Slayt 1

Kimyasal Tepkimeler
Analiz ayrışma, sentez birleşme
demektir.Buna göre karmaşık yapılı bir
maddenin daha basit yapıda maddelere
dönüşmesine(ayrışmasına) analiz tepkimesi
denir.
İki veya daha çok sayıda elementin ya da
küçük molekülün birleşerek yeni kimyasal
madde oluşturmasına sentez tepkimesi denir.
Kükürt dioksit / kükürt trioksit
Magnezyum / Magnezyum oksit
Metan (CH4) / Karbon dioksit
Propan (C3H8) / Karbon dioksit
Etanol (C2H5OH ) /
Glukoz (C6H12O6)
Nitrometan (CH3NO2)
Azot dioksit
Kimyasal denklemlerin
Demir metali ile hidroklorik asitin tepkimesi
sonucunda demir klorür çözeltisi oluşur ve hidrojen
gazı açığa çıkar.
Fe (k) + 2HCl(aq) ===> FeCl2(aq) + H2(g)
CO (g) + ½ O2 (g) ===> CO2 (g)
NH3(g) + O2(g) ===> NO2(g) + H2O(g)
2NH3(g) + 7/2O2(g) ===> 2NO2(g) + 3H2O(g)
CH4(g) + 2O2(g) ===> CO2(g) + 2H2O(g)
N2(g) + 3H2(g) ===> 2NH3(g)
Zn (k) + CuSO4 (aq) ===> ZnSO4(aq) + Cu(k)
Alüminyum metali, bakır sülfat çözeltisinden bakır metalini
açığa çıkarır. Tepkimenin denkleştirilmiş şekli aşağıdaki
gibidir:
2Al(k) + 3CuSO4(aq) ===> Al2(SO4)3 + 3Cu(k)
Tepkimeyi yorumlayınız.
-tepkimede Al ile Cu atomları yer
değiştirmektedir.
-tepkime tek yer değiştirme yani redoks
tepkimesidir.
-Alüminyum atomunun değerliği sıfırdır
-Alüminyum sülfatta +3 yüklü Al iyonları
vardır.
-Bakır sülfatta bakır iyonları +2 yüklü, (sülfat
iyonlarının da -2 yüklü )
Asit - Baz, metal- asit, metal oksit-asit, metal oksitametal oksit tepkimeleri.
Bu tepkimeler sonucunda bir tuzun yanı sıra su ya da
hidrojen gazı açığa çıkar.
Asit adını alan bileşikler HX ile simgeleyebileceğimiz, moleküler yapılı bileşiklerdir.
HCl,
HBr,
HNO3,
H2SO4,
CH3COOH gibi.
Kimyasal tepkimeler
 Bir maddenin farklı maddelere ayrışmasına ya da farklı
maddelerin etkileşerek yeni maddeler oluşturmasına
kimyasal tepkime (reaksiyon) denir.
Maddelerin etkileşerek yeni maddeler oluşturmasına
kimyasal tepkime (reaksiyon) denir.
Kimyasal
tepkimelerin
sembol
ve
formüllerle
gösterilmesine ise tepkime denklemleri adı verilir.
Örn;
Karbon
+
C
+ O2 
CO2
şeklinde gösterilir.
Oksijen
Karbon
dioksit
• Günlük hayattan kimyasal tepkimenin gerçekleştiğine
dair örnekler;
–
–
–
–
–
Evlerimizde kullandığımız ocaklarda doğal gazın yanması
Uzun süre kullanılmayan demir aletlerin paslanması
Çimlerin büyümesi
Sütün ekşimesi
Yaprakların sararması
• Her kimyasal değişimin olduğu olayda bir kimyasal
tepkime gerçekleşmiştir.
• Kimyasal tepkime sırasında değişime uğrayan madde
veya maddelerdeki mevcut kimyasal bağlar kırılır ve
değişim sonucu farklı maddenin oluşması için yeni
bağlar oluşur.
 Kimyasal tepkime TEPKİMELER
olduğunu anlamanın yolları nelerdir?
KİMYASAL
KİMYASAL TEPKİMELER
 Kimyasal tepkime
 Bir ya da birkaç maddenin başka bir bileşik grubuna
dönüştürülmesi olayıdır.
 Değişime uğrayan ya da tepkimeye giren maddeye
«girenler (tepkenler)» değişim sonucu oluşan ya da
tepkimeden çıkan maddeye «ürünler» adı verilir.
TEPKENLER
ÜRÜNLER
Kimyasal bir tepkimede;
Korunan nicelikler şunlardır ;
Atomların türü ve sayısı
Toplam kütle (Kütle değişimi önemsizidir.)
Toplam elektriksel yük
Toplam enerji
Atomların çekirdek yapıları (Proton ve nötron sayıları)
2HCl(g)  H2(g) + Cl2(g)
 Kimyasal tepkimeler nasıl ifade edilir ya da yazılır?
 Tepkimedeki girenlerin ve ürünlerin sembol ve
formülleri kullanılır.
 Değişime uğrayan maddeler önce yazılır. Birden
fazla madde varsa maddelerin arasına artı (+)
işareti konur.
 Değişimi göstermek için ok işareti () kullanılır.
 Ok işaretinden sonra değişim sonucu oluşan
maddeler yazılır. Birden fazla madde varsa
maddelerin arasına artı (+) işareti konur.
 Kimyasal tepkimenin sembol ve formüllerle ifade
edildiği bu eşitliğe «kimyasal eşitlik» denir.
Bu kimyasal eşitlik doğru mu?
 Kimyasal bir tepkimede;
 Kütle korunur. (Tepkimeye giren maddelerin kütleleri
toplamı (harcanan) tepkimede oluşan maddelerin
kütleleri toplamına eşittir)
 Tepkimede atomlar yokken var varken yok edilemez.
Atomlar sadece yeniden düzenlenir. Girenler tarafındaki
toplam atom sayısı ürünler tarafındaki toplam atom
sayısına eşittir.
 Kimyasal tepkimeye giren ve oluşan ürünlerin fiziksel
halleri eşitlikte belirtilmelidir.
1 mol
2 mol
2 mol
1 mol
1. kükürt dioksit + oksijen
===> kükürt trioksit
2. magnezyum + oksijen
===> magnezyum
oksit
3. metan (CH4) + oksijen
===> karbon dioksit +
su
4. propan (C3H8) + oksijen
===> karbon dioksit +
su
5. etanol (C2H5OH ) + oksijen ===> karbon dioksit +
su
6. glukoz (C6H12O6) + oksijen ===> karbon dioksit +
su
7. nitrometan (CH3NO2) + oksijen ===> karbon dioksit
+ azot dioksit + su
SO2 + 1/2O2 ==> SO3 ya da 2SO2 + O2 ==> 2SO3
Mg + ½ O2 ===> MgO ya da 2Mg + O2 ===> 2MgO
CH4 + 2O2
===> CO2 + 2H2O
C3H8 + 5O2 ===> 3CO2 + 4H2O
C2H5OH +3O2 ===> 2CO2 + 3H2O
C6H12O6 +6O2 ===> 6CO2 + 6H2O
2CH3NO2 +1/7O2 ===> 2CO2 + 3H2O+2NO2
Kimyasal tepkimeler
 Kimyasal tepkimeler, olaya giren maddelere ait
taneciklerin (molekül, atom ya da iyon) çarpışmaları
ile gerçekleşirler.
 Enerjileri yeterli olan taneciklerin çarpışmaları
sonucunda kimyasal bağlar koparak moleküller
atomlarına dağılır ve atomlar yeniden düzenlenerek
farklı maddeler oluştururlar.
 Kimyasal tepkime, kimyasal değişim ve kimyasal
olay eş anlamlıdır.
 Tepkimelerin sembol ve formüllerle gösterilmesine
ise tepkime denklemleri adı verilir.
Karbondioksit tepkimesiKarbon + Oksijen
C + O2  CO2
 Kimyasal tepkimedeki türlerin fiziksel halleri nasıl
gösterilir?
1 molekül
2 molekül
2 molekül
1 molekül
Stokiyometri
 Kimyasal tepkimede girenler ve ürünler arasındaki nicel
ilişkilerle ilgilenen alana «stokiyometri» denir.
 Bir kimyasal eşitlikte girenler ve ürünlerin sembolleri veya
formülleri arasında yer alan katsayılara stokiyometrik
katsayılar denir.
Stiyokiometri-sınırlayıcı BİLEŞEN
 Bir tepkimede tepkenlerin miktarı her zaman
stokiyometrik katsayılara uygun biçimde bir başka
deyişle uygun stokiyometrik miktarlarda
verilmeyebilir.
 Bazı durumlarda tepkenlerden biri stokiyometrik
orandan çok fazla miktarda kullanılır.
 Bu durumda
 fazla kullanılan tepkenden artar.
 diğer tepken tamamen tükenir.
 Tepkimede tamamen tükenen tepkimeye sınırlayıcı
tepken (bileşen) denir.
SINIRLAYICI BİLEŞEN
t
Kimyasal tepkimeler
 Kimyasal tepkimeler, olaya giren maddelere ait
taneciklerin (molekül, atom ya da iyon)
çarpışmaları ile gerçekleşirler.
 Enerjileri yeterli olan taneciklerin çarpışmaları
sonucunda kimyasal bağlar koparak moleküller
atomlarına dağılır ve atomlar yeniden
düzenlenerek farklı maddeler oluştururlar.
 Kimyasal tepkime, kimyasal değişim ve kimyasal
olay eş anlamlıdır.
 Tepkimelerin sembol ve formüllerle gösterilmesine
ise tepkime denklemleri adı verilir.
Karbondioksit tepkimesiKarbon + Oksijen
C + O2  CO2
Kimyasal tepkimeler
 Tepkime hızına etki eden faktörler:
Maddenin türü
Konsantrasyon
Sıcaklık
Katalizörün varlığı
Temas yüzeyi
Kimyasal Tepkimelerin Sınıflandırılması
 1-Özelliklerine Göre
a)Yanma tepkimeleri
b)Sentez (birleşme) tepkimeleri
c)Analiz (ayrışma) tepkimeleri
d)Yer değiştirme tepkimeleri
e)İyonik tepkimeler
• 2-Enerji değişimlerine göre:
a)Ekzotermik tepkimeler
b)Endodermik tepkimeler
Kimyasal Tepkimelerin
Sınıflandırılması
 3-Maddelerin fiziksel durumlarına göre:
a)Homojen Tepkimeler
Tepkimeye girenlerle ürünler aynı fazdadır.
2CO2 (g)2CO (g) + O2 (g)
b)Heterojen Tepkimeler
Tepkimedeki maddeler farklı fazlardadır.
C(k) + O2 (g)  CO2
 4-Elektron alışverişine göre:
a)Redoks (indirgenme-yükseltgenme) Tepkimeleri
b)Redoks Olmayan Tepkimeler
Kimyasal Tepkimelerin
Sınıflandırılması
 5-Geri dönüşüne göre:
a)Tersinir Olmayan Tepkime
b)Tersinir Tepkime
 6-Verimlerine göre:
a)Artansız Tepkime
Tepkimeye giren maddelerin tümü tamamen tükenir.
b)Tüm Verimler Gerçekleşen Tepkime
Tepkimeye giren maddelerin en az biri tamamen tükenir.
c)Düşük Verimle Gerçekleşen Tepkime
Tepkimeye giren maddelerin hepsinden artar
1.
Yanma Tepkimeleri
Bir maddenin oksijenle verdiği tepkimelerdir.
Yanma tepkimesi için: yanıcı madde, hava(oksijen),
tutuşma sıcaklığı gerekir. Bu 3 faktörden birinin
eksikliği yanmayı durdurur.
Organik bileşikler yanarlar.
CS2 + 3O2  CO2 + 2SO2
C4H10 + 13 O2  4CO2 + 5H2O
2
C4H10O3 + 5O2  4CO2 + 5H2O
Metallerin oksijenle birleşmesi paslanma ya da oksitlenme
olarak bilinir. Bu tür tepkimelere yavaş yanma da denir.
3Fe + 2O2  Fe3O4
 Herhangi bir maddenin oksijenle
reaksiyona girerek oksijenli bileşikler
oluşturduğu tepkimeler yanma
tepkimeleridir.
 Yanma tepkimeleri genellikle çok hızlı
gerçekleşir.
 Yavaş gerçekleşen yanma tepkimeleri
de vardır: Demirin paslanması veya
bakır ve gümüş gibi metallerin
oksitlenmesi
2. Sentez (Birleşme) Tepkimeleri İki ya da
daha fazla arı maddenin tepkimeye girerek bir
bileşiği oluşturduğu tepkimelere sentez (birleşme)
tepkimeleri denir.
Genel olarak X + Y → Z olarak gösterilebilirler.
Burada X ve Y element ya da bileşik olabilir ancak
Z ise kesinlikle bileşiktir.
PCl3 + Cl2 → PCl5
MgO + CO2 → MgCO3
H2 + ½ O2 → H2O
3.
Analiz (Ayrışma) Tepkimeleri
Bir bileşiğin bir ya da birkaç arı maddeye ayrıldığı
tepkimelere analiz (ayrışma) tepkimeleri denir.
Genel olarak A → B + C olarak gösterilebilirler.
Burada B ve C element ya da bileşik olabilir ancak A
kesinlikle bileşiktir.
KClO3 → KCl + 3/2 O2
4.
Asit-BazTepkimeleri
Hidroflorik asit = hidrojen florürün (HF) sulu çözeltisi
Hidroklorik asit = hidrojen klorürün (HCl) sulu
çözeltisi
Hidrobromik asit = hidrojen bromürün (HBr) sulu
çözeltisi
Hidroiyodik asit = hidrojen iyodürün (HI) sulu
çözeltisi
Nitrik asit (HNO3),
Sülfürik asit(H2SO4),
Asetik asit (etanoik asit): CH3COOH
(Halojen asitler)
Asit - Baz, metal- asit, metal oksit-asit, metal oksitametal oksit tepkimeleri.
Bu tepkimeler sonucunda bir tuzun yanı sıra su ya da
hidrojen gazı açığa çıkar.
Asit adını alan bileşikler HX ile simgeleyebileceğimiz, moleküler yapılı bileşiklerdir.
HCl,
HBr,
HNO3,
H2SO4,
CH3COOH gibi.
Asit-Baz:Suda çözündüğünde H+ iyonu veren
maddelere asit, OH- iyonu veren maddelere baz
denir.
HCl →
H+(suda) + Cl-(suda)
HNO3 → H+(suda) + NO3-(suda)
NaOH → Na+(suda) + OH-(suda)
Ba(OH)2 →
Ba+2(suda) + 2OH-(suda)
Bir asitle bir bazın tepkimeye girerek tuz ve suyu
oluşturduğu tepkimelere nötrleşme tepkimeleri denir.
Asit + Baz→ Tuz + Su
Örneğin HCl sulu çözeltisi ile NaOH sulu çözeltisi karıştırılırsa,
HCl (suda) +
NaOH (suda)
tepkimesi gerçekleşir.
→
NaCl (suda) +
H2O (s)
Günlük yaşamımızdaki pek çok madde asit veya bazdır.
 limonda sitrik asit, elmada malik asit, sirkede asetik asit
bulunmaktadır ve bu nedenle tatları ekşidir
 Kabartma tozu, sabun, deterjan gibi maddeler ise bazik
özellik gösterir.
Baz deyince öncelikle metal hidroksitler akla gelir En
önemli bazlar alkali ve toprak alkali metallerin oksit
ve hidroksitleridir (Berilyumunkiler hariç).
Sodyum hidroksit, NaOH;
Potasyum hidroksit, KOH;
Baryum hidroksit, Ba(OH)2 ,
Stronsiyum hidroksit, Sr(OH)2 gibi…
 Asitler ve bazlar birbirleriyle tepkimeye girerek tuz ve su






oluşturur.
Bir maddenin asidik özellik göstermesi sulu çözeltisinde
bulunan H+ iyonlarından kaynaklanır.
Bir maddenin bazik özellik göstermesi ise sulu çözeltisinde
bulunan OH- iyonlarından kaynaklanır.
Bir asit ve baz çözeltisi karıştırıldığında asit çözeltisinde
bulunan H+ iyonları ile baz çözeltisinde bulunan OHiyonları tepkimeye girerek H2O moleküllerini oluşturur.
Eğer karıştırılan asit ve baz çözeltisindeki H+ ve OHiyonlarının sayısı eşitse nötral bir çözelti elde edilir.
Nötral çözeltiler asidik veya bazik özellik göstermez.
Bu nedenle asit-baz tepkimelerine aynı zamanda
nötralleşme tepkimeleri de denir.
Tuz, bir metal iyonu ya da amonyum iyonu ile
bir asit kökünden oluşan iyonik bağlı
bileşiklerin genel adıdır. Asiti HX ile
gösterirsek buradaki X (iyonu), asit köküdür.
Buna gore:
NaCl,
BaCl2,
NH4Br,
MgCO3,
BaSO4,
Mg(NO3)2 bileşikleri birer tuzdur.Tuzların tümü, saf iken
oda koşullarında katı durumdadır.
5. Çözünme Çökelme Tepkimeleri
Bir maddenin diğer bir madde içerisinde gözle görülemeyen
küçük tanecikler halinde dağılmasına çözünme denir.
Çözünme iyonlaşarak çözünme ve moleküler çözünme olmak
üzere iki şekilde olur.
Tuzlar, asitler ve bazlar suda iyonlaşarak çözünürler.
NaCl → Na+1(suda) + Cl-1(suda)
HNO3 → H+1(suda) + NO3-1(suda)
+2
-1
Ba(OH)2
Ba
+
2OH
→
(suda)
(suda)
Seker ve alkoller gibi organik bileşikler ise suda moleküller
halinde dağılarak çözünürler.
C6H12O6 (k)
C2H5OH (s)
→
→
C6H12O6 (suda)
C2H5OH (suda)
Magnezyum + hidroklorik asit ===> magnezyum klorür + hidrojen
gazı
Çinko oksit + sülfürik asit ===> çinko sülfat + su
Kalsiyum oksit + nitrik asit ===> kalsiyum nitrat + su
Bakır(II) karbonat + sülfürik asit ===> bakır(II) sulfat + su +
karbon dioksit
Kalsiyum hidroksit + hidroklorik asit ===> kalsiyum klorür + su
Magnezyum oksit + nitrik acit ===> magnezyum nitrat + su
Çinko + sulfürik asit ===> çinko sulfat + hidrojen
Magnezyum hidroksit + hidroklorik asit ===> magnezyum klorür
+ su
Magnezyum karbonat + hidroklorik asit ===> magnezyum klorür
+ su + karbon dioksit
Magnezyum hidroksit + sülfürik asit ===> magnezyum sülfat + su
1. Mg(k) + 2HCl(aq) ==> MgCl2(aq) + H2(g)
2. ZnO(k) + H2SO4(aq) ==> ZnSO4(aq) + H2O(s)
3. CaO(k) + 2HNO3(aq) ==> Ca(NO3)2(aq) + H2O(l)
4. CuCO3(k) + H2SO4(aq) ==> CuSO4(aq) + H2O(l) +
CO2(g)
5. Ca(OH)2(k) + 2HCl(aq) ==> CaCl2(aq) + 2H2O(l)
6. Zn(k) + H2SO4(aq) ==> ZnSO4(aq) + H2(g)
7. NH3(aq) + HNO3(aq) ==> NH4NO3(aq)
8. CuO(k) + 2HCl(aq) ==> CuCl2(aq) + H2O(s)
9. MgCO3(k) + 2HCl(aq) ==> MgCl2(aq) + H2O(s) +
CO2(g)
10. Mg(OH)2(k) + H2SO4(aq) ==> MgSO4(aq) +
2H2O(s)
ÇÖKELME
 Bir maddenin başka bir madde içerisinde küçük parçacıklar
(atom, molekül veya iyon) hâlinde homojen olarak
dağılmasına çözünme denir.
 Çözünme iyonik veya moleküler olarak gerçekleşebilir.
 Şeker ve etil alkol gibi birçok kovalent bağlı bileşik
moleküllerine ayrılarak çözünür.
 NaCl ve KBr gibi iyonik bileşikler ise iyonlarına ayrılarak
çözünür.
 Birçok iyonik bileşik suda kolayca çözünür.
 Ancak her maddenin sudaki çözünürlüğü farklıdır ve bazı
iyonik bileşikler neredeyse hiç çözünmez.
 Örneğin, NaCl ve KBr suda çözünürken AgCl ve PbI2 gibi bazı
iyonik bileşikler suda çok az çözünür.
Çökelme REAKSİYONU: Sodyum klorürün sulu çözeltisi ile gümüş nitratın sulu
çözeltisi karıştırılırsa, beyaz peynir görünümünde bir çökelme gözlenir. Çökeltiyi
oluşturan madde gümüş klorürdür. Gümüş klorür suda az çözündüğü için iyonları
(gümüş ve klor iyonları) buluşunca hemen çökelme gözlenir.
AgNO3 (aq) + NaCl (aq) ===> AgCl (k) + NaNO3 (aq)
1-Tepkimesi, çift yer değiştirme tepkimesidir. Gümüş nitrat ve sodium klorür maddeleri
eş değiştirmektedir!
2-Gümüş nitrat, sodium klorür ve sodium nitrat maddeleri suda çok çözünen
maddelerdir. Yani bu maddelerin iyonları, suda yüzmektedir. Gümüş klorür kolayca
çöktüğüne gore onun iyonları arasındaki çekim kuvveti ötekilere gore fazla olmalıdır.
3-Bu örneğin çökelen iyonları gümüş ve klor iyonları olduğuna gore yukarıdaki tepkime
şöyle de yazılabilir:
Ag+(aq)+ NO3-(aq)+ Na+(aq)+Cl-(aq)===>AgCl(k)+ Na+(aq)+ NO3- (aq)
: net iyon denklemi
Burada gümüş nitrat yerine gümüş florür ya da sodium klorür yerine potasyum klorür
de kullanabilir. Sonuçta buluşan ve çökelen iyon çifti gümüş ve klordür.
Bunun için yukarıdaki çökelme tepkimesinin net iyon denklemi şöyledir:
Ag+(aq)+ Cl-(aq) ===> AgCl (k)
ÇÖKELME
 A) Metanol
b) Magnezyum klorür
ÇÖKELME
 Suda çözünen iki iyonik bileşiğin çözeltisi karıştırıldığında suda çok az
çözünen yeni bir iyonik bileşik oluşabilir.
 Bu şekilde iki çözeltinin karıştırılmasıyla oluşan ve suda çözünmeyen
katıya çökelek ve çökelek oluşumuyla sonuçlanan tepkimelere
çökelme tepkimeleri denir.
ÇÖKELME
Bir çökelme tepkimesinde belirli katyon ve
anyonlar birleşerek çökelek (çökelti) denilen ve
çözünmeyen iyonik bir katı oluştururlar. Oluşan bu
iyonik katı suda çözünmediği için katı halde dibe
çöker.
Örneğin, NaCl ve AgNO3 tuzlarının sulu çözeltileri
karıştırıldığında tepkimede iki tuz oluşur, NaNO3ve
AgCl. Oluşan bu tuzlardan AgCl nin suda
çözünmez, dolayısıyla bu katı çözeltiden ayrılarak
dibe çöker ve dipte bir çökelek oluşturur.
NaCl (suda) + AgNO3 (suda)
→
AgCl (k) + NaNO3 (suda)
Tepkime sırasında suda çözünmeyen bir katı oluştuğu için yukarıdaki
tepkime bir çökelme tepkimesidir.
Örnek: Baryum klorür çözeltisiyle sodyum sülfat
çözeltisi karıştırıldığında baryum sülfatın çökeldiği
gözleniyor. Buna göre tepkimenin net iyon denklemini
yazınız.
Çözüm;
Baryum klorür + sodyum sülfat ===> baryum sülfat +
sodium klorür
BaCl2(aq) + Na2SO4(aq) ===> BaSO4(k) + 2NaCl(aq)
Baryum ve sülfat iyonları çökeldiğine göre net iyon
denklemi bu iyonları içermelidir.
Net iyon denklemi:
Ba+2(aq) + SO4-2(aq) ===> BaSO4(aq)
Örnek: Aşırı AgNO3 (aq) içine 0,5 M 25 ml K2CrO4 çözeltisi
ilave ediliyor. Çöken Ag2CrO4(k) kütlesi nedir?
K2CrO4 (aq) + 2 AgNO3 (aq) ===>
Ag2CrO4(k) + 2KNO3 (aq)
6.
Redoks (Yükseltgenme-İndirgenme)
Tepkimeleri
Elektron alışverişi ile gerçekleşen tepkimelere
indirgenme-yükseltgenme tepkimeleri denir.
Yükseltgenme (oksitlenme) ve indirgenme
(redüksiyon) iki tür tepkimeyi tanımlayan terimlerdir.
Mg şeridi yaktığımızda magnezyumun oksijenle
verdiği tepkime bir indirgenme-yükseltgenme
tepkimesidir.
Mgo + ½ O2o
→
Mg+2 O-2
Tepkime denkleminde elementlerin yükseltgenme
sayılarına dikkat ettiğimizde elementlerin girenler ve
ürünler tarafındaki yükseltgenme sayısının farklı
olduğunu görürüz.
Bu tepkimelerde elektron alış verişi sonucu atomların değerlikleri değişir. Yanma
tepkimeleri, elementlerinden oluşum ve elementlerine ayrışma tepkimeleri, tek yer
değiştirme tepkimeleri, aynı zamanda redoks tepkimesidir.
 Yükseltgenme ve indirgenme
olaylarının bir arada
gerçekleştiği tepkimelerdir.
 Redox tepkimeleri de denir.
 Yükseltgenme: Elektron
verme
 İndirgenme: Elektron alma
 Çözelti ve çinko metal arasında gerçekleşen
tepkimenin mikroskobik düzeyde gösterimi
11. bakır(II) oksit + nitrik asit ===> bakır(II) nitrot + su
12. çinko + hidroklorik asit ===> çinko klorür + hidrojen
13. magnezyum oksit + sülfürik asit ===> magnezyum sülfat +
su
14. magnezyum karbonat + sülfürik asit ===> magnezyum
sülfat + su + karbon dioksit
15. çinko hidroksit + hidroklorik asit ===> çinko klorür + su
16. magnezyum + sülfürik asit ===>magnezyum sülfat +
hidrojen
17. çinko oksit + hidroklorik asit ===> çinko klorür + su
18. bakır(II) karbonat + hidroklorik asit ===> bakır(II) klorür
+ su + karbon dioksit
19. kalsiyum hidroksit + sülfürik asit ===> kalsiyum sülfat + su
20. alüminyum + hidroklorik asit ===> alüminyum klorür +
hidrojen
21. bakır(II) oksit + sülfürik asit ===> bakır(II) sülfat + su
22. çinko karbonat + sülfürik asit ===> çinko sülfat + su +
karbon dioksit
23. magnezyum + nitrik asit ===> magnezyum nitrat +
hidrojen
24. sodium hidroksit + hidroklorik asit ===> sodium klorür +
su
25. alüminyum + sülfürik asit ===> alüminyum sülfat +
hidrojen
26. magnezyum oksit + hidroklorik asit ===> magnezyum
klorür + su
27. sodium karbonat + hidroklorik asit ===> sodium klorür +
su + karbon dioksit
28. sodyum hidroksit + sülfürik asit ===> sodyum sülfat + su
29. demir + hidroklorik asit ===> demir (II) klorür + hidrojen
30. demir + sülfürik asit ===> demir (II) sülfat + hidrojen
31. amonyak + nitrik asit ===> amonyum nitrat
32. sodium karbonat + sülfürik asit ===> sodium sülfat + su +
karbon dioksit
33. çinko hidroksit + hidroklorik asit ===> çinko klorür + su
34. magnezyum hidroksit + hidroklorik asit ===> magnezyum
klorür + su
35. çinko karbonat + hidroklorik asit ===> çinko klorür + su +
karbon dioksit
36. sodyum hidrojenkarbonat + hidroklorik asit ===> sodyum
klorür + su + karbon dioksit
37. amonyak + hidroklorik asit ===> amonyum klorür
38. amonyak + sulfuric asit ===> amonyum sülfat
39. asetik asit + kalsiyum ===> kalsiyum asetat + hidrojen
40. kalsiyum karbonat + nitrik asit ===> kalcium nitrat +su +
karbon dioksit
KİMYASAL TEPKİMELER - VERİM
 Bir kimyasal tepkimenin hesaplanan sonucu ile gerçek
sonucu tam olarak uymayabilir.
 Ürün miktarı beklenenden daha az olabilir.
 Tepkime birkaç basamaktan oluşabilir.
 Aynı anda birden fazla tepkime gerçekleşebilir.
VERİM
 Kuramsal verim:
 Tepkenlerin verilen miktarlarından hesaplanarak elde edilen
ürünün miktarıdır.
 Gerçek verim;
 Tepkime sonunda gerçekten oluşan ürün miktarıdır.
 Uygulamalarda kullanılan miktardır.
 Gerçek verim kuramsal verimden küçüktür.
 Tepkimeye girenlerin tamamı (%100’ü) harcanmadığı için
oluşan ürün miktarı kuramsal verimden küçüktür.
VERİM
 Yüzde verim
 Gerçek verimin kuramsal verime oranının 100 ile
çarpımına eşittir.
 Bir önceki tepkimeyi laboratuvarda gerçekleştirdiğinizi
ve 24 gram metanol elde ettiğimizi düşünelim.
 Kuramsal verim; 32g
 Gerçek verim: 24 g
 Yüzde verim: 24/32x100=75
Kalsiyum karbonat + nitrik asit ===> kalcium nitrat
+su + karbon dioksit
Sodyum hidroksit + asetik asit ===> sodyum asetat +
su
Magnezyum hidroksit + asetik asit ===> magnezyum
asetat + su
CaCO3(aq)+ 2HNO3 ==>
Ca(NO3)2 (aq) +H2O (s) + CO2 (g)
NaOH(aq) + CH3COOH (aq) ==>
NaCH3COO (aq) + H2O(s)
Mg(OH)2 (k) + 2CH3COOH (aq) ==>
Mg(CH3COO)2 (aq) + 2H2O (s)