Slayt 1 - Su Yönetimi Genel Müdürlüğü

Sunum İçeriği
1. Uluslararası örgütler, tanımlar ve
terimler
2. Uluslararası örgütlerin tarihsel
gelişimi ve genel özellikleri
3. Su Konusunda Faaliyet Gösteren
Uluslararası Örgütler
2
Sunum İçeriği
1. Uluslararası örgütler, tanımlar ve terimler
2. Uluslararası örgütlerin tarihsel gelişimi ve
genel özellikleri
3. Su Konusunda Faaliyet Gösteren
Uluslararası Örgütler
3
Tanımlar ve Terimler
Örgüt: bir hedefe ulaşmak için veya bir eylemi
gerçekleştirmek gayesiyle oluşturulan tüzel kişilik
Kuruluş: kurulma, topluma hizmet, üretim, tüketim
vb. amaç ve görevlerle kurulan herşey (TDK)
Teşkilat: devletin kurumsallaşmasında ve kurumsal
yapıları için veya ülkeler arasında yapılan
antlaşmalarla oluşturulan örgütlerin alt bazı
organları
4
Tanımlar ve Terimler
Uluslararası Örgüt:
- Devletler arasında yapılan antlaşmalar ile meydana gelen,
üyelerinden farklı bir hukuki kişiliği olan, kendine özgü bir yasası ve
organları olan bir oluşum (1975 Viyana Sözleşmesi)
-
En az 2 devletin iştirakiyle muntazaman düzenlenen oturumlarla, bir
başkan altında bağımsız olarak faaliyet gösteren oluşumlar
-
Devletler arasında yasal ve daimi olarak karar alma mekanizmasını
idame ettirmek için oluşturulmuş bağımsız yapılanma (Özcan&Çınar)
-
Belirli veya genel bir hedefi gerçekleştirmek için kurulmuş en az üç
devletten müteşekkil ve faaliyet alanı da en az bir devlet üzerinde
olan yapılanma
Belirli bir amaca ulaşmak için devletlerin ya da devletler dışı
örgütlerin meydana getirdikleri sistem, yapı ve süreçler
(Hasgüler&Uludağ)
-
5
Tanımlar ve Terimler
Küreselleşme:
- Tarihsel olarak politik, finansal, sosyal, kültürel ve kimlik vb. alt
süreçlerin belirli aşamalardan geçerek desteklemeler veya
dayatmalarla dünya genelinde ortak bir bilincin gelişmesi ve
uygulamanın oluşması
-
Dünya genelinde ortak bir bilincin oluşması (Toplumbilimciler)
-
İletişim ve taşımacılık sistemlerinin gelişmesi sayesinde insanlar,
fikirler ve malların ulusal sınırları aşarak daha rahat dolaşımı
sayesinde dünyada ortak politik ve ekonomik değerlerin oluşması
Bölgeselleşme:
- Bölge özelinde devletlerarasında alt süreçler bağlamında işbirliği
arayışları ve işbirliğinin oluşturulması süreci
6
Sunum İçeriği
1. Uluslararası örgütler, tanımlar ve terimler
2. Uluslararası örgütlerin tarihsel gelişimi ve
genel özellikleri
3. Su Konusunda Faaliyet Gösteren
Uluslararası Örgütler
4. İslam İşbirliği Teşkilatı
5. Sonuç, Değerlendirme ve Öneriler
7
Uluslararası Örgütler
• Değişen şartlar
• (savaş, güç, çıkar)
MÖ 700
ihtiyaçlar
(barış)
işbirliği
• Kabileler ve kent-devletleri arası birlikler
MS 100
MS 100
1648
1648
1800
• İmparatorluklar
• Westfalya Antlaşması, 300 bağımsız politik devletçik
• Napolyon-Viyana Kongresi-ulus devletler ve egemenlik
1815 • Teknik uluslararası örgütlenmeler (Ren (1815), Zolverein (1828), Tuna (1854), Kızılhaç (1863), Telgraf
1874 (1865), Posta (1874))
1919 • I. Dünya Savaşı-Milletler Cemiyeti-Türkiye (1932)
1945 • II. Dünya Savaşı-Birleşmiş Milletler-İki kutuplu dünya düzeni
1989
2000
• Sayıları 67.000’in üzerine çıkan örgütlenmeler
8
Uluslararası Örgütler
• GENEL ÖZELLİKLER:
– Kuruluşlarında yasal zorunluluk bulunmamaktadır
– Kurucu bir metin (Antlaşma, Anlaşma, Sözleşme, Şart,
Protokol, Pakt vb.) (amaç) (BM Şartı 102. Madde)
– Fiziki varlık
– Kurumsal kimliği
– Tüzel kişiliği
– Egemen olduğu bir toprak parçasının olmaması
– Yapısal (kongre/genel kurul, konsey ve sekreterlik)
– Bütçe, maddi katkı
9
Uluslararası Örgütler
• SINIFLANDIRMA:
Coğrafi
Durum
Faaliyet
Alanı
Devlet
üyeliği
Karar alma
Küresel
Politik
Devletler
arası
Demokratik
Bölgesel
Ekonomik
Hükümet
dışı
Demokratik
olmayan
Askeri
Teknik
*BM ECOSOC 27 Şubat 1950 / 288 (Anlaşma ile kurulmayan bütün örgütler hükümetler dışı)
*Açık/kapalı, egemenlik devri/ulus üstü, ekonomik gelişmişlik,
10
Sunum İçeriği
1. Uluslararası örgütler, tanımlar ve terimler
2. Uluslararası örgütlerin tarihsel gelişimi ve
genel özellikleri
3. Su Konusunda Faaliyet Gösteren
Uluslararası Örgütler
4. İslam İşbirliği Teşkilatı
5. Sonuç, Değerlendirme ve Öneriler
11
Uluslararası Küresel Örgütler
Birleşmiş Milletler (BM)
• Uluslararası
barış
ve
güvenliğin
sağlanması için 24 Ekim 1945, Türkiye 15
Ağustos 1945 (4081), Merkez New York
• İlkeler; egemen eşitlik, iyi niyet, barışçıl
yöntemler, siyasi bağımsızlık, toprak
bütünlüğü, iç işlerine karışmama ve üye
olmayanların da BM Şartı’na uyumlu
hareket etmesi
• Ana organlar; Genel Kurul, Güvenlik
Konseyi, ECOSOC, UAD, Vesayet Konseyi
ve Genel Sekreterlik
12
Uluslararası Küresel Örgütler
Birleşmiş Milletler (BM)
• UNDP: (1965) yoksulluğun azaltılması, eşitsizliklerin
ortadan
kaldırılması,
sürdürülebilir
kalkınmanın
sağlanması hedefinde MDG ulaşmayı amaçlar. Merkez
New York (İstanbul), İnsan Kalkınma Raporu (yıllık), EAGÜ
• UNESCO: (1945) Entelektüel, Türkiye kurucu üye, Merkezi
Paris’te, sosyal, çevresel ve ekonomik boyutlarıyla
sürdürülebilir kalkınmaya destek verme, kültürel mirasın
korunması, bilgi toplumu inşası, ifade özgürlüğü, 21.
yüzyılda eğitim
• UNEP: 1972 Stockholm İnsan ve Çevre Konferansı, 26 ilke
ve 109 noktada eylem planı, UNEP’in kuruluşu, 58 üyeli
yönetim kurulu 2012 Rio Zirvesi ile BM Çevre Kurulu,
Merkezi Nairobi’de (Gelişmekte olan ülke ilk) Çevre
konusunda tam yetki, koordinasyon
13
Uluslararası Küresel Örgütler
Birleşmiş Milletler (BM)
• Su konusunda Faaliyetler:
–
1.
2.
3.
Doğal kaynaklar politikalarının evreleri
1. ve 2. evre petrol, maden, orman
1982 BM Deniz Hukuku Sözleşmesi
1972 Stockholm Konferansı (yetersiz, az gelişmiş) (1968 İsveç,
Norveç diğer kuzey ülkeleri)
4. (Brutland) (1983) Çevre ve Kalkınma Komisyonu
5. Rio 1992 Çevre ve Kalkınma Uluslararası Konferansı
 Çevre ve kalkınma entegrasyonu Gündem 21 (18. Bölüm)
 Ticareti de içerecek şekilde genişletildi
 Sivil toplum örgütlerinin katılımı
• 2002 Güney Afrika, Kuzey-Güney tartışması ve geniş konferans
düzenlenmesinin iptali
14
Uluslararası Küresel Örgütler
Birleşmiş Milletler (BM)
• Su konusunda Faaliyetler (Devamı):
–
–
–
–
–
–
UNEP-Küresel Çevre Bilgi Sistemi (GEMS) ve Tehlikeli Maddeler
Bölgesel programlar Akdeniz Eylem Planı (MAP)
UNEP- GRID Küresel Kaynak İzleme Veritabanı
Küresel Çevre Durum Raporları
2000’li yıllar, Binyıl Kalkınma Hedefleri (MDG)
2015, sürdürülebilir kalkınma, iklim değişikliği ile mücadele ve
geleceğe yatırım
– Mar Del Plata (1977) BM Su Konferansı
– 1980 Gelecek on yıl su ve sanitasyon yılı ilan edildi.
– 2010, İnsan Hakları konseyi ve BM Genel Kurulu kararı ile su ve
sanitasyona erişim gıda, sağlık vb diğer sosyal haklarla aynı
seviyede görülmüştür.
– 2012 Rio +20’de bir bölüm su konusu,
15
Uluslararası Küresel Örgütler
OECD
•
OECD: Yıkılan Avrupa'nın yeniden inşası için OEEC olarak 16 Nisan 1948’de kuruldu (16 devlet).
14 Aralık 1960 OECD olarak değiştirildi. 2010’da Estonya, İsrail, Slovenya ve Şili’nin katılımı ile 34
üye olmuştur. Konsey, Komiteler ve Sekretarya.
Konsey
Yönetim ve
Strateji
Komiteler
Tartışma ve
Uygulama
–
–
–
–
–
–
Sekretarya
Teklif ve Analiz
Bütçe % 22 ABD, Türkiye % 1.64 seviyesinde. 357 milyon Euro (2014)
4 alanda (ülkelere, anlaşmaların onayı, OECD çalışmaları ve diğer ülkeler) karar ve tavsiye kararlar
alınmaktadır. Oybirliği geçerli. Onaydan sonra kararların uygulanmaması durumu
Sekreterlik altında Direktörlükler (11 Adet) Genel Müdürlük gibi görev üstlenmektedirler. Çevre
Direktörlüğü. Alt komiteler; biyolojik çeşitlilik, su ve doğal kaynaklar
Tavsiye çalışma raporları
Diğer uluslararası örgütlerle su konusunda ortak girişimler ve çalışmalar (WWC, DSF, Rio UNFCCC)
Su Yönetişimi Girişimi
16
Uluslararası Bölgesel Örgütler
EİT
•
•
•
EİT: CENTO savunma örgütü. Kalkınma için Bölgesel İşbirliği (RCD) 22 Temmuz 1964’te kuruldu.
29 Ocak 1985 tarihinde EİT’ye dönüştürüldü. Merkezi Tahran.
Yapılanma
Sanayi ve Ticaret Odası, Sigorta Merkezi, Ticaret ve Kalkınma Bankası
Konsey
Daimi
Temsilciler
Meclisi
Teknik
Komiteler
Çevre ve Sağlık
•
•
•
•
•
Bölgesel
Planlama
Konseyi
Sekretarya
Genel
Müdürlükler (6)
Enerji, Çevre ve
Maden
İnsan
Kaynakları ve
Sürdürülebilir
Kalkınma
EİT kararlarının UNEP’e aktarılması. UNDP ile ortak kapasite geliştirme çalışmaları (MDG).
İklim değişikliği ve doğal afetler özel ilgi alanındadır. 7 adet uluslararası konferans, Meşhed’de
Doğal Afetlerin Yönetimi EİT Merkezi kurulmuştur.
Suyun Etkili Kullanımı Merkezi/İslamabad (2009 kararı).
Çevre İşbirliği ve Küresel Isınma Eylem Planı (2011). Çevre Bakanları Toplantısı.
Sera gazlarının izlenmesi, iklim değişikliğine karşı önlemler, araştırma, eğitim, politika
17
Uluslararası Bölgesel Örgütler
NATO
•
NATO: Prag Darbesi, Brüksel Paktı, Batı Avrupa Birliği, 4 Nisan 1949 tarihinde Washington'da 12
devlet tarafından kuruldu. Başlangıçta Merkez Paris, Fransa’nın çekilmesinden sonra Brüksel’e
alındı. Türkiye Yunanistan ile birlikte 1952 yılında katılmıştır.
Konsey
Askeri Kanat
Askeri Komite
•
•
•
•
Oybirliği
Sivil Kanat
Savunma Planlama
Komitesi
Kuzey Atlantik
Asamblesi
Avrupa Grubu
Çevre tanımı; hava, su, toprak, doğal kaynaklar, flora, fauna, insan ve bunlarla etkileşim içinde
olan ortam.
Çevrenin korunması ve çevre güvenliği ana konular.
Çevre koruma; NATO Çevre Koruma Prensip ve Politikaları dokümanı (Çevre Koruma Çalışma
Grubu ve Çevre Koruma Özel Ekibi tarafından takip edilmektedir.
Çevre güvenliği; doğal kaynakların izlenmesi, kirlilik vakaları, doğal afetler, ENVSEC üyesi (AGİT,
UNEP ve UNDP ortak girişimi)
18
Uluslararası Bölgesel Örgütler
AB
•
-
AB:
1951 Paris Antlaşması (Benelüks, İtalya, Fransa, Almanya)
AKÇT kuruldu.
1957 Roma Antlaşması
Euratom ve AET kuruldu.
1987 Avrupa Tek Senedi
AT oldu.
1993 Maastricht Antlaşması
3 sütunlu yapı, AB’ye geçiş.
Adalet
2007 Lizbon Antlaşması
Son revizyon
Divanı
Kopenhag kriterleri
Avrupa
Konseyi
(Zirve)
Parlamento
AB Merkez
Bankası
Konsey
Sayıştay
Komisyon
-
Avrupa
Yatırım
Bankası
Tüzükler, Direktifler, Kararlar, Tavsiye Kararlar ve Görüşler
AB Su Çerçeve Direktifi
Nehir havza yönetim planı anlayışı
15 yıl süre, uzatılabilir
6 yıllık periyotlarla raporlama
19
Uluslararası Bölgesel Örgütler
Afrika Birliği
•
-
Afrika Birliği:
25 Mayıs 1963’te Addis Ababa’da Afrika Birliği Örgütü olarak kuruldu.
2002 yılında Durban’da 1. Zirve’de Afrika Birliği’ne dönüştürülerek kurulabilmiştir.
Yaşam standartlarının yükseltilmesi, insani gelişmenin desteklenmesi, kalkınma ve gelişme
Nihai hedef AB benzeri olma
11
Komisyoner
Asamble
Afrika
Parlamentosu
Bakanlar
Konseyi
Kırsal
Ekonomi ve
Tarım
Komisyon
Gıda
güvenliği
-
Çevre ve
doğal
kaynaklar
Kırsal
ekonomi
Şarm-el Şeyh Deklarasyonu
su ve arıtma hizmetleri
Felaket Azaltım Strateji ve Eylem Planı
Sahra ve Sahel Büyük Yeşil Duvar Girişimi
iklim değişikliğine uyum, çölleşmeyle mücadele,
yoksulluğun azaltılması, kırsal kalkınmanın desteklenmesi
2012 Rio+20 taahhüt üstlenmekten kaçınarak Afrika bölümü
Nairobi Sözleşmesi (Doğu Afrika Deniz ve Kıyı Çevresinin Korunması, Yönetimi ve Kalkındırılması)
Abidjan Sözleşmesi (Batı Afrika Deniz ve Kıyı Çevresinin Korunması ve Kalkındırılması)
Maputo Sözleşmesi (Afrika Doğa ve Doğal Kaynakların Korunması)
Bamako Sözleşmesi (Tehlikeli Maddelerin Afrika’ya Girişi ve Sınıraşan Hareketlerinin Kontrolü)
20
Hükümetlerdışı Uluslararası Örgütler
Küresel Çevre Fonu (GEF)
•
-
GEF:
1991 yılında DB altında 1 milyar $ bütçe ile oluşturulmuştur.
Başlangıçta UNDP, ENUP ve DB yönetici makamlardır.
1992 Rio Zirvesi’nden sonra özerk yapıya kavuşmuştur. DB sadece teminat ve yönetimsel destek.
Asya Kalkınma Bankası, EBRD, FAO, Amerikan Kalkınma Bankası, IFAD, UNIDO vb. örgütlerden destek
almakta ve işbirliği gerçekleştirmektedir.






Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi
BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC)
Kalıcı Organik Kirleticiler Stockholm Sözleşmesi
BM Çölleşmeyle Mücadele Sözleşmesi (UNCCD)
Minimata Civa Sözleşmesi
Ozon Tabakasını İncelten Maddelere İlişkin Montreal Protokolü
-
183 ülkede 3900’ün üzerinde proje gerçekleştirilmiştir.
Çeşitli aşamalarda 24 proje bulunmaktadır. (iklim değişikliği 7, biyolojik çeşitlilik 6, öncelikli kirleticiler
3, arazi bozunumu 1, entegre su havzası yönetimi 1 ve çok taraflı alanlarda 3)
Ülkeler gruplar oluşturmakta ve her grubu 1 temsilci tarafından temsil edilmektedir.
Türkiye (Avusturya, Lüksemburg, Macaristan, Çek Cumhuriyeti, Slovenya, Slovakya ve Belçika)
Her ülkenin 1 politik ve 1 teknik odak noktası bulunmaktadır.
Politik Hazine Müsteşarlığı, Teknik Müsteşarımız Sn. Prof. Dr. Lütfi AKCA
-
2015 GEF kurucu metni revizyonu-2020 Strateji Belgesi- biyolojik çeşitlilik koruma hizmetleri, iklim
değişikliği, denizler ve tatlı su kaynaklarının korunması, arazi bozunumu, kimyasal kirleticiler,
şehirleşmenin doğal kaynaklar üzerine baskısı
21
Hükümetlerdışı Uluslararası Örgütler
Uluslararası Su Kaynakları Birliği
Bölgesel Çevre Merkezi
•
-
IWRA:
1971 çeşitli disiplinlerdeki uzmanlar tarafından oluşturulmuştur.
Fiziksel, ekolojik, kimyasal, kurumsal, sosyal ve ekonomik konular.
Yönetim Kurulu (1 başkan, 3 başkan yardımcısı, 3 daimi komite başkanı ve 10 direktörden)
Yayın Komitesi, Ödül Komitesi ve Üyelik Komitesi
Yönetim Kurulu yılda 1 kez, Dünya Su Kongresi ise 3 yıla 1 toplanmaktadır.
-
Konferans, seminer, çalıştay ve kurslar düzenlemektedir. Su kaynaklarının yönetimi, politikalar
geliştirilmesi konusunda faaliyetlere destek. Afrika ülkelerine yönelik su konusunda karşılaşılan
zorluklara ilişkin tavsiyeler. 1994 Kahire’de Dünya Su Kongresi’nde Dünya Su Konseyi kuruluşunda etkin
rol oynamıştır.
•
REC: Çevresel konularda yardım sağlayan Macaristan merkezli örgüt. AK, diğer örgütler, özel
kuruluşların katkıları ile oluşturulan bütçe.
Direktörler Kurulu en üst karar alma organı (1 başkan 9 üye), danışma oranı Genel Kurul
2015 itibariyle stratejisini sürdürülebilirlik için yönetişim ve yeşil ekonomi olarak belirledi.
Devletlerin kurumsal kapasitelerinin geliştirilmesi, AB mevzuatının uygulanması desteği
Çevresel suçlara karşı yaptırım imkanlarını sağlayacak anlaşmaların hazırlanması ve uygulanması
(Strateji Belgesi)
Hedef bölgeler;
Sınıraşan Suların Sürdürülebilir Yönetimi ve Su Güvenliği Projesi (Orta Doğu)
Entegre Su Kaynakları Yönetimi ve Bölgesel İşbirliği Projesi (Afrika)
Finansör, İsveç,
Mısır ve Fas kurumları ile görüşmeler gerçekleştirilmiş, 2015 yılında Ürdün’de çalışta düzenlenecek.
Güneydoğu Avrupa’da sınıraşan sular ve su kalitesinin korunması, AB mevzuatı ile uyumlaştırma
-
22
Sonuç, Değerlendirme ve Öneriler
Genel Değerlendirme
- İhtiyaçlar, sorunlar, problemlere çözüm üretme
- Yoksulluk; temel ihtiyaçları karşılayamama, barınma,
temiz su kaynaklarına ve sanitasyon hizmetlerine
erişememe, politik özgürlükten yoksun olma (DB)
- Açlık, sağlık, temizlik
- Sürdürülebilir kalkınma, iklim değişikliği, felaketler,
MDG (7. madde) uluslararası örgütlere gereksinim
duyulmaktadır.
23
Genel Değerlendirme
Genel Değerlendirme
- Revize MDG
- 6. Madde Su ve Sanitasyon, (1990-2.6 milyar, günümüzde 663
milyon, kirli su kaynağı 1.8 milyar, 2.4 milyar sanitasyon)
- 12. Madde Sürdürülebilir Tüketim ve Üretim Modelleri
- 13. Madde İklim Değişikliği,
- 14. Madde Denizler
- Çevresel sorunlar bağlayıcı olmayan ilkelerle çözülmeye
çalışılmış
- Küresel çevre sorunları; bütçe, tüm devletlerin katılımı ve
küresel yönetişim sistemi
24
TEŞEKKÜR EDERİM
25