beş hececiler

BEŞ HECECİLER
• Faruk Nafiz Çamlıbel, Yusuf Ziya Ortaç, Enis Behiç Koryürek, Halit Fahri
Ozansoy, Orhan Seyfi Orhon.
• Şiirde sade ve özentisiz olmayı, süsten uzak kalmayı tercih eden Beş
Hececiler şiire Birinci Dünya Savaşı ve Milli Mücadele yıllarında
başlamışlardır.
• Beş Hececiler ilk şiirlerinde aruz veznini kullanmışlar daha sonra heceye
geçmişlerdir.
• Şiirde memleket sevgisi, yurdun güzellikleri, kahramanlık ve yiğitlik gibi
temaları işlemişlerdir.
• Nesir cümlelerini şiire aktarmışlardır.
Faruk Nafiz Çamlıbel
•
Beş Hececilerin en önemli isimlerinden olan sanatçı şiire
aruzla başlamış 1918-21 yıllarında heceyle yazmıştır.
•
Hem aruz hem heceyi çok başarılı biçimde kullanan sanatçı, lirik aşk şiirleriyle
büyük beğeni kazanmıştır.
•
Şiirlerinde Anadolu’yu ve memleket sevgisini anlatır.
•
Şiirlerinde düş ve gerçek bir aradadır.
•
Şiirlerindeki başlıca temalar aşk, hasret, tabiat, ölüm, kahramanlık ve ihtirastır.
•
Han Duvarları adlı şiiri her dönemde sevilerek okunmuştur.
•
Şarkın Sultanları, Bir Ömür Böyle Geçti, Gönülden Gönüle,
Dinle Neyden, Çoban Çeşmesi, Han Duvarları, Suda Halkalar (Şiir)
•
Canavar, Akın, Özyurt, Kahraman, Yayla Kartalı (Oyun)
•
Yıldız Yağmuru (Roman)
Enis Behiç Koryürek
• Milli heyecanlarla yüklü epik şiirleriyle tanınmıştır.
• Türk denizcilerini anlattığı “Gemiciler” şiiri çok ünlüdür.
• Miras, Güneş’in Ölümü (Şiir)
Halit Fahri Ozansoy
• “Aruz’a Veda” adlı şiiriyle aruz veznini bırakıp
heceye yönelmiştir.
• Şiirlerinde çoğunlukla egzotik sahnelere, hüzün
ve melankoli gibi bireysel duygulara, aşk ve ölüm temalarına
rastlanır.
• Şiirden başka tiyatro, roman, anı türlerinde de eserler vermiştir.
• Cenk Duyguları, Balkonda Saatler, Efsaneler (Şiir)
• Sulara Giden Köprü (Roman)
• Sönen Kandiller, Baykuş (Oyun)
• Edebiyatçılar Geçiyor (Anı)
Yusuf Ziya Ortaç
• Akbaba adlı mizah dergisini çıkarmıştır.
• Hece ile yazdığı Binnaz adlı oyun başarılı ilk manzum
piyesimizdir.
• Akından Akına, Cenk Ufukları, Aşıklar Yolu (Şiir)
• Binnaz (Oyun)
• Göz Ucuyla Avrupa (Gezi)
• Portreler, Bizim Yokuş (Anı)
Orhan Seyfi Orhon
•
Şiirlerinde hece ölçüsüyle aruzu kaynaştırmaya çalışmış,
gazel biçiminde fakat hece ölçüsüyle yazmıştır.
•
Hıyaban, Akbaba, Güneş, Çınaraltı, Papağan… gibi
edebiyat dergilerini çıkarmıştır.
•
Fırtına ve Kar, Gönülden Sesler (Şiir)
•
Peri Kızı ile Çoban Hikâyesi (Manzum masal)
•
Çocuk Adam (Roman)
•
Kulaktan Kulağa (Fıkra)
CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK
EDEBİYATI
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Genel Özellikler
Yedi Meşaleciler
Garip Akımı (I. Yeniler)
II. Yeniler
Toplumcular
Maviciler
Bağımsız Sanatçılar
CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI
Genel Özellikler:
• Bu dönemde Atatürk devrimlerinin hazırlayıcılığını, yaygınlaştırılmasını ve
savunuculuğunu aydınlarla edebiyatçılar yüklenir.
• Edebiyatın Ankara çizgisinde resmi ideolojiyi benimseyerek geliştiği görülür.
• Kurtuluş savaşını destekleyen kalemler Cumhuriyet kurulduktan sonra devlet
kademelerinde görev alırlar. Sanatçı ve edebiyatçıların büyük çoğunluğu bu
dönemde birer devlet memurudur.
• Kurtuluş savaşı sırasındaki kahramanlık edebiyatı Cumhuriyet’ten sonra
hemen sığ bir “memleketçi edebiyatı”na dönüştürülür.
• Cumhuriyet edebiyatı (özellikle ilk on yılda) Milli edebiyatın konu, şekil ve öz
bakımından bir devamıdır.
• Türk hikâye ve romanı 1930’lara kadar Milli Edebiyat etkisinde gelişir.
1930’lardan sonra toplumcu gerçekçi bir çizgiye yönelir.
YEDİ MEŞALECİLER
• Beş Hececilere tepki olarak doğmuştur.
• Canlılık, samimiyet ve daima yenilik parolalarıdır.
• Heceyi kullanan bu şairler biçimde bir yenilik getiremediklerinden ve şiirleri
canlılık, samimiyet ve yenilikten yoksun olduğu için topluluk kısa sürede
dağılmıştır.
• Ziya Osman Saba (Sebil ve Güvercinler, Nefes Almak, Geçen Zaman,
Mesut İnsanlar Fotoğrafhanesi)
• Cevdet Kudret Solok (Türk Edebiyatında Hikâye ve Roman, Süleyman’ın
Dünyası)
• Kenan Hulusi Koray (Bir Yudum Su, Bir Otelde Yedi Kişi)
• Sabri Esat Siyavuşgil (Odalar ve Sofalar)
• Vasfi Mahir Kocatürk (Ergenekon, Elem Çiçekleri, Divan Şiiri Antolojisi)
• Muammer Lütfi Bahşi
• Yaşar Nabi Nayır
GARİP AKIMI
• Geleneksel şiir anlayışına bir tepki olarak doğan ve 1941’de
yayımladıkları Garip adlı kitapla ortaya çıkan bir topluluktur.
• Şiir ölçüden ve uyaktan kurtarılmalıdır.
• Şiirsel söyleyişte konuşma dilinin doğallığından yararlanılmalıdır.
• Günlük hayatın, küçük adamın sorunları, yaşama sevinci dile
getirilmelidir.
• Söylevden kaçınılmalıdır.
• Süslü, söz oyunlarına dayalı bir dil yerine yalın bir dil tercih
edilmelidir.
• Vezin, kafiye gibi biçimsel kalıplar kırılmalıdır.
• Geleneğe bağlı kalınmamalıdır.
• Espriden, şaşırtmacadan yararlanmak gerekir.
Orhan Veli Kanık
• Geleneksel şiir anlayışına karşı çıkmış, eski şiirle bütün
bağları koparmıştır.
• Şiirde edebi sanatlara, ölçüye ve kafiyeye karşıdır.
• Türk şiirini yıpranmış kalıplardan, klişe sözlerden kurtarmıştır.
• Yalın bir halk diliyle esprili, nükteli şiirler yazmıştır.
• Ona göre sıradan her şey şiirin konusu olabilir.
• Garip, Vazgeçemediğim, Destan Gibi, Yenisi, Karşı
Oktay Rıfat Horozcu
• Şiirlerinde devamlı bir değişmenin, başkalığın peşindedir.
• Toplumcu anlayıştadır.
• Yergiyi de lirik şiiri de sever.
• Sürrealisttir.
• Yaşayıp Ölmek, Elleri Var Özgürlüğün, Çil Horoz
Melih Cevdet Anday
• İlk şiirlerinde duygudan çok akla seslenmiş, güzel günlere özlem
temasını işlemiştir.
• Söz oyunlarından kaçmış ve yalın bir söyleyişi benimsemiştir.
• Yanyana, Teknenin Ölümü, Rahatı Kaçan Ağaç
İKİNCİ YENİLER
• 1950’den sonra Garip Akımı’na tepki olarak doğan bir şiir
akımıdır.
• Şiirde kapalılığı hedef almışlardır.
• Bu akımın şairleri değişik hayaller, çağrışımlar ve
soyutlamalarla oluşan bir söyleyiş oluşturmaya çalıştılar.
• Bilinçaltına aktarmaya çalışmaları bakımından sürrealist
özellikler gösterirler.
• Cemal Süreyya, Edip Cansever, Turgut Uyar, İlhan Berk,
Oktay Rifat, Ece Ayhan, Sezai Karakoç
TOPLUMCULAR
• I. Yeni ve II. Yeni hareketine tepki olarak doğan Toplumsal
Gerçekçiler sosyal olaylara ve toplumsal gerçeklere
yöneldiler.
• Köy hayatını ve köylülerin sorunlarını ele aldılar.
• Geçim sıkıntısını ve işçi sıkıntısını anlatırken yurt
gerçeğini ortaya koydular.
• Yaşar Kemal, Orhan Kemal, Kemal Tahir, Necati Cumalı,
Haldun Taner
Yaşar Kemal
• Asıl adı Kemal Sadık Göğçeli’dir.
• Eserlerinde genellikle Çukurova yöresi insanlarının sorunlarını
destansı, şiirli bir dille anlatmıştır, güçlü doğa betimlemeleri
yapmıştır.
• Anadolu folkloründen, efsanelerinden ve halk hikâyelerinden
yararlanmıştır.
• Köylüleri dünyalarıyla ele alır ve yöresel dilleriyle konuşturur.
• İnce Memed, Yer Demir Gök Bakır, Demirciler Çarşısı Cinayeti,
Ölmez Otu, Yılanı Öldürseler, Ortadirek, Yusufçuk Yusuf (Roman)
• Bu Diyar Baştan Başa, Peri Bacaları (Röportaj)
Orhan Kemal
• Asıl adı Mehmet Raşit Öğütçü’dür.
• Yoksul insanların aşklarını, geçim sıkıntılarını, mücadelelerini
yansıtmıştır.
• Kahramanları işçi, ırgat, mahpus, gardiyan, bekçi, çöpçü olan birçok
öykü ve roman yazmıştır.
• Baba Evi, Avare Yıllar, Murtaza, Hanımın Çiftliği, Gurbet Kuşları,
Bereketli Topraklar Üzerinde, Ekmek Kavgası, Yetmiş İkinci Koğuş
Kemal Tahir
• Konularını Kurtuluş Savaşı’ndan, eşkıya menkıbelerinden alan
romanlarında köyü ve köylü sorunlarını işlemiştir.
• Osmanlı sosyal hayatı ve devlet yapısı üzerinde önemle durarak
romanlarının çoğunda bu konudaki görüşlerine yer vermiştir.
• Devlet Ana, Yorgun Savaşçı, Esir Şehrin İnsanları, Sağır Dere,
Rahmet Yolları Kesti, Kör Duman, Karılar Koğuşu, Köyün Kamburu
Necati Cumalı
• Şiirlerinde yaşama sevinci, aşk, sevgi temalarını işleyen sanatçı öykü
ve romanlarında Anadolu halkının sorunlarına değinir.
• Susuz Yaz, Boş Beşik, Nalınlar (Oyun)
• Tütün Zamanı, Acı Tütün (Roman)
• Ay Büyürken Uyuyamam, Dila Hanım (Hikâye)
• Kızılçullu Yolu, Harbe Gidenin Şarkıları (Şiir)
Haldun Taner
• Öykü ve tiyatro alanındaki eserleriyle tanınmıştır.
• Gücünü gözlem, mizah ve yergiden alan; konuları büyük şehrin tipik
ve türedi yaşamlarından gelme öyküler yazmıştır.
• İlk epik örneğimiz olan Keşanlı Ali Destanı’nı yazmıştır.
• Devekuşu Kabare Tiyatrosu’nu kurdu.
• Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım, Sersem Kocanın Kurnaz
Karısı, Lütfen Dokunmayınız (Tiyatro)
• Şişhane’ye Yağmur Yağıyordu, Yaşasın Demokrasi, Onikiye Bir Var,
Tuş, Konçinalar (Öykü)
MAVİCİLER
• Attila İlhan’ın öncülüğünü yaptığı bir akımdır.
• Garip şiir akımının tersine şiirde sanatı ve şairane bir
söyleyişi benimsemişlerdir.
• Bu şiir akımı, adını Attila İlhan’ın “Mavi” adlı dergisinden
almıştır.
Attila İlhan
•
1946’da yapılan bir şiir yarışmasında ikinci olan
“Cebbaroğlu Mehemmet” şiiriyle adını duyurmuştur.
•
Şiirlerinde romantik bir duyarlıkla, toplumsal gerçeklik açısından, çağımıza,
yaşadığımız günlere bakar.
•
İnançlarında ayak direyen, sert çıkışlar yapan, gerçeklerden çok anılara sığınan bir
yapısı vardır.
•
Aşk, intihar, içki, ölüm, kavga, kahramanlık temalarını işler.
•
Divan şiirinin biçim özelliklerinden, imgelerinden yararlanır.
•
Duvar, Sisler Bulvarı, Yağmur Kaçağı, Ben Sana Mecburum, Tutuklunun Günlüğü,
Elde Var Hüzün (Şiir)
•
Kurtlar Sofrası, Sırtlan Payı, Dersaadette Sabah Ezanları (Roman)
•
Hangi Batı, Hangi Atatürk, Hangi Edebiyat, Aydınlar Savaşı (Deneme-Anı)
•
Kartallar Yüksek Uçar, Yarın Artık Bugündür (Senaryo)
Peyami Safa
•
Psiko-sosyal yanları ağır basan yapıtlarıyla tanınan bir yazardır.
•
Okula gidememiş, kendi kendini yetiştirmiştir.
•
Ansiklopedik bir yazar olan sanatçı fıkra, makale, roman ve hikâye türünde
eserler vermiştir.
•
Para kaygısıyla yazdığı Cingöz Recai isimli polisiye dizisinde Server Bedii
takma adını kullanmıştır.
•
Asıl ününü kazandığı romanlarında çok cepheli bir sanatçı özelliği gösterir.
•
Olaylara değil psikolojik çözümlemelere önem verir.
•
Dokuzuncu Hariciye Koğuşu, Matmazel Noraliya’nın Koltuğu, Fatih-Harbiye,
Sözde Kızlar, Bir Tereddütün Romanı, Yalnızız, Canan (Roman)
Nurullah Ataç
•
Türkçenin özleşmesi, yabancı sözcüklerin dilden atılması konusunda
öncülük etmiştir.
•
Yeni şair ve yazarların sanat dünyasına tanıtılmasına katkıda bulunmuştur.
•
Bir devrik cümle ustasıdır.
•
Eleştiri türünün gelişmesine katkıda bulunmuştur.
•
Deneme türünün başarılı temsilcilerindendir.
•
Yunan, Latin, Fransız ve Rus klasiklerinin çoğunu dilimize kazandırmıştır.
•
Günlerin Getirdiği, Karalama Defteri, Okuruma Mektuplar, Günce, Sözden
Söze, Dergilerde (Deneme-eleştiri-inceleme)
Sait Faik Abasıyanık
• Sanata şiirle başlamış ve öykücülükte karar kılmıştır.
• Çehov ve Maupassant’tan etkilenmekle birlikte kendi çizgisini
geliştirmiştir.
• Öykülerinde halk ağzı söyleyiş özelliklerine yer vermiştir.
• Öyküleri, biçim, teknik, dil ve anlatım açısından “Olay” öyküsünden çok
“kesit” öyküleridir.
• Öykülerinde İstanbul’u, Adalar’ı, denizi, balıkçıları, balıkları, kimsesiz
insanları… konu olarak seçmiştir.
• Semaver, Lüzumsuz Adam, Sarnıç, Havada Bulut, Son Kuşlar (Hikâye)
• Kayıp Aranıyor, Medar-ı Maişet Motoru (Roman)
Cahit Sıtkı Tarancı
• Bu dünyaya bağlılık, gelecek kaygısından uzak olmak özlemi
vardır şairin.
• Sade, akıcı bir söyleyişi vardır.
• Baudelaire ve Valery etkileri görülür şiirlerinde.
• Hemen hemen bütün şiirlerinde yalnızlık, ölüm ve fanilik
konularını işler.
• Toplumsal yaşantısını şiirine öz olarak almış, şiirlerinde
yaşamanın ve aşkın güzelliğini anlatmıştır.
• Ömrümde Sükut, Otuz Beş Yaş, Düşten Güzel (Şiir)
• Ziya’ya Mektuplar (Mektup)
Ahmet Kutsi Tecer
• Memleketçi, ulusçu yolu izleyen şairlerdendir.
• Hececilere bağlanmayarak sanatını tek başına
sürdürmüştür.
• Folklordan, Halk edebiyatından, günlük yaşantılardan,
Anadolu’nun eski efsanelerinden geniş ölçüde yararlanır.
• Halk edebiyatı ve folklor konularında çeşitli incelemeleri
vardır.
• Aşık Veysel’in keşfedilip tanıtılmasında önemli rolü vardır.
• Koçyiğit Köroğlu, Köşebaşı (Oyun)
Fazıl Hüsnü Dağlarca
• Kurallı biçimlerden kuralsız biçimlere, anlamsız
özlerden en yalın anlamlara varan şiirleri bir bir
dener.
• Genellikle epik-dramatik, lirik-didaktik ve toplumsal
gerçekçi anlayıştadır.
• Çocuk ve Allah, Havaya Çizilen Dünya, Çakırın
Destanı, Üç Şehitler Destanı, Sivaslı Karınca (Şiir)
Halikarnas Balıkçısı
• Asıl adı Cevat Şakir Kabaağaçlı’dır.
• Bir yazısı nedeniyle Bodrum’a sürülmüştür.
• Eserlerini tam bir denizci gibi yaşayarak denizi, deniz insanlarını,
Bodrum’u, kıyıları başarıyla anlatmıştır.
• Hikâye ve romancılığımızda “deniz” çığırını açan bir yazardır.
• Ötelerin Çocuğu, Aganta Burina Burinata, Turgut Reis, Uluç Reis, Deniz
Gurbetçileri (Roman)
• Ege Kıyılarında, Merhaba Akdeniz, Gülen Ada, Parmak Damgası,
Yaşasın Deniz (Öykü)
• Mavi Sürgün (Anı)
Ahmet Muhip Dıranas
• Baudelaire sembolizminden etkilenmiştir.
• Şiirlerinde ses ahengine ve şekil olgunluğuna önem vermiştir.
• Biçim, şiirlerinin vazgeçilmez öğesidir.
• Toplumsal konulardan, günün sorunlarından çok, duyguların
sonsuzluğuna yönelmiştir.
• Şiirlerinde önemli bir konu olan aşk dışında doğa ve ölüm konularını da
işlemiştir.
• Olvido, Serenat, Ağrı, Fahriye Abla, Kar… gibi unutulmayan şiirlerin
şairidir.
• Şiirler (Şiir)
• Gölgeler (Oyun)
Arif Nihat Asya
• Şiir, mensur şiir, deneme ve fıkra yazan Asya’nın şiirleri
konu bakımından çok geniştir.
• Eserlerinde vatan, bayrak, millet, kahramanlık, tarih, aşk,
tabiat temalarını işlemiştir.
• Şiirlerinde sade bir dil kullanmıştır.
• Bir Bayrak Rüzgar Bekliyor, Dualar ve Aminler, Aynalarda
Kalan (Şiir)
• Kanatlar ve Gagalar (Özdeyişleri)
• Rübaiyyat-ı Arif, Kıbrıs Rübaileri (Rubai)
Tarık Buğra
• Çeşitli gazetelerde sanat sayfaları düzenler, fıkra ve
makaleler yazar.
• Güzel bir Türkçesi, akısı ve sürükleyici bir anlatımı vardır.
• Üslubu şiirseldir; romanlarında ve oyunlarında çizdiği tipler
idealdir.
• Küçük Ağa, İbişin Rüyası, Firavun İmanı, Gençliğim Eyvah,
Dönemeçte, Osmancık (Roman)
• Oğlumuz, Yarın Diye Bir Şey Yoktur, İki Uyku Arasında
(Öykü)
Behçet Necatigil
• Klasik şiirimizin yöntemlerinden yararlanırken dolaylı bir anlatımı
benimsemiştir.
• Büyük kent insanının sıkıntı ve kaygılarını anlatmıştır.
• İlk şiiri Varlık’ta yayımlanan şairin otuz civarında eseri vardır.
• Şiirlerinde ev, aile, yakın çevre üçgeninde, hayal ile gerçeği, insanın
başından geçebilecek durumları, başarıyla anlatmıştır.
• Kapalı Çarşı, Çevre, Evler, Eski Toprak (Şiir)
• Edebiyatımızda Eserler Sözlüğü, Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü, Bile
Yazdı (Düzyazı)
• Yıldızlara Bakmak, Gece Aşevi, Üç Turunçlar (Radyo oyunları)
Cahit Külebi
• Günümüz şairlerindendir.
• Kendine özgü şiir dili vardır.
• Memleket konularını gerçekçi bir tutkuyla ve romantik
izlenimleriyle işler. Böylece kendisinin “gerçekçi romantizm”
dediği bir şiir ortaya koyar.
• İçten ve rahat söyleyişiyle halk şiirini anımsatır.
• Adamın Biri, Rüzgar, Atatürk Kurtuluş Savaşı’nda, Türk
Mavisi, Sıkıntı ve Umut…
Abdülhak Şinasi Hisar
• Eleştiri yazıları ve romanlarıyla tanınır.
• Fahim Bey ve Biz adlı eseriyle roman ödülü alır.
• Hatıra, görgü ve kültür ögeleri eserlerinde önemli yer tutar.
• Cümleleri uzun, söyleyişi sanatlıdır.
• Eserlerinde eski İstanbul’dan söz eder.
• Çamlıca’daki Eniştemiz, Ali Nizami Beyin Alafrangalılığı ve Şeyhliği
(Roman)
• Boğaziçi Mehtapları, Geçmiş Zaman Köşkleri (Anı-Deneme)
Necip Fazıl Kısakürek
•
Edebiyatın hemen her dalında eser vermiştir.
•
İlk şiirlerinde halk şiirinin öz ve biçim özelliklerinden yararlanmıştır.
•
Mistik anlayışı modern şiirimize getiren kişidir.
•
Şiirlerinde insanın evrendeki yeri, madde ve ruh problemleri, iç alemlerin
gizli duygu ve tutkuları vardır.
•
Fransız sembolistlerinden etkilenmiştir.
•
Tiyatrolarında sosyal sorunları ve insanımızın manevi bunalımlarını
işlemiştir.
•
Örümcek Ağı, Kaldırımlar, Ben ve Ötesi, Sonsuzluk Kervanı, Çile (Şiir)
•
Bir Adam Yaratmak, Tohum, Reis Bey (Oyun)
•
Babıali (Anı)
Ahmet Turan Oflazoğlu
• Günümüz oyun yazarlarındandır.
• Günlük yaşamın gerçekleriyle, tarihsel gerçekleri
sanatın potasında eriterek yansıtmıştır.
• Çok sayıda ünlü yapıtı çevirerek dilimize
kazandırmıştır.
• Bizans Düştü, Keziban, Deli İbrahim, IV. Murat, Cem
Sultan, Genç Osman, Sinan, Gardiyan, Sokrates
Savunuyor… (Oyun)
Recep Bilginer
• Şiir yazarak sanat yaşamına başlar, daha sonra
oyun yazarlığına yönelir.
• Eserlerinde konu olarak toplumdaki aksaklıkları
seçer.
• Köylülerin sorunlarını anlatır.
• Parkta Bir Sonbahar Günüydü, Ben Devletim,
İsyancılar, Yunus Emre, Sarı Naciye (Oyun)
Refik Erduran
• Toplumla ilgili bozuklukları oyunlarında başarıyla işlemiştir.
• Dramatik oyunlarında ahlaki değerlere önemli bir yer ayırır.
• Cengiz Han’ın Bisikleti, Karayel Köprüsü, Bir Kilo Namus,
Deli, Turp Suyu, Canavar Cafer, Tamirci (Oyun)
• Yağmur Duası (Roman)
• Gülerek, İblisler-Azizler-Kadınlar (Anı)
Orhan Asena
• Günümüz oyun yazarlarındandır.
• Oyunlarında gerilimi sağlayan öğe genellikle
başkaldırma olaylarıdır.
• Hürrem Sultan, Tanrılar ve İnsanlar (Gılgamış),
Tohum ve Toprak (Alemdar Paşa)
CUMHURİYET DÖNEMİ
ÖYS SORULARI
İlk şiirlerini Dergâh ile Milli Mecmua’da yayımladı. Hecenin beş şairine
bağlanmayarak sanatını tek başına kurdu. İçtenlikli ve ince, duygusal
yönü ağır basan memleket şiirleriyle tanındı; hece ölçüsüne yeni
olanaklar aradı. Halk edebiyatıyla ilgili kimi çalışmalarda bulundu.
Şiirleri “Şiirler” adlı kitapta toplandı. “Koçyiğit Köroğlu”, “Köşebaşı”
gibi piyesleri, tiyatrolarda ilgiyle izlendi.
Burada sözü edilen sanatçı, aşağıdakilerden hangisidir?
A)
B)
C)
D)
E)
Ahmet Hamdi Tanpınar
Faruk Nafiz Çamlıbel
Orhan Seyfi Orhon
Enis Behiç Koryürek
Ahmet Kutsi Tecer
1990
Ahmet Kutsi Tecer
Cevap: E
Uyandım baktım ki sabah
Güneş vurmuş içime
Kuşlara yapraklara dönmüşüm
Pır pır eder durur, bahar rüzgârında
Bu dizeler Orhan Veli’nin şiirine özgü aşağıdaki
niteliklerden hangisine örnek gösterilebilir?
A)
B)
C)
D)
E)
Edebi sanatlara yer vermemesine
Nükteli bir söyleyişi yeğlemesine
Doğa betimlemesine başvurmasına
Ölçü ve uyağa önem vermemesine
Toplumsal sorunlara değinmesine
1992
Ölçü ve uyağa önem vermemesine
Cevap: D
Şiir, öykü, roman, deneme ve edebiyat tarihi alanlarında yapıtlar
vermiş, çok yönlü bir yazardır. Daha çok sembolist akıma
girebilecek, ahenkli ve orijinal hayallerle yüklü şiirler yazmıştır.
Hikâyelerinde insan ruhunun temeli saydığı bilinçaltına ve
rüyalara geniş yer vermiştir. Romanlarında bu öğelerle birlikte,
tarihsel, toplumsal konuları da ele almıştır.
Bu parçada sözü edilen yazar aşağıdakilerden hangisidir?
A)
B)
C)
D)
E)
Yakup Kadri Karaosmanoğlu
Abdülhak Şinasi Hisar
Ahmet Hamdi Tanpınar
Namık Kemal
Hüseyin Rahmi Gürpınar
1994
Ahmet Hamdi Tanpınar
Cevap: C
İlk şiirlerinde duygusal, bireysel, romantik bir tutumu vardı. Anlatımı
lirik, dili durudur. Daha sonraki şiirleri, asıl şiirlerinin şaşırtıcı
öncüleridir. O sıralarda etkilendiği gerçeküstücülerin şiirleri gibi
ölçüsüz ve uyaksızdır. Geleneksel şiirle, edebi sanatlarla,
şairanelikle, ölçü ve uyağın sağladığı mekanik ahenkle her türlü bağı
koparmıştır. Her türlü sözcüğün şiire girebileceğini göstermiştir. Kimi
şiirlerinde bir alay sezilir.
Bu parçada sözü edilen şair aşağıdakilerden hangisidir?
A)
B)
C)
D)
E)
Ahmet Haşim
Yahya Kemal
Orhan Veli
Ahmet Hamdi Tanpınar
Cahit Sıtkı
1995
Orhan Veli
Cevap: C
Nurullah Ataç’la ilgili yargılardan hangisi yanlıştır?
A)
B)
C)
D)
E)
Eleştiri türünün gelişmesinde önemli katkılarda
bulunmuştur.
Dilimizin özleşmesine öncülük etmiştir.
Konuşma dilindeki devrik cümlenin yazıda da
kullanılmasını yaygınlaştırmaya çalışmıştır.
Yaşadığı dönemde deneme türünün başarılı bir
temsilcisi olmuştur.
Öykü alanında da ürünler vermiştir.
1995
Öykü alanında da ürünler vermiştir.
Cevap: E
Aşağıdakilerden hangisi “hecenin beş şairi”nden biri değildir?
A)
Yusuf Ziya Ortaç
B)
Faruk Nafiz Çamlıbel
C) Halit Fahri Ozansoy
D) Enis Behiç Koryürek
E)
Kemalettin Kamu
1996
Kemalettin Kamu
Cevap: E
İlk şiirlerini 1936’da yayımlamaya başlamıştır. Bunlar o güne kadar
şiir diye bilinen ürünlere bir tür başkaldırıdır. Öyle ki, şiiri birtakım
kalıp ve klişelerden, yıpranmış benzetmelerden, başka bir deyişle
şairanelikten kurtarmıştır. Hayali, şiirden kovmuş ya da çok az bir
hayalle yetinmiştir. Yalın, gündelik bir dilin söz kalıplarına yaslanarak
şiirlerini oluşturmuştur. Gündelik yaşamı şiirin çıkış noktası yapmıştır.
Bu parçada sözü edilen şair aşağıdakilerden hangisidir?
A)
B)
C)
D)
E)
Cahit Sıtkı Tarancı
Faruk Nafiz Çamlıbel
Orhan Veli Kanık
Fazıl Hüsnü Dağlarca
Cahit Külebi
1995
Orhan Veli Kanık
Cevap: C
Gazetelerde fıkra, başyazı, söyleşiler yazdı. Öykü ve oyun yazarı
olarak tanındı. İlk oyunlarından sonra epik tiyatro örneği olarak
“Keşanlı Ali Destanı”nı yazdı. Güncel olayları konu alan eleştirel
oyunlarını seyirciye sunabilmek için kabare tiyatrosunun kuruluşuna
öncülük etti.
Bu parçada sözü edilen yazar aşağıdakilerden hangisidir?
A)
B)
C)
D)
E)
Haldun Taner
Recep Bilginer
Necati Cumalı
Refik Erduran
Turan Oflazoğlu
1998
Haldun Taner
Cevap: A
Şiire heceyle başlayan, serbest ölçüyle hemen her konuda çok ürün
veren, usta bir ozandır. İlk kitabından bu yana sürekli kendini aşmaya
çalışmıştır. Bireyselden toplumsala, ulusaldan evrensele uzanan bir
çizgide, özü ve söyleyiş sağlamlığı kolay öykünülemeyecek, özgün
bir şiir gerçekleştirmiştir. “Türkçem benim ses bayrağım.” diyen ozan,
kendine özgü bir dil yapısı, bir biçim yaratmıştır. Kurtuluş Savaşımızla
ilgili şiirlerini bir kitapta toplamıştır. Yapıtlarından biri de “Çocuk ve
Allah”tır.
Bu parçada sözü edilen şair aşağıdakilerden hangisidir?
A)
B)
C)
D)
E)
Mehmet Emin Yurdakul
Ahmet Muhip Dıranas
Fazıl Hüsnü Dağlarca
Ziya Osman Saba
Cahit Sıtkı Tarancı
1998
Fazıl Hüsnü Dağlarca
Cevap: C
Çağının hikâye anlayışından büsbütün ayrı bir yolda yürümüştür. O zamana
kadar edebiyatımızda hep Maupassant hikâyeleri örnek alınıyor, başı, sonu,
ortası belli olan, acıklı ya da gülünç bir olaya dayanan, şaşırtıcı ve çarpıcı
sonuçlarla biten eserler yazılıyordu. Oysa bu hikâyecimiz, konularını günlük
yaşayışın en sade, en silik olaylarından seçmiştir. Bazı yazarlar onun
hikâyelerinin Çehov hikâyelerine benzediğini, edebiyatımıza Çehov tekniği
getirdiğini söylerler.
Bu özelliklere sahip olan ünlü hikâyecimiz aşağıdakilerden hangisidir?
A)
B)
C)
D)
E)
Ömer Seyfettin
Memduh Şevket Esendal
Yakup Kadri Karaosmanoğlu
Refik Halit Karay
Reşat Nuri Güntekin
1997
Memduh Şevket Esendal
Cevap: B
“Anadolu halkının bir ruhu vardır, nüfuz edemedin. Bir kafası vardı,
aydınlatamadın. Bir vücudu vardı, işleyemedin. Onu cehlin ve yokluğun ve
kıtlığın eline bıraktın. O, katı toprakla kuru göğün arasında bir yabani ot gibi
bitti. Şimdi, elinde tırpan, buraya hasada gelmişsin. Ne ektin ki ne
biçeceksin? Sana ıstırap veren her şey senin eserindir.”
diyen bir roman kahramanı edebiyatımızın aşağıdaki dönemlerinin
hangisinde yaratılmış olabilir?
A) Toplum yararını ön planda tutarak halka yönelen Tanzimat döneninde
B) Özellikle kişilerin ruhsal durumlarını incelemeye yönelen Edebiyat-ı
Cedide döneminde
C) 1908’den sonra, Edebiyat-ı Cedide geleneğini bir süre daha sürdüren
Fecr-i Ati döneminde
D) Birinci Dünya Savaşı yıllarında güçlenen Milli Edebiyat döneminde
E) Köy ve köy sorunlarının ağır bastığı ve yeni boyutlar kazandığı
Cumhuriyet döneminde
1976
Cevap: E
Köy ve köy sorunlarının ağır bastığı ve yeni
boyutlar kazandığı Cumhuriyet döneminde
Hikâyelerinde konu ve olaydan çok, şiirsel etki yaratacak durumları ele
alan, genellikle balıkçıları ve deniz insanlarını anlatan, daha çok bir
İstanbul hikâyecisi olarak bilinen yazarımız aşağıdakilerden hangisidir?
A)
Haldun Taner
B)
Sait Faik
C)
Necati Cumalı
D)
Zeyyat Selimoğlu
E)
Halikarnas Balıkçısı
1974
Sait Faik
Cevap: B