DOKULAR

DOKULAR
Doku Nedir?
Aynı yapıya sahip ve aynı işi görmek üzere biraraya gelen hücreler
DOKU’yu oluşturur. Doku bu hücreler ve onları çevreleyen
hücrelerarası maddenin (matriks) tümüdür. Bu mariks dokudan
dokuya fark gösterir. Katı (kemik) ya da sıvı (kan) özellik
gösterebilir.
Dokular
Epitel Doku
Sinir Doku
Bağ Doku
Kas Doku
A. Epitel Doku
• Vücudun tüm yüzeylerini
çevreler.
• Salgı bezlerinin büyük
çoğunluğunu oluşturur.
• Emme, salgılama, taşıma,
boşaltım, koruma, kasılma ve
duyu alımı gibi görevleri vardır.
• Kan damarı bulunmaz.
Epitel Doku Çeşitleri
• Örtü Epiteli
– Tek katlı yassı epitel: Difüzyon ve filtrasyon yüzeylerinde
bulunur. (Akciğer, kan damarları, …)
–Tek katlı kübik epitel: Salgılama ve emme işlevleri yapılır. (Tiroit,
pankreas, karaciğer, ovaryum, …)
-Tek katlı silindirik epitel: Mideden, sindirim kanalı sonuna kadar
bulunurlar. Salgı ve emilimden sorumludurlar
-Yalancı çok katlı epitel: Çok katlı
gibi görünür ancak tek tabakalıdır.
Koruma ve salgılama yapar.
- Çok katlı yassı epitel: Yalnız yüzeyde bulunan hücreler yassıdır.
(Dil, Özofagus, Kornea, …)
- Çok katlı kübik epitel: Yüzeydeki hücreler kübiktir. (Ter ve
tükrük bezlerinin boşaltım kanalları, süt bezleri kanalları)
- Çok tabakalı silindirik epitel: Sadece yüzeydeki hücreler
silindiriktir. Farinks ve küçük dilde bulunur.
- Değişici (Tranzisyonal)
Epitel: Bu hücreler
organın işleyişine göre
yassı ve kübik epitel
arasında şekil
değiştirebilir. İdrar kesesi
epitel hücreleri örnek
olarak verilebilir.
Duyu Epiteli (Nöroepitel):
Koklama, görme, tatma, basınç
ve sıcaklık algılama
hücrelerinden oluşan epiteldir.
Bez Epiteli: Salgı üreterek bu
salgıyı direk kana ya da bir
kanalla dış ortama veren
epiteldir. Salgı kana veriliyorsa
“Endokrin” kanallar aracılığıyla
boşaltıyorsa “Ekzokrin” adını
alır.
B. BAĞ DOKU
Vücudun şeklini sağlamak ve korunmasından sorumludur. Hücre ve
organları birbirine bağlar.
Hücreler, fibriller ve zemin maddesi (matrix) olarak 3 ana bileşenden
meydana gelir.
Gevşek Bağ Doku:
Organlar arası boşlukları doldurur, darbelere karşı korur.
Kan damarlarını ve sinirleri çevreler.
Yağ depolar.
Kollagen, elastik ve retiküler fibriller bulunur.
Sıkı Bağ Doku:
İçerdiği fibril miktarı hücrelere ve matrikse göre çok daha yoğundur.
Düzenli ya da düzensiz sıkı bağ doku olarak 2’ye ayrılır.
Diğer Bağ Doku Çeşitleri
Mezenşimal Bağ Doku
Elastik Bağ Doku
Retiküler Bağ Doku
Mukoz Bağ Doku
Yağ Doku
Kıkırdak Doku
• “Kondrosit” denen hücrelerden, jelatinimsi ara maddeden, ve bu
ara maddeye gömülü fibrillerden oluşur.
• Sinir ve kan damarı içermez. Bu sebeple üreme ve onarım hızı
düşüktür.
• Kondrositler “lakün” adı verilen boşluklarda tek tek ya da çoklu
gruplar halinde bulunabilir.
• Kıkırdak “perikondrium” adı verilen özel bir zarla çevrilidir.
Hiyalin Kıkırdak
• Kondrositler yuvarlak ya da oval, lakünler içinde tek ya da
gruplar halinde bulunurlar. Sternum ve kemikler ile burunda
bulunan kıkırdak örnek olarak verilebilir.
Elastik Kıkırdak
• Dokuya eğilip bükülme
özelliği veren elastik
fibriller içerir. Dış
kulakta, östaki
borusunda, küçük dil ve
bronşiyollerde bulunur.
Kemik Doku
•
•
•
•
Gerçek anlamda destek yapan dokudur.
“Osteosit” denen kemik hücreleri lakünler içinde bulunur.
Bu lakünler “canaliculi” ile iletişim sağlar.
Kemik boyunca uzamış olan “Havers” kanalları ve bunları
birbirine bağlayan “Volkman” kanalları bulunur.
• Dış taraftan “periosteum” ile sarılmıştır.
C. KAS DOKU
• Kasılma ve gevşeme suretiyle hareket etme özelliğine sahip
dokudur.
• Kas hücrelerinin iinde kasılıp gevşeme özelliğinde olan
“miyofilamentler” bulunur. Miyofilamentlerin oluşturduğu
topluluğa da “miyofibril” adı verilir.
Düz Kas
• Mekik şeklinde, tek çekirdekli ve
çizgilenme göstermeyen
hücrelerden oluşur.
• Otonom sinir sistemi tarafından
kontrol edilir. Sindirim
sisteminde, kan damarlarında, …
bulunur.
Çizgili Kas (İskelet Kası)
• İskelet sisteminin üzerini
örter ve istemli
hareketlerden
sorumludur.
• Çok çekirdeklidirler
(Poliploidi).
D. Sinir Doku
Çevresel uyarıları toplayan, bu uyarıları gerekli merkezlere ileten
ve cevabı efektör organlara taşıyan dokudur.