Ortaça* H*ristiyan Dünyas*nda Bilim

Ortaçağ Hıristiyan
Dünyasında Bilim
Patristik Dönem: 2.-8.yy
Skolastik Dönem : 8.-15. yy
Dönemin genel özellikleri
 Tanrı Merkezlilik
Hıristiyanlığın Ortadoğu'dan Batıya yayılması
Romalıların Hıristiyanlığı seçmesi
Doğayı araştıran akli düşüncenin yerini din ve
tanrı merkezli, akıl ve inancı uzlaştırma çabasına
bırakması
“Mutlak varlık”: felsefe ve bilim tanrıyı açıklaya
hizmet eder
Dönemin genel özellikleri
 Personalizm
Tanrı insanın sahibidir ve insan tanrıya karşı
sorumludur.
Doğru Bilgi Arayışı yerine Doğru Davranış Arayışı
 Organik evren
Evrendeki her şey organizmanın parçalarıdır ve
her şeyin bir yaradılış amacı vardır.
 Kıyas (usavurmanın kullanılması)
Bilimsel bilgi üretilirken felsefi ve dini etmenlere
uyumlu olması sağlanır
Patristik Dönem






Hıristiyanlığın savunulduğu ve üstünlüğünün
gösterilmeye çalışıldığı dönemdir
Bilim tarihi açısından verimsiz bir dönemdir,
Daha çok klasik felsefe ve Hıristiyanlığı
açıklamaya çalışan felsefi akımların çekişmesine
sahne olmuştur
Platon, Aristo, Batlamyus ve Galen felsefi ve
bilimsel anlayışlarının bir kısmıyla Hıristiyanlık
bağdaştırılmaya çalışılmış, geri kalanı atılmıştır
Bilimden çok felsefe ön plandadır
Aritmetik, geometri, astronomi ve müzik manastır
ve kilise okullarında okutulmuştur
Erken Ortaçağ’da Bilim
5



İmparator Konstantin, 312 yılında Hıristiyanlığı
Roma'nın resmi dini olarak kabul etti.
326'da, İmparatorluk'un başkentini, Roma'dan
Byzantion'a taşıdı ve sonradan Konstantinopolis
(İstanbul) adıyla tanınan bu şehirde yeni bir
medeniyet merkezinin temellerini attı.
Erken Ortaçağ böyle başladı. Büyük bir gelişme
göstermiş olan Helenistik bilimi ve felsefesi
karşısında, kendi inançlarını savunmanın güç
olduğunu gören Hıristiyan din adamları, Yunan
uygarlığının kalıntılarını silmeye çalıştılar.
Erken Ortaçağ’da Bilim
6



Yunan astronomlarının yüzyıllar boyunca oluşturdukları
bilimsel bilgi birikimini bir yana iterek, Yeryüzü'nün bir
tepsi gibi düz olduğuna ve yarımküre veya çadır
biçimindeki Evren ile çevrelendiğine inanmaya başladılar.
Bilimsel tedavi unutulmuş ve bunun yerini dinî tedavi
almıştır. Din adamları, kutsal bir güce sahip olduklarını ve
dua yoluyla hastaları iyileştirebileceklerini savunmuşlardır.
Hypatya adlı bir kadın matematikçi, İskenderiye
Kilisesi'nde öldürüldü ve İskenderiye kütüphanesi yakıldı
(MS 415) Daha sonraki yüzyılda ise Yunan bilim ve
felsefesinin son ışığı olan Akademi'yi kapattılar (529).
Skolastik Dönem




Üniversitelerin kurulması: bilimsel atılım sağladı
•
İlk üniversite İtalya’nın Bologna şehrinde 1088 yılında
kuruldu, bunu Oxford, Cambridge, Padua, Ravenna ve
Paris üniversiteleri izledi
İlahiyat, kilise hukuku, tıp ve genel meslekler
Trivium (üçlü): Üniversiteye hazırlık – Dil bilgisi,
retorik (konuşma sanatı/hitap) ve diyalektikdoğruya ulaşma için diyalog
Quadrivium (dörtlü): Aritmetik, geometri, müzik
ve astronomi
Skolastik Dönem



Tarikatların kurulması
Fransisken tarikatı (1209)→dini amaçlı
kuruldu →bilime yöneldi (Grosseteste ve Bacon)
Dominiken Tarikatı (1215) →dini amaçlı
kuruldu →felsefeye yöneldi (Albertus Mangus,
Thomas Aquinas)

Üniversiteler ve Tarikatlar sayesinde Aristo
gibi eski düşünürlerin fikirleri tartışılmaya
başlanmıştır
9
Skolastik Dönem




Din ve felsefenin düşünceleri karşılaştırılır ve uzlaştırılır
On birinci ve on ikinci yüzyıl başlarında özellikle bilim
ve felsefeye olan ilgi yoğunlaştıkça, geleneksel
öğretinin yetersiz olduğu görüşü hâkim olmuş ve
düşünürler geçmişin mirasına ulaşmak için harekete
geçmişlerdir.
On ikinci yüzyıl boyunca Arapça'dan Latince'ye yoğun
bir şekilde çeviriler yapmışlar ve on üçüncü yüzyılda
İslâm biliminin ve felsefesinin önemli bir bölümünü
Latince'ye kazandırmışlardır.
Bu uğraş o kadar canlıdır ki bu nedenle bilim tarihçileri
bir 12. Yüzyıl Rönesans'ından söz ederler.
Skolastik Dönem
10



Ancak, bu çeviriler sonucunda aktarılan bilimsel bilgi
birikimi o denli büyük olmuştur ki ilkin özümsenmesi
gerekmiş ve bu özümseme işlemi bütün on üçüncü ve
on dördüncü yüzyıllar boyunca sürmüştür.
Yani, bu dönemde büyük bir yenilik ve yoğunluk
kazanan Batı Ortaçağ Dünyası'ndaki düşünsel uğraşının
en temel özelliği bilime katkı değil, çeviriler yolu ile eski
ve yeni kültürlerin aktarılmasıdır.
Batı kültürünü oluşturan ilmî ve felsefî bilgiler, Batılıların
yapmış oldukları araştırmaların bir sonucu değil,
Arapça'dan yapılan çevirilerin bir sonucudur.
Skolastik Dönem
11


Önemli çevirilerden bazıları: İbni Sina, Fergani,
Harezmi, Gazali, Razi ve İbn-i Rüşt ün tıp,
matematik, optik ve astronomi üzerine olan
kitaplarıdır.
On ikinci ve on üçüncü yüzyıllarda yapılmış olan
bu çeviriler olmasaydı, Ortaçağ zihniyeti
aşılamaz ve on yedinci yüzyıldaki Bilim Devrimi
gerçekleştirilemezdi.
Hıristiyan Ortaçağda Astronomi





Antik Yunan’da olduğu gibi yer evrenin
merkezindedir.
Evren ve yer küre biçimindedir
Kopernik’e kadar Aristoteles ve Ptolemaios’ un evren
tasarımı geçerliğini korudu,
Yer’in ölçülebilir büyüklükte olduğu görüşü
yaygınlaştı,
Buridan (13.yy) Güneş’in yerinde olarak sabit
olduğunu gün ve gecenin dünyanın kendi çevresinde
dönmesi sonucu oluştuğunu ortaya attı
•
•
İlk kez Aristoteles’in görüşüne karşı çıktı,
Kopernik’e giden yolu açtı
Hıristiyan Ortaçağda Astronomi



12 yy’a kadar batı İslam dünyasının
araştırmalarını çevirmekle ve okumakla uğraştı
ve ciddi anlamda bilimsel ilerleme
sağlayamadı,
İslam dünyasında Cabir İbn Eflah ve Bitruci
ortak merkezli kürler sistemini kurarak batıya
öncülük etti,
Çember merkezli model ve ortak merkezli
küreler sistemi arasında tartışma vardı,
Hıristiyan Ortaçağda Astronomi


Roger Bacon (1120-1292) küre katmanları
sistemini ortaya attı,
Dante ortak merkezli küreler sistemini
benimsedi
Hıristiyan Ortaçağda Matematik

Leonardo Fibanocci en önemli temsilcisidir
• Antikçağ ve İslam dünyasının matematiğini
batıya tanıtan kişidir.
• Fibanocci dizisini bulmuştur: “Bir sonraki sayıyı
bulmak için son iki sayıyı topla “
•
1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55, 89, 144, 233…
Hıristiyan ortaçağda matematik
• Altın Oran (altın bölüm, altın anlam ): 1,618
Hıristiyan Ortaçağda Fizik

Robert Grosseteste
•
•
Dönemin diğer bilim adamları gibi İslam dünyasının
çalışmalarından etkilendi
Bilimsel bilgi elde etmede;
•
•
Resoluto(çözme)Compositio(birleştirme) süreçlerini ortaya
attı
Birleştirme sürecinde deneysel yöntemi savunarak, deneysel
bilim ve bilimsel yöntemin öncülüğünü yaptı,
•
Özellikle geometri, optik ve astronomi alanında çalıştı,
•
Işık felsefesini ortaya attı ve ışığa metafizik bir boyut
kazandırdı
Hıristiyan Ortaçağda Fizik
Roger Bacon:
 Deneysel bilimin savunucusudur,
“deney olmaksızın hiç bir şey yeterince bilinemez”
•
•



Akıl kanıtlayıcı, deney ise veri toplayıcıdır; sadece
akılla güvenilir bilgiye ulaşılamaz – (Aristocu)
İki türlü deney: İçsel ve dışsal
Optik alanında çalışmalar yaptı,
Yansıma ve kırılma ile küresel sapıncın
(saptırma) ilkelerini bulmuştur
Görme olayını ve gökkuşağını açıklamaya
yönelik çalışmalar yaptı
20
Hıristiyan Ortaçağda Coğrafya


Son dönem gezginlerinden Marco Polo'nun
Doğu'ya yapmış olduğu geziler coğrafya
bilgisine katkıda bulunmuştur.
Tıpta hastalıkların tedavisinde dinsel ve
sihirsel öğeler ağırlık kazanmış ve ilaçların
yanı sıra dua da büyük ölçüde kullanılmıştır.