beslenme son82.46 KB

ÇOCUKLARDA VE ERİŞKİNLERDE
BESLENME VE BAĞIŞIKLAMA
OKUL ÖNCESİ ÇOCUKLARDA SAĞLIKLI
BESLENME ALIŞKANLIKLARINI YERLEŞTİRMEK
• Her gün yemeklerde ve ara öğünlerde meyva
ve sebze servis edilir. Konserve meyvalar, ör:
ananas, şeftali , portakal ve mandalina çabuk
atıştırmalar için kendi sularında
saklanmalıdır.
• Meyva suları 160 g/gün ile sınırlandırmalıdır.
• Yemeklerde ve ara öğünlerde su ve süt( iki
yaşından büyükler için az yağlı) verilmelidir.
OKUL ÖNCESİ ÇOCUKLARDA SAĞLIKLI
BESLENME ALIŞKANLIKLARINI YERLEŞTİRMEK
• Cips, soda, şeker, tatlı veya hazır yiyeceklere
hayır demekten korkmamalıdır.
• Küçük tabak ve fincanlarda küçük porsiyonlar
verilmelidir. Çocuğun kendi yiyecek alımını
düzenlemesine izin verilmelidir. Büyük
porsiyonlar sunmak ve ‘temiz tabak’
konusunda ısrar etmek fazla yemeye ve otodüzenlemenin bozulmasına neden olur.
OKUL ÖNCESİ ÇOCUKLARDA SAĞLIKLI
BESLENME ALIŞKANLIKLARINI YERLEŞTİRMEK
• Tatlı ödül olarak kullanılmamalıdır (sebzelerini
bitir yoksa tatlı yiyemezsin)—tatlı yemeğin bir
parçasıdır ve yemeğin kendisinden daha fazla
istenmemelidir.
• Sağlıklı tatlılar sunulmalıdır.
• Bir çocuk yemeğini bitirdiğini söylediğinde,
tabaklarını mutfağa götürmelerine izin verilmeli
ve büyükleri yemeklerini bitirene kadar masada
oturmalıdırlar. Uygun kitaplar ve aktiviteler
çocukların bu zamanı iyi geçirmelerini sağlar.
OKUL ÖNCESİ ÇOCUKLARDA SAĞLIKLI
BESLENME ALIŞKANLIKLARINI YERLEŞTİRMEK
• Çocuğun atıştırma zamanı için evde sağlıklı
yiyecekler bulundurulmalıdır.
• Olanak olduğunda ailece toplu olarak akşam
yemeği yenilmelidir.
• TV ve bilgisayar başında geçirilen zaman 2
saat/gün’den daha az olarak sınırlandırılmalıdır.
• Çocuklar fiziksel olarak aktif olmaya
yüreklendirilmelidir (çocukların günde en az 1
saat aktiviteye ihtiyaçları vardır.)
• Ailelere egzersizi arttırmak için aktiviteler
önerilmelidir.
SAĞLIKLI ÇOCUKLARDA KİLO ALMA VE BOY UZAMASI
•
•
•
•
•
Kilo
Boy
Yaş
(g/gün)
(cm/ay)
3 ay
25-35
2.6-3.5
3-6 ay
6-12 ay
1-3 yıl
4-6 yıl
7-10 yıl
15-21
10-13
4-10
5-8
5-12
1.6-2.5
1.2-1.7
0.7-1.1
0.5-0.8
0.4-0.6
ENERJİ VE PROTEİN GEREKSİNİMLERİ
•
•
•
•
•
•
Yaş
0-6 ay
7-12 ay
1-2 yıl
3-8 yıl
9-13 yıl
14-18 yıl
Enerji(kcal/gün)
Protein(g/gün)
Erkekler
570
743
1046
1742
2279
3152
Erkekler
9.1
11.0
13
19
34
52
Kadınlar
520
676
992
1642
2071
2368
Kadınlar
9.1
11.0
13
19
34
46
MEDİKAL BESLENME TEDAVİSİNİN ETKİNLİĞİ
•
•
•
Son nokta
Glisemik kontrol
A1C
Plazma açlık glikozu
Lipid
T.kolesterol
Beklenen sonuç
Ne zaman değerlendirmeli?
1-2 unit(%15-22)azalma
50-100 mg/dL azalma
6 haftadan 3 aya
24-32 mg/dL(%10-16
6 hafta; eğer hedeflere
erişilmedi ise beslenme
tedavisini yoğunlaştır ve
6 hafta sonra tekrar bak.
LDL kolesterol
Trigliseridler
HDL kolesterol
•
Kan Basıncı
19-25 mg/dL(%12-16)
azalma
15-17mg/dL%8) azalma
Egzersiz olmadan:%7 azalma
Egzersiz ile: azalma yok
5mmHg azalma sistolik ve
2mmHg azalma diyastolik
Her vizitte ölçülmeli
(hipertansif hastalarda)
Hipoglisemik Semptomları Azaltmak
için Öneriler
• 1) Küçük porsiyonlar yenmelidir. Yemek
aralarında ve yatarken atıştırmalar yapılmalıdır.
• 2) Karbonhidratlı gıdaların alımı gün içine
dağıtılmalıdır. Karbonhidratlı gıdalar nişastalar,
meyvalar ve meyva suları, süt ve yoğurt ile şeker
içeren yiyeceklerdir.
• 3)Fazla miktarda karbonhidrat içeren
yiyeceklerden kaçınılmalıdır.
• 4) Kafein içeren yiyecek ve içeceklerden
kaçınılmalıdır.
Hipoglisemik Semptomları Azaltmak
için Öneriler
• 5)Alkollü içecekler sınırlandırılmalı veya
kaçınılmalıdır. Bir birey alkol almayı tercih
ederse, bu ölçülü olmalıdır ve içkinin yanında
mutlaka yiyecek birşeyler bulunmalıdır.
• 6) Yağ alımı azaltılmalıdır. Yağı azaltmak kilo
kaybetmeye de yardımcı olur. Fazla kilo
vücudun insülin kullanma yeteneğini bozar.
DİYETLE GÖR TEDAVİSİ
• Yemekten sonra oturun veya kısa bir yürüyüş
yapın.Yemekten sonra yatmak semptomları
arttırabilir.
• Alkol,çikolata,kahve veya kafeinli içecekler,
nane,turunçgiller,domatesli ürünler,acı
besinler ve gazlı içecekler gibi semptomları
arttıran besinleri kısıtlayın.
DİYETLE GÖR TEDAVİSİ
• Fazla yağ alımı ve yüksek kalorili yiyecekler
kısıtlanmalıdır.
• Gün içinde daha sık ve az miktarda yemek
yenmelidir.
• Sıvılar yemeklerle birlikte değil, yemek
aralarında alınmalıdır.
• Liften zengin yiyeceklerin (meyva, sebze ve
tam tahıllar gibi) alımı arttırılmalıdır.
PEPTİK ÜLSER DİYETİ
• Kahve, çay, buzlu çay, kola ve çikolata gibi kafein
içeren besinleri kısıtlayın.
• Özellikle aç olarak alkol kullanımından kaçının.
• Günde üç ara öğün yiyin.
• Öğün atlamayın.
• Acılı yiyeceklerden, kızartmalardan ve
turunçgillerden kaçının.
• Semptomları arttıran diğer besinlerden de kaçının.
GAZ VE ŞİŞKİNLİĞİ AZALTMA TAVSİYELERİ
• Belirli besinler sindirim sırasında aşırı gaz oluşumuna neden
olabilir. Bu etki kişiden kişiye değişebilir.
• Gaz oluşturabilen besinler:
• Fasulye,lahana, karnıbahar, brüksel lahanası, brokoli,
kuşkonmaz, biberler, hıyar, soğan, sarımsak, turp, turşu
• Çiğ elma,avakado, karpuz, kavun
• Yumurta, kızartmalar ve yağlı yiyecekler,köpüren içecekler
• Ayrıca hava yutma da aşırı gaz oluşturabilir:
• Yavaş yiyin, jiklet çiğnemeyin ve sigara ile gazlı içeceklerden
uzak durun.
İDRAR YOLU İNFEKSİYONLARI( İYİ)
İÇİN DİYET TAVSİYELERİ
• Yeterli sıvı alın. Günde su, meyva suyu, süt, çay,
kahve ve diğer içecekler olarak 2L sıvı alın.
• İYİ’ e yatkın kişilere 10-12 saat ara ile iki su bardağı
cranberry suyu tavsiye edin.
• Yoğurt gibi süt ürünlerinin daha çok tüketilmesini
tavsiye edin.
• Meyva, sebze, tam tahıl, balık, zeytinyağı, fındık ve
kümes hayvanların daha çok tüketilerek beslenme
kalitesinin artmasını tavsiye edin.
YAŞ VE HASTALIĞA GÖRE DİYET TAVSİYELERİ
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Bebekler
Çocuklar
Gençler
Gebelik
Alkolizm
Anemi
Asit
Beriberi
Kanser
KOAH
Diabet
Flor,demir,büyüme ve gelişme için kalori
Flor,demir,Ca,büyüme ve geliş. için kalori
Demir,Ca,puberte için kalori
Folat,demir,Ca,yeterli kilo alımı
Folat,tiamin,vit.B12,kalori
Demir,vit.B12,kalori
Sodyum,protein,sıvı
Tiamin
Yeterli kalori ve protein,vit.,mine.,lif
Vit.D,Ca,kilo verme,kalori
Karbonhidrat,doy. yağ,kolesterol,kalori,lif
YAŞA VE HASTALIKLARA GÖRE DİYET
TAVSİYELERİ
•
•
•
•
•
•
Hiperlipidemi
Hipertansiyon
Böbrek taşı
Karaciğer hast.
Malabsorpsiyon
Obezite
Doy.yağ,tekli doyma.yağ,folat,lif
Na,K,Ca,alkol, total kalori
Ca,oksalat,ürik asid,protein,Na,sıvı
Protein,Na,sıvı
A,D,E,K vitaminleri,yağ
Total kalori,doymuş yağlar
YAŞ VE HASTALIĞA GÖRE DİYET TAVSİYELERİ
•
•
•
•
•
•
Osteoporoz
Pellegra
Böbrek yetersizliği
Osteomalazi
Skorbit
Vejetaryan
D vitamini ve Ca
Niacin
Protein,Na,K,fosfor,sıvı
D vitamini,Ca
C vitamini
Protein,Vitamin B12,demir,Ca
Kısa Bir Görüşmede Diyetle İlgili Sorulması
Gerekenler
• Tüm hastalara sorulacaklar:
• Günde kaç ana ve ara öğün yiyorsunuz?
• Ne sıklıkla dışarda yiyorsunuz;ne tip restoranlarda?
• Alkol dahil gün boyunca ne içiyorsunuz?Kaç
bardak?Sebze ve meyvayı ne sıklıkla yiyorsunuz?
• Süt ürünlerini ne sıklıkla yiyorsunuz?Az yağlı?
• Tabağınızdaki yemeği bitirirmisiniz?
• Yürüme dahil ne sıklıkla egzersiz yapıyorsunuz?
Kısa Bir Görüşmede Diyetle İlgili Sorulması
Gerekenler
• Yukardaki sorulara ek olarak
• Dislipidemili hastalara sorulacak sorular
• Ne sıklıkla yağlı et
yiyorsunuz?(sosis,salam,pastırma)
• Ne sıklıkla balık yiyorsunuz?Nasıl pişirilmiş?
• Ekmeğinize ne sürersiniz?
• Yemek pişirirken ne tür yağ kullanıyorsunuz?
• Ara öğünlerde ve tatlı olarak ne yiyorsunuz?
Kısa Bir Görüşmede Diyetle İlgili Sorulması
Gerekenler
• Hipertansiyonu olanlara sorulacak olanlar
• Sofrada veya yemek pişirirken tuzluk
kullanıyormusunuz?
• Hazır yiyaceklarin içindeki sodyum miktarına
bakarmısınız?(<400mg/porsiyona izin var)
• Ne sıklıkla konserve ve füme,donmuş veya hazır
gıda yiyorsunuz?
Kısa Bir Görüşmede Diyetle İlgili Sorulması
Gerekenler
• Diabetik kişilere sorulacak olanlar
• Şeker ilaçlarınızı ne zaman alıyorsunuz (insülin
dahil)?
• Ana ve ara öğünleri ne zaman yiyorsunuz?
• Ekmek,tahıl,makarna,mısır ve fasulye gibi nişastalı
yiyeceklerden bir günde kaç porsiyon yiyorsunuz?
Migren tipi Başağrısının Besinsel Tetikleyicileri
• Neden olan besin
veya davranış
•
•
•
•
•
Peynir
Çikolata
Turunçgiller
Sosis,füme et
Süt ürünleri
Kimyasal Tetikleyici
Tiramin
Feniletiamin,teobromin
Fenolik aminler,oktopamin
Nitritler,nitrik oksid
Allerjik proteinler(kazein)
Migren tipi Başağrısının Besinsel Tetikleyicileri
• Neden olan besin
veya davranış
Kimyasal Tetikleyici
•
•
•
•
•
•
•
Linoleik veya oleik yağ
asidleri
Tartrazin,sülfitler
Aspartam
Histamin,tiramin,sülfit
Kafein yoksunluğu
Hipoglisemi,stres hormonu
salgılanması
Yağlı veya kızartılmış
besinler
Besin boyaları ve katkıları
Yapay tatlandırıcı
Şarap,bira
Kafeinli içecekler
Aç kalma,öğün atlama
Vücut Kitle İndeksine Göre Tedavi Protokolları
• VKİ
•
•
•
•
•
25-30
27-30 RF
30-40
35-40 RF
≥ 40
Diyet
Egzersiz
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
Davranış
x
x
x
x
x
İlaç
x
x
x
x
Cerrahi
x
x
BESİNSEL YAĞ KAYNAKLARI
• 1) Aterojenik: Doymuş yağ asidleri
• a)Domuz, kuzu ve dana
• b)Hidrojenize bitki yağları
• c) Kakao yağı, hindistan cevizi yağı, hurma yağı
BESİNSEL YAĞ KAYNAKLARI
• 2) Daha az aterojenik: Doymamış yağ asidleri
• A) Çoklu doymamış yağ asidleri
• a) omega-6 yağ asidleri: mısır, ayçiçeği, soya, saff çiçeği
yağları
• b) omega-3 yağ asidleri: balık, soya fasulyesi, deniz
yeşillikleri, keten tohumu
• B) Tekli doymamış yağ asidleri: zeytinyağı, kanola yağı,
fındık, avokado
Çocuklarda Aşı Takvimi
•
Doğum
1.ay
2.ay
•
•
•
HepB
BCG
I
•
•
DaBtIPA-Hib
I
•
KKK
•
Polio
•
Pnömokok
I
4.ay
6.ay
II
12.ay
18-24 ay
1.sınıf
III
II
III
Rapel
I
I
I
II
I
I
Rapel
I
Çocuklarda Aşı Takvimi
• DaBT-İPA-hib:
Difteri,tetanus,boğmaca,inaktive
polio,hemofilus influenza tip B
• KKK: Kızamık, kızamıkcık, kabakulak
Erişkinlerde Bağışıklama
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Yaş 19-26
27-49
50-59
60-64
≥65
İnfluenza___________________ her yıl 1 doz
Tetanoz,difteri,
Boğmaca________________her 10 yılda bir(1)
HPV________3 doz(kadın)(1)
Varisella____2 doz(1)
Zoster________________________________________1 doz(2)
KKK_______1-2 doz(1)_________________1 doz(2)
Pnömokok 1-2 doz(2)______________________________________1 doz(1)
Hepatit A___2 doz(2)
Hepatit B___3 doz(2)
Meningokok 1 veya daha çok doz(2)
Erişkinlerde Bağışıklama
• 1: Önceden bağışıklanmamış bu yaş grubunda olan
tüm bireyler
• 2: Başka bir risk faktörü varsa(medikal, mesleki v.s.)