Slayt 1 - Antalya Sağlık Müdürlüğü

Kan örnekleri
• Tam kan (total kan):
Serum veya plazması
ayrılmamış kandır.
2
• Serum: Pıhtılaşmış
kandan şekilli
elemanlar (eritrosit,
lökosit, trombosit)
ayrıldıktan sonra
geri kalan sıvı
kısımdır.
Birçok analiz için
tercih edilir.
Antikoagulansız
tüpe alınan kandan
elde edilir.
3
Kan örneklerinin alınması
Kan analizleri için ven, arter veya kapillerden
kan alınır.
Venöz kan, genel olarak tercih edilen kandır ve
vene girilerek (flebotomi).
Arteriyel kan, kan gazları analizi için alınır.
Kapiller kan, periferik yayma (formül lökosit)
yapmak için ve çocuklardan bazı analizler için
alınır.
4
-Kan almaya başlamadan önce hastanın adı
sorularak kimliği doğrulanmalıdır.
-Açlık gerektiren testler için hastanın 10-12 saat aç
olduğu öğrenilmelidir.
-Hasta rahatça oturtulmalı ve kan almadan önce 10
dakika kadar bu pozisyonda kalmalıdır.
-Hastanın kolunu omuzdan bileğe kadar düz
uzatması sağlanmalıdır.
-Büyük yaralı veya hematomlu koldan, mastektomili
kadınlarda memenin alındığı taraftaki koldan kan
alınmamalıdır.
5
-Hastadan ne kadar hacimde kan alınacağı
belirlenmeli, istenen testler için uygun sayıda
ve türde tüp seçilmelidir.
-Uygun ven seçilir. Yetişkinlerde antekubital
fossada kalın ve derinin yüzeyine yakın ven
tercih edilir. Elle yoklama ven seçimini
kolaylaştırır. İnfüzyon yapılıyorsa infüzyon 3
dakikalığına durdurulmalı ve sonra tercihan
diğer koldan kan alınmalıdır.
6
-Kan alınacak bölgenin çevresi, %70’lik Alkolle
doymuş gazlı bezle, dairesel hareketlerle ve kan
alma bölgesinden dışa doğru temizlenmelidir.
-Derinin kendi kendine kuruması beklenmelidir.
-Kan alma bölgesinin 10-15 cm üzerinden turnike
uygulanır. Turnikenin uzun süre tutulması kanın
bileşimini belirgin değiştirir.
7
-Vene girilmeden önce yumruk açılıp
kapatılmamalıdır; bu hareket, plazma potasyum,
fosfat ve laktat konsantrasyonlarını arttırır.
-Vakumlu kan tüpüne kan almak için, kan alma
tüpü tutucusuna iğnesi vidalanır. Vene girmek için
iğne, kan alınacak venle hizalanmalı ve deriye
yaklaşık 15 derecelik açı yapacak şekilde venin
içine itilmelidir.
8
-İğne yerine yerleştikten sonra tüp, tıpayı delmek
ve vakumu boşaltmak amacıyla ileri (adaptöre
doğru) bastırılmalıdır. Kan tüpün içine akmaya
başladığında iğne hareket ettirilmeden turnike
gevşetilmelidir.
-Vakum bitinceye kadar tüp doldurulur, sonra tüp
adaptörden çekilir ve yerine başka tüp sokulur.
Önce katkı maddesiz tüplere sonra katkı maddeli
tüplere kan alınır.
9
HORMON LABORATUVARI
•
•
•
•
•
•
SERBEST T3 ( FT3 )
SERBEST T4 ( FT4 )
TSH
Beta-HCG
B12 VİTAMİNİ
FERRİTİN
Jelli biyokimya
tüpü
BİYOKİMYA LABORATUVARI
• HbA1c
EDTA lı Jelsiz
tüp
ASBİM’E GİRİŞ YAPILMASI
• Protokol kayıtlarının yapıldığı Poliklinik
İşleri->Doktor Girişi ile asmbim’e
girildiğinde sağda hizmetler sekmesinde
Hıfzıssıhha başlığı altında istemler
işaretlenir.
• Hıfzıssıhha’ya ait 8 basamaklı barkod
numarası unutulmamalıdır.
ASBİM’E GİRİŞ YAPILMASI
Test için örneklerin
işlenmesi
-Örneğin kimliklendirilmesi ve
kimliklendirmenin sürdürülmesi
Uygun tüpe Antalya Hıfzısıhha Enstitüsüne ait
Hormon veya HbA1c Barkodu yapıştırılır
14
ÖRNEKLERİN HAZIRLANMASI
• Hormon testleri için serum ayrılması işlemi
• SANTRİFÜGASYON
– 4000 DEVİRDE 5 DAKİKA
• HbA1c tüpleri santrifüj edilmemelidir.
-Plazma veya serum şekilli elemanlardan
santrifügasyonla ayrılır. Bu işlem, kan
alındıktan sonra en geç 2 saat içinde
yapılmış olmalıdır.
-Kronik böbrek yetmezliği olan
hastalarda serum ayrıldıktan sonra da
pıhtı oluşabilir. Buna dikkat etmelidir.
16
Örnek transportu
• Materyal istenen analizde değişikliğe
neden olmayacak koşullarda, uygun
taşıma kaplarında ve en kısa zamanda
laboratuvara ulaştırılmalıdır.
• Materyaller ile birlikte hastaların Adı,
Soyadı, TC Kimlik Numarası, Doğum
Tarihi, Cinsiyeti ve istenen parametreler
liste olarak düzenlenir, imzalanır.
Örneklerin korunması ve
Saklanması
• Analiz hemen yapılmayacaksa serum +4oC’ta
ağzı kapalı olarak saklanmalıdır.
• -Serum veya plazma elde edildikten sonra en
geç 4 saat içinde çalışılmayacaksa +4oC’de ağzı
kapalı olarak 1 gün saklanabilir.
• -Örneğin bulunduğu ortamın sıcaklığının fazla
olması numunede buharlaşmaya ve serumdaki
analitlerin konsantrasyonunda rölatif artışa
neden olabilir.
Kanı dondurmak hemolize
neden olur.
Serum veya plazması
ayrılmadan kanı
dondurmamalıdır.
19
Testler için Saklama Süreleri
• FT3,FT4,TSH,BHCG,Ferritin testleri için
serum 2-8derece C da 7 gün, -20 derece
C da 6 ay saklanabilir.
• Vitamin B12 testi için serum eğer 8 saat
içinde çalışılamayacaksa dondurularak
saklanmalıdır. Ayrıca bu test için ışıktan
korunmalıdır.
Hemolize neden olan prosedür
hataları
•
•
•
•
•
Katkılı tüpleri sertçe karıştırmak
Hematom olan bölgeden kan almak
Şırınga pistonunu hızlı çekmek
Küçük çaplı iğne kullanmak
Vacutainer tüpü içerisine kanın hızla
düşmesi
-Örneğin çalışılacak teste uygun ve yeterli
olup olmadığı kontrol edilir.
Tüm hormon testleri için gerekli kan miktarı
5 ml dir.
22
Biyokimya Testleri için Özel
Koşullar
1016
saat
açlık
Alkalen fosfataz (ALP)
X
Büyüme hormonu (GH)
X
C-peptid
X
Çinko (Zn)
X
Demir
X
Demir bağlama kapasitesi
X
Folik asit
X
Fosfor, inorganik
X
GH; (OGTT eşliğinde)
X
Glukoz
X
Glukoz; tolerans testi (OGTT)
X
Glukoz; tolerans testi (OGTT) (100 g),
hamileler için
X
İnsülin
X
İnsülin; (OGTT eşliğinde)
X
Son
Tedavi
dozund
an önce
veya 45 saat
sonra
30
dakik
a
istira
hat
Kilo
Bilgisi
ve
USG
Diurnal
Varyasyon
Oda
ısısında
saklama
ve
transport
Staz
Uygul
anma
yacak
Işıkt
an
Kor
uma
X
X
sabah 10.30'dan
önce
sabah 10.30'dan
önce
X
X
1016
saat
açlık
Kalsitonin
X
Kalsiyum
X
Kolesterol, HDL
X
Kolesterol, LDL
X
Kolesterol, total
X
Kolesterol, VLDL
X
Kortizol
X
Magnezyum (Mg)
X
Paratiroid hormon, intakt
X
Trigliserid
X
Vitamin B12
X
Lithium
Phenobarbital
Phenytoin (diphenylhidantoin)
Carbamazepine
Valproic acid
Son
Tedavi
dozund
an önce
veya 45 saat
sonra
30
dakik
a
istira
hat
Kilo
Bilgisi
ve
USG
Diurnal
Varyasyon
Oda
ısısında
saklama
ve
transport
Staz
Uygul
anma
yacak
Işıkt
an
Kor
uma
(08:00-10:00
veya 16:0018:00)
X
X
X
X
X
X
X
X
1016
saat
açlık
Son
Tedavi
dozund
an önce
veya 45 saat
sonra
30
dakik
a
istira
hat
Kilo
Bilgisi
ve
USG
Diurnal
Varyasyon
Oda
ısısında
saklama
ve
transport
Staz
Uygul
anma
yacak
Işıkt
an
Kor
uma
1. Trimester Down tarama testi (ikili test)
X
2. Trimester Down tarama testi (üçlü test)
()
X
LDH
X
Bilirubin, direkt
X
Bilirubin, indirekt
X
Bilirubin, total
X
Testler için Normal Değerler
• SERBEST T3 ( FT3 ) pg/ml
2.5 - 3.9
• SERBEST T4 ( FT4 ) ng/dl
ERKEK
» 0.76 - 1.81
» 0.68 - 1.26
» 0.76 - 1.11
» 0.66 - 1.01
» 0.74 - 1.17
» 0.61 - 1.12
KADIN
» 0.86 - 1.74
» 0.70 - 1.26
» 0.75 - 1.13
» 0.69 - 1.05
» 0.68 - 1.06
» 0.61 - 1.12
1 - 25 Gün
4 Hafta - 2 Yas
3 - 10 Yas
11 - 14 Yas
15 - 17 Yas
18 -100 Yas
1-25 Gün
4 Hafta - 2 Yas
3 - 10 Yas
11 - 14 Yas
15 - 17 Yas
18 - 100 Yas
Testler için Normal Değerler
• TSH uIU/ml
ERKEK
»
»
»
»
»
»
0.7 - 9.8
0.7 - 5.9
1.0 - 3.7
0.8 - 3.9
0.7 - 2.8
0.34 - 5.60
1 - 25 Gün
4 Hafta - 2 Yas
3 - 10 Yas
11 - 14 yas
15 - 17 Yas
18 - 100 yas
KADIN
» 1.5 - 6.5
» 1.0 - 5.7
» 0.9 - 4.0
» 0.7 - 3.4
» 0.6 - 3.7
» 0.34 - 5.60
1 - 25 Gün
4 Hafta - 2 Yas
3 - 10 Yas
11 - 14 Yas
15 - 17 Yas
18 - 100 yas
Testler için Normal Değerler
• HCG mIU/ml
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
0 - 2.67
0-5
5 - 50
50 - 500
100 - 5000
500 - 10000
1000 - 50000
10000 - 100000
15000 - 200000
10000 - 100000
NEGATiF
Hamile Olmayan
0-1 Hafta
1-2 Hafta
2-3 Hafta
3-4 Hafta
4-5 Hafta
5-6 Hafta
6-8 Hafta
8-12 Hafta
Testler için Normal Değerler
• B12 Vitamini pg/ml 126 – 505
• FERRİTİN ng/ml
• 24 - 336 ERKEK
• 11 - 307 KADIN
Danışma Telefonları
• Antalya Sağlık Md.
Danışma Telefonları
• Antalya Hıfzıssıhha Enstitüsü
• Testler ve Sonuçlarla ilgili
Uzm. Dr. Melek KASAPOĞLU
237 03 90-4415
Uzm. Dr. Nihal AKSOY
237 03 90-4416