mısır medeniyeti

İlkçağ Medeniyetleri
Final Yayınları ÖSS Tarih
İLKÇAĞ MEDENİYETLERİ
zayıflayarak diğer kavimlerin arasına karıştılar. Alp
Er Tunga Destanı İskitlerin mücadelelerini anlatır.
MEZOPOTAMYA MEDENİYETİ
ASYA MEDENİYETİ
a) Çin Medeniyeti:
 İlk çağlarda Fırat ve Dicle nehirleri arasında
kalan bölgeye Mezopotamya adı verilmiştir.
Mezopotamya, verimli topraklara sahip olduğu için
sık sık istilaya uğramış, birçok kavim gelerek
bölgeye yerleşmiş, bu nedenle birçok uygarlık
kurulmuştur.
 Çin, feodal bir yapıdaydı. Temel geçim kaynağı
ticaretti. İpek Yolu hakimiyetinden dolayı Türklerle
mücadele halindeydi. Çin'de pusula, barut,
matbaa, kağıt ve porselen gibi buluşlar ortaya
çıkmıştır. Çivi yazısı kullanılmış; Türk askeri sistemi
uygulanmıştır. Çin’de Taoizm, Konfüçyanizm,
Gök Tanrı ve Budizm dinleri vardı.
a) Sümerler:
b) Hint Medeniyeti:
 Mezopotamya'nın siyasi ve kültürel tarihi
Sümerlerle başlar. Sümerler Asya kökenli bir kavim
olup, MÖ IV. binde Aşağı Mezopotamya'ya
yerleşmiş, burada Lagaş, Ur, Uruk, Eridu, Ummo
ve Kaş gibi "şehir devletleri" kurmuşlardır.
 Hindistan birçok kez istilaya uğradığı ve toplum
kast sistemine dayandığı için, gerçek bir birlik ve
ortak bir tarih oluşmamıştır. Kast, aynı işle
uğraşan; atadan miras kalan hakları, vazifeleri ve
gelenekleri ile birbirine sımsıkı bağlanan insan
grubudur. Kişi kendi kastını seçemezdi; doğuştan
kastı belliydi. Kast
sistemi
Hinduizm
(Brahmanizm) dininden güç almaktaydı. Budizm,
Hinduizm'in katı kast sistemine tepki olarak
doğmuştu. Brahmanlar matematikle uğraşmış,
rakamları bulmuşlardır.
 Sümerler yazıyı kullanan ilk toplumdur. Dilleri
Asya kökenlidir. Yazı sayesinde edebi türler
gelişmiştir. Bunların başında destanlar gelir.
Gılgamış Destanı, Tufan Hikâyesi, Yaradılış
Manzumesi günümüze kadar gelen klasik
eserlerdir.
 Sümerler hukuk devletinin kurulmasına
öncülük etmişlerdir. İlk kanun Lagaş Kralı
Urukagina tarafından çıkarılmış; burada, kralın
baskı ve zulme son vererek özgürlüğü getirdiği
anlatılmıştır. Bu kanunlarda cezalandırma yöntemi
"fidye" (bedel)’dir.
c) İran Medeniyeti:
 İran'da ilk uygarlığı Medler kurdular. Daha
sonra Persler, Medleri yıktılar (MÖ 550). Lidyalıları
da yenerek Anadolu'ya hakim oldular. Pers Devleti
ise Makedonyalı İskender tarafından yıkıldı.
İlkçağ'da İran'da mutlak krallık hakimdi. Devlet,
satraplık denen büyük illere ayrılmıştı. İranlılar,
dünyada ilk posta teşkilatını kurdular. Mimaride
Pers üslubunu geliştirdiler. İran'da hâkim din
Zerdüştlük (Mecusilik) idi. Ateş kutsal sayılmış,
ateşgede denen tapınaklarda sürekli ateş
yakılmıştır.
 Sümer dini çok tanrılı idi. Toprak tanrıların
malı sayılıyor ve rahiplerin gözetiminde işletiliyordu.
Urukagina reformlarıyla özel mülkiyet ortaya
çıkmıştır. Sümer sanatı canlı ve gerçekçi idi.
Kabartma, oyma, kuyumculuk ve heykelcilik
gelişmiş, "Zigurrat" denilen çok katlı tapınaklar
yapılmıştır.
 Sümerlerde düzenli bir ordu yoktu. Köleler
dışında her erkek asker sayılırdı. Sümerler bilimin
gelişmesine önemli katkılarda bulunmuş; ayı 30,
yılı 360 gün olarak hesaplamış; daireyi 360
dereceye bölmüşlerdir.
d) İskit (Saka) Medeniyeti:
 Tarihte rol oynayan ilk Türk topluluğudur. MÖ
VII. yüzyılda Balkanlar, İran ve Anadolu’yu istila
ettiler. Romalılarla savaştılar. Savaşçılıkları ve
madeni eşyalarıyla ün kazandılar. Siyasi yapıları
boylar
federasyonu
şeklindeydi.
Zamanla
19
İlkçağ Medeniyetleri
Final Yayınları ÖSS Tarih
b) Akadlar:
 Sâmi ırkındandırlar. MÖ IV. binde, Arap
yarımadasından
gelerek,
Mezopotamya’ya
yerleştiler. Başkentleri Agede idi. Sümerleri yıkarak
tüm Mezopotamya'yı egemenlikleri altına aldılar.
c) Elamlılar:
 MÖ IV. binden itibaren varlık gösterdiler. Sümer
ve Akad himayesinde yaşadılar. Başkentleri Sus
şehri idi. Tarım ve hayvancılıkla uğraştılar.
 Sâmi ırkından olan Amurrular, MÖ 2000
yıllarında Babil merkez olmak üzere bir devlet ve
düzenli bir ordu kurdular. Babillilerin ilk devletine
Hititler, ikinci devletlerine ise Persler son verdiler.
Babil Kralı Hammurabi önemli yasalar çıkardı. Kişi
ve toplum hukukunu birbirinden ayırdı Devletin
teokratik özelliğini kaldırdı. Cezalandırmada kısas
yöntemini uyguladı. Babil Kulesi ve Asma
Bahçeleri dünyanın başlıca şaheserlerindendir.
Mezopotamya uygarlıklarının genel özellikleri:
Patesi adı verilen krallar, ülkelerini tanrı adına
idare ederlerdi. Kralların yanında, gerektiğinde
toplantıya çağrılan danışma meclisleri vardı.

Mezepotamya uygarlığının dini çok tanrılı idi.
Sümerlerde ahiret inancı vardı. Sâmilerin
Mezopotamya'ya gelmesiyle bu inanç kayboldu.

Mezopotamya
medeniyeti
Akdeniz
medeniyetinin temeli oldu. En çok etkilediği yer
ise Anadolu’ydu.
FENİKELİLER
 MÖ II. binde Filistin'e yerleştiler. İbrani Devleti
MÖ XI. yüzyılda Hz. Davut tarafından kuruldu.
Daha sonra İsrail ve Yahudi devleti olmak üzere
ikiye ayrıldı. İsrail Devleti'ne Asurlular, Yahudi
Devleti'ne ise Babilliler son verdiler. MS I. yüzyılda
Romalılar tarafından dünyanın dört yanına
sürüldüler. İbraniler (Museviler), kendilerini üstün
ırk olarak gördükleri için Yahudilik dini fazla
yayılmamıştır. İbraniler alfabelerini Fenikelilerden
almışlardır. İbranilere ait eserlerin başında Kudüs'te
bulunan Süleyman Mabedi gelmektedir.
 Sâmi kökenli bir diğer kavim olan Asurlular, MÖ
2000'de Ninova şehri çevresine yerleştiler.
Egemenlik
alanlarını
Kapadokya'ya
kadar
genişlettiler. Anadolu'da çeşitli koloniler kurarak
ticareti geliştirdiler. Bu sayede Mezopotamya
uygarlığını Anadolu'da yaydılar. MÖ VII. yüzyılda
Medler ve Babilliler Asur hakimiyetine son
verdiler. Asurlular kaya oymacılığında geliştiler.
Kütüphanecilik faaliyetini başlattılar. Hammurabi
Kanunları'ndan daha sert cezalar içeren yasalar
çıkardılar.


İBRANİLER
e) Asurlular:
Siyasi yapı "şehir devletleri" biçimindeydi.
Bunlardan biri diğerine üstünlük kurunca, hakim
şehrin kralı tüm ülkenin kralı olurdu.
Ekonominin temeli tarımdı. Tüccarlar Anadolu,
Suriye, Mısır ve Hindistan'a giderek, ticaret
yapıyorlardı. Bütün ticari faaliyetler takas
esasına
dayanıyordu.
Ölçü
birimleri
sistemleştirilmişti.
 Suriye'nin Akdeniz kıyı kesiminde, Sayda ve
Sur gibi siteler kurdular. Asur saldırılarıyla
bağımsızlıklarını
yitirdiler.
Asur,
Pers
ve
Makedonyalı
İskender'in
egemenliğinde
yaşadılar. Deniz ticareti alanında geliştiler.
Akdeniz ve Karadeniz kıyılarında koloniler
kurdular. Ön Asya medeniyetinin Akdeniz
dünyasına girmesinde önemli bir rol oynadılar.
Uygarlık tarihine en önemli katkıları "harf
sistemine dayanan alfabe"yi bulmalarıdır. Bu
alfabe daha sonra Romalılar tarafından geliştirilmiş
ve Latin Alfabesi oluşturulmuştur.
d) Babilliler:


MISIR MEDENİYETİ
 MÖ IV. binde "Nom" denen şehir devletleri
varken, sonradan merkezi krallık kurulmuştur. En
önemli siyasi olaylardan biri, Suriye'yi ele geçirmek
için Hititlerle yaptıkları Kadeş Savaşı'dır. Savaştan
sonra imzalanan Kadeş Antlaşması tarihte bilinen
ilk yazılı antlaşmadır. Mısır Krallığı Pers istilasına
uğramış; son olarak da Büyük İskender Mısır'a
girerek burada İskenderiye şehrini kurmuştur.
 Kral (firavun) dini ve siyasi otoriteyi şahsında
toplamıştı. Çok tanrılı bir din ve ahiret inancı
vardı. Köylü ve köleler, firavun adına çalışırlardı.
Devamlı bir ordu vardı. Temel gelir kaynağı
tarımdı. Çevre ülkelerle ticaret de yapılmaktaydı.
Halk hürler, korunanlar ve köleler şeklinde
sınıflara ayrılmıştı. Kölelerinin hiçbir hakkı
yoktu.
20
İlkçağ Medeniyetleri
Final Yayınları ÖSS Tarih
Mısırlılar hiyeroglif (resim) yazısını buldular. Yazı
malzemesi olarak papirüs kullanılırdı. Edebiyat ve
sanat dini ağırlıklıydı. Piramit, tapınak, heykel,
kabartma ve oyma sanatı gelişmişti. Mısırlılar bilim
alanında ileriydiler. Vergilerin hesaplanması
matematiğin,
Nil'in
taşma
zamanının
hesaplanması astronominin, Nil’in taşmasıyla
bozulan arazi sınırlarının tespiti ise geometrinin
gelişmesine etki etmiştir. Mısırlılar tıp alanında
gelişmiş; ayrıca, yılı 365 gün olarak hesaplamış ve
on iki aya bölmüşlerdi.
ESKİ ÇAĞLARDA TÜRKİYE
yazılarak, tarih yazıcılığında tarafsız (objektif)
davranılmıştır.
b) Frigyalılar:
 Batı Anadolu'ya Boğazlar yoluyla geldiler.
Başkent Gordion'dur. Frigya Devleti, Karadeniz'in
kuzeyinden gelen Kimmerler tarafından yıkılmış;
Frigler daha sonra Lidya egemenliğine girmişlerdir
(MÖ 600). Frigler, kayalara anıt mezarlar
kazımışlardır. (Kral Midas'ın mezarı önemlidir.)
Uygarlık tarihine yaptıkları başlıca katkı, tapates
denen halı-kilim dokumacılığıdır. Tarım ve
hayvancılığı korumak üzere çok sert yasalar
uygulamışlardır.
c) Lidyalılar:
 Eski devirlerden beri Anadolu, uygun iklimi ve
verimli toprakları sayesinde yaşamaya elverişli bir
medeniyet merkezi olagelmiştir. Bundan dolayı
tarihin en eski çağlarından beri iskan edilmiştir.
Anadolu'da, Asur kolonileri çağını kapsayan
kalkolitik dönem, tarihi devirlere geçiş dönemidir.
Bu dönemde üretim artmış, ticaret gelişmiş, ilk
şehir devletleri kurulmuştur. Türkiye'ye yazının
gelmesi de bu döneme rastlar. Yazı Asurlu
tüccarlar vasıtasıyla Orta Anadolu'ya girmiştir. İlk
yazılı vesikalar Kayseri civarındaki Kültepe'de
bulunan çivi yazılı tabletlerdir. Ayrıca, Kültepe'de,
Karum denilen pazar yeri kurulmuştur.
 Lidyalılar, Gediz ve Küçük Menderes nehirleri
arasında bağımsız bir devlet kurdular (MÖ VII. yy).
Başkent Sardes’tir. Lidya Devleti, Persler
tarafından yıkılmıştır. (MÖ 546). Ege'den Suriye ve
Mezopotamya'ya (Efes'ten Ninova'ya) uzanan Kral
Yolu sayesinde ticaret gelişmiş; madeni paranın
kullanılması ticareti ilerletmiştir. Lidyalılar Fenike
alfabesini kullanmış, Yunan tanrılarına tapmışlardır.
d) İyonyalılar:
a) Hititler:
 Yunanistan'da yaşayan Akalar, MÖ XII.
yüzyılda Batı Anadolu kıyılarına geçerek Milet,
Efes, Foça ve İzmir gibi İyonya şehir devletlerini
kurdular. Ayrıca Akdeniz ve Karadeniz'de koloniler
kurarak, bugünkü birçok yerleşim biriminin temelini
attılar. İyonya şehir devletleri, MÖ VII. yüzyılda
Lidya, daha sonra da Pers egemenliğine girdiler.
 Anadolu uygarlıkları arasında "tarih çağları"nı
ilk olarak yaşayan Hititlerdir (MÖ 1800-700).
Başkent Hattuşaş'tır. En önemli siyasi olay
Mısırlılarla yapılan Kadeş Savaşı'dır. Kadeş
Antlaşması, tarihte bilinen ilk yazılı antlaşmadır
(MÖ 1296). Hitit Devleti Ege göçleri ile yıkıldı. Hitit
şehir devletleri kuruldu. Bunlar da Asur
egemenliğine girdiler.
 İyonya şehirleri sırasıyla krallık, oligarşi ve
demokrasi ile yönetilmiştir. Efes'teki Artemis
Tapınağı İyonlardan kalmadır. Sanat alanında
Yunanlıları etkilemişlerdir. İyonyalılar Fenike
alfabesini kullanmış, bilim alanında ilerlemişlerdir.
Tales, Güneş tutulmasını hesaplamış; Pisagor,
matematik ve geometriye bilimsellik kazandırmış,
Dünya 'nın yuvarlak olduğunu ileri sürmüştür.
Özgür düşünce ortamında felsefe gelişmiştir.
 Kral, askeri ve sivil yönetimin başıydı.
Başkomutan, başrahip ve kanun koyucuydu.
Pankuş, asillerden oluşan danışma ve yargı
meclisiydi. Meclis kralı yargılayabilir, yetkilerini
sınırlayabilirdi. Kraliçe devlet yönetiminde söz
sahibiydi.
 Hititlerin dini çok tanrılı idi. Ahiret inançları
zayıflamıştı. Hititlerde, Sümerlerden etkilenen bir
hukuk vardı. Adalete önem verilmiş, mülkiyet
hakkı güvenceye alınmıştı. Cezalar genellikle
tazminat olarak ödenirdi. Medeni haklar
belirlenmişti. Hititler çivi yazısını kullanmışlardır.
Dokumacılık ve kabartma sanatı ileri düzeydeydi.
Yazılıkaya ve İvriz Kabartmaları başlıca sanat
eserleridir. Kralların icraatlarını içeren yıllıklar
(anallar)’da, zaferlerin yanında yenilgiler de
e) Urartular:
 Vangölü çevresinde kurulmuştur (MÖ 900600). Başkent Tuşpa'dır (Van). Urartu Devleti
Medler tarafından yıkıldı. Dini inanç çok tanrılı idi.
Urartular ölümden sonraki hayata inanmış ve bu
nedenle mezarlarını ev biçiminde yapmışlardır.
Maden işletmeciliğinde ilerlemiş; kaleler, su
21
İlkçağ Medeniyetleri
Final Yayınları ÖSS Tarih
kanalları ve bentler yapmış; mimaride yüksek bir
düzeye çıkmışlardır. Çivi yazısını kullanmışlardır.
Arhonları Drakon, Solon ve Klistenes'tir. Solon,
köleliği ve doğuştan gelen sınıf farkını kaldırdı.
Klistenes, Halk Meclisi'ni kurarak demokrasi
doğrultusunda önemli bir adım attı.
Anadolu uygarlıklarının genel özellikleri:







Yunanlılarda dini inanç çok tanrılı idi. Tanrılar
insan boyutuna indirgenmişlerdi. Bu durum Yunan
mitolojisine konu olmuştur. Tanrılar adına çeşitli
yarışmalar düzenlenirdi. Bunların en ünlüsü, Zeus
adına düzenlenmiş olan Olimpiyat oyunlarıdır.

Kral, başkomutan, başyargıç ve başrahipti.
Anadolu'da çok tanrılı bir inanç vardı.
Halk, hürler ve köleler diye ikiye ayrılırdı.
Köleler, bedel ödeyerek hürler sınıfına
geçebilirdi.
Köleler yarım insan kabul edildiğinden cezalar
hürlere oranla yarı yarıya uygulanırdı.
Ekonominin temeli tarım, hayvancılık ve
madencilikti. Başlıca tarım aleti saban'dı.
Bilim ve sanatın gelişmesinde Mısır ve
Mezopotamya'nın etkisi önemlidir.
Anadolu sanatta ileriydi. Hattuşaş, Van, Efes ve
Milet'te birçok saray ve tapınak yapılmıştı.
EGE MEDENİYETLERİ
 Yunanlılar yazıyı Fenikelilerden almışlardır.
Edebi türler içinde en eskisi Homeros'un İlyada ve
Odesa destanlarıdır. Yunanlılarda bilim ve felsefe
alanlarında önemli gelişmeler kaydedilmiştir. Yunan
felsefesinin temsilcileri Sokrat, Eflatun ve
Aristo'dur. Tarih, Herodot tarafından sistemli bir
bilim haline getirilmiştir. Hipokrat, modern tıbbın
kurucusu olmuştur. Yunan sanatının en önemli
eserleri mimari, heykel ve resim alanında
verilmiştir. Mimaride tiyatro ve tapınaklar ön
sırada yer alır.
İSKENDER İMPARATORLUĞU
a) Girit Medeniyeti:
 Ege medeniyetinin ilk ortaya çıktığı yer Girit
Adası'dır. Bu uygarlığın en önemli kalıntısı Knossos Sarayı'dır. Giritlilerin başlıca geçim kaynağı
ticaretti. Girit medeniyetine Akalar son verdiler.
 Makedonyalı İskender Anadolu, İran, Suriye,
Filistin ve Mısır'ı alarak büyük bir devlet kurdu.
Persleri
yenerek
Hindistan
seferine
çıktı.
İskender’in ölümü üzerine devlet bölündü.
İskender'in Asya seferi sayesinde Doğu ve Batı
kültürleri kaynaştı. Hellenistik Kültür denilen yeni
bir kültürel mozaik ortaya çıktı. Hellenizm dönemi
(MÖ 330-30) boyunca, İskenderiye, Rodos,
Bergama, Milet ve Efes gibi şehirler bilim, kültür
ve ticaret yönünden geliştiler. (Bergama, Zeus
Tapınağı,
Asklepion
Sağlık
Merkezi
ve
kütüphanesi ile dönemin en önemli tıp ve kültür
merkezidir.)
b) Miken (Aka) Medeniyeti:
 MÖ II. binde Yunanistan'a yerleştiler. En önemli
siyasi
gelişme
Truva
Savaşları'dır.
Aka
uygarlığının en önemli kalıntısı Miken Şatosu'dur.
Aka hakimiyetine Dorlar son verdiler.
c) Yunan Medeniyeti:
 Dorlarla birlikte Yunanistan'da, "polis" adı
verilen, Atina, Isparta ve Korint gibi şehir
devletleri kuruldu. En önemli siyasi gelişme
Peloponnes Savaşı'dır. Yunan şehir devletleri
daha sonra Büyük İskender'in egemenliğine
girdiler.
ROMA MEDENİYETİ (MÖ 753 - MS 395)
 İtalya'da ilk siyasi yapıyı Etrüskler, Roma
Medeniyeti’ni ise Latinler kurdular. Pön Savaşları
'nda Kartacalıları yenerek Batı Akdeniz'e; Mısır
ve Suriye'yi alarak Doğu Akdeniz'e hakim oldular.
 Başlangıçta
şehir
devletleri
krallıkla
yönetiliyordu. Halk, aristokratlar, tüccar ve
sanayiciler, köylüler ve köleler olmak üzere
sınıflara ayrılmıştı. Zamanla güçlenen soylular,
yönetimi ele geçirerek aristokratik hükümetler
kurdular.
 Roma
sırasıyla
krallık,
aristokratik
cumhuriyet ve imparatorlukla yönetilmiştir.
Roma'da halk sosyal sınıflara ayrılmıştı. Patriciler
soylular
sınıfını
oluşturmaktaydı.
Pleplerin
herhangi bir siyasi hakkı yoktu. Tarım, ticaret ve
sanatla uğraşırlardı. Zamanla Patricilerle mücadele
ederek
cumhuriyet
idaresinin
kurulmasını
sağladılar. Patricilerden oluşan Senato kuruldu.
Senato bir nevi danışma meclisiydi. Senato'nun
altında Halk Meclisi vardı. Toplumsal bozulmaları
 Tüccar ve sanayiciler kolonizasyon hareketi ile
zenginleştiler. Köylülerle birleşerek aristokratlara
karşı mücadele ettiler. Isparta Krallığı hariç, halk
yönetimde söz sahibi oldu. Tiranlık yıkılarak
yerine Arhonluk sistemi kuruldu. En önemli Yunan
22
İlkçağ Medeniyetleri
Final Yayınları ÖSS Tarih
 Hitit krallarının, zaferleri ile birlikte
yenilgilerini de yazdırmaları, “tarafsız (objektif)
tarihçilik mesleğine önem verdikleri” yargısını
doğrular.
fırsat
olarak
değerlendiren
Augustus,
imparatorluğa geri döndü. Roma, Kavimler Göçü
sonunda ikiye ayrıldı (395). Batı Roma 476'da
yıkıldı. Doğu Roma’yı ise Osmanlı yıktı.
 Romalıların 12 Levha Kanunları Avrupa
hukukunun temelini oluşturur. Fenike alfabesine
son şeklini vererek Latin Alfabesi'ni hazırladılar.
Mısır takvimini geliştirerek Miladi
Takvim’i
hazırladılar. Romalılardan kalma başlıca eserler
İstanbul'da Valens (Bozdoğan) Su Kemeri ve
Çemberlitaş, Ankara'da Augustos (Ogüst)
Mabedi ve Roma Hamamı, Antalya'da ise
Aspendos Tiyatrosudur.
 Urartularda,
mezarların
ev
biçiminde
yapılması ve ölüye ait bazı eşyaların mezarlara
konması, hayatın ölümden sonra da devam
edeceği inancının mimari ve sanat anlayışı
üzerinde etkili olduğunu kanıtlar.
 İlkçağ’da
gerçekleşen
bazı
buluşların
günümüz medeniyetinin oluşumu üzerinde de
etkili olması, “tarihsel gelişimin sürekliliği”
olgusu temel alınarak açıklanabilir.
BİZANS İMPARATORLUĞU
 Frigyalıların, tarım ve hayvancılığı korumak
üzere
çok
sert
yasalar
çıkarmaları,
“ekonomilerinin tarıma dayanması” temel
alınarak açıklanabilir.
 Bizans, Roma İmparatorluğu'nun Doğu kısmının
adıdır. Bizans bir Orta Çağ devletidir. Bizans'ta
güçlü olan başa geçebiliyordu. Bu nedenle, birçok
hanedan hüküm sürmüştür. Ayasofya Kilisesi,
Aya İrini Kilisesi, Binbirdirek ve Yerebatan
sarnıçları
İstanbul'daki
önemli
Bizans
eserlerindendir.
 Romalıların, Latin alfabesini hazırlarken
Fenike alfabesinden, güneş takvimini hazırlarken
de Mısır takviminden yararlanmaları, “evrensel
uygarlığın, kültürlerin karşılıklı etkileşiminin bir
ürünü olduğu” yargısını doğrular.
YÖNERGE
ÖRNEK ÖSS SORULARI
 Hindistan’da, “kast” sisteminden dolayı “hür,
eşit ve kaynaşmış” bir toplum oluşmamıştır. Bu
durum, sosyal sınıf farklarının, toplumda ortak
bir kültürün gelişmesini önlediğini gösterir.
1- Hattuşaş’ta bulunan ve Hititlerle Mısırlılar
arasında yapılan Kadeş Barışı ile ilgili olan
metinde, antlaşmaya Hitit Kralı III. Hattuşili’nin
mühürü yanında, Hitit Kraliçesi Pudahepa’nın
mühürü de basılmıştır.
 Anadolu’da bulunan ilk yazılı kaynakların
Asur tüccarlarına ait ticari belgeler olması,
“uygarlıkların etkileşiminde ticaretin önemli
bir rol oynadığı” yargısını doğrular.
Bu bilgi, aşağıdakilerden
göstergesidir?
 Yunanlılarda, sınıfsal ayrıcalıkları kaldırmaya
ve ulus iradesini kurumsallaştırmaya yönelik
toplumsal taleplerin artması, Yunan halkının
“siyasal bilinç” kazanmış olduğu yargısıyla
açıklanabilir.
hangisinin
bir
A) Antlaşmanın eşit koşullar altında yapıldığının
B) İki devletin yöneticileri arasında akrabalık
kurulduğunun
C) Antlaşmanın uzun süre yürürlükte kalacağının
D) Kraliçenin, devlet işlerinde söz sahibi
olduğunun
E) Eski
Anadolu’da,
yasaların
kadınları
koruduğunun
1999
 Hititlerdeki Pankuş Meclisi, kralların devlet
yönetiminde
“danışma
kurumuna”
yer
verdiklerini gösterir.
 İlkçağ’da bazı kralların, ülkelerinde feodal
beylikleri ortadan kaldırmaya çalışmaları,
“merkezi devlet otoritesini koruma gereksinimi”
temel alınarak açıklanabilir.
2- Hitit Krallığı feodal beyliklerden oluşmuş bir
devletti. Daha sonraları bu beylikler kaldırılmış,
yerlerine valiler atanmıştır.
23
İlkçağ Medeniyetleri
Bu değişiklikle ulaşılmak
aşağıdakilerden hangisidir?
Final Yayınları ÖSS Tarih
istenen
hedef
İyonya’daki bu gelişmeler aşağıdakilerden
hangisini gösterir?
A) Saltanat kavgalarını önlemek
B) Beylerden,
daha
önemli
görevlerde
yararlanmak
C) Merkezi yönetimi güçlendirmek
D) Yönetimde yetenekli kişilere görev vermek
E) Beyler arasında anlaşmazlık çıkmasını
önlemek
A) Çeşitli etnik grupların bir arada yaşadığını
B) Bilimsel çalışmalar yapıldığını
C) Yöneticilerin çok sık değiştiğini
D) İlk yerleşim yerlerinin burada kurulduğunu
E) İnsanların gelir düzeyine göre sınıflara
ayrıldığını
1994
1990
3- Urartuların mezarlarını oda ve ev biçiminde
yapıp içine çeşitli eşyalar koymaları
aşağıdakilerden
hangisinin
bir
göstergesidir?
6- Atina Şehir Devleti'nde halkın yardımıyla başa
geçen Klistenes, sınıf ayrılığını ortadan
kaldırmaya çalışmış, Halk Meclisi’ni kurmuş ve
bu meclise geniş yetkiler vermiştir.
A) Ticarette
değiş-tokuş
usulünü
uyguladıklarının
B) Mimarlıkta geliştiklerinin
C) Birden fazla tanrıya inandıklarının
D) Barış içinde yaşadıklarının
E) Hayatın ölümden sonra da devam ettiğine
inandıklarının
1994
4- İlkçağ'da Mısır’da tarım ürünlerinden alınan
vergilerin belirlenmesi matematiğin, Nil nehrinin
taşma zamanının hesaplanması astronominin,
Nil sularının taşmasıyla bozulan arazi sınırlarının
yeniden
saptanması
ise
geometrinin
gelişmesinde etkili olmuştur?
Klistenes’in bu reformlarla ulaşmak istediği
amaç aşağıdakilerden hangisidir?
A) Halkın ülke dışına göçünü önlemek
B) Kanunları yazılı hale getirmek
C) Halkı dış saldırılara karşı korumak
D) Yunan şehir devletlerini birleştirmek
E) Halkın yönetime katılımını sağlamak
1993
7- Herodotos’tan önce tarihi olayların oluşuna
ilişkin birtakım listeler, kronoloji cetvelleri ve
yıllıklar düzenlenmiş olduğu halde, tarih biliminin
öncüsü olarak Herodotos gösterilmektedir.
dayanarak,
hangisine
Herodotos’un tarih biliminin öncüsü olarak
kabul edilmesinde, aşağıdakilerden en çok
hangisinin etkili olduğu savunulabilir?
A) İhtiyaçlar insanları bilimsel çalışmalara
yönlendirmiştir
B) Coğrafi konum tarımda verimliliği etkilemiştir
C) Doğa olayları kontrol altına alınmıştır
D) İnsanların yerleşik hayata geçmesinin bir
nedeni tarımdır
E) İnsanlar arasında kültür benzerlikleri vardır
1995
A) Araştırarak ve yansız olmaya çalışarak
yazması
B) Pek çok tarihi olayı bizzat yaşamış olması
C) Tarihi olayların kimler arasında ve ne zaman
olduğunu belirtmesi
D) Tarihi olayları kronolojik sıraya göre vermesi
E) Olayların geçtiği yerleri gezip görmesi
2000
Yukarıda
verilen
bilgilere
aşağıdaki
genellemelerden
ulaşılabilir?
5- İlkçağ’da İyonya’da,
8- Hititlerde tarih yazıcılığı ile ilgili aşağıdaki
bilgilerden hangisi, tarafsız tarih anlayışının
bir göstergesidir?
- Tales ilk kez güneş tutulmasını hesaplamış
- Pisagor ilk kez Dünya’nın yuvarlak olduğunu
ileri sürmüştür.
A) Yıllıkların Sümer çivi yazısı ile yazılması
24
İlkçağ Medeniyetleri
Final Yayınları ÖSS Tarih
B) Yıllıkların, kralların yaptıkları işler konusunda
bilgi vermek için yazılması
C) Kralların zaferleri kadar yenilgilerini de
yazdırmış olmaları
D) Yıllıkların özellikle ünlü kralların dönemlerini
içermesi
E) Yıllıkların edebi dille yazılmış olması
1998
9- Tarihte
ticaret
alanında
değiş-tokuş
usulünün ortadan kalkmasını ve böylece,
ekonomik hayatın büyük ölçüde gelişmesini
sağlayan buluş aşağıdakilerden hangisidir?
A) Pusula
D) Takvim
B) Para
E) Kağıt
C) Yazı
1990
Cevaplar:
1- D
6- E
2- C
7- A
3- E
8- C
4- A
9- B
5- B
25