Kesecik
3- Salyangoz
I-DIŞ KULAK: Sesleri toplayıp, orta kulağa iletmekle görevlidir.
1- Kulak Kepçesi:
Kulağın dıştan görünen kısmıdır. Geniş ve kıvrımlı yapıdadır. Kıkırdaktan yapılmış olduğundan
esnektir. Kulak kıvrımları ses dalgalarını toplamaya ve sesin geldiği yönü bulmamıza yardım
eder. Kulak kepçesinin alt kısmı, içi yağla dolu olan kulak memesi ile sona erer.
2- Kulak Yolu:
Kulak kepçesiyle, kulak zarı arasında yer alan, hafif kıvrık, silindirik bir borudur. İç yüzü,
mukoza tabakası ile örtülüdür. Mukoza tabakası üzerinde, kıllar ve yağ bezleri bulunur. Mukoza
tarafından salgılanan salgıya kulak kiri adı verilir.
Yağ bezleri ter, kulak kiri sarı renkli bir sıvı salgılar. Bu sıvılar, kulak yolu çevresinin yumuşak
ve kaygan olmasını sağlar. Ayrıca kulak zarını nemli ve yumuşak tuttuğu için, zarın yırtılmasını
önler. Kıllar ise, dışarıdan gelen toz, toprak ve zararlı maddeleri tutar
3- Kulak Zarı:
Kulak yolunun sonunda yer alır. İnce, esnek, saydam bir zardır. Kulak yolu ile gelen ses
dalgalarını, titreşerek, orta kulağa iletir.
II- ORTA KULAK: Şakak kemiği içerisinde bulunan, bezelye büyüklüğünde bir odacıktır. Görevi,
ses dalgalarını dış kulaktan iç kulağa iletmektir.
Orta kulak, kulak zarı yardımıyla dış kulağa, oval pencere yardımıyla iç kulağa bağlantı
sağlar.
Ayrıca bir kanal (östaki borusu) yardımıyla, geniz boşluğuna (yutak) açılır. Östaki
borusunun ağzı, ağzımız açılınca açılır ve içinden geçen hava kulağa girer. Böylece, havanın dış
basıncı ile orta kulaktaki hava basıncı dengelenir ve kulak zarının yırtılması önlenir.
Orta kulakta vücudumuzun en küçük kemikleri bulunur. Bunlar, çekiç, örs ve
üzengidir.Çekiç kemiği, kulak zarı ile; üzengi kemiği ise, iç kulağa açılan oval pencere ile temas
halindedir. Bu kemikler, ses dalgalarının kulak zarında oluşturduğu titreşimleri kuvvetlendirerek iç
kulağa iletir.
III- İÇ KULAK: Sinir hücreleriyle, işitme duyu hücrelerinin bulunduğu yerdir. Asıl işitme olayı
burada olur. İşitme ve denge ile ilgili görevleri vardır. Kemik dolambaç ve zar dolambaç olmak
üzere iki kısımdan oluşur.
A) Kemik Dolambaç: Üç parçası vardır:
1- Yarım Daire Kanalları:
Kendi üzerine kıvrılmış yarım daireli kanallar şeklindedir. Kanalların dalıza açılan yerinde,
ampul şeklinde bir takım şişkinlikler vardır. Yarım daire kanalları üç tane olup, bir tanesi dikey, iki
tanesi yatay konumdadır. İçindeki sıvı ve tüysü oluşumlar sayesinde, beyincikle beraber vücudun
dengesinden sorumlu olan kısımdır. Yarım daire kanallarının işitme ile ilgisi yoktur.
2- Dalız:
Oval pencerenin iç kulağa bakan kısmındaki iç kulak boşluğuna dalız denir. Oval pencereden
gelen ve sıvı titreşimlerinin oluşturduğu ses dalgalarını salyangoza iletir.
3- Salyangoz:
Duyu hücreleri ile işitme hücreleri burada bulunur.. Ses titreşimlerini algılayan alıcı hücreler
salyangozda bulunur. Bu nedenle, beyne giden işitme sinirleri salyangozdan çıkar. Salyangozun
içerisi lenf sıvısı ile doludur Ses titreşimlerini alan özel hücrelere korti hücreleri denir. Bunlar,
sıvı içerisinde hareket eden titrek tüylü hücrelerdir. Bu hücreler iç kulak sıvısının titreşimi ile
oluşan uyartıları alır ve beyne iletir.
B) Zar Dolambaç: Kemik dolambacın içinde yer alır. Zar dolambacın dalıza rastlayan kısmı
tulumcuk ve kesecik denilen torbalardan oluşmuştur. Bunlardan tulumcuk yarım daire
kanallarıyla, kesecik salyangozla birleşmiştir. Kesecik ve tulumcuk içerisinde, kalsiyum
karbonattan oluşmuş denge taşları (otolit) bulunur. Zar dolambacın salyangoz içindeki kısmında
korti hücreleri bulunur.
İŞİTME OLAYI
İnsan kulağı saniyedeki titreşim sayısı 20- 20.000 hertz arasında olan sesleri işitebilir. Bu
aralıktaki ses dalgaları, kulak kepçesi yoluyla toplanarak, kulak yoluna iletilir. Kulak yolundan
kulak zarına gelen ses dalgaları, kulak zarının titreşmesine neden olur. Titreşimler, orta kulaktaki
kemik köprüyü (çekiç, örs, üzengi) titreştirir. Titreşimler buradan oval pencere yardımıyla iç
kulağa iletilir. Şiddeti artan titreşimler, salyangozdaki sıvının dalgalanmasına neden olur. Bu
dalgalanma titrek tüylü duyu hücresi olan korti hücrelerini uyarır. Uyartı duyu hücrelerinden, duyu
sinirlerine aktarılır. Duyu sinirleri uyartıyı beyne iletir. Beyindeki işitme merkezi ses olarak algılar,
böylece işitmiş oluruz.
Kulak Kepçesi
Kulak Yolu
Kulak Zarı
( titreşir )
Kemik Köprü
(çekiç, örs, üzengi)
Oval
Pencere
( titreşir )
SES
Beyin
İşitme
Sinirleri
Korti hücreler
Salyangoz
(duyu hücreleri)
( duyu sinirleri)
**** Kulağın işitme ve vücudun dengesinin sağlanması olmak üzere iki görevi vardır.
Dalız
( iç kulak )