Fructus=Meyve Farmasötik Botanik Uygulama III Prof. Dr. Didem Deliorman Orhan Arş. Gör. Dr. Nilüfer Orhan Arş. Gör. Uzm. Tuğba Günbatan Arş. Gör. Ecz. Fatma Ayaz Ecz. Esin Budakoğlu Meyvanı Meyvanın Kısımları mları Çiçekten elmaya… Tohum (semen) endokarp mezokarp perikarp ekzokarp Meyva Tipleri Basit Meyva Kuru Meyvalar Olgunlukta Açılmayan Meyvalar Basit Meyva: Bir pistilli çiçek Kuru Meyva Etli Meyvalar Bileşik Meyva: Çiçek durumundan oluşan Agregat Meyva: Çok pistilli çiçekten oluşan 1 Basit Meyva Kuru Meyvalar Olgunlukta Açılan Meyvalar Basit Meyva Etli Meyvalar Hesperidyum Drupa Bakka Peponidyum 3.Agregat 3.Agregat Meyva 2. Bileş Bileşik Meyve Tohum=Semen • Çileklerin olgunlaşması Testa Embriyo – Radikula – Plumula – Hipokotil Endosperma 2 Buğ Buğday tanelerinin çimlenmesi Bitki Formları Herbaceus: Otsu Annuus (Annual): Tek yıllık Biennis (Biannual): İki yıllık Perennis (Perennial): Çok yıllık Frutescens: Çalımsı Arborescens: Ağaçsı GÖVDE Farklı Gövde Tipleri Repens (Sürünücü) Scandens (Tırmanıcı) Ascendens (Yükselici) Decumbens (Sadece uçları yükselici) Procumbens (Yatık) Acaulescens: Gövdesiz bitki Gövde Kesitleri Gövde Metamorfozları 3 Kök Metamorfozları KÖK=Radix Depo, tırmanıcı, sömürme, solunum, asimilasyon, destek … 1.Ana Kök 2.Yan Kök Saçak Kök Kazık Kök Monocotyledonae Dicoyledonae Ek Kök Destek Tırmanıcı Epifitik Depo Kök Kök Kesitleri KÖK Mantar Epiderma Kabuk parenkiması Endoderma Kabuk Kambiyum (sadece dikotillerde) dikotillerde) Merkezi silindir Trake Trakeit Öz parenkiması Öz kolları KABUK=CORTEX Kök Kesiti Periderma Mantar Fellogen Felloderma Primer cortex Sekonder cortex 4 Drog Tanıma Zingiberis rhizoma Tragacantha İğne Yapraklıların Tanınması Croci stigmata Tayin anahtarı kullanarak familya ve tür tayini Bölüm: Spermatophyta (Tohumlu Bitkiler) Alt Bölüm: Gymnospermae (Açık Tohumlular) Sınıf: Coniferae (Kozalaklı Bitkiler) Gallae Takım: Pinales ve Taxales Familya: Pinaceae, Cupressaceae ve Taxaceae Pinaceae Familyası için Tayin Anahtarı: 1a. Bitkide uzun ve kısa sürgünler var 2a. Kısa sürgünler 2 iğne yapraklı .................... Pinus 2b. Kısa sürgünler 30-40 iğne yapraklı ............ Cedrus 1b. Bitkide yalnız uzun sürgünler var 3a. Yapraklar yassı, linear, alt yüzü 2 paralel mum çizgili, kozalak dik, olgunlukta pullar dökülür ............. Abies 3b. Yapraklar enine kesitte dört köşeli, kozalak sarkık, olgunlukta olduğu gibi düşer ........................ Picea Cedrus - Sedir Pinus - Çam Uzun ve kısa sürgünler + Kısa sürgünde 2 iğne yaprak P. nigra P. sylvestris P. pinea P. brutia Abies - Göknar yalnı yalnız uzun sü sürgü rgünler + Uzun ve kısa sürgünler + Kısa sürgünler 30-40 iğne yapraklı C. libani Yapraklar yassı yassı, linear, linear, alt yüzü 2 paralel mum çizgili kozalak dik, olgunlukta pullar d ö k ü lü r A. normanniana A. bornmuelleriana A. equiequi-trojani A. cilicica 5 Picea - Ladin Cupressaceae Familyası İçin Tayin Anahtarı 1a. Kozalak odunlu Yalnız uzun sürgünler + 2a. Kozalak pulları peltat, olgunlukta aralanır. Tohum kanatlı ve çok sayıda ................................... Cupressus Yapraklar enine kesitte 4 2b. Kozalak 1,5 cm boyunda, 6-8 pullu, pulların sırtı boynuzlu ............................................. Thuja köşeli, kozalak sarkık, olgunlukta 1b. Kozalak etli, pullar etli ve birleşik olduğu gibi düşer 3a. Kozalak takriben 1 cm çapında, 1-6 tohumlu, tohumların hepsini saran sert bir kılıf yok ................ Juniperus P. orientalis Taxus baccata (Taxaceae) Cupressus sp. Thuja sp. Juniperus sp. Herbaryum Hazırlama Herbaryum: Kurutulmuş bitki örnekleri, bu örneklerin toplandığı kolleksiyonlar Ekskürsiyon: Bir bölgede yetişen bitkileri tanıma, belirleme, örneklerini toplama amaçlı gezi 6 Araç Araç-Gereç Gereçler Gerekli Notları Alma, Etiketleme Herbaryum Örneği Toplarken; kök, gövde, çiçek ve meyva olmalı aynı anda meyva ve çiçek bulunmazsa ayrı toplanmalı bitki sağlam, tam, çiçekler açmış, meyvalar ve tohumlar olgunlaşmış olmalı soğanlı veya yumrulu bitkilerin toplanması Çok yıllık bitkilerde ya bitki kökü ile birlikte veya köke yakın yerinden kesilirek Bitki no.:Her bitkiye farklı numara Bitki ismi Mevkii: En yakın yere uzaklık verilmeli Habitat: ana kaya, toprak cinsi, ortam Yükseklik: Altimetreden okunarak Önemli notlar: Tayinde yardımcı bilgiler (Tek/çok yıllık, petal rengi, bitki duruşu…) Toplama tarihi: Gün/Ay/Yıl 7 Herbaryum Etiketi Presleme Pres + gazete kağıdı/ kurutma kartonları (her gazeteye 1 bitki) Bitki temiz olmalı, enfeksiyonlu, çürük, bozuk - Bazı yaprakların alt, bazılarının ise üst kısmı yukarı gelecek Nazik bitki petallerinin alt ve üst kısımlarına kurutma kağıdı Uzun bitkilerde “V” yada “N” harfi şeklinde Soğanlı/yumruluların soğanları bölünür Etli bitkiler güç kurur. Ayrı bir prese konur Herbaryumun uluslararası uluslararası adı adı Bitkinin latince tür adı adı (Nom.) Nom.) Familyası Familyası (Fam.) Fam.) Toplandığı .) Toplandığı yer, çevre ve toprak özellikleri (Loc (Loc.) Toplanma tarihi (Dat .) (Dat.) Yükseklik (denizden yü yükseklik) (Alt.) Toplayan (Leg .) (Leg.) GAZİ ÜNİVERSİTESİ ECZACILIK FAKÜLTESİ HERBARYUMU (GUE) Teş .) Teşhis eden (Det (Det.) ANKARA No Nom. : Fam. : Loc. : Notlar Dat. : Alt.: Leg. : Det. : No: Bitki Teşhisi Monograflar Floralar Diğer Herbaryumlar Sıkıldık ya yeter artık, pıffff MERAK ETTİKLERİNİZ? ÖNERİLERİNİZ ? 8