PowerPoint Sunusu
advertisement
Araştırma Yöntemleri - 11 Mevcut Verilere Dayalı Araştırmalar - I İçerik Analizi Giriş • Şimdiye kadar incelediğimiz yöntemlerin hepsinde araştırmacı araştırdığı şey her neyse oraya az ya da çok girerek yapıyordu araştırmasını – Bu, deneysel araştırmalarda ve surveylerde bariz bir biçimde görülebilir – Hatta alan araştırmasında da araştırmacı bazı şeyleri değiştirebiliyordu • Ancak her metot araştırmacıyı incelediği sosyal alana müdahil olmak durumunda bırakmaz. – Mevcut verilere dayalı araştırmalar böyledir Giriş (2) • Bu yöntem hem nicel hem de nitel olabilir. • Mevcut verilere dayalı araştırmalar başlığı altında incelenebilecek olan bazı yöntemler şunlardır. – İçerik analizi – Mevcut istatistiklere dayalı analiz – Karşılaştırmalı ve tarihsel analiz • Bu sunumda bu yöntemlerden ilki anlatılacaktır. İÇERİK ANALİZİ • İçerik analizi kayıt altına alınmış insan iletişiminin incelenmesidir. • Bu araştırma için uygun olan kaynaklar: – – – – – – – – – – – – Kitaplar Dergiler Web sayfaları Şiirler Gazeteler Şarkılar Resimler Konuşmalar Mektuplar E-postalar Yasa metinleri ……… İçerik analizi • Örneğin toplumsal işbölümünün toplumsal cinsiyetle bağlantılı olarak incelemek istiyorsanız şu kaynakları içerik analizini tabi tutarak araştırmanızı yapabilirsiniz: – – – – – – – – – Çocuk kitapları Peri masalları İlanlar Romanlar Çocuk sanat ürünleri Moda ürünleri Gazetelerde kullanılan dil Sosyoloji giriş kitapları …. İçerik analizi için uygun olan konular • İçerik analizi iletişimlerin incelenmesinde ve özellikle şu klasik sorunun cevaplandırılmasında kullanılması uygundur: – ‘kim ne söylüyor, kime söylüyor, niçin, nasıl ve neyin etkisinde kalarak söylüyor?’ • Birkaç örnek soru: – Örn. Popüler Fransız edebiyatı, Türkiye edebiyatından daha mı fazla aşk temasını işliyor? – 1960’larda İngiliz popüler müziği aynı dönem Alman popüler müziğinden daha fazla mı politikti? – Seçim propagandasını ağırlıklı olarak yoksulluk ve geçim meselelerine ayıran adaylar daha mı başarılı oluyor? İçerik analizi için uygun olan konular (2) • Bazı konuların içerik analizine diğerlerinden daha uygun olduğunu söylemek mümkün: – Örneğin televizyonda şiddet konusuna ilgi duyduğunuzu farz edin. – Erkek ürünleri üreticilerinin diğer üreticilerden daha fazla şiddet içerikli tv programlarını desteklediklerini düşünüyorsunuz. – bu düşüncenizde haklı olup olmadığınızı bulmaya en uygun yol içerik analizidir: • Yapacağınız şey öncelikle araştırmanızdaki iki değişkenin operasyonel tanımını geliştirmek olacaktır: erkek ürünleri ve şiddet • Daha sonra kodlama yapacaksınız (ilerleyen sayfalarda göreceğiz) • Son olarak TV programlarını izlemenize, sponsorları tasnif etmenize ve belirli programlardaki şiddeti derecelendirmenize imkan verecek bir plan geliştirmeniz gerekecektir. İçerik analizinde örnekleme • Tıpkı insanların incelenmesinde olduğu gibi, iletişim / mesajların incelenmesinde de incelenmek istenen tüm alan doğrudan incelenemez. – Yani burada da bir örneklem alma daha uygun bir yoldur. Analiz birimi • Analiz birimini belirlemek her zaman kolay değildir: – Örneğin bir ailenin ortalama gelirini öğrenmek istiyorsak tüm aile fertlerinin ne kadar kazandıklarını sormamız gerekecektir. – Dolayısıyla analiz birimi aile olsa da gözlem birimleri bireylerdir (çünkü bireylere soruyoruz). • Bu mesele içerik analizinde de ciddi bir biçimde karşımıza çıkmaktadır (özellikle analiz birimi ile gözlem birimi birbirinden farklı olduğunda). – Birkaç örneğe değinelim Analiz birimi (2) • Resim sanatında sembolizm akımıyla ilgilendiğimizi düşünün. – Eğer popüler olan sembolist resimlerle sembolist olmayan resimleri kıyaslıyorsak burada analiz birimimiz tekil resimlerdir. – Ancak ilgili akımın zengin veya yoksul; eğitimli veya eğitimsiz; kapitalist veya sosyalist ressamlarla ilgili olup olmadığını merak ediyorsak burada analiz birimimiz ressamlar olacaktır. Analiz birimi (3) • Bu mesele önemlidir zira örneklem seçimi büyük ölçüde analiz birimiyle ilgilidir. – Eğer analiz birimimiz ressamlarsa örneklem tasarımının araştırma sorusuyla ilgili tüm ressamları veya bir örnek kesitini kapsaması gerekecektir. • Analiz birimimiz kitaplarsa kimin yazdığına bakmaksızın ilgili kitaplar arasında bir örnek seçmek gerekecektir. • Ancak analiz birimi yazarlarsa; – Öncelikle yazarlar evreninden bir örnek seçmek, – Seçilen yazarların yazdığı kitaplar arasında bir örneklem almak, – Seçilen kitaplardan gözlem yapmak ve kodlama yapmak için da belirli bölümler seçmek gerekecektir. Örneklem teknikleri • Daha önce örnekleme konusunda işlediğimiz tekniklerden uygun olan herhangi birisini içerik analizi için de kullanabiliriz. – Fransız ve Türkiye edebiyatı konusunda yapacağımız araştırmada rastgele veya sistematik yöntemler örneklem seçebiliriz. – Örneğin Tolstoy’un Savaş ve Barış’ının her 23. paragrafını seçebiliriz; – Barış Manço’nun tüm şarkılarını numaralandırıp rastgele 25 tanesini seçebiliriz Örneklem teknikleri (2) • katmanlı örnekleme de kullanılabilir: – Örneğin Türkiye’de çıkan ulusal çaplı gazeteleri incelemek istiyoruz. – Öncelikle gazeteleri örneğin tirajlarına, hitap ettikleri kitleye göre katmanlara ayırıp daha sonra bu katmanlar arasından örneklem alabiliriz (örneğin katmanlı rastgele veya sistematik rastgele yöntemiyle). İçerik analizinde kodlama • İçerik analizi temelde bir kodlama işlemidir. • Kodlama, ham verilerin standart şekillere dönüştürülmesi sürecidir. • İçerik analizinde mesajlar (sözel, yazılı veya diğer), bazı kavramsal çerçevelere göre kodlanır veya sınıflandırılır. – Sonuçta örneğin gazeteler liberal veya muhafazakar, romanlar romantik veya romantik olmayan, resimler sembolik olanlar ve olmayanlar … olarak kodlanabilir. Açık ve örtük içerik • Açık içerik: bir mesajı ‘açık içerik’ olarak kodlamak, standart bir şablonun kullanımını içerir. – Örneğin belirli romanların romantiklik derecesini belirlemek istiyorsanız, basitçe her kitapta kaç kez ‘aşk’ kelimesinin geçtiğini ve ortalama sayfa başına kaç kez ilgili kelimelerin geçtiğini sayabilirsiniz. – Ya da bir anahtar kelimeler listesi oluşturabilirsiniz: örneğin metinden aşk, öpücük, sarılma gibi her birisinin romantikliğin bir yönünü gösteren kelimeler arayabilirsiniz. • Bu yöntemin avantajı, kesin ölçüme dayalı olması ve varılan sonuçların neye dayandırıldığının açık olmasındadır. • Öte yandan geçerlilikle ilgili dezavantaj ise örneğin romantikliğin sadece belirli kelimelerin sayısından daha derin anlamlar içerebileceği noktasıdır. Açık ve örtük içerik (2) • Örtük içerik: burada da yine ilgili kelimelere bakılır ancak sadece belirli kelimelerle analiz yapılmaz, anlam ifşa edilmeye çalışılır. – Burada örneğin romanın tamamını okursunuz (veya belirli sayfa veya paragrafları okursunuz) daha sonra romanın romantik olup olmadığına dair bir değerlendirme yaparsınız. • Örtük içerik incelmesi, anlamı yakalama boyutuyla önemli bir yaklaşımdır ancak geçerlilik noktasında bazı soru işaretleri barındırır: – Örneğin birden fazla kişi aynı paragrafı okuduğunda aynı anlamı çıkartabilir mi? – Bir kişinin çıkarttığı anlam başkasına da aynı gelir mi? • Bu çelişkiden çıkmanın bir yolu her iki metodu da kullanmaktır. Sayım ve kayıt saklama • Eğer içerik analizi verilerinizi nicel bir tarzda değerlendirmek istiyorsanız, kodlama işleminin veri süreciyle uyumlu olması gerekiyor. – Bunun anlamı, kodlama sürecinin nihai noktasının sayısal olması gerektiğidir. – Eğer belirli kelimeleri, kelime gruplarını ya başka açık içerikleri sayıyorsanız, kodlama sayısal olmak durumundadır. Sayım ve kayıt saklama (2) • İkinci olarak, eğer analiz birim ile gözlem birimi birbirinden farklıysa bu ikisi arasında açık bir ayırım yapmak gerekir. – Eğer analiz biriminiz romancılar ise ve onların yazdıklarını içerik analizine tabi tutarak onları sınıflandıracaksanız, temel kayıtlarınız romanlar olacaktır. Daha sonra ise elde ettiğiniz sonuçlarla analiz biriminiz olan romancıları sınıflandırırsınız. Sayım ve kayıt saklama (3) • Üçüncü nokta, şayet sayım yapıyorsanız bunu hangi zeminde yaptığınız önemlidir. – Örneğin bir ressamın realizm akımı altında yaptığı resimlerin sayısı, toplam resimlerinin sayısını bilmiyorsak çok önemli olmayabilir. – Şayet bu akımdaki resimleri genel toplamda önemli bir oran tutuyorsa, bu ressamı realist olarak sınıflandırabiliriz. • Benzer şekilde, bir kitabın kaç kelimeden oluştuğunu bilmiyorsak, örneğin ‘aşk’ kelimesinin 87 kere geçmiş olduğunu bilmek pek bir şey anlatamayabilir. Bir örnek • Çeşitli gazetelerin baş yazılarını sınıflandırmak ve incelemek istiyoruz. • Tablodan da gördüğünüz (sonraki sayfa) gibi ikinci kolonda incelenen editoryal yazı sayısı görülüyor. – Bu çok önemlidir zira örneğin ‘yazıların % 22’si BM yanlısı’ deme imkanı vermektedir. – Öte yandan örneğin sadece ‘8 tane BM yanlısı yazı var’ demek pek açıklayıcı olamayabilir. Tablo: Sayım cetvelinin kısmı görünümü Gazete kodu Değerlend irilen başyazı sayısı Öznel değerlendirme 1- ileri düzeyde liberal 2- orta düzeyde liberal 3- orta yolcu 4- orta düzeyde muhafazakar 5 – ileri düzeyde muhafazakar ‘soyutlama BM taraftarı taraftarı’ yazı sayısı yazı sayısı BM karşıtı yazı sayısı 001 37 2 0 8 0 002 26 5 10 0 6 003 44 4 2 1 2 004 22 3 1 2 3 005 30 1 0 6 0 Nitel veri analizi • Tüm içerik analizleri sayım gerektirmeyebilir. • Bazılarında nitel bir değerlendirme yapmak daha uygun olabilir. • Bir nitel hipotez test tekniği olarak ‘negatif örnek testi’ ele alınabilir. – Gömülü teori geleneğinde öncelikle verilerin incelenmesi ile başlarsınız. – Örneğin yeni bir derneğin başkanlık yarışını inceliyorsunuz. • Bunu kimin önerge verdiğini ve hangi önergelerin geçtiğini inceleyerek yapıyorsunuz. – Başlangıç incelemelerinizden çıkarttığınız veriler, zengin üyelerin bu pozisyona daha yakın olduğuna yönelik. Nitel veri analizi (2) • Analizdeki ikinci adım, bu başlangıç hipotezine uymayan durumları tespit etmek. – Bu durumda yoksul olan ancak başarılı önergeler verenler ile zengin olup başarısız önerge verenleri tespit ediyorsunuz. • Üçüncü adımda bu her uymayan durumu inceleyip ya (1) hipotezinizi terk ediyorsunuz, veya (2) ona bir ince ayar çekiyorsunuz (revize ediyorsunuz). Nitel veri analizi (3) • Bu uyumsuz örnekleri incelerken örneğin şunu fark ediyorsunuz: – Fakir adayların üniversite mezunu olduklarını ve zenginlerin ise daha düşük düzeyde eğitim almış olduklarını fark ediyorsunuz. • Bu durumda hipotezinizi zenginliğin yanında eğitim düzeyini de içerecek biçimde revize ediyorsunuz. Nitel yaklaşımla yapılan bir içerik analizi örneği • Kubrin’in yaptığı çalışma rep müziğindeki temaları ortaya çıkarmaya dairdi. – Ve elbette bu temaların komşuluk kültürü ve ‘sokak kodları’yla ilişkisini inceliyordu. • Sosyalliğe ve komşuluğa karşılık, dezavantajlı durumda bulunan siyahi gençler, kendi kodlarıyla (sokak kodları) yürütülen bir alt sosyal düzen oluşturmuşlardı. • Kubrin çalışmasına1992-2000 yılları arasında çıkmış en çok satan rep albümlerini tespit ederek başlar: 130 albüm, 1922 şarkı – Daha sonra basit rastgele yöntemle şarkıların üçte ikisini seçer (632) ve her şarkıyı iki kez dinler. Nitel yaklaşımla yapılan bir içerik analizi örneği (2) • Kubrin: ‘Öncelikle şarkının neyle ilgili olduğunu öğrenmek için yazılı sözlerini okurken şarkıyı bütün halde dinledim. İkinci olarak sokak kodlarının sunulup sunulmadığını ortaya çıkartmak için her satırı kodladım: 1- saygı, 2kavga isteği veya şiddet kullanımı, 3- maddi zenginlik, 4- şiddete dayalı intikam, 5- kadının nesneleştirilmesi, ve 6- nihilizm.’ Nitel yaklaşımla yapılan bir içerik analizi örneği (3) • Kubrin özellikle nihilizm temasına (geleneksel ahlaki değerlerin reddi ve yaşamın anlamıyla ilgili kuşkucu bir yaklaşım) odaklanmıştı. – Kubrin, bu temaların rep müziğinde ne kadar görüldüğünü ve bunların sokak kodlarıyla ne kadar uyumlu olduğunu ortaya çıkarmaya çalışmıştı. • Kubrin 632 şarkılık bir örnklemle başlamasına rağmen 350 şarkının incelenmesinden sonra yeni temaların ortaya çıkmadığını gördü. – Ancak garanti olması için 50 şarkı daha inceleyip yeni temanın ortaya çıkmadığından emin oldu ve kodlama sürecini tamamladı. Nitel yaklaşımla yapılan bir içerik analizi örneği (4) • Kubrin’in vardığı sonuç: – Rep müzik anti sosyal ve örgütlü topluma bir direnç olarak görülebilir • Ancak şarkı sözlerinin derinlemesine incelenmesi farklı bilgiler de sunuyordu: – Rep müziği boşluktan doğmamıştır, tam tersine siyahi azınlıkların beyaz çoğunlukla karışmasından, etkileşiminden doğmuştur. İçerik analizinin zayıf ve güçlü yanları • Avantajlar: zaman ve maddi kaynaklar bakımından ekonomik oluşu • İkinci olarak uzun süreli süreçleri izlemeyi mümkün kılar: örneğin tanzimattan günümüze Türkçe yazılan romanlarda kurguların değişimini incelemek • İçerik analizinin incelenen değişken üzerinde etkisi neredeyse yoktur: roman zaten yazılmış, resim zaten çizilmiş, konuşmalar zaten gerçekleştirilmiştir. Dolayısıyla içerik analizinin bunların içeriğini etkileme noktasında bir etkisi olmaz. • Öte yandan içerik analizinin sadece kayıtlı mesajlarla sınırlı olduğunu hatırlatmak gerekiyor. Bu da onun zayıf yanını oluşturmaktadır. Kaynak • Babbie, Earl (2010). The Practice of Social Research, WADSWORTH
