aNTiK yuNaN`Da KaDIN

E T KİNLİK
9
ANTİK YUNAN’DA KADIN
ANTİK YUNAN’DA TİYATRODAN YÜKSELEN KADIN SESLERİ
K a yn a k 1 :
U Y G A R L I K L A R
T A R İ H İ - I
N İ L G Ü N
Y A M A N
Euripides’in Medeia (MÖ 431)
oyunundan...
“Bütün yaşayan ve bir yargıda bulunabilecekler
içinde
Biz kadınlar en zavallı yaratıklarız.
Aşırı bir görgüsüzlükle isteniyor bizden, en
başta
Bir koca satın almamız ve bedenlerimiz için bir
efendi;
Hiç almamak çünkü, çok daha kötü.
Ve şimdi soru ciddi, iyisini mi yoksa kötüsünü
mü
Aldığımız; çünkü kolay bir kaçış yok kadın için,
Ne de hayır diyebilir evliliğe.
(….)
Bir erkek, evindeki beraberlikten yorulduğunda,
Çeker gider ve can sıkıntısı biter
Ya arkadaşa ya da yaşıtı bir eşe döner.
Ama bizler tek bir adama bakmaya mecburuz
Bizim hakkımızda söyledikleri, onlar cephede
savaşırlarken
Bizim güven içinde evimizde oturduğumuz.
Ne kadar yanılıyorlar. Bir çocuk doğurmaktansa
Üç kez savaşın önünde dikilmeyi yeğlerdim.”
(Freeman, Charles, Mısır, Yunan ve Roma, Dost Yayınevi,
2003, .s. 213-214)
Kay n a k 2 :
Sophokles’in oyunlarında kadın
“Bana soracak olursanız, çocuk saflıkları
her zaman güven ve mutluluk içinde korunduğu için, evlenmemiş kızlar babalarının evinde
ölümlülerin tadabileceği en tatlı yıllarını geçirirler. Fakat ergenliğe eriştiğimizde, ailelerimizden ve atalara ait tanrılarımızdan zorla
alınıp çok uzaklara satıldığımızı anlarız. Bazılarımız ilk defa gördüğümüz erkeklerin evine,
bazılarımız yabancı erkeklere, bazılarımız neşesiz evlere, bazılarımız da düşmanlığa gideriz.
Ve ilk geceyle kocalarımızın boyunduruğu altına girdiğimiz zaman, övgüye ve her şeyin güzel
olduğunu söylemeye zorlanırız.”
(Freeman, Charles, Mısır, Yunan ve Roma, Dost Yayınevi,
2003, s. 209-210)
ÇALIŞMA SORUSU (1)
Yukarıda kadınların ağzından
aktarılan cümleler erkekler
tarafından yazılmıştır. Bu
erkeklere göre kadınlar mutlu
mu? Nereden anlıyorsunuz?
230
DKIH I-uygarliklar tarihi.indd 230
03.11.2014 12:03:37
Kay n a k 3 :
* Paidogogos: Erkek çocukların bakıcısı, koruyucusu, velisi.
(Deighton, Hilary, Eski Atina Yaşantısında Bir Gün, Homer Kitabevi, 2000)
I
Ğ
I
L
R
G A
Y
U
N
Y
Özgür bir kadın günlük yaşamında, kocasıyla
paylaştığı yataktan kalktıktan ve uyurken kullandığı örtüleri birer giysiye dönüştürdükten sonra,
ilgilenmesi gereken ev halkını düşünmeye başlar.
Gece boyunca süren içki alemine katılmamıştır.
Onun evle ilgili düşüneceği sorumlukları vardır.
Çeşme binasına kendisinin gitmesi gerekse de, buralar kadınlarla erkeklerin tanışabilecekleri tehlikeli mekânlar oldukları için onun yerine bir kölenin
gönderilmesi daha büyük bir olasılıktır. Bebeği
varsa gecenin yarısını zaten ayakta geçirmiştir. Roma’da görülen doğumdan sonraki sorumlulukları
başka birine devretme davranışına Atinalı kadınlarda rastlanmaz. Toplumun üst katmanlarında bile
Yunanlı bir anne kendi bebeğini besler, yıkar, giydirir ve yetiştirir. Günün ilk işlerinden biri alışveriştir. Saygıdeğer bir Atinalı kadın bu işi kendi başına
yapmaz. Bu, kocanın Agora’daki günlük işlerinden
olup, alışverişte alınacaklar eve getirilir ya da bu
işi bir köle yapar. Bu işler yapılırken evin hanımı
da çocuklarının bakımı ile uğraşır, evdeki hizmetkârları denetler. Bazı kızlar yün dokuma yapmak,
terbiyeli olmak, hizmetçileri idare etmekten daha
fazla konuda eğitim alırlar. Ancak Atina’da daha
Evde kalan iyi eş ise yün eğirmek, dokuma
yapmak, hizmetkâr ve kilerleri denetlemekle meşguldür. Eğer evin erkeği öğle vakti mahkemeden,
meclisten, agora veya derslerden eve dönmeyi
tercih ederse onlar için hafif bir öğle yemeği hazırlar. Ev içinde gerçekleştirilen eğlenceler arasında
top oyunları ve dans yer alır. Atinalı kadın Büyük
Panathenaia kutlamaları gibi özel günler dışında
topluluk içinde dans etmez. Atinalı kadın hem dışarıya gönderilen hem de evde kalan hizmetkârları
denetlemeyi öğrenmek zorundadır. Ayrıca aile bütçesini gözetmesi, yeterince giysi bulunmasını sağlaması, kilerlerin durumunu kontrol etmesi, hasta
hizmetkârların bakımı ile ilgilenmesi, hizmetçilere
yün eğirmeyi ve ev işlerini de göstermesi gerekir.
Perikles, Cenaze Söylevi’nde, “Bir kadın için en
onur verici olan kendisi hakkında hiç konuşulmamasıdır” der. Bir eşin en önemli görevlerinden biri
de kumaş dokumaktır. Bunlar sadece giysiler değil, mobilya örtüleri ve duvarlara asılan tekstillerdir. Ksenephon’un söylediğine göre “kadınlar öyle
üretkendirler ki, evlerinde aile servetini arttıran
satışlar yapacak kadar üretim fazlası bulunurdu.”
Saygın kadınlar sokağa çıkarken başlarını örterler
ve onlara yaşlı bir köle (kadınlardan sorumlu görevli) eşlik eder.
A
Geleneksel birçok toplumda olduğu gibi, aşk, eş
seçiminde çok az rol oynar. Evlenecek çiftler genellikle, birbirini tanıyan ve nispeten küçük bir topluluk içindeki ailelerden seçilir. Yunanlı erkekler
genellikle 30, kızlar 14-15 yaşlarında evlenirler. Ailesinden ayrılarak eşinin evine gelen genç kızların,
drahoma getirmeleri ve paralarını erkeğin tasarrufuna vermeleri gelenektir. Genç kızlar evlenene
kadar babalarının, sağ değilse erkek kardeşlerinin
velayeti altındadırlar.
N
Fakir ailelerin kadınları tarlada çalışmak veya
evin bütçesine katkıda bulunmak zorundadırlar.
Ebelik, sütannelik gibi görevleri de üstlendikleri de
görülür. Gerçi sütannelik normal sayılan ya da benimsenen bir hizmet değildir ve Atinalı kadınların
kendi bebeklerine süt vermeleri alışkanlığı vardır.
Ancak gereksinim olduğunda sağlıklı bir Spartalı
kadın bu göreve en iyi adaydır.
kapsamlı bir eğitim alan kadınlar, adı kötüye çıkmış
bir hayat sürme kaderine mahkumdurlar. Çocukların eğitimine gelince, bir erkek çocuk 7 yaşından
başlayarak paidogogos’un* eşliğinde okula gider.
Pek çok çocuk içinse (kızlar kadar erkekler için de)
evde verilenin dışında eğitim yoktur. Bir çocuğun
bilmesi gerekenler anne ve babanın yanında, çiftlikte, işlikte, pazarda öğrenilir. Müzik, şiir, dans ve
felsefe konularında saygın kızlardan daha bilgili fahişeler de böyle yetiştirilir. Bu kızlar, sınırlı yaşam
tarzının paylaşıldığı eşlerden daha kıymetli birer
dost olarak pazarın en üst sıralarında yer alırlar.
U
Atinalı kadınlar
ÇALIŞMA SORUSU (2)
231
Yukarıda kadınların ağzından aktarılan cümleler erkekler tarafından yazılmıştır.
Bu erkeklere göre kadınlar mutlu mu? Nereden anlıyorsunuz?
DKIH I-uygarliklar tarihi.indd 231
03.11.2014 12:03:37