1 Özofagus Mide Histolojisi Sindirim kanalını oluşturan yapılar

Özofagus Mide Histolojisi
Sindirim kanalını oluşturan yapılar
Gastroıntestınal kanal özafagustan başlayıp anüse değin devam eden değişik çaptaki bir
borudur.. Ağız, Farinks (yutak), özafagus(yemek borusu), mide, ince bağırsaklar, kalın
bağırsaklar, rektum, anal kanal, anus diye devam eden bir kanaldır.
Duvar yapısı dört tabakadan meydana gelmiştir
T.mukoza(l.epitelialis,l.proprıa ve l.muscularıs mukoza)
Tunika.submukoza
Tunika muscularıs
Tunika.seroza yada adventısya olmak üzere .
Bu tabakaların yapısı organlara göre küçük çapta değişimler gösterebilir.
Tunika mukoza
L.epitelialis ;Organlarda farklı özellikte ve fonksiyonda olabilir .Epitel özafagusta koruma
özelliği gösteren çok katlı nonkertinize yassı epitel iken mide de salgı yapma özelliğine sahip
tek sıralı prizmatik epitel şeklinde olabilecek tarzda özelleşmiştir.
L.proprıa ,epitel altında onu destekleyen,besleyen ve bezleri içinde bulunduran,savunmada rol
alan gevşek bağ doku alanıdır..Sindirim kanalının bölümüne göre değişen yoğunlukta lenfoid
doku içerir.Bu tabaka.bağ doku hücreleri . ve içerdiği lenfoid doku ile savunmada rol alır.
L.muscularis mukoza ,ince düz kas .kontraksiyonu sağlayan ve patolojik hücre geçişini
engelleyen tabakadır.
Tunika submukoza,
Düzensiz bağ doku tabakasıdır.Bol kan damarı lenf damarı ve sinir ağına sahip olan bu
tabakada Meissner sinir pleksusu yer alır.Ayrıca özafagus ve düodenumda bu tabakada bez
yapıları bulunması bu organlar için spesifiktir.
Tunika muskularıs.
Tüm kanal boyunca düz kastan ( özafagus başlangıcında kısmen çizgili kas) oluşur.Kasın
kalınlığı organa göre değişir.Tüm kanal boyu içte sirküler ,dışta longitudinal seyirli kas
katmanı olarak devam eder.Mide de ayrıca oblik seyirli kas katmanı da eklenir. Kas tabakaları
arasında Myenterik sinir pleksusu bulunur.
1
Kas kontraksiyonu
sindirim kanalındaki içeriğin karışmasını ve peristaltik hareketlerle
ilerlemesini sağlar.
Tunika seroza(adventısya) .
Sindirim kanalı organları diafram üstü ve göğüs boşluğunda . ise adventisya adını alır.
(Özafagus da olduğu gibi).Diafragmı geçip karın boşluğuna ulaşanlar
ise seroza adını
alır.Seroza tek katlı yassı epitel( mezotel) ve altında gevşek bağ dokusundan oluşur.Bu
tabakada .organlara ait damar ve sinirler bulunur.
YUTAK (Pharynx)
Yutak, bulunduğu yer itibariyle hem solunum ve hem de sindirim sistemlerini ilgilendiren bir
organdır. Orofarınks,nazofarınks ve larrıngofarınks diye ayrılır.
YEMEK BORUSU (Özafagus)
Ağız boşluğu ile mide arasında bağlantıyı sağlayan, kas yapılı boru şeklinde bir organdır. İç
yüzü ince bir mukoza örtüsü ile döşenmiştir. Mukozada bulunan salgı bezleri, burasının
ıslaklığını ve kayganlığını sağlar. Yemek borusu sadece bir geçiş yolu olarak fonksiyon görür.
Boyu yaklaşık 25 cm kadardır. Boyun, göğüs ve karın olmak üzere üç bölüme ayrılır.
Yemek borusu, uzunluğu içinde üç yerde darlık gösterir :
■ Üst darlık : Başlangıç yerinde, farenksin hemen altındadır.
■ Orta darlık : Trachea’nın ikiye ayrıldığı yer hizasındadır.
■ Alt darlık : Diaphragma’yı geçtiği yerdedir.
Bunlar içinde en dar olan yeri, üst darlıktır. Burasının çapı yaklaşık 14-15 mm kadardır.
Mideye ulaşmak
için
yapılan
sonda uygulamasında
yemek
borusunun darlıkları
unutulmamalıdır.Buralar pratik bakımdan önemlidir.
Duvarı tipik sindirim kanalı duvar yapısı içerir.
Tunika mukoza
Epitel çok katlı nonkeratinize yassı epitel
karakterindedir.
L.propriası epitele doğru girinti ve çıkıntılar gösteren papilla yapısı içerir.
L.muscularis mukoza longitudinal seyirli kaslardan oluşur.
Tunika Submukoza ,
2
Düzensiz sıkı bağ dokudan oluşur.Meissner sinir sonlanması içerir.Özafagus esas bezleri bu
tabakada bulunur.
Tunika muskularıs; Muskuler katman içte sirküler dışta longitudinal kaslardan
oluşur.Organınn 1/3 üst kısmı çizgili kas ,orta 1/3 çizgili ve düz kas,alt 1/3 ise düz kaslardan
oluşur.
Tunika adventısya: Gevşek bağ dokusu özelliğinde ve bu kat çevre organlarla komşuluk
yapmasını sağlar.
MİDE
Yemek borusu ile barsakların ilk kısmı arasında bulunur ve bir bakıma sindirime hazırlanan
gıdaların depo edildiği yer olarak görev yapar. Genel olarak dolu bir mide, olta iğnesine
benzetilir. Ancak, yaşa ve cinse göre de midenin şeklinde değişiklikler görülür. Ağızda
parçalanarak küçük bölümlere ayrılan ve tükrük ile yumuşatılan gıdalar, yemek borusu ile
mideye aktarılır. Burada toplanan gıdalar bir süre daha belirli işlemlere tabi tutulur ve daha
sonra belirli aralıklar ile barsağın birinci kısmına aktarılır.
Midenin iki açıklığı vardır. Yemek borusunu mide ile birleştiren açıklığa kardia denir.
Barsağın başlangıç kısmı ile birleştiren açıklığa ise pyloradı verilir. Pylorus sıkı oluşmuş
sirküler kas liflerinden meydana gelmiştir.
Dış görünüşüne göre mide üç kısma ayrılır. Bu bölümler; fundus, corpus ve pylor adını alır.
Midenin ana bölümü korpus kısmıdır. Bu bölümün yukarıya doğru kubbe şeklinde yapmış
olduğu çıkıntılı kısım diaphragma’nın altına sokulmuştur. Buraya fundus adı verilir. Gıdaların
yutulması sırasında alınan hava, midenin fundus kısmında toplanır.
Mide korpusunun alt kısmı gittikçe daralır. Burası özel bir yapı kazanmış olan pylorus
kısmıdır. Düz kas liflerinden medana gelmiş kuvvetli bir duvara sahiptir. Pylorus kısmının
pankreas ve karaciğer ile yakın komşulukları vardır. Midenin iç yüzü ince bir mukoza örtüsü
tarafından döşenmiştir. Bu örtü içinde midenin önemli salgı bezleri bulunur. Boş durumda
olan bir midenin mukozasında uzunluğuna birtakımçıkıntılar oluşur. Gastrik pili denen bu
kıvrımlar dolu olan midede kaybolur. Küçük kenara isabet eden yerde bu kıvrımlar kenar
boyunca kesintisiz devam ederler ve aralarında geniş boşluklar oluştururlar. Mide boşluğu ya
da foveola gastrıca adı verilir. Mide içinde emilime hazır hale getirilen gıda maddesi, buradan
pylorus yolu ile duedonum’a aktarılır. Bunun için midenin pylorus bölümünde peristaltik
hareketler yapılır. Midenin histolojik yapısı,gastroıntestınal kanalın duvar yapısına sahiptir.
3
Midenin duvar yapısı içinde
Tunika mukozanın, lamina epitelyalisi
tek sıralı prizmatik ve salgı yapan epitel
özelliğindedir
Lamina Propria: Mide bezleri ile işgal edilmiştir. Bezlerin arasını immün sisteme dahil
hücreler doldurur. (Plazma, makrofaj, lenfosit ve eozinofil)
Lamina Muskularis Mukoza:İçte sirküler, dışta longitudinal tertiplenme gösteren düz kas
hücrelerinden oluşmuştur
Tunika submukoza gastrik kanalın duvar yapısındadır.Meissner sinir pleksusu bulunur.
Muskuler katman , Midenin duvar yapısı içinde kas tabakası, değişik yönde uzanan kas
liflerinden meydana gelmiştir ve midenin özel hareketlerine imkan sağlar. Kas lifleri; sirküler,
uzunlamasına ve oblik yönlerde uzanırlar. En dışta uzunluğuna devam eden (longutidinal) kas
lifleri bulunur.
Bu lifler yukarıda özofagus’tan başlar ve mide üzerinden duedonum’a kadar devam ederek,
barsak yapısında da yer bulurlar. Uzunluğuna devam eden bu liflerin altında sirküler kaslar ve
en içte ise oblik kas lifleri yer alır. Oblik kas lifleri midenin fundus kısmından başlayarak
pylorus’a kadar devam ederler. Liflerin uzanış yönleri ve oluşturdukları kas tabakalarının
durumları, mide hareketleri bakımından önemlidir. Çünkü midenin çeşitli hareketleri, duvar
yapısındaki kas liflerinin uzanış özellikleri ile sağlanır (peristaltik hareketler).
Seroza tabakası da gevşek bağ dokusunda en dış katman olarak bulunur.
Mide yüzeyinde bulunan bezler
Midenin kardiya bezleri fazla derin değil olmayan ve foveolalara açılan tubuler bezlerdir.
Mukus salgılar,az sayıda kök (indiferansiye )ve endokrin hücre içerir. Mide fundus bezleri
foveolalara açılan tubuler bezlerdir. Hormon salgılayan hücre tipleri içerir.Bu hücreler lamina
proprıa arasında yerleşim gösterir.
Boyun Müköz Hücreler.
Esas Hücreler (Zimogen Hücreler).
Paryetal hücreler (Kenar veya Oksintrik Hücreler).
Enteroendokrin Hücreler.
Farklılaşmamış Hücreler (Stem, Rejeneratif Hücreler)
4
Boyun müköz hücreleri boyları yüzey müköz hücrelere nazaran daha kısadır. Suda eriyen
mukus salgılar. PAS reaksiyonu ile gösterilirler. Esas(şef ) hücreler pepsinojen salgılar ve
fundus bezlerinin derin kısımlarında yer alırlar. Paryetal hücreler ,hidroklorik asit salgılar.
Enteroendokrin hücreler
20’den fazla peptid ve polipeptid hormonu salgılar. Kromaffin
tuzları veya gümüş tuzları ile granüllerin seçilmesinden Kromafin veya Argentafin hücre. de
denir.
Farklılaşmamış Hücreler (Stem, Rejeneratif Hücreler) Bezlerin boyun kısmında yerleşiktirler
Mide bezlerindeki bütün hücrelerin yenilenmesini sağlarlar Mitozla sık bölünürler. Mide
pylor bezleri Fundusa göre daha derin,foveolalara açılan bezlerdir.Az paryetal hücre ve
endokrin hücre içerir.Lümenleri daha geniş olup boyun mukus hücresine benzer.
5