Avrupa`da Yerelleşen İslam - İstanbul Ticaret Üniversitesi

advertisement
Avrupa’da Yerelleşen İslam
Doç. Dr. Ahmet Yükleyen
Uluslararası İlişkiler Bölümü
Ticari Bilimler Fakültesi
İstanbul Ticaret Üniversitesi
İçerik






Medeniyetler Sorunsalı: ‘İslam’ ve ‘Avrupa’
uyumsuz mu?
Özcü ve Bağlamsal Yaklaşımlar
Avrupa’daki Müslümanların Bağlamı
Avrupa’da Yerelleşen İslam
 İslami Otoriteler
 Devlet politikaları ve İslam
 İslami Aktivizm
 Müslüman Entegrasyonu
Argüman: İslami otoriteler kendi aralarında aktivizm
için rekabet ederken, devlet ve Müslümanlar
arasında aracılık yapıyorlar ve bu da Avrupa’da
İslamı yerelleştiriyor.
Sonuç
1
Teorik Yaklaşımlar (I)

Dinin toplum hayatındaki yerini ele alan iki ana yaklaşım vardır.

1. Özcü Yaklaşım

İlgilendiği soru: Bir dinin özündeki değişmez özellikleri nelerdir?
 Temel varsayımı: Her dinin değişime direnen bir özü vardır.
 Bu öze şunları inceleyerek ulaşabiliriz:
 1. Kutsal Metinler
 2. O dinin tarihi
Eleştirisi:




Bir dinin bütün mensuplarının paylaştığı dini inançlar sınırlı ve soyuttur.
Her din kendi içinde çeşitlilik gösterir
Bir dinin özünü bulmak için kullanılacak kaynaklar yanıltıcıdır


Kutsal metinler yorum gerektirir ve seçmecilik vardır
Tarihten toplanan delillerde de seçmecilik vardır
Teorik Yaklaşımlar (II)
2. Bağlamsal Yaklaşım
İlgilendiği soru: Bir din adına konuşma yetkisi hangi otoriteye, yani
kime aittir?
Temel Varsayım: Bir din, ona mensupların verdiği şekil, yorum neyse
odur.
Bir dinin gücü onun adapte olma kabiliyetinden gelir
Her dinin iç çeşitliliği vardır
Bir dinin mensuplarının içinde yaşadıkları sosyal, kültürel, siyasi ve
ekonomik şartlar o dini şekillendirir.

Sosyal Organizasyon ve Dini otorite

Dikeye karşı Yatay Organizasyonlar


Katolik Kilisenine karşı Protestan Kilisesi
Şii İslama karşı Sünni İslam

Toplumun eğitim seviyesi

Kültürel Bağlam


Erkeklerin domine ettiği toplumlarda ataerkil kültür vardır



Okur yazarlık ve kutsal metinlere erişim
Katolik Kilisesi halen kadın papazları kabul etmiyor
Geleneksel kadın erkek rolleri İslam adına güçlendiriliyor
Siyasi Şartlar

Dini ve Siyasi liderlik arasındaki etkileşim


Haçlı Seferleri
Osmanlının Doğuya ve Batıya doğru büyümesi
2
Avrupa’da Müslümanlar (I)


Müslümanlar 711 yılından beri Avrupa kıtasında yaşıyorlar
 Endelüs Devleti (711-1492)
 1354’te Osmanlılar Geliboluyu ele geçirdiler
 Balkanlarda yaşayan 8.2 milyon yerli Müslüman var
20. YY’da Müslüman nüfuslu ülkelerden Batı Avrupa’ya göç
edenlerin sebepleri

İş Göçü: Avrupa devletleri Güney Avrupa, Fas ve Türkiye’den ‘misafir
işçi’ davet etti
İşçi göçmenlerin sosyo-ekonomik yapısı
 Düşük eğitim seviyesi
 Kırsal alan
 Düşük gelir seviyesi

Avrupa’da Müslümanlar (II)







Avrupa kamu hayatında İslam’ın ortaya çıkışı
1960-1973: Bekar erkek işçi göçmenler. Kamu
alanında İslam görünmüyor
1973-1990s: Aile birleşimi ve İslamın
kurumsallaşması
1990s-2001: Avrupa’ya yöneliş, Genç Müslüman
liderler
Since 2001: İslam, Avrupa kamu hayatının parçası
ama aynı zamanda iç güvenlik problemi olarak
görülüyor
Misafir İşçiler Etnik Gruplar  Müslümanlar
 2005’te “Fransa’da Ayaklanan Müslüman Gençlik”
İşçi Sınıfı=Etnik Kimlik=Dini Kimlik
3
Avrupa’da Müslümanlar (III)
Müslümanlar arasındaki etnik ve milli kimlik
 Fransa: 5 milyon (Kuzey Afrika: Arap, Berberi)
 İngiltere: 2 milyon (Güney Asya: Pakistanlı)
 Almanya: 3.3 milyon (Türkiye: Türk, Kürt,
Boşnak)
 Hollanda: 1 milyon (Türk ve Faslı)
 Batı Avrupa: 13-15 milyon Müslüman

Avrupa’da İslam Adına Kim Konuşuyor?
Transnasyonel İslami örgütler Avrupa’da İslam
adına konuşan en güçlü otoritelerdir
 Bu İslami örgütler arasındaki (Sünni) İslam’ın
Başlıca Yorumları
1. Resmi İslam: Diyanet, UMMON, Paris Camii
2. Geleneksel: Tebliğ Cemaati, Süleymanlılar
3. Siyasal İslamcı: Müslüman Kardeşler, Milli Görüş,
Cemaat-i İslami
4. Sivil İslam: Nur Hareketi, Tasavvuf Grupları
5. Devrimci: Kaplan, Cihadi Selefi

4
Avrupa’daki Türk İslami Örgütler
İsim
İslam Yorumu
Kurum
Sayısı(Almanya ve
Hollanda)
Ayırt Edici
Karakteri
Diyanet
Resmi İslam
740, 140 Camii
Türkiye
Cumhuriyetine
Sadakat
Milli Görüş
Siyasal İslamcı
323, 34 Camii
Müslüman Kamu
Kimliği
Süleymanlı
Geleneksel İslam
274, 48 Camii
Kuran Kursları
Neo-Nur
Sivil İslam
200, 15 Eğitim
Merkezleri
Eğitim, Dinler
arası Diyalog
Kaplan
Devrimci İslam
2001’de yasaklandı,
~300 üyesi
Din ve devlet
birlikteliği
Avrupa’da İslami Alanın Yapısı
Devlet
(Regüle ediyor)
 İslami Örgütler
(rekabet halinde)
Müslümanlar
(Taleplerinin karşılanmasına karşılık olarak destek veriyorlar)
5
Avrupa’da İslam’ın Yerelleşmesi
1.
Devlet Politikaları ve İslam
 Çokkültürlü
devlet politikaları yerelleşmeyi teşvik ediyor
 Almanya ve Hollanda’daki Milli Görüş Karşılaştırması
2. İslami Aktivizm
 Kamu
alanı ve eğitim gibi alanlarda aktif olan İslami
örgütler yerel şartlara daha çok uyum sağlıyorlar
 Dinler arası Diyalog
3. Müslüman Entegrasyonu
 “Köprü
faaliyetleri” entegrasyonu teşvik ediyor
 Eğitim sosyo-ekonomik entegrasyonu artırıyor
 Genç Müslüman liderlerin önceliği Avrupa haline geliyor
Avrupa’da İslam’ın Yerelleşmesinin
Önündeki Zorluklar
 İşçi
Sınıfı=Etnik Kimlik=İslam denklemi
sosyal ayrımcılığa sebep oluyor
 Küresel siyasal dengelerden dolayı
Müslümanlar Avrupa’da bir güvenlik
problemi olarak görülmeye başlandı
 Aşırı Sağ partiler Müslümanları
Avrupa’nın ‘ötekisi’ olarak sunuyorlar
 Devrimci İslamcılar marjinal ama
medyada çok yer alıyorlar
6
Sonuç
Özcü yaklaşım Müslüman karşıtlığı ve
ayrımcılığına sebep oluyor
 Müslümanlar yaşadıkları toplumlardan
Avrupa’nın eşit yurttaşları olarak kabul edilmek
istiyorlar
 Devletler de Müslümanlar kadar İslam’ı
şekillendiriyorlar
 Genç Müslümanların ihtiyaçlarına cevap veren
örgütler büyüyor
 İslam Avrupa’daki liberal demokrasiye uyum
sağlıyor

Suleymaniye Mosque in
Tilburg, Netherlands
7
Download