esKi mIsIr`Da siyasi, sosyal, eKoNomiK yaPI, Bilimsel ve TeKNiK

E T KİNLİK
4
ESKİ MISIR’DA SİYASİ, SOSYAL, EKONOMİK
YAPI, BİLİMSEL VE TEKNİK GELİŞMELER
K a yn a k 1 :
Mısır’da uygarlık MÖ 4000 ve MÖ 3000 yılları
arasında gelişmiştir. Mısır başlangıçta nom adı
verilen şehir devletlerinden oluşuyordu ve Aşağı Mısır (Kuzey) İLE Yukarı Mısır (Güney) olmak
üzere iki ayrı siyasi bölgeden oluşuyordu. İki bölgenin kültürel yakınlaşma içine girmesi MÖ 3500
yıllarında, daha işlevsel hale getirilen ticaret ve
yolcu gemilerinin Nil Nehri boyunca kullanılma-
sıyla başlar. MÖ 3500-2500 tarihleri arasındaki yıllar, Mısır’ın siyasal, ekonomik ve sanatsal açıdan
olgunluğa eriştiği altın çağ olarak anılır. MÖ 3000
yıllarında Yukarı Mısır ve Aşağı Mısır Kral Narmer’in yönetimi altında birleşmiş ve Batı’nın ilk
büyük devletini oluşturmuştur. Krallığın merkezileşmesi, firavun kültünün güçlenmesini ve sonraki hanedanlar boyunca sürmesini sağladı.
I Ğ
birlikte ticaretin ve madenciliğin de özel bir yeri
vardı. Köylüler gündelik gereksinimlerini takas
yolu ile sağlıyorlardı. Fakat büyük ticaret işlerinde ölçü birimi olarak gümüş ya da altın kullanıyorlardı.
A R
G
Y
Orta devlet döneminden itibaren Mısır’da savaş
esirleri köle olarak kullanılmaya başlandı. Sayıları çiftçilerden daha az olan köleler, madencilikte,
tapınak hizmetlerinde ve inşaatlarda çalıştırılırdı.
Sıklıkla rastlanan bir durum olmasa da, pek çok
İlkçağ uygarlığının aksine, Mısır’da sınıflar arası
geçiş mümkündü.
I R
Toplum yapısında en üstte firavun, vezirler,
sonra memur ve rahipler vardı. Okur-yazarlığın
çok değerli kabul edildiği Mısır’da kâtipler de ayrıcalıklı bir konuma sahiptiler. Toplumun en alt
ve en kalabalık bölümünü ise çiftçiler oluşturmaktaydı. Eski devlet yönetiminde mülk ve toprak
devlet malı sayıldığı için çiftçiler devlete bağlıydı.
L
Kay n a k 3 :
U
Mısır halkının çoğunluğu çiftçiydi, Nil vadisi boyunca uzanan köylerinde Nil’in düzenli
aralıklarla taşarak suladığı tarlalarını eker ve
ürünlerinin bir kısmını firavuna vergi olarak verirlerdi. Mısır ekonomisi tarıma dayalı olmakla
I
Kay n a k 2 :
Mısır’da matematik, geometri, astronomi ve
tıp gibi bilimler gelişmiştir. Günümüzde kullandığımız Miladi Takvim’in kökeni Mısır’a dayanmaktadır. Mısır takvimi 365 günden oluşan bir
güneş yılına dayanıyor ve taşkın, ekin, hasat
olarak adlandırılan üç mevsimden meydana ge-
DKIH I-uygarliklar tarihi.indd 71
liyordu. Bir yılda 30 gün süren 12 ay mevcuttu.
Ayrıca Mısırlılar tıp konusunda çok ileri bilgilere
sahiptiler. Dini inanışlarına bağlı olarak mumyacılığın ilerlediği bu uygarlıkta insan vücudu
hakkında gelişmiş bilgilerin ortaya çıkması şaşırtıcı değildir.
M
I
S
K a yn a k 4 :
71
03.11.2014 12:00:54
K a yn a k 5 :
Mısırlılar, mimari, heykelcilik ve resim alanında üstün nitelikte sanat eserleri vermişlerdir. Mısır
mimarisi öncelikle mezar ve tapınak yapımlarında yoğunlaşmıştır. MÖ 2630-1640 yılları arasında
ilk piramitler inşa edilmeye başlanmıştır. Bu
piramitler içerisinde büyüklük sırasına göre en
önemlileri Keops, Kefren ve Mikerinos’un piramitleridir. Mısır tapınaklarının en ünlüleri ise Kar-
nak ve Luksor tapınaklarıdır. İnsan başlı hayvan
vücutlu ve sfenks olarak adlandırılan heykeller
de Mısır sanatında büyük yer tutar. Bunların en
ünlüsü Gize Sfenks’idir. Mısır’da resim sanatında
perspektifin kullanılmadığını biliyoruz. Tapınak
ve saray duvarlarında hem yönetici sınıfın hem de
çiftçilerin yaşantısını anlatan fresklere hayli fazla rastlanılmıştır.
U Y G A R L I K L A R
T A R İ H İ - I
E L İ F
A K Ö Z
K a yn a k 6 :
72
Pek çok eski toplum gibi Mısırlılar da, çocuklarının sağlığı için, savaşta, çiftçilikte, avcılıkta
başarı sağlayabilmek için tanrılara dua etmişlerdir. Ayrıca, dini düşünceler, Mısır siyasetine, bilimine, sanat ve edebiyatına nüfuz etmiştir. İlk zamanlardan itibaren Mısırlılar, insanlarda ilahi bir
yön bulunduğuna ve bir insan öldüğünde bu dünyadaki hayatı terk edip başka bir dünyada hayata
başladığına inanmışlardır. Firavun, kişiliğinde
hem insan hem tanrı özelliklerini birleştirmiştir.
O, hem kral hem rahip hem insan hem de güneş
tanrısının oğludur.
K a yn a k 7 :
Mısır uygarlığıyla ilgili ayrıntılı bilgilere arkeolojik kazılar başlayınca ve Mısır yazısı çözülünce
ulaşıldı. Mısır yazısı başlangıçta resimden çıkmıştır ve alfabe yazısı değildir. Bilim insanları Mısır
yazısına “Hiyeroglif” adını vermiştir. Bu yazıyı
Champollion çözmüştür. Champollion, Mısır ya-
zısını çözmeye çalıştığı sıralarda “Rosetta Taşı”
adını verdiği bir taş buldu, taşın bir tarafında Yunanca yazılar, arkasında ise hiyeroglif yazısı vardır. Önce Yunanca yazıyı okudu çünkü onu okumayı biliyordu ve Yunanca yazıdan yararlanarak
Mısır yazısını çözdü.
K a yn a k 8 :
Sümerler arkeolojik kazılar sonucu tabletler
bulunup okununca keşfedilmiştir. Ama Mısırlıların çok büyük bir şansı vardı, o da hepinizin
tahmin edeceği gibi piramitlerdir. Bundan yıllar
önce de bütün dünya eski Mısır’ı bilirdi, herkes
oralarda bir zamanlar büyük bir uygarlığın yaşadığının farkındaydı.
Mısır’da piramit yapımının, Mısırlıların ölümden sonraki yaşama inanmaları ile ilgisi olduğu
zannediliyor. Ölümden sonra yaşayacaklarına
inandıkları için ölüleri mumyalar ve cesedin bozulmaması için her türlü tedbiri alır, ölüyü eşyalarıyla, sembolik resimlerle vb. gömerlerdi. Ama eş-
DKIH I-uygarliklar tarihi.indd 72
yalar hem maddi hem manevi açıdan çok kıymetli
olduğu için mezar soyguncularının mezarı açıp
hırsızlık yapmalarını da önlemeleri gerekiyordu.
Bu nedenle kimsenin giremeyeceği mezarlar yapmaya çalıştılar. Ama buradan halkın da piramitlere gömüldüğü sonucu çıkmamalı, piramitler sadece ve sadece firavunlara aitti (elbette firavunun
eşine, hizmetçilerine, piramidin gizli bölmesinde
çalışan ustalara vb.’ne de.) Firavun öyle bir kraldı
ki tanrının oğlu sayılırdı. Bu yüzden en güçlü kral
figürünü Mısırlılarda buluyoruz. Bundan başka
iyi yerlere gömülenler de daima önde gelen, zengin kişilerdi.
03.11.2014 12:00:55
ME T İN A N A LİZ Ç A L I ŞM A S I
1. Yukarıdaki paragraflarda koyu renkle yazılmış kavramları listeleyerek tanımlayın. Tanımlarınızı
yazarken metinlerin ve kendi bilgilerinizin yetersiz kaldığı noktalarda araştırma yapmanız
gerekmektedir.
2. Her metin için o paragrafın ana fikrini ve paragrafa uygun bir başlık bulup aşağıdaki tabloya yazın.
No
Paragrafın ana fikri:
Başlık:
1
2
3
U
Y
7
G
A R
6
L
5
I Ğ
I
4
M
I
S
I R
8
73
DKIH I-uygarliklar tarihi.indd 73
03.11.2014 12:00:55