analiz süreci

advertisement
analiz süreci
• Verilerin işlenmesi
• görsel hale getirilmesi
• sonuç çıkarma ve onaylama
• Strauss ve Corbin nitel analizi
• 􀀹 Betimsel analiz
• 􀀹 İçerik analizi olmak üzere iki grupta sınıflandırır.
veri analizi
1- betimleme- veriler araştırma problemine
ilişkin olarak neler söyler, hangi sonuçları
ortaya koyar?
2- İçerik analizi – kavramsal kodlama sonrası
temaların ilişkileri yorumlama- söylenen
/gözlenenin anlamı
betimsel analiz
• Betimsel analiz içerik analizine göre daha
yüzeyseldir ve daha çok, araştırmanın
kavramsal yapısının önceden açık bir biçimde
belirlendiği araştırmalarda kullanılır.
• Verilerin temalara göre özetlenip
yorumlanması, doğrudan alıntılar, temaların
ilişkilendirilmesi ve ileriye yönelik tahminler
• Betimsel analizde, görüşülen ya da gözlenen bireylerin
görüşlerini çarpıcı bir biçimde yansıtmak amacıyla doğrudan
alıntılara sık sık yer verilir.
• Bu tür analizde amaç, elde edilen bulguları düzenlenmiş ve
yorumlanmış bir biçimde okuyucuya sunmaktır.
• Betimsel analiz dört aşamadan oluşur.
• 1. Betimsel Analiz İçin Bir Çerçeve Oluşturma: Araştırma sorularından,
araştırmanın kavramsal çerçevesinden ya da görüşme ve/veya
gözlemde yer alan boyutlardan yola çıkarak veri analizi için bir çerçeve
oluşturulur. Bu çerçeveye göre verilerin hangi temalar altında
düzenleneceği ve sunulacağı belirlenir. Eğer daha önceden belirlenmiş
bir kavramsal çerçeve yoksa, betimsel analizi kullanmak güçtür. Böyle
bir durumda belirlenecek temalar, veri kaybına ve yanlış veri
düzenlenmesine neden olabilir.
Betimsel Analiz
• 2. Tematik Çerçeveye Göre Verilerin İşlenmesi: Bu
aşamada, daha önce oluşturulan çerçeveye göre elde
edilen veriler okunur ve düzenlenir. Buna göre bazı veriler
dışarıda kalabilir ya da önemli olmayabilir. Ayrıca bu
aşamada, daha sonra sonuçlar yazılırken kullanılacak
doğrudan alıntılar da seçilir.
• 3. Bulguların Tanımlanması: Düzenlenen veriler tanımlanır
ve gerekli yerlerde doğrudan alıntılarla desteklenir.
• 4. Bulguların Yorumlanması: Tanımlanan bulguların
açıklanması, ilişkilendirilmesi ve anlamlandırılması bu
aşamada yapılır.
içerik analizi
• İçerik analizi, toplanan verilerin derinlemesine
analiz edilmesini gerektirir ve önceden belirgin
olmayan temaların ve boyutların ortaya
çıkarılmasına olanak tanır.
• amaç toplanan verileri açıklayabilecek
kavramlara ve ilişkilere ulaşmak
• Veriler kavramsallaştırılır organize edilir ve
veriyi açıklayan temalar saptanır
İçerik Analizi
• Temel amaç, toplanan verileri açıklayabilecek kavramlara ve
ilişkilere ulaşmaktır. Betimsel analizde özetlenen ve yorumlanan
veriler içerik analizinde daha derin bir işleme tabi tutulur ve
betimsel bir yaklaşımla fark edilemeyen kavram ve temalar bu
analiz sonucu keşfedilebilir. Bu amaçla toplanan verilerin önce
kavramlaştırılması, daha sonra ortaya çıkan kavramlara göre
mantıklı bir biçimde düzenlenmesi ve buna göre veriyi açıklayan
temaların saptanması gerekir.
İçerik Analizi
• İçerik analizinde temelde yapılan işlem, birbirine benzeyen verileri
belirli kavramlar ve temalar çerçevesinde bir araya getirmek ve bunları
okuyucunun anlayabileceği bir biçimde düzenleyerek yorumlamaktır.
İçerik analizinin aşamalarını incelemeden önce kullanılan terimleri
tanımlamak gerekir.
• Tümevarımcı Analiz: Kodlama yoluyla verilerin altında yatan kavramlar
ve bu kavramlar arasındaki ilişkiler ortaya çıkarmaktır. Nitel
araştırmada araştırmacı topladığı tanımlayıcı ve ayrıntılı verilerden
yola çıkarak incelediği probleme ilişkin ana temaları ortaya çıkarma,
topladığı verileri anlamlı bir yapıya kavuşturma yani bu verilerden yola
çıkarak bir kuram oluşturma çabası içindedir. Başka bir deyişle, nitel
araştırmalarda tümevarımsal bir yaklaşım söz konusudur. Strauss ve
Corbin’e göre incelenen olguya temel oluşturabilecek bir kuramın
olmaması durumunda tümevarımcı analiz, yani kodlamaya dayalı
içerik analizi gereklidir.
İçerik Analizi
• Kodlama: Veriler arasına yer alan anlamlı bölümlere (bir sözcük,
cümle, paragraf gibi) isim verilmesi sürecidir. Kodlama süreci elde
edilen verileri bölümlere ayırmayı, incelemeyi, karşılaştırmayı,
kavramlaştırmayı ve ilişkilendirmeyi gerektirir.
• Kavram: Veriler arasında yer alan anlamlı bölümlere (bir sözcük,
cümle, paragraf gibi) ve olaylara verilen anlamdır. Kavramlar temel
analiz birimini oluşturur.
• Kategori (Tema): İçerik analizinde elde edilen kavramların birbirleriyle
belirli bir tema altında sınıflandırılmasıdır. Kavramların incelenmesi
sonucunda birbirleriyle olan ilişkileri ortaya çıkarılır ve bu ilişkiler daha
üst düzey bir tema ile açıklanır. Kategori ya da tema içerik analizinde
elde edilen kavramlardan daha soyuttur ve geneldir.
İçerik Analizi
• İçerik analizinde görüşme, gözlem veya
dökümanlar yoluyla elde edilen nitel araştırma
verileri dört aşamada analiz edilir:
1.
2.
3.
4.
Verilerin kodlanması,
Temaların bulunması,
Kodların ve temaların düzenlenmesi,
Bulguların tanımlanması ve yorumlanması.
İçerik Analizi
1. Verilerin Kodlanması
• Bu aşamada araştırmacı, elde ettiği bilgileri inceleyerek,
anlamlı bölümlere ayırmaya ve her bölümün kavramsal olarak
ne anlam ifade ettiğini bulmaya çalışır. Bu bölümler bazen bir
sözcük, bazen bir cümle ya da paragraf, bazen de bir sayfalık
veri olabilir. Kendi içinde anlamlı bir bölüm oluşturan bu
bölümler, araştırmacı tarafından isimlendirilir, diğer bir deyişle
kodlanır.
İçerik Analizi
• Verilerin kodlanması süreci genelde, araştırmacının veri setini birkaç
defa okumasını ve ortaya çıkan kodlar üzerinde tekrar tekrar
çalışmasını gerektirir. Verilerin derinliğine ve kapsamına göre ortaya
çıkan kodların sayısı değişir.
• Strauss ve Corbin üç tür kodlama biçiminden bahsetmektedir. Bunlar:
 Daha önceden belirlenmiş kavramlara göre yapılan kodlama,
 Verilerden çıkarılan kavramlara göre yapılan kodlama,
 Genel bir çerçeve içinde yapılan kodlamadır.
• Kodlamanın ne kadar ayrıntılı olması gerektiği önemli bir sorudur. Bu
sorunun yanıtı araştırmanın amacına ve niteliğine göre farklılık
gösterir. İletişim süreçlerini içeren araştırmalarda çok ayrıntılı kodlama
yapmak gerekirken, farklı bir konudaki araştırmada bu kadar ayrıntılı
kodlama gerekli olmayabilir.
İçerik Analizi
2. Temaların Bulunması
• İlk aşamada ortaya çıkan kodlardan yola çıkarak verileri,
genel düzeyde açıklayabilen ve kodları belirli kategoriler
altında toplayabilen temaların bulunması gerekmektedir.
Bunun için önce kodlar bir araya getirilir ve incelenip ortak
yönler bulunmaya çalışılır. Bu bir anlamda tematik
kodlama işlemidir. Tematik kodlama için ortaya çıkan
kodların benzerlik ve farklılıklarının saptanması ve buna
göre birbiriyle ilişkili olan kodlar bir araya getirebilecek
türden temaların belirlenmesi gerekir.
İçerik Analizi
• Tematik kodlama yapılırken dikkat edilmesi gereken iki ilke
söz konusudur. Bunların ilki, “iç tutarlılığa” ilişkindir. Yani,
ortaya çıkan temaların altında yer alan verilerin anlamlı bir
bütün oluşturup oluşturmadığı, tematik kodlamada göz
önüne alınması gereken önemli bir ilkedir. İkinci ilke ise,
ortaya çıkan temaların tümünün araştırmada elde edilen
verileri anlamlı bir biçimde açıklayabilmesine ilişkindir.
Yani bu temaların, birbirinden farklı olmakla birlikte, kendi
aralarında anlamlı bir bütün oluşturmaları gerekmektedir.
Bu ilke de tematik kodlamada dış tutarlılığı yansıtır.
İçerik Analizi
3. Verilerin Kodlara ve Temalara göre
Düzenlenmesi ve Tanımlanması
• İlk aşamadaki ayrıntılı kodlama ve ikinci aşamadaki tematik
kodlama sonucunda, araştırmacı topladığı verileri
düzenleyebileceği bir sistem oluşturur. Üçüncü aşamada
ise araştırmacı, bu sisteme göre elde edilen verileri
düzenler ve bu şekilde belirli bulgulara göre verileri
tanımlamak ve yorumlamak mümkün olabilir. Verilerin
okuyucunun anlayabileceği bir dille tanımlanması,
açıklanması ve sunulması önemlidir. Bu aşamada
araştırmacı kendi görüş ve yorumlarına yer vermez ve
toplanan bilgileri işlenmiş bir biçimde okuyucuya sunar.
İçerik Analizi
4. Bulguların Yorumlanması
• Nitel araştırmada araştırmacı, incelenen olguya yakın
olduğu ve gerekirse o olguya ilişkin ilk elden deneyimler
edindiği için, onun yapacağı yorumlar değerlidir. Toplanan
verilerin açıklanmasında ve anlamlandırılmasında yardımcı
olabilecek araştırmacının görüş ve yorumları nitel
araştırmada önemli bir yer tutar. Bu nedenle araştırmacı
bu son aşamada topladığı verilere anlam kazandırmak ve
bulgular arasındaki ilişkileri açıklamak, neden-sonuç
ilişkileri kurmak, bulgulardan birtakım sonuçlar çıkarmak
ve elde edilen sonuçların önemine ilişkin açıklamalar
yapmak zorundadır.
• Miles & Huberman tarafından nitel analiz,
– “veri özleştirme (data reduction)”,
– “veri sunumu (data display)” ve
– “sonuç çıkarımı ve teyit etme (drawing conclusion and
verification)”olmak üzere üç bölümde incelenir.
• İlk aşamada araştırmacı veriyi inceler ve kodlar. Kodlama
sırasında, araştırma sorusu açısından önemli olan kavramları
ve temaları kullanacağından, veriler özetlenmiş ve önemli
olanları seçilmiş olur.
• Daha sade ve araştırma problemiyle uyumlu hale gelen veri
seti, ikinci aşamada çeşitli grafikler, tablolar ve şekiller yoluyla
görsel hale getirilir.
• Üçüncü aşamada ise ortaya çıkan kavramlar, temalar ve
ilişkiler yorumlanır, karşılaştırılır ve teyit edilir. Bu şekilde,
araştırma sonuçlarının anlamlandırılması ve geçerliliğin
sağlanması mümkün olmaktadır
• Dey veri analizi sürecini
– “betimleme”,
– “sınıflama” ve
– “ilişkilendirme” şeklinde üç aşamada incelemektedir.
– Araştırmacı betimleme aşamasında verileri kapsamlı bir
şekilde tanımlar.
– Amaç okuyucunun veri hakkında değişik boyutlarda bilgi
edinmesini sağlamaktır.
– Sınıflama aşamasında veriler kodlanır ve buna göre
sınıflandırılır.
– Son aşamada ise, belirli temalar altında sınıflandırılan
veriler ilişkilendirilir ve bu ilişkiler yorumlanır.
1. Verilerin Kodlanması
• Bu aşamada araştırmacı, elde ettiği bilgileri inceleyerek, anlamlı
bölümlere ayırmaya ve her bölümün kavramsal olarak ne anlam
ifade ettiğini bulmaya çalışır. Bu bölümler bazen bir sözcük, bazen
bir cümle ya da paragraf, bazen de bir sayfalık veri olabilir. Kendi
içinde anlamlı bir bölüm oluşturan bu bölümler, araştırmacı
tarafından isimlendirilir, diğer bir deyişle kodlanır.
• Verilerin kodlanması süreci genelde, araştırmacının veri setini birkaç
defa okumasını ve ortaya çıkan kodlar üzerinde tekrar tekrar
çalışmasını gerektirir. Verilerin derinliğine ve kapsamına göre ortaya
çıkan kodların sayısı değişir.
• Strauss ve Corbin üç tür kodlama biçiminden bahsetmektedir. Bunlar:
 Daha önceden belirlenmiş kavramlara göre yapılan kodlama,
 Verilerden çıkarılan kavramlara göre yapılan kodlama,
 Genel bir çerçeve içinde yapılan kodlamadır.
• Kodlamanın ne kadar ayrıntılı olması gerektiği önemli bir sorudur. Bu
sorunun yanıtı araştırmanın amacına ve niteliğine göre farklılık gösterir.
İletişim süreçlerini içeren araştırmalarda çok ayrıntılı kodlama yapmak
gerekirken, farklı bir konudaki araştırmada bu kadar ayrıntılı kodlama
gerekli olmayabilir.
2. Temaların Bulunması
• İlk aşamada ortaya çıkan kodlardan yola çıkarak verileri, genel
düzeyde açıklayabilen ve kodları belirli kategoriler altında
toplayabilen temaların bulunması gerekmektedir. Bunun için
önce kodlar bir araya getirilir ve incelenip ortak yönler
bulunmaya çalışılır. Bu bir anlamda tematik kodlama işlemidir.
Tematik kodlama için ortaya çıkan kodların benzerlik ve
farklılıklarının saptanması ve buna göre birbiriyle ilişkili olan
kodlar bir araya getirebilecek türden temaların belirlenmesi
gerekir.
• Tematik kodlama yapılırken dikkat edilmesi gereken iki ilke söz
konusudur.
• Bunların ilki, “iç tutarlılığa” ilişkindir. Yani, ortaya çıkan
temaların altında yer alan verilerin anlamlı bir bütün
oluşturup oluşturmadığı, tematik kodlamada göz önüne
alınması gereken önemli bir ilkedir.
• İkinci ilke ise, ortaya çıkan temaların tümünün araştırmada
elde edilen verileri anlamlı bir biçimde açıklayabilmesine
ilişkindir.
• Yani bu temaların, birbirinden farklı olmakla birlikte, kendi
aralarında anlamlı bir bütün oluşturmaları gerekmektedir. Bu
ilke de tematik kodlamada dış tutarlılığı yansıtır.
3. Verilerin Kodlara ve Temalara göre Düzenlenmesi ve
Tanımlanması
• İlk aşamadaki ayrıntılı kodlama ve ikinci aşamadaki tematik kodlama
sonucunda, araştırmacı topladığı verileri düzenleyebileceği bir
sistem oluşturur.
• Üçüncü aşamada ise araştırmacı, bu sisteme göre elde edilen
verileri düzenler ve bu şekilde belirli bulgulara göre verileri
tanımlamak ve yorumlamak mümkün olabilir.
• Verilerin okuyucunun anlayabileceği bir dille tanımlanması,
açıklanması ve sunulması önemlidir.
• Bu aşamada araştırmacı kendi görüş ve yorumlarına yer vermez ve
toplanan bilgileri işlenmiş bir biçimde okuyucuya sunar.
4. Bulguların Yorumlanması
• Nitel araştırmada araştırmacı, incelenen olguya yakın olduğu
ve gerekirse o olguya ilişkin ilk elden deneyimler edindiği için,
onun yapacağı yorumlar değerlidir. Toplanan verilerin
açıklanmasında ve anlamlandırılmasında yardımcı olabilecek
araştırmacının görüş ve yorumları nitel araştırmada önemli bir
yer tutar. Bu nedenle araştırmacı bu son aşamada topladığı
verilere anlam kazandırmak ve bulgular arasındaki ilişkileri
açıklamak, neden-sonuç ilişkileri kurmak, bulgulardan birtakım
sonuçlar çıkarmak ve elde edilen sonuçların önemine ilişkin
açıklamalar yapmak zorundadır.
• Nitel araştırma her aşamasında araştırmacının
becerilerine, eğitimine, içgörülerine ve analitik
düşünme ve stiline bağlıdır.
• İnsan faktörü nitel araştırmanın engüçlü
özelliğidir.
• İnsan faktörü nitel araştırmanın en büyük
zayıflığıdır.
• Sonuç olarak, daha çok nicel araştırmalarda söz konusu olan genelleme ve
genellenebilirliğin nitel araştırmalarda da söz konusu olduğu bazı
araştırmacılar tarafından savunulmaktadır.
• Söz konusu olan sonuçların sınırlandırılması ve analitik genellemelere
ulaşılmasıdır.
• Nitel araştırmalarda sosyal olaylar inceleme konusudur.
• Sosyal olaylar ise duruma, zamana göre değişiklik göstermektedirler.
• Nitel araştırmalarda sosyal olaylar inceleme konusudur.
• Sosyal olaylar ise duruma, zamana göre değişiklik göstermektedirler.
NİTEL ARAŞTIRMA
SONUÇLARININ KULLANILMASI
Nitel araştırma sonuçlarının bilimsel
literatüre katkısı
Nitel araştırma sonuçlarından genelleme
yapma ve kuram oluşturma
• “Sağlam bir desenle” ulaştığı nitel sonuçlardan
“analitik genellemeler” yapmak nitel
araştırmacının en doğal hakkıdır.Buna bağlı
olarak model geliştirme ve kuram oluşturmaya
olanak tanıması,nitel verinin en önemli
avantajıdır.
Nitel araştırma sonuçlarının,nicel
verilere derinlik,ayrıntı ve anlam
kazandırılması amacıyla kullanılması
• Her nitel araştırmacı,her iki araştırma
yönteminin de birbirine sağlayacağı yararları
iyi keşfetmeli,gerektiği yerde ve mümkün
olduğu ölçüde araştırmasına her iki araştırma
yönteminin kuramsal ve pratik avantajlarını
yansıtmalıdır.
Bilimde değer yargıları ve
ideolojilerin nitel araştırma
sonuçları üzerindeki etkisi
• Nitel araştırma sonuçlarının uygulamaya
aktarılması konusunda her araştırmacı, yaptığı
çalışmanın “nitel ölçütler içinde” bilimsel
değerini en üst düzeyde tutma ve “bilimsel
ideoloji” diyebileceğimiz farklı paradigmalar
önünde de yaptığını savunabilme becerilerine
sahip olmalıdır.
Nitel araştırma sonuçlarının
uygulamada kullanılması
Uygulayıcılar için “eylem araştırmasına” zemin oluşturma:
• Nitel araştırma sonuçları,uygulayıcılar için uygulama
konusunda önemli örnekler ortaya koyabilir;anlayışının ve
deneyimlerinin gelişmesine katkıda bulunarak,bireyin
yaptığı iş ile ilgili daha etkili ve verimli kararlar vermesine
yardımcı olabilir.
• Nitel araştırmanın ortaya koyduğu
betimlemeler,açıklamalar ve yorumlamalar
uygulayıcıların mesleki donanımını zenginleştirebilir.
Uygulayıcıların yaptıkları işi daha iyi
anlamalarına ve geliştirmelerine katkıda
bulunma
• Nitel araştırma sonuçları ve bunların
uygulamada kullanılması,uygulayıcıların
işlerine ve çalıştıkları ortamlara yönelik daha
esnek,eleştirel ve yapıcı bir tavır
geliştirmelerine olanak verebilir.
Kuramsal ve örgütsel gelişmeye
katkıda bulunma
• Nitel araştırma sonuçları,kurumsal ve örgütsel
geliştirme etkinliklerinde mutlaka kullanılması
gereken ve kurumların ve örgütlerin kendileri
hakkında zengin,çoğulcu ve bütüncül bir
perspektif geliştirmelerinde rol oynayabilecek
bir değere sahiptir.Bu amaçlarla nitel
araştırma etkili bir şekilde kullanılabilir.
Program değerlendirme ve nitelik yükseltme
amacıyla kullanma
• Nitel araştırma sonuçları,herhangi bir programın
süreçlerine,programa katılan bireylerin elde ettiği
yararlara,program uygulamasının değerlendirilmesine ve
program niteliğinin arttırılmasına katkıda bulunabilir.
• Bu amaçların etkili bir şekilde kullanılması
halinde,programların daha etkili ve verimli bir şekilde
başlatılması ve yürütülmesine olanak verebilir.
Download