GASTROİNTESTİNAL SİSTEM (SİNDİRİM SİSTEMİ)

GASTROİNTESTİNAL
SİSTEM
(SİNDİRİM SİSTEMİ)
Yrd. Doç. Dr. Hanife ÖZKAYALAR
SİNDİRİM KANALININ GENEL
YAPISI
 Gastrointestinal
kanal ortak yapısal
özellikler gösterir.
 Lümen dört tabakadan oluşan bir duvarla
çevrilidir;
 Tunika mukoza
 Tunika submukoza
 Tunika muskularis
 Tunika seroza (adventisya)
T. MUKOZA

Lamina epiteliyalis: Organlarda farklı özellikte ve
fonksiyonda olabilir .
Epitel özafagusta koruma özelliği gösteren çok katlı
nonkertinize yassı epitel
 Mide de salgı yapma özelliğine sahip tek sıralı prizmatik
epitel


Lamina propria: epitel altında onu destekleyen,
besleyen ve bezleri içinde bulunduran, savunmada rol
alan gevşek bağ doku alanıdır.
Sindirim kanalının bölümüne göre değişen yoğunlukta
lenfoid doku içerir.
 Bu tabaka.bağ doku hücreleri ve içerdiği lenfoid doku ile
savunmada rol alır.


Lamina muskularis mukoza: ince düz kas
kontraksiyonu sağlayan ve patolojik hücre geçişini
engelleyen tabakadır.
TUNIKA SUBMUKOZA
Düzensiz sıkı bağ dokusu
 Submukozal sinir pleksusu (Meissner pleksusu)

T. MUSKULARIS
İki tabakadan oluşur (mide hariç).
 İçte dairesel
 Dışta uzamına


Mide de oblik kas demeti de vardır.

Myenterik plesus (Auerbach sinir ağı)

Kas kontraksiyonu sindirim kanalındaki içeriğin
karışmasını ve peristaltik hareketlerle
ilerlemesini sağlar.
TUNIKA SEROZA/ADVENTISYA
Sindirim kanalı organları diafram üstü ve göğüs
boşluğunda ise adventisya adını alır.
 Diafragmı geçip karın boşluğuna ulaşanlar ise
seroza adını alır.
 Seroza tek katlı yassı epitel ( mezotel) ve altında
gevşek bağ dokusundan oluşur.Bu tabakada
organlara ait damar ve sinirler bulunur.

FARİNKS (YUTAK)
Hem solunum ve hem de sindirim sistemlerini
ilgilendiren bir organdır.
 Orofarinks
 Nazofarinks
 Larıngofarınks

YEMEK BORUSU (ÖZOFAGUS)
Özofagus duvarı tabakaları:
 Tunika mukoza
 Tunika submukoza
 Tunika muskularis
 Tunika adventisya/seroza
TUNIKA MUKOZA
 Lamina
epitelyalis: Çok katlı yassı
keratinleşmemiş epitel
 Lamina
 Lamina
propria: Gevşek bağ dokusu
muskularis mukoza: İnce
longitudinal düz kas
TUNIKA SUBMUKOZA


Mukus salgılayan özofagus bezleri
Mideye yakın bölümde bezler midedeki gibi
lamina propriada yer alır ve özofajial kardiya
bezleri denir.
TUNIKA MUSKULARIS
 İçte
dairesel dışta uzamına kas dizilimi.
 Özofagusun
proksimal ucunda sadece
çizgili kas hücreleri, orta parçada çizgili
ve düz kas hücreleri, distal ucunda ise
sadece düz kas hücreleri bulunur.
TUNIKA ADVENTISYA
 Sadece
periton boşluğundaki kısmı seroza
ile kaplıdır.
MİDE
 Anatomik
olarak:
Kardia
 Fundus
 Korpus (body)
 Pilor

 Histolojik
olarak
Fundus ve korpus ortak yapıya sahiptir.
 Kardia, Fundus ve Pilor olarak incelenir.

TUNIKA MUKOZA



Lamina Epiteliyalis:
Yüzey epiteli tek katlı prizmatik epitel
Alkalen mukus salgılar
Epitel lamina propria içine uzanan çukurcuklar
oluşturur. Bu yapılar gastrik çukurcuk adını
alır.
 Lamina propriada bulunan midenin tübüler
bezleri bu çukurcuklara açılır.
 Lamina propria gevşek bağ dokusundan
oluşur.
 L. muskularis mukoza

FUNDUS HISTOLOJISI
 Fundus
bezlerini oluşturan hücre tipleri:
 Boyun mukus hücreleri
 Pariyetal (Oksintik) hücreler
 Zimojen (Esas-Chief) hücreler
 Enteroendokrin hücreler (DNES)
 Farklılaşmamış (kök) hücreler
 Boyun
Mukus hücreleri;
 Boyun
bölgesinde
 Bu hücrelerin müköz salgısı asidik
karakterdedir.
 Pariyetal
(okzintik) hücreler
Mide bezlerinin üst yarısında yoğun
bulunur.
 Sitoplazmaları eozinofiliktir.
 Hidroklorik asit
 İntrensek faktör salgılar.

Aktif durumdaki hücre apikal plazma
membranının yaptığı derin girintiler “hücre içi
kanaliküller” içerir.
 Dinlenme evresinde ise plazma membranı
altında tübüloveziküler yapılar izlenir.

 Pariyetal
hücrelerin aktivitesi çeşitli
mekanizmalarla düzenlenir.
 Asetilkolin ve gastrin, hidroklorik asit
salınımını uyarır.
 Histaminde H2 reseptörlerine bağlanarak
asetilkolin ve gastrinin etkisini artırır.
 Somatostatin gastrin salınımını azaltır.
ENTEROENDOKRIN
 Gastrik
HÜCRELER:
bezlerin tabanında bulunur.
 Enteroendokrin hücrelerden
 D hücreleri
Somatostatin
 G hücreleri
Gastrin
 ECL hücreleri
Histamin
ESAS (ZIMOJEN) HÜCRELER:
 Tubüler
bezlerin alt bölümünde daha
fazladır.
 Öncül
bir enzim olan pepsinojen üretir.
 Midenin
asit ortamına salgılandıktan
sonra aktif bir proteolitik enzim olan
pepsine dönüşür.
 İnsanda
esas hücreler lipaz enzimi de
üretirler.
 Farklılaşmamış
(Kök) hücreler:
 Boyun bölgesinde az sayıda bulunur.
 Yüksek mitotik aktivite gösterirler.
PILOR
 Bezler
önemli miktarda lizozim enzimi ve
mukus salgılar.
 Gastrin salgılayan G hücreleri pilor
bezlerinin müköz hücreleri arasında
bulunur.
 D hücreleri, somatostatin salgılar.
KARDIYA
 Hücrelerin
çoğu mukus salgılar.
 Hidroklorik asit salgılayan birkaç
pariyetal hücre bulunabilir.
MIDENIN DIĞER TABAKALARI
 T.
Submukoza; kan ve lenf damarları
içeren sıkı bağ dokusundan oluşmuştur.
Bol miktarda lenfoid hücre, makrofaj ve
mast hücresi bulunur.
 T.
Muskularis;
 Dış tabaka longitudinal (uzamına)
 Orta tabaka sirküler (dairesel)
 İç tabaka oblik (çaprazdır)

Orta tabaka kalınlaşarak pilor
sfinkterini oluşturur.
 T.
Seroza; Mideyi en dıştan örter.
İNCE BARSAK
Duodenum
Jejunum
İleum
 İnce
barsağın iç yüzü yüzey artırıcı
katlanmalar içerir;

Sirküler Plikalar (Çevresel-Kerckring
plikaları)

İntestinal villuslar

Mikrovilluslar
 İnce
barsakta bulunan bezlere intestinal
bezler ya da Lieberkühn bezleri denir.
 Vilusların tek katlı prizmatik
mikrovilluslu yüzey epiteli, bezlerin
epiteli ile devam eder.
 İntestinal
(Lieberkhün ) bezleri
oluşturan hücreler:
 Kök hücreler
 Absortif (emici) hücreler
 Goblet hücreleri.
 Paneth hücreleri
 Enteroendokrin hücrelerdir.
M
(mikro katlantı) hücreleri; İleumda
bulunan Peyer plaklarındaki lenf
nodüllerini örten özelleşmiş epitel
hücreleridir.
 Gastrointestinal
Endokrin Hücreler
(DNES, APUD Hücreleri);
 Parakrin
(lokal)
 Endokrin (kan yolu ile)
 Sekretin
 Kolesistokinin
 Gastrik
 Motilin
İnhibitör Polipeptit
T. SUBMUKOZA
 Duodenumda
Brunner bezleri
 İleumun lamina propria ve submukozası
Peyer plakları adı verilen lenf nodulü
toplulukları içerir.
 İnce barsak lenf damarları vilusların
ortasında kör tüpler olarak başlar. Bu
kapilerler lakteal adını alırlar.
KALIN BARSAK (KOLON)
 Çekum,
 Ascending
(çıkan),
 Transvers,
 Descending
 Sigmoid,
 Rektum
 Anüs.
(inen),
KALIN BARSAK
 Kalın
barsakta villus yapısı bulunmaz.
 Lamina propria da Lieberkhün bezleri
izlenir.
 Kalın barsak mukozası distal (rektal)
kısmı hariç katlanma göstermez.
 Bez
epitelini oluşturan hücreler:
 Goblet hücresi (çok sayıda)
 Absorptif (emici) hücre
 Enteroendokrin hücre
 Kök hücre
 Tunika
Muskularis tabakası longitudinal
ve sirküler düz kas demetlerinden oluşur.
 Dış longutidinal tabaka tenya koli
denilen uzunlamasına 3 bantlaşma içerir.
 Anal
kanalın üst kısmında mukoza, anal
kanal sütunları (kolonları) veya
Morgagni sütunları denilen
uzunlamasına katlanmalar gösterir.
 Bu
katlantılar ve aralarında yer alan
sinüsler alt kısımda anal valvi
oluştururlar.
 Anüse
yakın mukozanın yerini çok katlı
yassı epitel alır.
APENDİKS
 Çekumun
oluşturduğu kör bir kesedir.
 Lümeni son derece dardır.
 Epitel kolonu döşeyen tek katlı prizmatik
örtü tipidir.
 Duvarında bol miktarda lenf nodülü
bulunur.
KARACİĞER
 Karaciğer,
sindirim sistemi ile kan
arasında geçiş bölgesi oluşturur.
 Kanlanma %70-80 portal venden % 2530’da hepatik arterle sağlanır.
 Stroma
Karaciğer, bir bağ dokusu kapsülü
(Glisson kapsülü) ile örtülüdür.
 Hilustan;
 Portal ven ve hepatik arter girer,
 Sağ ve sol hepatik kanallar ve lenfatikler
çıkar.

 Organ,
fonksiyonel ve yapısal
tanımlamalar için ışık mikroskobik
olarak karaciğer lobülleri adı verilen
birimlere ayrılarak incelenir.
 Karaciğer lobüllerinde ki hepatositler ve
sinüzoidal endotel hücreleri, destek
sağlayıcı retiküler lif ağıyla çevrelenir.
 Karaciğer
Lobülleri
 Klasik karaciğer lobülü
 Portal Lobül
 Karaciğer asinusu
KARACIĞER HÜCRESI (HEPATOSIT)
Çok sayıda mitokondri
 Düz yüzlü endoplazmik retikulum (DER)
(Detoksifikasyon, glikojen metabolizması…).

 Mitokondri
ve DER membranöz
yapısından kaynaklanan eozinofilik
boyanma
Protein senteziyle ilişkili granüllü endoplazmik
retikulumu (GER)
 Ribozomlara bağlı bazofilik boyanma
 Çok sayıda peroksizom
 Gelişmiş Golgi kompleksi

KUPFFER HÜCRELERI
 Mononükleer
fagositer sisteme ait olan
hücrelerdir.
 Sinüsoidal tipteki kapillerlerin duvarına
yerleşmişlerdir.
 Disse
Aralığı (Perisinüsoidal Aralık)
 Hepatositler ve sinüsoidler arasında
madde ve oksijen geçişinin meydana
geldiği aralıktır.
 Burada hepatositleri destekleyen
retiküler lifler izlenir.
 Bu alanda ito (stellat-yıldızsı) hücreleri
görülür.
 Ito
Hücreleri
 Mezenşimal orjinli
 Yağ depolanması ve A vitamini
metabolizmasıyla ilişkilidirler.
 Patolojik durumlarda kollajen üreten
hücrelere dönüşürler.
 Mall
aralığı (Space of Mall):
 Klasik karaciğer lobülünün periferinde
yer alır.
 Disse aralığındaki interstisyel doku sıvısı
Mall aralığında toplanır.
 Portal alana ilerleyerek lenfatik damara
direne olur.
SAFRA KANAL SISTEMI
 Safra
karaciğerin ekzokrin salgısıdır.
 İntrahepatik ve ekstrahepatik safra
kanalları aracılığıyla safra kesesine
ulaşır.
 Safra
bileşenleri:
Su
 Kolesterol
 Lesitin (fosfolipit)
 Safra pigmentleri (bilirubin ve biliverdin)
 Safra asitleri (kolik asit)

SAFRA KESESI
 Safra
kesesi duvarının tabakaları:
 T.
Mukoza: Tek katlı prizmatik epitel ve
lamina propriadan oluşur.
 Fibromusküler
tabaka; düz kas ve bağ
dokusu liflerinden oluşur.
 Seroza;
en dışta seröz membranla
çevrilidir.