Annals of Clinical Microbiology and Antimicrobials

CEP TELEFONLARIMIZIN
NOZOKOMİYAL PATOJENLERLE
NASIL KONTAMİNE OLDUĞUNUN
FARKINDA MIYIZ?
Arş. Gör. Dr N. Seval Gündem
Danışman: Yrd. Doç. Dr Mehmet Özdemir
Are we aware how contaminated our mobile phones
with nosocomial pathogens?
Fatma Ülger, Saban Esen, Ahmet Dilek, Keramettin Yanık, Murat Günaydın and Hakan Leblebicioğlu
Annals of Clinical Microbiology and Antimicrobials
2009, 8:7
Department of Anesthesiology and Reanimation, Faculty of Medicine,
Ondokuz Mayis University, Kurupelit, 55139, Samsun, Turkey,
Department of Infectious Diseases and Clinical Microbiology, Faculty of Medicine Ondokuz Mayis University,
Kurupelit, 55139, Samsun, Turkey
Department of Clinical Microbiology, Faculty of Medicine, Ondokuz Mayis University, Kurupelit, 55139, Samsun, Turkey
GİRİŞ
• Nozokomiyal infeksiyon, modern hastanelerin tümünde
önemli bir problemdir.
• 1861’den önce, Semmelweis, bakterilerin sağlık
çalışanlarının kontamine elleri ile hastalara geçtiğini
göstermiştir.
• Ameliyathaneler ve yoğun bakım üniteleri, en yüksek
düzeyde hijyen standartlarının olması gereken çalışma
alanlarıdır ayrıca buralarda çalışan personel ve kullandıkları
araç gereçler için de aynı gereklilik söz konusudur.
GİRİŞ
• Bazı epidemiyolojik çalışmalar, çevresel yüzeylerin bakteri
yayılmasında etkisi olduğunu göstermiştir.
• Cep telefonları, yaygın kullanılan non-medikal taşınabilir
elektronik araçlardır ve vücutla yakın temas halindedir.
• Sağlık çalışanları tarafından ameliyathaneler ve yoğun
bakım ünitelerini de içeren her yerde iletişim amaçlı
kullanılmaktadır.
GİRİŞ
• Çalışmalar, yüzeylerden ellere bakterilerin doğrudan geçiş
oranının karşılaştırılmasını içermemektedir.
• Hastane standartlarını karşılayan mevcut temizlik
prensipleri ortaya konmadığından ameliyathaneler ve
yoğun bakım ünitelerinde cep telefonu kullanımı ile ilişkili
infeksiyon riski henüz belirlenememiştir.
• Bununla birlikte, cep telefonları gün boyu rutin olarak
kullanılmakta fakat sağlık çalışanları yıkamaları gereken
sıklıkta ellerini yıkamadıklarından tam anlamıyla
temizlenememektedir.
GİRİŞ
• Bu çalışmanın amacı, cep telefonlarından sağlık
çalışanlarının ellerine bakteri bulaşı ile ilgili olarak cep
telefonlarının rolünü değerlendirmektir.
YÖNTEMLER
• Çalışma, 14 ameliyathane ve 8 yataklı bir yoğun bakım
ünitesinde yapılmıştır.
• Çalışmaya 15 klinik şefi, 79 asistan doktor, 38 hemşire ve
68 hasta bakıcı olmak üzere 200 sağlık personeli katılmıştır.
• Kültürler aynı anda katılımcıların dominant ellerinden ve cep
telefonlarından alınmıştır.
YÖNTEMLER
•
•
•
•
•
Cinsiyet,
Meslek ve süresi,
Yüzük kullanımı,
Sağlık personelinin dominant eli,
Cep telefonlarının rutin temizliği
sorgulanıp kaydedilmiştir.
YÖNTEMLER
• Serum fizyolojiğe batırılan steril bir swab cep telefonlarının
her iki kenarının yüzeyinde dolandırılmış, 2. bir swab
dominant elin ventral yüzüne sürtülmüştür. (başparmak ve
diğer parmakların ventral yüzünü de içerecek şekilde)
• İkişer adet alınan dominant el ve cep telefonu örnek
swabları hemen % 5 defibrine koyun kanlı ve Eosin Metilen
Blue agara (EMB) ekilmiştir.
YÖNTEMLER
• Aerobik ortamda 37°C’ de 48 saat inkübe edilmiştir.
• İzole edilen mikroorganizmalar, gram boyama, koloni
morfolojisi, katalaz ve oksidaz testleriyle identifiye edilmiş,
koloni sayımı yapılmıştır.
• Tüm izolatlar uygun şekilde identifiye edilmiştir.
• Gram negatif bakterilerin identifikasyonu için VITEK 2
(bioMerieux, France) sistemi kullanılmıştır.
YÖNTEMLER
• Lam koagülaz testi, Staphylococcus aureus ve koagülaznegatif stafilokokları ayırt etmek için kullanılmıştır.
• Stafilokokların oksasilin duyarlılığı ve Gram negatif
izolatların seftazidim duyarlılığı Clinical Laboratory
Standards Institute (CLSI) kriterlerine göre disk diffüzyon
yöntemi kullanılarak araştırılmıştır.
YÖNTEMLER
• Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesinden etik kurul izni
ve katılımcılardan bilgilendirilmiş onam alınmıştır.
• İstatistiksel analizler:
• Kategorik değişkenler ki- kare testi ile analiz edilmiştir.
• Kategorik olmayan bulgular student t test veya Man-Whitney U test ile
değerlendirilmiştir.
• P değeri < 0.05 anlamlı kabul edilmiştir.
• Bu analizler için SPSS Windows 13.0 software (SPSS Inc, Chicago,
USA) kullanılmıştır.
SONUÇLAR
• Cep telefonlarının bakteriyel kontaminasyon oranı % 94,5’
tir.
• Cep telefonları ve ellerden izole edilen mikroorganizmalar
benzerdir (tablo 1).
• Bunların bir kısmının nozokomiyal infeksiyonlara sebep
olduğu bilinmektedir.
• Sağlık personelinin ellerinin ve kişisel cep telefonlarının
kontaminasyon oranı tablo 2’de gösterilmiştir.
SONUÇLAR
• Telefonların % 49’da bir bakteri türü, % 34’de 2 farklı tür, %
11,5’da 3 ve daha fazla farklı tür üretilmiştir.
• Telefonların % 5,5’de ise bakteri üremesi görülmemiştir.
• Cep telefonlarından izole edilen S. aureus suşlarının
%52’si ve ellerden izole edilen S. aureus suşlarının % 37,7’si
metisiline dirençlidir.
• Cep telefonlarından izole edilen gram negatif bakterilerin
% 31,3’ü ve ellerden izole edilenlerin % 39,5’i seftazidime
dirençlidir.
SONUÇLAR
• Çalışma periyodu boyunca yoğun bakım ünitelerindeki
nozokomial izolatlar:
- % 33,3 stafilokok,
- % 21,4 non-fermentatif gram negatif,
- % 21,4 koliform bakteriler,
- % 7,1 enterokok,
- % 11,9 maya’ dır.
SONUÇLAR
• Sağlık çalışanlarının rutin olarak cep telefonlarını temizleme
oranı % 10,5’tur. Bu, katılımcıların % 89,5’ unun
telefonlarını temizlemediği anlamına gelmektedir.
• Asistan doktorların telefonlarında daha fazla sayıda koloni
olmasına rağmen, tüm grupların telefonlarından izole edilen
koloni sayısı ve bakteriyel üremenin spesifik tiplerinin
oranında önemli bir farklılık yoktur (Tablo 2).
SONUÇLAR
• Çalışmaya katılan populasyonun % 25,5’i bir veya daha
fazla yüzük kullanmaktadır.
• Ortalama koloni sayısı yüzük kullananlarda daha fazla
olmakla birlikte, kontaminasyon oranı ve koloni sayıları
arasında önemli bir farklılık yoktur (Tablo 2) (p > 0.05).
TARTIŞMA
• Bu çalışmada, ameliyathaneler ve yoğun bakım ünitelerinde
çalışan sağlık personelinin cep telefonu kullanımı sadece
bakterilerle artmış kontaminasyon oranını göstermekle
kalmayıp, aynı zamanda daha önemlisi nozokomiyal
patojenlerle kontaminasyonu da göstermiştir.
• Nozokomiyal patojenlerin elektronik cihazlar, taşınabilir
bilgisayarlar ve yatak başı uygulamaları ile olası geçişleri
daha önce rapor edilmiştir.
• Bunların bir kısmı epidemiyolojik olarak önemli, ilaçlara
dirençli patojenlerdir.
TARTIŞMA
• Isaacs ve ark. yaptıkları çalışmada 25 klavyeden alınan
örnekte başlıca koagülaz-negatif stafilokok ürediğini
göstermişlerdir.
• 2 klavyeden alınan örnekte ise her ikisi de
metisilin/flukloksasiline duyarlı
S. aureus üremiştir.
• Neely ve ark. da yanık üniteleri ve yoğun bakım
ünitelerindeki klavyelerde nozokomiyal A. baumannii etkeni
identifiye etmişlerdir.
TARTIŞMA
• Butz ve ark. immobil telefonların da patojenleri
taşıyabileceğini ve rotavirus ile kontamine olduklarını
belirtmiştir.
• Rusin ve ark. günlük aktiviteler boyunca kontamine objelere
dokunduktan sonra mikroorganizmaların el-ağız transferinin
gerçekleştiğini belirtmiş, Singh ve ark. ise immobil
telefonların % 47’den fazlasının patojen
mikroorganizmalarla kontamine olduğunu rapor etmiştir.
TARTIŞMA
• Bu sonuçlar göstermektedir ki, kontamine objelerle yakın
temas, cep telefonlarından sağlık personeline kolaylıkla
geçebilen bakteri rezervuarı vazifesi yapmaktadır.
• Her telefon kullanımı sırasında, cep telefonları kontamine
vücut bölgeleriyle yakın temasa geçmekte, elden ele, elden
diğer vücut bölgelerine (ağız, burun, kulak) yayılmaktadır.
TARTIŞMA
• Cep telefonları, immobil olanlarla karşılaştırıldığında
özellikle risklidir ve hasta odalarında veya hastanelerde
hastadan hastaya bakteriyel izolatların geçişini
kolaylaştırabilir.
• Bazı çalışmalar, sağlık çalışanlarının cep telefonlarının
nozokomiyal patojenlerle kontamine olduğunu göstermiştir.
TARTIŞMA
• Çalışmamızın sonuçları ise sağlık çalışanlarının elleri ile cep
telefonlarının üçte biri arasındaki bakteriyel geçişi ortaya
koymuştur.
• Gram negatif bakteriler çok önemli nozokomiyal
patojenlerdir ve sağlık çalışanlarının cep telefonlarından
seftazidim dirençli Gram negatif bakteriler izole edilmiştir
• S. aureus izolatlarının ise yarısı metisiline dirençlidir.
• Fakat bu çalışma klonal ilişkiyi göstermek için
moleküler bir araştırma yapılmadığından sınırlanmıştır.
TARTIŞMA
• Bu çalışma eller ve telefonlardan izole edilen
mikroorganizmaların benzer olduğunu göstermiştir.
• Elbette ki tek örnekleme tekniğiyle bakteriyel
kontaminasyonun düzeyini tahmin etmek mümkün değildir.
• Borer ve ark. bir kez örnek alınan personelin cep telefonu ve
el kontaminasyon oranını %10 olarak gözlemlemişlerdir.
TARTIŞMA
• Bununla birlikte, bu çalışma benzer bir şekilde
planlanmıştır. Bu çalışmada cep telefonlarının
kontaminasyon oranı bir örneklemede % 94,5’tur.
• Hastane standartlarını düzenleyen bir uygulama
önerilmediği için, hastanede kullanılan cep telefonlarının
hastane dışındaki çevrede kullanımı riskli olabilir.
TARTIŞMA
• Nozokomiyal geçişi önlemek için bu objelerin kullanımını
sınırlandırmak veya sonlandırmak pratik bir strateji değildir.
• Çünkü cep telefonları personel tarafından hem özel
iletişimde hem de yoğun bakım ünitelerindeki acil
durumlarda kullanılmaktadır. Böylece ellerden cep
telefonlarına çapraz bulaş gerçekleşmektedir.
• Bu bulguların ışığında, infeksiyonun yayılımında büyük risk
taşıdığından, mümkün görünmemesine rağmen cep
telefonlarının kullanımı sınırlandırılmalıdır.
TARTIŞMA
• Bu sonuçlara göre,
-
İnfeksiyon kontrol prosedürleri hakkında sağlık çalışanlarının
eğitimi
El hijyeni
Çevre dezenfeksiyonu
-
Optimal dezenfeksiyon yöntemlerinin
-
önemli olduğu aşikardır.
TARTIŞMA
• Aksi takdirde, personel tarafından özel iletişim veya
ameliyathaneler ve yoğun bakım ünitelerindeki acil
durumlarda cep telefonu kullanımının potansiyel yararı,
hastane hijyenine zararlı bir iletişim haline gelecektir.
• Bu yüzden el hijyeninin yanı sıra bu aygıtların temizlenilmesi
de düşünülmelidir.
• Nozokomiyal patojenlerin ve infeksiyonların neden olduğu
kontaminasyon riskinin önlenmesi göz önünde
bulundurulması gereken bir problemdir.
TARTIŞMA
• Dezenfektan maddeler içeren alkol ile cep telefonlarının
rutin dekontaminasyonu gibi aktif önleyici stratejiler
geliştirmek çapraz infeksiyonları azaltabilir.
• Cep telefonlarındaki bakteriyel kontaminasyonu azaltacak
diğer bir yol ise antimikrobiyal eklenmiş maddelerin
kullanımıdır.
TARTIŞMA
• Çevremizi yeniden düzenleyerek ve temizleyici ajanların
düzenli kullanımını sağlayarak bakteriyel infeksiyonların
yayılımını kolayca önleyebiliriz.
• Gelecekte cep telefonları, bakteriyel kontaminasyona karşı
koruyucu maddeler kullanılarak üretilecektir.