Çiçek - Orman ve Su İşleri Bakanlığı

T.C.
ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI
ÇÖLLEŞME VE EROZYONLA MÜCADELE GENEL
MÜDÜRLÜĞÜ
ÇORUH VADİSİ-DERİNER BARAJI SU AYNASI ALTINDA KALACAK ALANDA
ENDEMİK VE NADİR BİTKİLERİN TESBİTİ, TAŞINMASI VE YETİŞTİRİLMESİ
PROJESİ
Aralık - 2011
BERN SÖZLEŞMESİ VE TÜRKİYE
BERN SÖZLEŞMESİ (Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarının Korunması)
•
Türkiye, 1 Eylül 1984 tarihinde yürürlüğe giren yasa ile Bern Sözleşmesine taraf
olmuştur.
•
Sözleşmenin amacı, yabani flora ve faunayı ve bunların yaşama ortamlarını
muhafaza etmek, özellikle birden fazla devletin işbirliğini gerektirenlerin
korunmasını sağlamak ve bu işbirliğini geliştirmektir.
•
Yaban flora ve faunanın korunması ve gelecek nesillere aktarılması gerekli estetik
bilimsel, kültürel, rekreasyonel, ekonomik ve özgün değerde doğal bir miras
olduğunun kabul edilmesi,
•
-Biyolojik dengenin devamlılığında yabani flora ve faunanın oynadığı temel rolün
binmesi,
•
Yabani flora ve faunanın birçok türlerinin ciddi biçimde tükenmekte olduğu ve
bazılarının yok olma tehlikesine maruz olduğunu farkına varılması,
ALANIN GENEL TANIMI
Artvin İli ve Deriner Barajının inşa edildiği Çoruh Vadisi, bitki coğrafyası
bakımından Avrupa-Sibirya, İran-Turan ve Akdeniz bitki coğrafyasının etkisi
altında olması, gen merkezi konumu gibi nedenlerle bitkisel kaynakları
bakımından ülkemizin en önemli ve zengin merkezlerindendir.
ALANIN GENEL TANIMI
Dünyanın biyolojik çeşitlilik
açısından en zengin ve aynı
zamanda tehlike altındaki
en önemli 34 Karasal
Ekolojik Bölgesinden biri
olan Kafkasya Sıcaknoktası
(Caucasus Hotspot)
içerisinde yer almaktadır .
Deriner barajını da
kapsayan Kafkasya Sıcak
Noktasının haritası.
WWF bölgenin ılıman kuşak
ormanlarını Dünya
üzerinde korumada
öncelikli 200 Ekolojik
Bölgeden biri olarak ilan
etmiştir .
ÇORUH VADİSİ-DERİNER BARAJINDA BULUNAN BİTKİ
SINIFLARININ İNCELENMESİ
• Literatür verilerine göre Deriner Barajı su aynası altında
kalacak alanda, 95 familya, 303 cinse ilişkin toplam 545
adet takson, doğal yayılışa sahiptir. Alanda doğal
yayılışa sahip olan türlerin 41 adeti endemiktir.
• Ülkemizdeki ve Artvin ilindeki yayılışı sona erecek hatta
yok olacak olan mutlak koruma altına alınması gereken
türlerin; 15'i endemik 1'i endemik olmayan nadir ve 2'si
de ilde yalnızca Çoruh Vadisinde yayılış gösteren olmak
üzere toplam 18 adet olduğu saptanmıştır.
DERİNER BARAJINDA YAPILACAK ÇALIŞMANIN AMACI
• Deriner barajı su aynası altında kalacak alanda, lokal
endemik bitki türlerinin tespit edilmesi,
• Endemik türlere ilişkin lokasyon ve GPS
koordinatlarının belirlenmesi,
• Saptanan endemik bitkilerden yalnızca Deriner Barajı
su aynası altında bulunup su tutulma süreci sonunda
yok alacak olanların belirlenmesi,
• Yok olması muhtemel türlerin fert sayılarının
saptanması,
• Doğadan sökülecek bu endemik bitki türlerine ait
fertlerin taşınacağı bir alanın belirlenmesi,
MUTLAK KORUMA ALTINA ALINMASI GEREKEN
BİTKİ TÜRLERİNİN TANITIMI
Deriner Barajı su aynası altında kalacak alandaki nadir bitkilerin yayılış alanı
Acer divergens var. divergens taksonuna ait tanıtım kartı (1)
Beş Loplu Çoruh Akçaağacı
Botaniksel Özellikler: (Endemik)
Yaşam Biçimi: Çalı veya küçük ağaç formunda
Gövde; Sürgünler açık kahverengi
Yaprak; Yapraklar 5 loplu, - ½,2-3.5 x 3-5 cm, loplar "triangular-acute",tam kenarlı, her iki yüz tüysüz,
üstyüz koyu yeşil, alt yüz açıkyeşil, yaprak dibi "truncate", yaprak sapı tüysüz, 2-3 cm, kırıldığında süt
salğılıyor,
Çiçek; Çiçekler küçük, dik, tüysüz, "corymbs".
Meyve; Meyve kanatları '12-22 x 7-10 mm, genişçe, kanatların dış kenarı arasındaki açı 120-140°;
Tohum, yuvarlak, basık, tüysüz,
Yayılış Alanı: Artvin-Ardanuç, Yusufeli Erzurum-Tortum
N41 08 23, E42 01 19 N41 01 02, E41 47 29 N41 03 36, E41 48 01 N41 04 08, E41 48 08 N41 07 20, E41
52 47 N41 08 07, E41 53 49 N41 08 35, E41 54 31 N41 08 30, E41 53 58 N41 10 25, E41 58 33 N41 09
19, E41 54 00
10 noktada 16 adet tesbit edilmiştir
Lokasyon
Artvin-Ardanuç Artvin-Yusufeli Artvin-Yusufeli Artvin-Yusufeli Artvin-Yusufeli Artvin-Yusufeli Artvin-Yusufeli
Artvin-Yusufeli Artvin-Yusufeli Artvin-Yusufeli
IUCN Risk Kategorisi
Endemik EN
Acer divergens var. trilobum taksonu tanıtım kartı (2)
Üç Loplu Çoruh Akçaağacı
Botaniksel Özellikler: (Endemik)
Yaşam Biçimi: Çalı veya küçük ağaç formunda
Gövde; Sürgünler açık kahverengi
Yaprak; Yapraklar 3 loplu, - ½,2-3.5 x 3-5 cm, loplar "triangular-acute",tam kenarlı, her iki yüz tüysüz,
üstyüz koyu yeşil, alt yüz açıkyeşil, yaprak dibi "rounded", yaprak sapı tüysüz, 2-3 cm, kırıldığında süt
salğılıyor,
Çiçek; Çiçekler küçük, dik, tüysüz, "corymbs".
Meyve; Meyve kanatları '12-22 x 7-10 mm, genişçe, kanatların dış kenarı arasındaki açı 120-140° . Tohum,
yuvarlak, basık, tüysüz,
Yayılış Alanı: Artvin, Çoruh, Yusufeli
GPS Koordinatları
N40 59 30 E41 46 02, N41 04 06 E41 48 28, N41 08 29 E42 01 08
3 noktada 3 adet tesbit edilmiştir
Alkanna cordifolia türüne ilişkin tanıtım kartı (3)
Havacıva, Tosbağa otu
Botaniksel Özellikler: (Endemik)
Yaşam Biçimi: Çokyıllık
Gövde; Bitki 15-30 cm boyunda, çok az glandular tüylü yada tüysüz,
Yaprak; dip yapraklar "linear-lanceolate" düz, tam kenarlı, 15-25 x 0-5-1-5 cm; gövde yapraklar "lanceolate ovate", 2-6 x 1.2 cm.
Çiçek; Meyve oluştuğunda Çiçek kurulu 10-20 cm, brahteler "lanceolate- ovate", 1-4 x 0.3-2 cm. Çiçeklenme
döneminde çanak yapraklar 6-8 mm, meyve olgunlaştığınde ise 12-15 mm, tüylerle kaplı, Taç yapraklar sarı,
dıştarafı tüysüz, 8-13 mm, çiçek 10-11 mm çapında.
Meyve; Tohum 4 mm çapında, "scrobiculate-reticulate"; tohum gagası geriye kıvrık
Yayılış Alanı: Kuzey Doğu Anadolu, Rize, Çoruh; Artvin, Ardanuç, Erzurum: Oltu, Ağri, Iğdır
GPS Koordinatları
N41 08 29 E42 01 18, N41 10 44 E41 58 44
2 noktada 4 adet tesbit edilmiştir
Alyssum artvinense türüne ait tanıtım kartı (4)
Artvin Kuduzotu
Botaniksel Özellikler: (Endemik)
Yaşam Biçimi: Çokyıllık
Gövde; Yaklaşık gövdesi 10 cm,
Yaprak; Yapraklar " linear-oblanceolate", sivri, 15-25 x 1-2 mm,
Çiçek; Taç yapraklar açık limon sarısı, tam, obovate, 4-5.5 x 2-3(-3.5) mm.
Meyve; Meyve 2-3.5 mm uzunluk ve genişliğinde, ucu derince kertikli "deeply emarginate",
Stil 1.5-2 mm. Tohumlar kanatsız veya dar kanatlı,
Yayılış Alanı: Çoruh: Artvin, Ispir,
GPS Koordinatları
N41 12 00, E42 00 01 N41 11 25, E41 59 26 N41 09 02, E41 56 27 N41 09 17, E41 56 59 N41 09
03, E41 56 33 N41 08 37, E41 55 15 N41 08 28, E41 54 00 N41 09 00, E41 53 53
8 noktada 26 adet tesbit edilmiştir
Campanula troegerae türüne ait tanıtım kartı (5)
Çoruh Çançiçeği, Çoruh Çıngırak Otu
Botaniksel Özellikler: (Endemik)
Yaşam Biçimi: Çokyıllık
Gövde; Yoğun tüylü çokyıllık, gövde yükselici, 12-17 cm, tek gövdeli, yapraklı,
Yaprak; Yapraklar ovate-cordate, sicri uçlu, kenarları çift sıralı dişli, üst yüz grimsi tüylü, dip yapraklar 6cm,
orta kısmı en geniş, 1,5-3 x 1,5-2,5 cm, yaprak sapı 0,5-2 cm.
Çiçek; Çiçekler 1-3 adet, dik, uçdurumlu, çiçek sapı 5mm, Kaliks lopları genişçe lanceolate, veya ovat, sivrice,
8-12 x 4-6 mm, Kaliks uzantıları sivri, tüpten 2mm daha uzun, Taç yapraklar 2x 3-4.5 cm, 2/3 üne kadar
bölünmüş, lopları küt uçlu, uçta ciliate, dış kısmı yoğun tüylü, tomurcukta iken açık pembe, çiçeklenince
beyaz, stil dışarıda, stigma 3.
Yayılış Alanı: Çoruh, Yusufeli 610 m
GPS Koordinatları
41 01 48N 41 47 08E, 41 01 38N 41 47 00E
2 noktada 13 adet tesbit edilmiştir
Centaurea pecho türüne ait tanıtım kartı (6)
Artvin Peygamber Çiçeği
Botaniksel Özellikler: (Endemik)
Yaşam Biçimi: Çokyıllık
Gövde; dik, 12-35 cm, az çok dallanmış,
Yaprak; Yaprak koyu yeşil ve alt yüzü beyaz yünlü tüylü; dip ve alt yapraklar "pinnatisect- sublyrate" 1-3 çift
ovate-circular yan segments ve uçtaki segment daha genişçe,
Çiçek; Çiçek 14-17 x(6-)8-13 mm. phyllaries her iki kenarında 1-2 mm uzunluğunda 7-ll(-13) adet kirpikli,
Çiçekler gül renginde,
Meyve; Tohum "Achenes" 4-5 mm; Meyve tüyleri "pappus" (5-)6-8 mm, içteki sıra 1.5-2 mm.
Yayılış Alanı: Kuzeydoğu Anadolu. Artvin-Yusufeli, Şavşat
GPS Koordinatları
N41
10
N41
08
N41
08
N41
08
N41
09
N41
11
N41
10
N41
09
N41
09
14,
54,
28,
37,
03,
25,
44,
02,
36,
E41
E41
E41
E41
E41
E41
E41
E41
E41
58
56
54
55
56
59
58
56
53
27
47
00
15
33
26
44
27
37
9 noktada 36 adet tesbit edilmiştir
Centaurea woronowii türüne ait tanıtım kartı (7)
Çoruh Peygamber Çiçeği
Botaniksel Özellikler: (Endemik)
Yaşam Biçimi: Çokyıllık
Gövde; Gövde dik, tek gövdeli veya dallı,
Yaprak; Yapraklar yoğun gri tüylü, dip ve orta yapraklar "lanceolate - spathulate" "pinnatilobate-lyrate", 2-5
çift loplu, dişli veya tam kenarlı, tam, üsttekiler daha küçük, sapsız, çoğunlukla tam,
Çiçek; Çiçek "Involucre" 13-17 x 7-12 mm, "cylindrical to cup-shaped". Appendages, 0.2-0.5 mm genişliğinde
dar kahverengi kenarlı, kirpikler 1-2 mm. Çiçekler mor, siyahımsı-mor kenarları "linear" loplu.
Meyve; Meyve 4-5 mm; Meyve tüyleri 0.5-1 mm.
Yayılış Alanı: Kuzeydoğu Anadolu, Artvin, Ardanuç, Yusufeli, Şavşat
GPS Koordinatları
41 08 29N 42 01 09E, 41 06 34N 41 50 46E, 41 16 02N 42 17 32E
3 noktada 9 adet tesbit edilmiştir
Clypeola raddenea türüne ait tanıtım kartı (8)
Disk Teresi
Botaniksel Özellikler: (Endemik)
Yaşam Biçimi: Çokyıllık
Gövde; Gövde 15 cm, dallanmış
Yaprak; Yapraklar; darca oblanceolate.
Çiçek; Taç yapraklar sarı, 2 mm.
Meyve; Meyve, Silicula, orbicular, basık ortalama çapı 2 mm, uc kısmı girintili, tüysüz, Style, 0.2-0.6 mm.
Meyveli sap geriye doğru dönük ,
Yayılış Al anı: Çoruh: Artvin, Yusufeli,
GPS Koordinatları
N41 11 07 E41 51 46, N41 10 08 E41 52 55, N41 06 44 E41 51 35
3 noktada 36 adet tesbit edilmiştir
Convolvulus pseudoscammonia türüne ait tanıtım kartı (9)
Gündüzsefası
Botaniksel Özellikler: (Endemik)
Yaşam Biçimi: Çokyıllık
Gövde; Tüysüz dik gövdeli oluşuyla diğer benzerlerinden kolayca ayrılır.
Yaprak; Gövde yaprakları küçük, çok dar linear loplu "hastate"
Çiçek;Çiçekler yaprak sapından çıkar, tek tek veya 2-7 si bir arada "cymes". dıştaki çanak yapraklar
içtekilerden çok kısa. Taç yapraklar krem-açık sarı, 30-45 mm, tüysüz.
Meyve;Ovaryum tüysüz
Yayılış Alanı: Kuzey Doğu Anadolu, Sivas, Gümüşhane, Artvin-Ardanuç, Çoruh, Tortum
GPS Koordinatları
N41 09 21 E41 59 35, N41 09 30 E41 59 24, N41 09 42 E41 58 25
3 noktada 18 adet tesbit edilmiştir
Gypsophila simulatrix türüne ait tanıtım kartı (10)
Çöven
Botaniksel Özellikler: (Endemik)
Yaşam Biçimi: Çokyıllık
Gövde; Çokyıllık bitkinin Tüysüz gövdesi 30-70 cm.
Yaprak; Yapraklar 1.5-4 cm x 2-12 mm, "linear-oblong", küt uçludan sivriye.
Çiçek; Brahteler "lanceolate-acuminate", Çiçek kurulu çok çiçekli "panicle" Çiçek sapı 1-4 mm. Çanak
yapraklar "campanulate", 2-2.5 mm, dişler küt uçlu, Taç yapraklar beyaz, "linear-cuneate", kütuçlu,
2.5-3.5 mm.
Artvinde yalnız çoruh vadisinde deriner baraj gölünün oluşacağı alandan biliniyor.
GPS Koordinatları
N41 10 07 E41 52 56, N41 09 11 E41 54 03, N41 08 37, E41 55 15
3 noktada 5 adet tesbit edilmiştir
Haplophyllum armenum türüne ait tanıtım kartı (11)
Sedefotu
Botaniksel Özellikler: (Endemik)
Yaşam Biçimi: Çokyıllık
Gövde; Gövde 10-25 cm, kısa beyaz tüylü veya tüysüz.
Yaprak; Yapraklar basit, "obovate veya lanceolate-obovate", tüylü.
Çiçek; Çiçek kurulu küçük, yoğun; Çanak yapraklar kuruyunca koyu siyahımsı yeşil renkte, beyaz
tüylü
Taç yapraklar "ovate", açık sarı renkte, 6-9 mm; Filaments dar, dipten uca doğru yavaş yavaş incelir
Meyve; Genç meyve taslağı 4 gözlü, tüysüzden yoğun tüylüye, Olgun meyve "capsule" 5 x 4 mm, glandlı,
Tohumlar Seeds enine buruşuk çatlaklar sırtlardan daha geniş
Yayılış Al anı: Amasya, Gümüşhane, Tokat, Erzincan, Artvin- Ardanuç, Çoruh
GPS Koordinatları
N41
08
N41
09
N41
11
N41
10
24,
38,
25,
07,
E42
E41
E41
E41
01
58
59
52
28
50
26
19
4 noktada 4 adet tesbit edilmiştir
Hypericum fissurale türüne ait tanıtım kartı(12)
Kantaron, Binbirdelikotu
Botaniksel Özellikler: (Endemik)
Yaşam Biçimi: Çokyıllık
Gövde;, Gövdeler 15-22 cm, dik, dipte odunsu, dipten dallanıyor, tüysüz
Yaprak; Yapraklar 8-12 mm, "elliptic-oblong", düz, tüysüz, kenarları glandlı
Çiçek; Çiçek kurulu "corymbose", 1-8-çiçekli. Brahteler siyah glandular dişli, Çanak yaprak "elliptic-oblongobovate", yuvarlak, yoğun siyah glandular dişli. Taç yapraklar 5-10 mm.
Yayılış Al anı: Artvin-Yusufeli, Çoruh, Hod suyu
Not: Bu tür son 50 yıldır bilim adamlarınca toplanamamıştır. Türün tip örnek lokalitesi ve yakın çevresine
ilişkin GPS koordinatları verilmiştir. Alanda çiçeksiz örneklere rastlanmış ancak, Çiçekli örnek olmadığından
isimlendirilememiştir.
GPS Koordinatları
N41 01 03 E41 47 08, N41 00 56 E41 47 01, N41 00 56 E41 46 58, N41 01 01,E41 47 54
4 noktada 4 adet tesbit edilmiştir
Lathyrus woronowii türüne ait tanıtım kartı (13)
Yabaniburçak, Nazende, Bezelye çiçeği
Botaniksel Özellikler: (Endemik)
Yaşam Biçimi: Tekyıllık
Gövde;, kısa, zayıf, tüysüz gövde 8-18 cm, kanatsız
Yaprak; Yapraklar orta damarı kısa aristate'lı, en alt yapraklar 1-çift yaprakçıklı, diğerleri 2-çift yaprakçıklı,
yaprakçıklar "ovate-elliptic", c. 12 x 5 mm; stipulları "lanceolate-subulate, semi-sagittate".
Çiçek; Çiçek kurulu sapı 1-çiçekli yapraktan kısa, Çanak yaprak c. 5 mm, tüysüz, eşit olmayan dişli,
"lanceolate", tüpten biraz uzun. Standard mor, kanatlar krem,
Meyve; Meyve "Legume" bilinmiyor.
Yayılış Alanı: Artvin-Yusufeli, Şavşat, Çoruh
*: Tek yıllık olduğu için mevsim itibariyle bitkiye rastlanılamadı.
GPS Koordinatları
N41 08 37 E41 55 15, N41 08 30 E41 54 47, N41 10 34 E41 58 36
3 noktada 3 adet tesbit edilmiştir
Linaria genistifolia subsp. artvinensis taksonu tanıtım
kartı (14)
Artvin Keten Otu, Artvin Nevruz Otu
Botaniksel Özellikler: (Endemik)
Yaşam Biçimi: Çokyıllık
Gövde; Çokyıllık otsu bitki, gövdeler 20-130 cm, yükselici, dik, tek veya çoklu,
Yaprak; Yapraklar almaçlı, orta yapraklar "ovate, lanceolate veya linear", 15-60 x 0.5-20 mm, nadiren dipte
yarıkalpsi "subcordate", 1-3-damarlı
Çiçek; Çiçek kurulu "Racemes" yoğun ve uzunca; Brahteler "lanceolate, nadiren çanak yaprağın ucuna kadar
uzanır, en alttaki nadiren geriye doğru kıvrık, Alttaki çiçek sapları 2-4(-6) mm, Çanak yaprak lopları "ovate dar linearlanceolate", dipte yuvarlak, sivri, 2-5. mm, genellikle tüysüz, Çiçek açık sarı, kırmızı damarlı, (6)8-12(-14) mm; spur "conical-subulate", (3-)5-8(-10) mm, ± düz.
Meyve; Meyve "Capsule" yuvarlak, 3-4 mm; tohum basık, 1-1.2 mm, köşeler çoğunlukla dar kanatlı.
Yayılış Alanı: Kuzeydoğu Anadolu, Artvin-Yusufeli, Ardanuç, Şavşat, Çoruh
GPS Koordinatları
N41
09
N41
00
N41
08
N41
08
N41
15
07,
50,
24,
54,
15,
E41
E41
E42
E42
E42
59
46
01
00
08
54
48
28
10
13
5 noktada 8 adet tesbit edilmiştir
Micromeria elliptica türüne ait tanıtım kartı (15)
Topukçayı
Botaniksel Özellikler: (Enedemik)
Yaşam Biçimi: Çokyıllık,
Gövde; Çok gövdeli, çokyıllık, Çiçekli gövdeler ince, dik veya yükselici, 8-20 cm, kısa tüylü
Yaprak; Orta yapraklar "ovate - elliptic" veya "linear-lanceolate", 5-10 x 1-3.5 mm,
Çiçek; Çiçekkurulu 3-8 cm x 8-15 mm. "Verticillasters" 6-çiçekli, çiçek yapraklarından daha
uzun, Brahtecikler "linear", çiçek sapından kısa; Çanak yaprak dar tüpsü, (3.5-)4-5 mm, belirgin
damarlı, tüylü, Çiçekler açık mavi, 9-10 mm.
Meyve; Tohumlar 1.5 x 0.4 mm, "oblong", yarısivri.
Yayılış Al anı: Kuzey Doğu Anadolu, Artvin, Çoruh, Ardanuç, Yusufeli, Şavşat, Erzurum
GPS Koordinatları
N41 06 09 E42 06 24, N41 09 18 E41 56 59, N41 12 13 E42 00 45
3 noktada 5 adet tesbit edilmiştir
Morina persica türüne ait tanıtım kartı (16)
Dikenli Merdiven Çiçeği
Botaniksel Özellikler: (Artvin ilindeki varlığı risk altında)
Yaşam Biçimi: Çokyıllık,
Gövde; Gövde 1.5 m ye kadar
Yaprak; Yapraklar çevrel dizilmiş, "lanceolate", kenarları sinizoidal, uzun dikenli dişli, en alt yapraklar tüysüz,
üst yapraklar glandular tüylü,
Çiçek; Çiçekler 4-7(-10) adet. Taç yaprak 3.5-5.5 cm, uzun tüplü, başlangıçta beyaz, daha
sonra pembe veya kırmızımsı, tüylü, Involucel 6-13 mm, tüpsü-çansı şekilde, tüylü, uçta
dikenli, çoğunlukla 2 si diğerlerinden daha uzunca, Çanak yapraklar 9-16 mm, 2-loplu, loplar
tam veya 2 loplu,
Yayılış Alanı: Tekirdağ: Kastamonu: Tokat: Gümüşane: Erzurum: Balıkesir: Kütahya: Afyon: Ankara: Sivas:
Malatya, Antalya, Konya, Artvin'de varlığı bilinmiyordu, yalnızca deriner baraj alanında var.
GPS Koordinatları
N41 11 04 E41 51 12, N41 09 09 E41 54 02, N41 08 38,E41 54 39
3 noktada 5 adet tesbit edilmiştir
Trachomitum venetum subsp. sarmatiense taksonu
tanıtım kartı (17)
Kum Zakkumu
Botaniksel Özellikler: (Akdeniz kökenli olan bu bitkinin Artvin ilindeki yayılışı sona erecek)
Yaşam Biçimi: Perennial
Gövde; Çok dallı, çokyıllık, tüysüz (az tüylü çiçekkurulu sapı, çanak ve taç yaprak hariç)
Yaprak; Yaprakların şekli çok çeşitli, dar "ovate ve oblong-lanceolate- dar lanceolate", 2-7 cm x 6-25 mm,
kenarları dişli; yaprak sapı 2-6 mm.
Çiçek; Çiçek kurulu, çok dallı, çok çiçekli, Çanak yaprak 1.5-2 mm, lopları sivri, Taç yaprak pembe, 5-7 mm,
tüylü, lopları yuvarlak, 2-5-3-5 x 1.2-1-5 mm.
Meyve; Meyve "Follicles" 7-12 cm; tohumlar 2.5 mm.
Yayılış Alanı: İstanbul, İzmir, Denizli, Antalya,
Artvinde yalnız Çoruh Vadisinde Deriner baraj gölünün oluşacağı alandan biliniyor.
GPS Koordinatları
N41
02
N41
04
N41
08
N41
07
28,
43,
06,
32,
E41
E41
E41
E41
48
48
53
53
10
31
48
26
4 noktada 23 adet tesbit edilmiştir
Veronica liwanensis türüne ait tanıtım kartı (18)
Artvin Yavşan Otu
Botaniksel Özellikler:
Yaşam Biçimi: Çokyıllık
Gövde; Gövde dipte odunsu, dallanmış, tırmanıcı, yerde sürünen, 3-10 cm, tüylü,
Yaprak; Yaprak sapları 1-4 mm, tüylü, yaprak ayası "lanceolate - ovate", 4-10 x 2-8 mm, "crenate" , her
kenarda (l-)2-4(-6) dişli,
Çiçek; Çiçek kurulu "Racemes", 1-4 adet , çiçekler koltukaltından çıkar, dik durur, 10-30-çiçekli, Çiçek kurulu
sapı 5-20 mm. Çiçek sapı çiçekteyken 4-7 mm, meyve olgunlaştığında 5-10 mm. Çanak yaprak 2-2.5 mm,
loplar 4-5, "ovate to lanceolate", 1.5-2.5 x 0.8-1.3 mm,tüysüz, Taç yaprak mavi, 10-14 mm çapında, Style 2.53.5 mm.
Meyve; Meyve "Capsule" tersyürek " obcordate", 3-4.5x4-6 mm, c. 2 x çanakyaprak, tüysüz,
Tohumlar "ovate- orbicular", c. 2-2.5x1-5-2.2 mm
Yayılış Al anı: Kuzey Doğu Anadolu, Artvin-Yusufeli, Şavşat, Çoruh, Kafkasya
GPS Koordinatları
N41
08
N41
08
N41
09
N41
10
37,
28,
56,
14,
E41
E41
E41
E41
55
54
52
58
15
00
32
27
4 noktada 15 adet tesbit edilmiştir
TAŞIMAYA KONU BİTKİLERİN SÖKÜMÜ SIRASINDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR
• Taşımaya konu olan türlerin bütün fertleri, alanlardan kök toprakları
ile birlikte alınmalıdır.
• Bitkiler sökülürken kök ve gövde kısımlarının yaralanmamasına
dikkat edilmelidir
• Hastalıklı fertler sökülmemelidir
• Sökülen fertler hemen saksılara aktarılmalıdır. Bu nedenle söküm
işleminden önce yeterli büyüklük ve sayıda saksı, torf, gübre, ilaç ve
gerekli kimyasal maddeler temin edilmiş olmalıdır.
• Sökülen topraklı örnekler torflu saksılara aktarılmalıdır.
• Söküm mutlak suretle botanik ve ekoloji konularında uzman kişiler
denetiminde yapılmalıdır
• Sökülen yer, gps koordinatı, yükselti, bakı, eğim, toprak derinliği,
kayaç tipi vb özellikler not edilmelidir. Bu bilgiler kullanılarak her fert
için tanıtım kartları oluşturulmalıdır.
TAŞIMAYA KONU BİTKİLERİN SÖKÜMÜ SIRASINDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR
•Sökülen bitkiler kısa süre içinde bir fidanlık veya sera içerisinde,
muhafaza altına alınmalıdır. Yaklaşık olarak bütün türlerde ortalama
2-3 yıllık süreçte tohumdan ve çelikten bireyler elde edildikten sonra
uygun alanlara dikimleri gerçekleştirilecektir.
•Söküm sırasında, bitkinin söküldüğü alandan, sökülen bitkinin çalı
veya otsu bitki oluşu da dikkate alınarak değişik derinlik
kademelerinden (0-20 cm ve 20-40 cm) toprak örnekleri alınmalı ve
bunların Fiziksel ve Kimyasal analizleri yaptırılmalıdır. Bu sayede
bitkilerin transfer edileceği alanın tespiti ve hazırlanması mümkün
olacaktır.
•Başarılı bir dikim için türlerin alındıkları ve dikildikleri yerler
arasındaki toprak özelliklerinin benzer olması gerekmektedir. Bu
nedenle alandan örneklemelerle toprak örnekleri alınacaktır. Her bir
tür alındıkları toprak koşullarına benzer özellik gösteren toprak
gruplarında dikimleri gerçekleştirilecektir.
TAŞINACAK BİTKİLERİN ÜRETME METODLARI
Bitki Taksonunun Adı
Acer divergens var. divergens
Üretim Yöntemi*
T
Acer divergens var. trilobum
T
Alkanna cordifolia
T-KÇ
Alyssum artvinense
T-A-GÇ
Campanula troegerae
T
Centaurea pecho
DK
Centaurea woronowii
DK
Clypeola raddeana
Convolvulus pseudoscammonia
T-GÇ-A
*: (T: Tohum, GÇ: Gövde Çeliği, KÇ: Kök Çeliği, A: Ayırma, DK Doku Kültürü)
TAŞINACAK BİTKİLERİN ÜRETME METODLARI
•
Bitki Taksonunun Adı
•
Gypsophila simulatrix
Üretim Yöntemi*
•
•
T-GÇ-DK-A
Haplophyllum armenum
•
•
•
•
•
Hypericum fissurale
•
A-T-GÇ
•
S-KÇ-A
Lathyrus woronowii
Linaria genistifolia subsp. artvinensis
•
Micromeria elliptica
A-KÇ-T-GÇ
•
•
•
•
T-A
T-GÇ
Morina persica
• T-KÇ-A
Trachomitum venetum subsp. sarmatiense
• A-T
Veronica liwanensis
• DK-T-GÇ-A
•
*: (T: Tohum, GÇ: Gövde Çeliği, KÇ: Kök Çeliği, A: Ayırma, DK Doku Kültürü)
ALANDAN SÖKÜLECEK VE YILLAR İTİBARİYLE
YETİŞTİRİLECEK FERT SAYILARI
Bitki Taksonunun Adı
Acer divergens var. divergens
Acer divergens var. trilobum
Alkanna cordifolia
Alyssum artvinense
Campanula troegerae
Centaurea pecho
Centaurea woronowii
Clypeola raddeana
Convolvulus pseudoscammonia
Gypsophila simulatrix
Haplophyllum armenum*
Hypericum fissurale *
Lathyrus woronowii*
Linaria genistifolia subsp.
artvinensis
Micromeria elliptica
Morina persica
Trachomitum venetum subsp.
sarmatiense
Veronica liwanensis
Sökülecek Fert YetiĢtirilecek Fert
Sayısı
Sayısı
2. yıl 3.yıl
4.yıl
16
100
200
200
2
20
40
80
3
15
15
20
25
50
50
100
13
26
26
52
35
100
100
200
7
25
25
50
25
100
100
200
Toplam
500
140
50
200
104
400
100
400
Transfer
Alanına
Dikilecek
516
142
53
225
117
435
107
425
18
36
72
72
180
198
3
1
1
1
5
25
5
5
5
30
50
20
20
10
30
50
40
20
20
60
125
65
45
35
120
128
66
46
36
125
3
3
23
10
30
46
10
60
92
40
60
92
60
150
230
63
153
253
13
50
50
100
200
213
SONUÇLAR VE ÖNERİLER
•Deriner Barajı su aynası altında kalacak olup, ülkemizdeki ve Artvin ilindeki yayılışı
sona erecek hatta yok olacak olan, 15'i endemik 1'i endemik olmayan nadir ve 2'si de
yalnızca Çoruh Vadisinde yayılış gösteren toplam 18 adet bitki taksonunun mutlak
koruma altına alınması ve neslini devam ettireceği uygun bir alana ivedi olarak
taşınması gerekmektedir.
• Alanda elde edilen bulgulara göre; 18 adet bitki türüne ilişkin taşınabilir fert sayısı
yaklaşık 200 adettir.
• Söz konusu 18 adet bitki taksonuna ilişkin; güncel ve daha önce çekilmiş çiçekli
fotograf, arazide bulunduğu yerin GPS koordinatları, bulunan fert sayısı, bitkinin genel
özellikleri yanında botaniksel özellikleri tanıtım kartları şeklinde verilmiş, daha önce
varlığı bilinen noktalara gidilerek bitki türünün o noktada bulunup bulunmadığı da
ortaya konmuştur.
SONUÇLAR VE ÖNERİLER
Deriner Barajı su aynası altında kalacak olan 18 adet taksonun doğal yayılış
gösterdikleri alanla yükselti, toprak, ekolojik özellik vb. uygunluk gösteren Artvin‟deki
diğer alanlara taşınması sürecinde aşağıdaki haritada gösterilen alan, bu amaca en
uygun alanlardan birisidir. Alan Artvin ili Salkımlı Köyü (Tolgum) hudutları içerisinde
200-650 m yükseltiler arasında yer almaktadır.
SONUÇLAR VE ÖNERİLER
SONUÇLAR VE ÖNERİLER
Türkiye Florası'nda yer alan yalnızca Artvin ilinden tanımlanmış çok sayıdaki
endemik bitkinin lokasyon bilgisi olarak Tolgum geçmektedir.
Önerilen bu alan; Deriner Barajı su aynası altında kalacak olan çok sayıdaki
bitki türünün doğal yayılışını varlığını sürdürebildiği nadir alanlardan birisi
durumundadır. Bu özelliği dikkate alındığında mutlak suretle bir korunan alan
statüsü kazandırılmalıdır.
Alan hem Deriner Barajına hem de Artvin şehir merkezine oldukça yakındır.
Ziyaretçi merkezine dönüşebilme özelliği de oldukça yüksektir.
Alan içerisinde kullanılabilir bina ve yeterli yol ağı da bulunmaktadır.
Bu alanda bulunan bitki türlerinin tespiti mümkün olan en kısa sürede
yaptırılmalıdır.
ÇORUH VADİSİ YOL YAPIM FAALİYETLERİ
ÇORUH VADİSİ YOL YAPIM FAALİYETLERİ