İMBT - Angelfire

İMBT
BİLİŞİM SİSTEMLERİNE GİRİŞ
DERS 3
Hesap Tabloları
• Hesap Tablolarını belirli sayıları ve metinsel ifadeleri etkin ve
kullanışlı biçimde saklayan, saklanan veriler üzerinde değişiklikler
yaparak bu verileri anlamlı hale getiren sistemler olarak
tanımlayabiliriz.
• Hesap tablosundaki çalışma alanına çalışma sayfası adı verilir.Çalışma
sayfası hücre adı verilen birimlerden oluşmuştur.Her hücre satır ve
sütun numarası ile ifade edilir.(A1,C4 v.b.)
• Hücre metin, sayısal ifade veya başka hücrelerle ilişkili bir formül
içerir.// B2 hücresinin =(A1+B1) formülünü içermesi gibi //
• Hesap tablolarının en önemli özelliklerinden biri de bir hücre
güncellenince bu hücre ile ilişkili tüm hücrelerin de güncellenmesidir.
// A1:=1 B1:= 3 =>B2=4 ........A1:=2 B1:=3 =>B2=5 güncellemesi
otomatik olarak yapılır. //
Hesap Tabloları
• Hesap Tablolarında Fonksiyon matematiksel/mantıksal işlemleri basite
indirgemek için önceden tanımlanmış işlevlerdir.
//Toplam(a+b):=a+b , Ortalama(a:b):=(a+b)/2 gibi //
• Hesap tablolarında formüller kullanıcı tarafından girilen
matematiksel/mantıksal işlemleri basite indirgemek için kullanılan
işlevlerdir.
//C1:=A1+B1 gibi. //
Hesap Tabloları-Özellikleri• 1-Otomatik formül tamalama imkanı tanıması
• 2-Biçimlendirme:Veri biçimlendirilmesinde değişik renk,yazıtipi
seçenekleri sunması, hücre kilitleme ve açıklama ekleme gibi özellikler
sunması.
• 3-Fonksiyon Kütüphaneleri sunması
•
•
•
•
•
•
•
1-Zaman Fonksiyonları
2-Veritabanı Fonksiyonları(Sıralama - Seçme)
3-Finansal Fonksiyonlar
4-Mantıksal Fonksiyonlar
5-Matematiksel Fonksiyonlar
6-İstatistiksel Fonksiyonlar
7-Metin Düzenleme Fonksiyonları
Hesap Tabloları -Özellikleri• 4-Verilerin grafiksel formda ifade edilebilmesi
•
•
•
Bar,çizgi v.b. Birçok grafik türü kullanılabilir.
Birden fazla veri seti bir grafik içinde gösterilebilir.
Grafkler hesap tablosundaki verinin değişikliğe uğraması ile birlikte otomatik olarak
değişir bu yüzden hesap tablolarındaki grafiklere dinamik grafikler adı verilir.
• 5-Çalışma Kitapları (Çoklu Çalışma Sayfaları) imkanı sunması
•
Modern hesap tabloları birden fazla çalışma sayfasını bir çalışma kitabı içinde
birleştirirler.Bu kullanıcılara karmaşık yapıdaki verileri veya çok fazla veriyi daha
kolay işleme imkanı verir.
• 6-Değişik Görünümler ve Senaryolar
•
Üst yönetim düzeylerinin ulaşmak isteği özet veriler hesap tabloları yardımı ile elde
edilebilir özet veriler sunulurken görünmesi istenmeyen veriler de gizlenebilir.
•
•
Ayrıca hesap tabloları ile ne olur ? / eğer analizleri de yaplabilir.
Çalışma kitabındaki değişiklikler değişik durum senaryoları olarak kaydedilir
verilerden bazılarının değişmesinin diğer bazı verileri hangi yönde değiştirceği bu
senaryolar karşılaştırılarak anlaşılabilir.
Hesap Tabloları -Özellikleri• 7-Veritabanı Fonksiyonları sunması.
•
Basit bazı seçme sorguları hesap tabloları ile yapılabilmekte ayrıca yine veri sıralaması
yapılabilmektedir.
• 8-İstatistiksel Analiz Araçları sunması.
• 9-Dış ortama veri aktarabilmesi
•
CSV dosyaları ile veri aktarımı mumkün olmaktadır.
Veritabanları ve Veri Yönetimi
• Eski veri saklama sistemleri dosyalama ve kart indeks sistemleri olarak
karşımıza çıkarlar.
• Bu sistemlerin dezavantajlarını şöyle sıralayalım:
• 1-Verilerin organize edilme şekli veriye ulaşılma şeklini
belirler.Alfabetik sırayla düzenlenmiş müşteri dosyaları içinden belirli
bir bölgede yaşayanları tespit etmek oldukça zor olacaktır.
• 2-İstenilen detaylara çabuk ulaşılamaz
• 3-Eski kaydın kopyası(yedeği) alınmadan güncelleme yapılamaz.
• 4-Değişik kişiler aynı veriye erişiyorsa verinin birden çok kopyası
olması gereklidir.Bu da :
•
•
•
4a:Ekstra harcama ve işgücü kaybı
4b:Değişiklik yapıldığı zaman diğer tüm kopyaların geçersiz kalması
4c:Tüm kullanıcıların isteklerinin standart dosya sistemi kullanıldığında yeteri kadar
karşılanamaması sonuçlarını doğurur.
Veritabanları ve Veri Yönetimi
• Elektronik Veritabanları’nın avantajları da şu şekilde sıralanabilir:
• Veritabanında bilgi birçok değişik şekilde düzenlenebilir ve verilerin
organize edilme biçimi veriye ulaşma şeklini etkilemez.
• Güçlü arama teknikleri kullanan elektronik veritabanlarında veriye
ulaşmak çok kısa süre almaktadır.
• Güncelleme,ekleme ve silme işlemleri veri re prodüksiyonuna gerek
kalmadan hızlı biçimde yapılır.Veri girme işi de son derece kolaydır.
• Veritabanı birbiri ile ilişkili verilerin bir arada toplanmış halidir.
• Veritabanlarında veri organize olmuş bir biçimde tutulur bu da arama
işlemlerine hız kazandırır.
İlişkisel Veritabanı
• Elektronik veritabanlarındaki verilere Veritabanı Yönetim Sistemi ismi
verilen sistemler ile erişilir.
• Veritabanı Yönetim Sistemi kullanılarak verilere
ekleme/silme/güncelleme yapılabilir.İstenilen kriterlere uygun veri seti
seçilebilir.
• Alan verinin saklanacağı birim alan,kayıt bir(tek) veri satırı,tablo ise
veri satırlarından oluşmuş bir bütündür.
Tablo
Kayit(1)
Kayit(2)
AlanAdi1 AlanAdi2 AlanAdi3 AlanAdi3 AlanAdi4 AlanAdi5
1
Ali
Yilmaz Istanbul
1975
100.000
2
Hasan
Akyel
Izmir
1976
120.000
• Bir veritabanında diğer her yönü ile aynı olan kayıtları birbirinden
ayırmak için kullanılan alana anahtar alan , alanın ismine de kayıt
anahtarı veya birincil anahtar denir.
Veri Saklama Yaklaşımları
• A-Dosya İşleme
• Dosya işleme sistemleri veri işlemede kullanılan ilk yöntemdir.Dosya
işleme tekniğinde en büyük problem verinin farklı dosyalarda farklı
biçimlerde(formatlarda) olmasıdır.
• Dosya işleme tekniğini kullanan programlar yukarda belirtilen nedenle
her organizasyon için özel olarak hazırlanmış ve yüksek maliyetli
olmuşlardır.
• Bu yöntemde:
• 1-)Veri ve işleyen program birbirinden ayrıdır.
• 2-)Her program bir iş için hazırlanmış olduğundan fonksiyonel
değildir.
• 3-)Programların hazırlanması ve işletilmesi yüksek derecede teknik
yeterlilik gerektirdiğinden kullanıcıların 1-e-1 faydalanması zordur.
Veri Saklama Yaklaşımları
• 4-)Her yeni ihtiyaç durumunda yeni program üretmek zor ve pahalı bir
prosestir.
• 5-)Bu teknikte kullanılan dosyalar diger dosyalar ile
ilişkilendirilemediklerinden -düz dosya- olarak nitelenirler.
• B-Serbest Biçimli Veritabanları :
• 1-)Serbest biçimli veritabanlarında veri kısa notlar veya metinsel
pasajlar halinde saklanır.
• 2-)Her kayıt kategoriler halinde listelenebilir ve kayıtlar için anahtar
kelimeler belirlenebilir.
Veri Saklama Yaklaşımları
• C-Veritabanı Yönetim Sistemleri
• 1-Bu yaklaşımda veri herhangi bir program ile bağlantılı olmasa da
bu yöntem işleme ve geliştirme masraflarını azalttığı için diğer
yöntemlere nazaran daha popüler olmuştur.
• 2-Rapor üreten ve veriler üzerinde değişiklikler yapabilen bir dizi
kullanıcı dostu program mevcuttur.
• 3-Bu programların mevcudiyeti konu hakkında teknik bilgisi olmayan
kişilerin de bu programları kullanabilmesini sağlamıştır.
• 4-Veritabanı yönetiminde bazı standartların ortaya çıkmasına neden
olmuştur.
Veri Saklama Yaklaşımları
• D-İlişkisel Veritabanı Yönetim Sistemleri
• 1-)İVYS birçok kaynaktan gelen bilginin ilişkisel olarak ifsde
edilebilmesi ve kullanıcıların farklı taleplerini bir veritabanı
kullanılarak karşılanabilmesi amacı ile geliştirilmiştir.
• 2-)İVYS VT yönetiminde esneklik sağlar.
• 3-)İVYS’de veri birçok tabloda tutulmasına karşın bu tablolar arasında
ilişkiler mevcuttur.
• 4-)İVYS’de tablolar kayıt anahtarları(birincil ve yabancı anahtarlar)
sayesinde birbirine bağlanır.
• 5-)Yukarda sözü edilen işleme tablolar arasında ilişki kurma adı verilir.
Veri Saklama Yaklaşımları
Arabalar
Çalışanlar
-Araba No(Birincil Anahtar)
-Çalışan No(Birincil Anahtar)
-Araba Markası(Yabancı Anahtar)
-Araba No(Yabancı Anahtar)
-Araba Plakası
-Çalışan Adı
-Çalışan Adresi
-Çalışan Maaşı
Sorgu/Rapor
Veri Saklama Yaklaşımları
• E-Nesneye Dayalı Veritabanları
• 1.)Nesneler veri yapılarının ve veri üzerinde işlem yapan
fonksiyonların bir arada toplandığı yapılardır.
• 2.)Örnek olarak “Çalışan” isimli bir nesne çalışanlar ile ilgili detayları
tutmak için kullanılabilir.Bu nesne çalışanlar ile ilgili detayların
saklanmasına imkan sağlayan bir veri yapısına sahiptir.
• 3.)Ayrıca bu nesne veri üzerinde sorgulama / güncelleme yapabilecek
niteliklere de sahiptir.
• 4.)Nesneler fonksiyonları da içinde barındırdığından tüm sistemi
değiştirmeden tek bir nesnede değişiklik yapılabilir.
• 5.)Varolan nesnelerden yeni nesneler yaratılabilir.Çalışan nesnesinden
yola çıkılarak Müdür nesnesi yaratılabilir.
• 6.)Farklı sistemlere nesneler ithal edilebilir ve yeni sisteme adapte
edilip kullanılabilir
İlişkisel Veritabanı Yönetim Sistemleri
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Çoklu Tablolar
Formlar
Raporlar
Sorgular
-Secme Sorguları
-Tablo Oluşturma Sorguları
-Güncelleme Sorguları
Filtreleme
Güvenlik(Kriptografi/Şifreleme)
SQL
İlişkisel Veritabanı Yönetim Sistemleri
• Konunun bu bölümden sonraki kısmı SQL dilinin öğrenilmesine
ayrılmıştır.
• SQL...........................