Document 689689

İSLAM TARİHİ







































İSLAMİYET ÖNCESİ DÜNYANIN GENEL DURUMU
AVRUPA:
1:Batı Roma İmp. Yıkılmış
2:Avrupa’ya hakim olan Vizigotlar,Ostrogotlar ve Franklar krallıklar kurmuş ve kendi aralarında
hakimiyet mücadalesi yaşanmıştır.
3:Krallıklar olmasına rağmen Kıtada Derebeylik rejimi hakim olmuştur.
Avrupa’da Hristiyanlık dini yayılmıştır.
Tüm Avrupa’ya Skolastik(Dini düşünce) düşünce yayılmıştır.
Hristiyanlığın Katolik mehmebinin ruhani lideri Papa Aforozi,Enterdi ve Endülüjans gibi yeklilerle halı
sindirmiş ülkede deney ve gözlem yapılmasını yasaklamıştır.
Halk sınıflara ayrılmış ve halk cahil bırakılmıştır.
AFRİKA
1:Afrika’nın kuzeyine Doğu-Batı Roma İmp hakim olup din bakımından Hristiyanlık yayılmıştır.
2:Habesiştan2da güçlü bir Hristiyan krallık kurulmuş olup Bu devlet Diğer dinlere’de saygılıdır.
ASYA
1: Bu kıtaya hakim olan devletler Bizans,Sasani,Kök Türk ve Çin devletleridir.
Bizans Devleti(Doğu Roma İmp.)
1:Balkanlar,Anadolu,Suriye,Filistin ve Mısıra Hakim olmuştur.
Başkenti İstanbul olup Hristiyanlık Dinini resmi din olarak kabul etmişledir.
Hristiyanlık (Ortadostluk Mezhebinin Ruhani liderliğini üstlenmişlerdir.Ruhani liderine Patrik adı
verilir.
Türkler,Sasani devletleriyle Siyasi mücadelere girmişlerdir.
Sasani İmparatorluğu:
1: 226 yılında Medain Şehri başkent olmak üzere İran’da kurulmuştur.
2:Bizansla mücadele etmişler,İstanbul’u kuşatmışlar ve Mısır,Suriye ve Yemen’e kadar yayılmışlardır.
3:Dini inanış bakımından Zerdüşt Dinini benimsemişlerdir.(Mecusi:Ateşe tapan)
642 Hz Ömer Döneminde ortadan kaldırılmıştır.
Kök-Türk Devleti:
1:552 yılında orta Asya’da Türklerin kurduğu güçlü bir devlettir.
Gök Tanrı dinini benimsediler fakat Türkler arasında Hristiyanlık,Yahudilik,Zerdüşlik,Manihizm ve
Budizm gibi dinler yayılmıştır.
ÇİN
1:Güneydoğu Asya’da çok köklü bir devlet kurmuşlardır.
Türklerle sürekli siyasi mücadele içerisinde olmuşlardır.
Halk sınıflara ayrılmış olup ülkede Taozim ve Konfüçyüsçülük dini yaygındır.
Hindistan:
İslamiyetin doğduğu zamanlarda Hindistan’da güçlü bir devlet yoktu.
Hindistan’da insanlar Kast sistemine ayrılmıştır.
Ülkede en eski din Veda Dini olup bu dinin rahiplerine Brahman denilirdi.
Japonya:
1:Büyük okyanusta bir çok ada üzerinde kurulmuş bir ülkedir.
2:İslamiyetin doğusu esnasında siyasi bir etkinliği yoktur.
3:Ülkedede Şintozim inanışı egemendi.Ayrıca ülkede Budizm,Taozim ve Konfüçyüs'çülük inanışları
da yayılmıştır.
 İSLAMİYETTEN ÖNCE ARAP YARIMADASI
 İslamiyetten önce Arap Yarımadasında siyasi birlik kurulamamış ve güçlü bir devlet çıkmamıştır.
 Arabistanın Güneyinde Main,Sebe ve Himyeri ; Kuzeyinde Nebatlılar,Tedmürlüler ve Gassaniler
devletleri kurulmuştur.
 Arabistan’da kabileler yönetimi hakimdi,
 Kabileler kendi aralarında kan davaları güder sürekli mücadele ederlerdi.
 Mekkede Darün Nedve denilen danışma kurulu şehir yönetimi ile ilgili konularda toplanır ve kararlar
alırlardı.
 Şehrin yönetimi V. Yüzyılın ortalarında Kureyş kabilesine geçmiştir.
 ARABİSTAN YARIMADASINDA SİYASAL BİRLİĞİN SAĞLANAMAMASINDA:
 1:Arapların Kabileler halinde yaşamaları
 2:Göçebe kabileler arasındaki rekabet ve kan davaları
 3:Arabistan’da çok değişik dini inanışların benimsenmesi,
 4:Bizans ve Sasani İmparatorlukların baskıların sürmesi.
 Arabistan’da Din ve İnanış:
 Dört farklı dini inanış benimsenmiştir Bunlar:
 1:Puta tapıcılık: İnsanların yaptıkları putlara tapılmasıdır.En büyük putlar Lat,Menat,Uzza ve Hübel’
dir.Bu Putlar Kabenin içinde olup belli aylarda ziyeret edilirdi.
 2:Hristiyanlık
 3:yahudilik
 4:Hanifilik: Hz.İbrahimin dinine inanan,puta tapıcılığı kabul etmeyen ve yeni bir peygamberin
gelmesini bekleyen kimselerdi.
 Sosyal Hayat:
 Çölde yaşayan Araplara Bedevi,Şehirde yaşayanlara Medeni adı verilirdi.
 Bedeviler Hayvancılık ve tarım,Medeniler ticaretle uğraşırlardı.
 Kabile Yaşamında kan bağı çok önemliydi.
 Ailede erkeğe büyük önem verilir,kız çocuklarına itibar edilmez,kadına miras verilemezdi.Birden çok
kadınla evlenmek serbest olup kız evladı olanlara hor gözle bakılırdı.Bazı durumlarda bu duruma
dayanamayan aileler kız evlatlarını diri diri toprağa gömerlerdi.
 Kölecelik çok yaygın olup,köleler hayvan gibi çalıştırılır alınıp satılırdı.
 Arap kabileler 4 aydan oluşan haram aylarında savaşmazlar ve o ayda Mekke2de Ukaz adında büyük
bir panayır kurulup,bir çok kabile Mekke’ye gelir,ticaret yapar,panayır yarışmalarına katılır veya
Kabe’yi ziyaret ederdi.
 Mekke bir ticaret ve dini ibadet şehri ile ün salmıştı.
 Mekke’de Kureyş Kabilesinin üstünlüğü vardı.
PEYGAMBERİMİZİN HAYATI
 Peygamberimiz Fil vakasından 50 gün sonra ,Rebiullevvel ayinin on ikinci Pazartesi günü,tan yeri
ağarırken, Mekke`de doğdu(20 Nisan 571 )
 Peygamberimizin babası Hz. Abdullah Kureyş’in ileri gelen delikanlılarından idi.
 Hz. Abdullah vefat ettiği zaman Peygamberimiz henüz Anne karnında altı aylıktı.
 Peygamber efendimizi(A.S) Ben`i Sa`d b.Bekr kabilesinden Süt annesi Halime hatun götürdü
 Dört yaşına kadar süt annesi Halime’nin yanında kaldı.
 5 yaşında annesine teslim edildi ve 6 yaşında annesi Hz Amineyi kabuletti
 Dünyada,böylece Babasız ve Annesiz kalan Peygamberimizi,yüce Allah,hamisiz bırakmadı: Önce
dedesi Abdulmuttalibin yanında, sonra da amcası Ebu Talib-in yanında kaldı. Peygamberimiz, sekiz
yaşına kadar,Dedesi Abdulmuttalibin yanında,sekiz yaşından sonra da Amcası Ebu Talib-in yanında
kaldı.
 On iki on üç yaşlarında iken amcası Ebu Talip’le bir ticaret kervanına katılıp Suriye’ye yola çıktı.
Busra denen yerde Bahira adında bir papaz O’nun son peygamber olacağını verdiği cevaplar ve
sırtında bulunan et beni şeklindeki iki kürek kemiği arasında bulunan nübüvvet mühründen
(peygamberlik mührü) anladı. Suriye (Şam)’deki Yahudilerden endişe eden Ebu Talip, alış-verişi
Busra’da yaparak Mekke’ye döndü.
Muhammedü’l-Emin: Hiç yalan söylemediği için ve doğruluktan ayrılmadığı için güvenilir
Muhammed anlamındaki bu lâkapla çağırılmaya başlandı.
 PEYGAMBERIMIZIN EVLENMESI
 Peygamberimiz hazreti Hatice adına ticaret yaparken, Peygamberimizdeki harikulade halleri görmüş
ve yardımcısı Meysele ile Peygamberimize evlilik teklif etmişti. Peygamberimiz bu teklifi kabul
ederek Kureyşlilerin en soylu kadınlarından olan hazreti Hatice ile evlendi.
 PEYGAMBERIMIZIN COCUKLARI
 Peygamberimizin, hazreti Haticeden,iki erkek çocuğu,dört kız çocuğu doğmuştur Isimleri şöyleydi:
Kasim, Abdullah, Zeynep,Rukayye ,Ümmü Külsüm,Fatima ve Cariyesi Mısırlı Maria`dan doğan
Ibrahim`dir.
 Peygamberimizin Hakemliği:
 Kâbe’de bulunan ve Haceru’l-Esved (Kara Taş) denen taşı yerine koymada ihtilâfa düşen insanlara
hakemlik yaptı. Buna Kâbe Hakemliği denir. Bugün Kâbe’nin içinde yer aldığı camiye de Mescid-i
Haram denilmektedir.
 PEYGAMBERLİĞİ:
Mekke yakınındaki Nur Dağı’nda Hira Mağara’sında 610 yılının Ramazan ayında ilk vahiy geldi ve son
peygamber olduğu kendisine müjdelendi. Kur’an, Kadir Gecesi indirilmeye başlandı.
 İlk Müslümanlar:
 1) Eşi Hz.Hatice 2) Çocuk yaştaki Hz.Ali 3) Yakın arkadaşı Hz.Ebu Bekir 4)Hürriyetine kavuşturduğu
(âzatlı) kölesi Hz. Zeyd 5) O zaman köle olan Hz.Bilâl-i Habeşî.
 HİCRET:
 Mekke’de işkenceler artınca Mekkeli Müslümanlar Medine’ye hicret etti. Peygamberimiz de
yatağına Hz. Ali’yi yatırarak yanında bir rehber ve Hz.Ebu Bekir ile birlikte 622 yılında Medine’ye
hicret etti.
 İSLAM DEVLETİNİN KURULMASI 622:
Hicretten sonra Peygamberimiz Medine’de İslam devletini resmen kurdu.
HİCRET(622)
 Müslümanların inançları uğruna Mekke’den Medine’ye göç etmelerine hicret denir.
 Hicrete katılanlara ‘’Muhacir’’medine’de Müslümanlara ev sahipliği yapanlara ise ‘’Ensar’’
denilmiştir.
 Hicretin Sonuçları:
 İslam Devleti kurulmuştur.
 Mekke-Şam ticaret yolu Müslümanların kontrolüne geçmiştir.
 Muhacir ve Ensarlar kardeş ilan edilmiştir.
 İslam Dininin yayılması hızlanmıştır.
 Hicri takvimin başlangıcı olmuştur.
 Medine’de Müslümanlar ile Yahudiler arasında Vatandaşlık antlaşması yapılmıştır.
MEDİNE ANTLAŞMASI







(Medine’de yaşan Müslüman Putperes ve Yahudilerin birlikte yaşamaları için gereken yalardır(47
madde).Buna göre bazıları:
Diyetler ve fidyeler eskisi gibi devam edecek.
Museviler din hürriyetine sahip olacaktır.
Yahudiler veya Müslümanlar üçüncü bir tarafla savaşırsa birbirlerine yardım edecektir.
İki tarafta Kureyşli Müşrikleri korumayacaktır.
Medine’ye karşı bir saldırıda şehir herkes tarafından korunacaktır.
İki taraftan biri bir düşmanla barış yaparsa iki taraf da barış şartlarına uyacaktır.
Üzerinde ihtilafa düşülen herhangi bir konuda Hz.Muhammed’e başvurulacaktır.
HZ.MUHAMMED DÖNEMİ SAVAŞLARI
 Bedir Savaşı 624:
 Savaşın nedenleri:Müslümanlar,Ebu Süfyan Başkanlığında Mekkelilere ait bir kervanın Medine
yakınlarından geçeceğini,bu kervanın gelirleriyle silah alınacağı ve Müslümanlara saldırılaşacağını
duyunca kervanı ele geçirmeye karar verdiler.Bu amaçla Müslümanlar Hz Muhammed komutasında
300 kişi ile yola çıkıldı.
 Müslümanlar:300 kişi Mekkeli Putperesler:900 kişi
iki ordu Bedir kuyularının bulunduğu mevkide karşılaştılar...
 Bedir Savaşının Sonuçları:
 Müslümanlar Mekkeli putpereslere karşı ilk askeri zaferini kazanmıştır.
 Şam ticaret yolu Müslümanların eline geçmiştir.
 Hz Muhammed’e güven bağlılık artmıştır.
 Savaş ganimetleri kurallara uygun olarak paylaşılmıştır.
 NOT:Bedir savaşında esir olanlar 10 Müslümanlara okuma yazma öğretme karşılığında serbest
bırakılmıştır.
 UHUD SAVAŞI 625
 Savaşın Sebepleri:Mekkeli putperestlerin Bedir savaşının intikamını almak istemeleridir.
 Medineli Müslümanlar Mekkeli putpersler
700 kişi
3000 kişi
Savaşın gelişimi:Savaş Uhud Dağın eteklerinde meydana gelmiştir.Peygamberimiz elli kişilik bir okçu
kuvvetini Mekkelilerin arkadan saldırmasını ihtimaline karşı Ayneyn Tepesine yerleştirmiştir.
Savaşın Sonuçları:
-Okçuların yerlerini bırakmaları sebebiyle müslümanlar kaybetmiştir.
-Mekkelilerle iş birliği yapan Medine’deki Beni Nadir Yahudileri şehirden çıkarılmıştır.
-Hz.Muhammedin Medine’deki otoritesi kesinleşmiştir.
-Hz Muhammedin emir ve isteklerin dışına çıkılmaması bu savaşla anlaşılmıştır.
 HENDEK SAVAŞI 627
 Savaşın Nedenleri:Medine’deki Yahudilerin etkisiyle putperestlerin Müslümanları kesin olarak
Müslümanları yok etmek istemeleri.
----Savaş İranlı Selman-ı Farisi2nin teklifiyle Medine’nin kuzeyine büyük hendekler kazıldı.Bu yüzden
bu savaşa Hendek savaşı denilmiştir.
Mekkeli Müslümanlar Medineli Putperesler
3000 kişi
12.000 kişi
Savaşın sonuçları:
--Ebu Süfyan komutasındaki putperestler yenildi.
--Putperestlerin son taaruz savaşıdır.
--Putperestlerle işbirliği yapan Medine’deki son Yahudilerde Medine’den çıkarılmıştır.
HUDEYBİYE ANTLAŞMASI 628
 Hendek Savaşından sonra Peygamberimiz Mekke’deki kabeyi ziyaret etmek istemiş ama
putperestler izin vermemiştir.Bunun üzerine Hudeybiye denilen yerde mekkeli putperestlerle Hz
Muhammed arasında Hudeybiye antlaşması imzalanmıştır.
 Hudeybiye antlaşmasının Maddeleri:
 Müslümanlarla karşı taraf arasında 10 yıl savaş olmayacak, iki tarafın hiçbiri diğerinin malına ve
canına el atmayacak.
 Müslümanlar bu yıl Beytullah'ı ziyaret etmeksizin geri dönecekler. Gelecek yıl üç günden fazla
olmamak üzere Mekke'ye gelip Beytullah'ı ziyaret edecekler. Bu üç gün süresince Mekkeliler şehir
dışına çıkacaklar.
 Müslümanlardan Kureyş'e sığınacak olursa, geri döndürülmeyecek, fakat onlardan müslümanlara
sığınanlar geri döndürülecek
 Müslümanlardan Hac, Umre ve ticaret için Mekke'ye gideceklerin canları ve malları güven altında
olacak. Kureyş tarafında Mısır'a ve Şam'a gidenlerle ticarette bulunmak üzere Medine'ye gelenlerin
de canları ve malları güven altında bulunacak
 İki taraf arasında on yıl savaş yapılmayacaktır.
 Reşit olmayan bir Mekkeli Müslüman olup Hz Muhammed’in tarafına geçerse,Medine’ye geri
gönderilecekti.Mekkelilerin tarafına geçerse Müslümanlar ise geri iade edilmeyecekti
 Mekkeliler ve Müslümanlar istedikleri kabileler ile anlaşma yapacaklar,ama silahlı yardımda
bulunamayacaktı.
 Hudeybiye antlaşmasının Önemi ve Sonucu:
 Mekkeliler, Müslümanların siyasî varlığını resmen kabul ettiler.
 Barış ortamının oluşması İslamiyet'e geçişi hızlandırdı.
 Mekke'nin fethi kolaylaştı.
 Müşriklerin Müslümanlığın varlığını tanıdığı resmi ilk belgedir.
 PEYGAMBERİMİZ DÖNEMİNDE DİĞER FETİH HAREKETLERİ
 HAYBER’İN FETHİ(629) (Müslümanlar-Yahudiler)
 Hayber’de yaşayan yahudilerin hem Mekkeli Müşriklerle hemde Saş Ticaret yolunda Müslüman
kervanlarına saldırmaları üzerine Hayber’e Sefer düzenlenmiştir.
 Sonuçları:
 Şam Ticaret Yolunun güvenliği sağlanmıştır.
 Cizye vergisi alınmaya başlanmıştır.
 Yahudilere yarı yarıya ürün vergisi uygulanmaya başlanmıştır.
 MUTE SAVAŞI (629)—Araplar-Bizanslılar
 Sebebi:Bir Müslüman elçisinin Busra valisi tarafından öldürülmesi
 Halid Bin Velid komutasında Müslüman kuvvetler Bizans kuvvetlerini püskürtüp zafer kazanmıştır.
 Bu başarı sebebiyle peygamberimiz Halid Bin Velid’e Seyfullah(Allahın kılıcı) unvanı vermiştir.
 Not:Mute Savaşı Müslümanların Bizans’la yaptığı ilk savaş ve Bizans’sa karşı kazandığı ilk zaferdir.
 MEKKENİN FETHİ 630:
 Sebebi:Mekkeli Müşriklerin Beni Bekr kabilesine silah yardımı yapıp Müslümanlarla dost olan Huzaa
Kabilesinin üzerine saldırması ve bu kabilenin Mekke’den çıkmak zorunda kalması..
 Sonuç:
 Peygamberimiz bütün gücüyle Mekke’ye sefer düzenledi.Mekke hiç savunma yapılmadan fetih
edildi.
 Peygamberimiz Mekkeli müşriklere ‘’hepiniz hürsünüz’’diyerek onlarında müslüman olamsını
sağladı.
 Peygamberimiz tarafından Kabe’nin içi putlardan temizlendi.
 İslamiyet Hicaz bölgesinin büyük bir bölümüne yayıldı.
 HUNEY SAVAŞI 630 (Müslümanlar-Putperestler)
 Savaş Mekke’nin etrafındaki Havazin putperest kabilelerle yapıldı.Bozguna uğratılan bu kabile daha
sonra Müslümanlığı kabul etti.
 TAİF KUŞATMASI 630 (Müslümanlar-Taifliler)
 Sebebi:Taiflilerin daha önce Mekkeli müşriklerle işbirliği yapması.
 Sonuç:yirmi gün süren Taif kuşatması Haram aylarının başlaması üzerine yarıda bırakıldı fakat
Taifliler bir yıl sonra Müslümanlığı kabul ettiler.
 TEBÜK SEFERİ 631 (Müslümanlar --Bizanslılar)
 Sebep :Bizans İmparatorluğunun müslümanlara saldıracağı iddiası..
 Sonuç: Otuz Bin orduyla Müslümanlar Tebük denilen yere sefer düzenledi ama haberin asılsız
olduğu anlaşılınca Müslümanların ordusu geri döndü...
 Not:Hz Muhammed’in yaptığı son sefer...
 Hz Muhammedin katıldığı Savaşlar:
 Bedir Savaşı 624
Huney savaşı 630
 Uhud Savaşı 625
Taif seferi
630
 Hendek savaşı 627
Tebük seferi 631
 Hayber Fethi 629
 Mekke fethi 630
 PEYGAMBERİMİZİN VEDA HACCI VE VEFATI 632
 Peygamberimiz Hicri yılının onuncu yılında hacı olup yüz binlerce Müslümana hutbe okuyarak
Müslümanlarla vedalaşmıştır.Tarihte bu olaya Veda Haccı,okunan hutbeye Veda Hutbesi denir.
 Hutbeden Bazıları
 Allahtan başka ilah olmadığı
 Kur’an’ın tamamlandığı
 Kötülüklerden kaçınılması gerektiği
 Bütün Müslümanların kardeş olduğu
 Kan Davaların kaldırıldığı
 Kadınlara iyi davranılması
Peygamberimiz Medine’ye dönüşünde ağır bir hastalığa yakalanarak 8 haziran 632 de vefat
etmiştir.
DÖRT HALİFE DÖNEMİ
 Halife:Hz. Muhammed’in peygamberlik görevi hariç,devlet başkanlığı ile ilgili bütün görevlerini
yerine getiren İslam Devletinin başkanı demektir.
 Peygamberimizin vefatı üzerine Hz Ömer’in önerisiyle Müslümanların seçimiyle Hz Ebubekir halife
seçilmiştir.
 Not:Halifeler seçimle iş başında geldiklerinden dolayı bu döneme ilk cumhuriyet dönemi de denilir.
 Dört halife dönemi sırasıyla
 1-Hz Ebubekir Dönemi
3-Hz Osman Dönemi
 2-Hz Ömer Dönemi
4-Hz Ali Dönemi
HZ EBUBEKİR DÖNEMİ 632-634
 Yalancı peygamberler ortadan kaldırıldı.
 Zekat vermek istemeyen ve isyan eden kabileler itaat altına alınmıştır.
 Dinlerinden dönen Arap Kabillilerinin yeniden Müslüman olması sağlanmıştır.
 Not:İslam devleti yukarıdaki uygulamalarla iç güvenliği sağlayarak dini ve siyasi alanda etkinlik
kazanmıştır.
 Kur’an-ı Kerim Kitap haline getirilmiştir.
 Kur’an-ı Kerim’in Kitap haline getirilme sebepleri:
 1-Ayetlerin unutulmaması
 2-Ayetlerle hadislerin karıştırılmaması
 3-Yalancı peygamberler ile yapılan savaşlarda bir çok hafızın şehit edilmesi
 4-Kur’an-ı kerim’in özgün halinin korunması
 FETİH HAREKETLERİ:
 Yermük Savaşı 634: İslam Devleti-Bizans
 Nedeni:Suriye Toprakların paylaşılamaması
 Yer: Suriye Toprakları
 Sonuç:
 1-Müslümanların Arabistan dışında kazandığı ilk zaferdir.
 2-Suriye kapıları Müslümanlara açılmış ve diğer fetihlere zemin hazırlamıştır.
HZ ÖMER DÖNEMİ 634-644
 Hz Ebubekir’in vasiyeti üzerine Müslümanlar tarafından halife seçildi.
 Hz Ömer Fetih Hareketleri:
 Suriye Fethi: Bizans’la yapılan Ecnadeyn Savaşı’nı (636) Müslümanlar kazandı.Bizans Suriye’yi terk
etti ve bu savaş sonucunda Kudüs Patriği 637 yılında Kudüs’ü Müslümanlara teslim etti.
 Bu Savaş sonucunda Suriye ve Filistin fethi gerçekleşti.
 İran’ın Fethi:
 Sasani Müslüman savaşları hz.Ebubekir döneminde ilk savaş Hire’nin alınmasıyla başlamıştır.
 Hz Ömer döneminde Halid Bin Velid (Allahın kılıcı)Suriye üzerinden İran’a gönderildi. Sırasıyla
Sasanilerle ;
 1-Köprü Savaşı 634 :Sasaniler kazandı.
 2-Kadisiye Savaşı 636:Müslümanlar kazandı
 Sonuç:Tüm Irak Müslümanlara geçti.
 3-Celula Savaşı 637:Müslümanlar kazandı
 Sonuç:İran’ın başkenti Medain ele geçirildi.
 4-Nihavent Savaşı 642:Müslümanlar kazandı
 Sonuç:
 Sasani ordusu tamamen dağıldı.
 İran tamamen fetih edildi.
 Horasan Bölgesinde Türklerle komşu oldular.
 Müslümanlar Hazar Denizi’ne kadar ulaştılar
 Mısır’ın fethi:
 İslam Orduları Amr bin As komutasında Mısır’a sefere çıktı ve Mısır’da Bizans ordularını yendi.(640641)
 Hıristiyanlar cizye vergisi vermek koşuluyla din ve ibadetlerinde özgür kaldılar.
 Burada Müslümanlar Fustat ordugah şehrini kurdular.
 Mısırın fethi İskenderiye’nin alınmasıyla tamamlanmıştır.642.
 Not:Hz Ömer döneminde Suriye,Irak,İran,Azerbeycan ve Mısır fetih edilmiştir.
 Suriye Fethi: Ecnadeyn Savaşı 636
 Irak-İran Fethi:Köprü Savaşı 634,Kadisiye Savaşı 636,Celula Savaşı 637,Nihavent Savaşı 642
 Mısır fethi 640-41
DEVLETİN TEŞKİLATLANMASI
 İdari Amaçlı teşkilatlanma:
 Fethedilen ülkeler idari yönden büyük illere ayrıldı ve bu illere valilere tayin edildi.
 Divan kuruldu.
 Mali Amaçlı teşkilatlanma:
 Devlet gelirlerinin artması üzerine Beyt’ül mal (devlet hazinesi) kurulmuştur.
 Vergiler sistemli hale getirilmiştir.
 Askeri Amaçlı teşkilatlanma:
 Ordu teşkilatı kurulmuştur.
 Ordugah şehirleri kurulmuştur.
 Askeri ikta sistemi kurulmuştur.
 Askeri posta teşkilatı kuruldu.
 Adli Amaçlı teşkilatlanma:
 ilk defa adalet teşkilatı kurularak mahkemelere kadılar tayin edilmiş ,böylece yönetim ve yargı
birbirinden ayrılmıştır.
 Sosyal Amaçlı teşkilatlanma
 Hicri takvim kullanılmaya başlandı
Not: Hz Ömer ,İranlı bir demirci tarafından sabah namazını kılarken hançerlenmiş,aldığı yaranın
etkisiyle vefat etmiştir.(6449
HZ OSMAN DÖNEMİ(644-656
 Hz Osman Şura karı ile Hz Ömer’den sonra Halife seçilmiştir.
 HZ OSMAN FETİH HAREKETLERİ
 A.Kuzeye Yapılan Fetihler
 Horasana gelen Müslümanlar burada Türklerle mücadele etmeye başladılar.
 Kafkas Dağlarına kadar ilerleyen Müslümanlar Burada Hazar Türklerle komşu oldular.
 Türgişler İslamiyet’in orta asya ve Karadeniz’de Müslümanlığın yayılmasını engellediler.
 B.Kuzey Afrikay’a Yapılan Fetihler
 İslam orduları Libya ve ardından Tunus’u ele geçirdiler.
 C.Denizlerdeki fetih Hareketleri
 İslam tarihinde ilk donanma kuruldu.Donanma Suriye Valisi Muaviye tarafından kurulmuştur.
 İlk Donanmanın başarısı Kıbrıs Adasının alınmasıdır.[649)
 İslam Donanması Kısa süre içinde Bizans Donanmasıyla yarışacak hale gelmiş ve Bizasn Donanmasını
655 yılında Zatü’s Savari Savaşında mağlup etmiştir.
 D.Devletin İç teşkilatlanması ve sorunları
 Kur’an-ı kerim’in Çoğalması
 Hz Osman Kur’an-ı Kerimi çoğaltarak ülkenin dört bir köşesine gönderdi ve okullar açtı.
 Not:Bu uygulama ile kutsal kitabımızın değiştirilmesin ve yok olmasının önüne geçilmiştir.
 İç karışıklıklar.:
 Emevi Soyundan gelen Hz Osman önemli yerlere Emevi soyundan gelenleri ataması üzerine diğer
kabililer kargaşa ve ayaklanma çıkardılar.
 Not:Bu durum Müslümanlar arsında ilk karışıklıkların çıkmasına neden olmuştur.
Not:Hz Osman Mısır,Basra ve Kufe’den gelen kalabalık bir topluluk tarafından evinde kur’an
okurken öldürülmüştür
Hz ALİ DÖNEMİ 656-661
 Hz Ali Şehit edilen Hz Osman’dan sonra Ensar ve Muhacirlerin teklifiyle Halife seçildi.
 Hz Ali Ortam sakinleşmeden Hz Osman’ı Şehit eden katillere dokunmadı.
 Hz Ali’nin bu tutumu karşısında Muaviye,Hz Ayşe,Talha ve Zübeyr suçluların hemen yakalanmasını
istiyordu.
 Not:Yaşanan bu durum Hz Ali ile Muaviye,Hz Ayşe,Talha ve Zübeyr taraftarları arasında savaşlara
neden oldu
 Cemel Vakası (656):
 Hz Ayşe’nin Devesinin etrafında Hz Ayşe taraftarlarıyla Hz Ali taraftarları arasında yapılan savaştır.
 Savaşın Sonuçları:
 1-Hz Ali kazanmıştır.
 2-Hz Ali Devlet merkezini Kufe’ye taşımıştır.
 Not:Cemel Vak2ası Müslümanların kendi aralarında yaptıkları ilk savaştır.
 Sıffın Savaşı ve Hakem Olayı (657)
 Savaşın nedenleri:
 Şam valisi Muaviye ve Mısır valisi Amr bin As’ın Hz Ali’nin halifeliğini tanımayarak Muaviye’nin
kendisi halife ilan etmesi üzerine Hz ali ile Muaviye arasında cereyan eden savaştır.
 Sıffın ovasında yapılan savaşı Muaviye kaybetmek üzereyken Amr bin As yaptığı bir taktikle savaşı
durdurdu ve yaşan bu sorunu tarafsız Müslümanların hakemlik yaparak çözülmesini istedi.
 Hakemler bu olaya el koydular ve hakemler hem Hz Ali’nin hem de Muaviye’nin halifeliğini
tanımayarak yeni bir halifenin kurul tarafından seçilmesini istediler.
 Not:Bu karar Hz Ali uymuş fakat Muaviye taraftarları kabul etmemiştir.
 Not:Hakem olayı mevcut karışıklığı çözemediği gibi İslam dünyasını üçe bölmüştür.Bunlar;
 1:Şiiler:Hz Ali taraftarları
 2:Emeviler:Hz Muaviye taraftarları
 3:Hariciler:Her ikisinin de halifeliğini kabul etmeyenler.
 Hz Alinin Şehit edilmesi:
 Hariciler islam dünyasındaki bu karışıklığın Hz Ali,Hz Muaviye ve Amr Bin As’ın öldürülmesiyle
biteceğini ön gördüler.
 Muaviye ve Amr Bin As yapılan suikastlardan kurtuldu.
 Hz Ali ise hariceler tarafından şehit edildi
 Not:Hz Ali’nin ölümüyle Dört Halife Dönemi kapanmıştır.
EMEVİLER (661-750)
 Hz Ali öldükten sonra Şam Valisi Muaviye Halifeliğini ilan etti.
 Not:Kufeliler Hz Alinin oğlu Hasan Halife seçti fakat Hz Hasan kardeş kanı dökülmemesi için Hz
Muaviye ile anlaşarak halifelikten vazgeçti.Anlaşmaya göre Muaviye öldükten sonra halife seçimle iş
başına geçecekti.
 Hz Muaviye halife olduktan sonra devletin başkentini Şam’a taşıdı.
FETİH HAREKETLERİ
 İstanbul’un Kuşatılması:Bizans’ın başkenti İstanbul Muaviye döneminde 668 ve 674 yılında iki kez
kuşatılmış fakat alınamamıştır.
 Nedenleri:
 İklim farklılığına askerlerin uygun sağlayamaması
 İstanbul’un Şam’a uzak olması
 İstanbul’un etrafının güçlü surlarla çevrili olması
 Bizans İmp.nun Grejuva adı verilen ‘’denizde yanabilen Rum ateşi’’ile savunma yapması
 Not: Bu kuşatmada Peygamberimizin Medine’ye geldiğinde evinde misafir olduğu Hz Eyyüp el Ensari
katılmış ve Fatih Sultan Mehmet İstanbul’un fethi sırasında Hz Eyyüb’un mezarını bularak ona Eyüp
Sultan olarak bilinen türbe yaptırmıştır.
 KERBELA OLAYI (680)
 Hz Muaviye Hz Hasanla imzaladığı anlaşmayı yok sayarak ölmeden önce oğlu Yezid’i halife seçti.
 Hz Muaviye ölünce Hz Ali taraftarları olan Kufe’liler Yezid’in halifeliğini tanımayarak Hz Ali’nin küçük
oğlu Hz Hüseyin’in halife olduğunu ilan ettiler.
 Hz Hüseyin Kufe’ye gitmek üzere hareket etti fakat Kerbela denilen yerde Yezid tarafından
öldürüldü.
 Not:Yaşanan bu olaya islam aleminin kesin olarak Şii ve Sünni olarak ayrılmasına yol açmıştır.
 Şii:Hz ali taraftarları.
 Sünni :Hz Muaviye ve Hz Muhammed’in yakınlarının taraftarları.
KUZEY AFRİKA VE İSPANYA’NIN FETHİ
 Hz Yezid döneminde Cezayir ve fas fethedilmiştir.
 Abdulmelik döneminde Afrika egemenliği kesinleşmiştir.
 Tarık Biz Ziyad komutasındaki İslam orduları Cebeli Tarık Boğazını geçerek İspanyadaki Vizigot
Krallığını Kadisk Savaşı’yla 711 yıkarak egemenlik kurmuşlardır.
 İspanya’nın fethinden sonra Pirene Dağları aşılarak Fransa’ya girdiler.Franklarla yapılan Puvatya
Savaşı’nı Müslümanlar kaybetti.
 Not:Puvatya Savaşı ile batıdaki İslam ilerleyişi durmuştur.
TÜRKİSTAN FETİHLERİ
 Türkler ile Araplar arasında en büyük çatışmalar bu dönemde yaşanmıştır.
 Bu dönemde Kök Türkler yıkılmış Türgişler kurulmuştur.
 Muaviye ve oğlu döneminde Maveraünnehir,Harezm,Türkistan ve Buhara ele geçirildi.
 Bu savaşların sürmesi Türklerin İslamiyete girmesi gecikmiştir.
EMEVİLERİN TEŞKİLATLANMASI
 Devletin Merkezi Kufe’den Şam’a taşınmıştır.
 Harac-ül Halife adlı muhafız birlikleri kurulmuştur.
 Ülke eyaletlere ayrılmıştır.
 Halife Abdülmelik döneminde ilk İslam parası bastırılmıştır.(Bizans ve Diğer ülkelerin ekonomik
baskısından kurturuldu.)
 Abdülmelik döneminde Arapça resmi dil ilan edilmiştir.(farklı resmi dillerin kullanılması önlenmiştir.)
 Berid adlı posta teşkilatı kurulmuştur.(Çıkan isyanlar bu sayede daha çabuk öğrenilmiştir.)
 Divan-ül haraç adlı mali teşkilat oluşturulmuştur,
 Devletin Merkezi Kufe’den Şam’a taşınmıştır.
 Harac-ül Halife adlı muhafız birlikleri kurulmuştur.
 Ülke eyaletlere ayrılmıştır.
 Halife Abdülmelik döneminde ilk İslam parası bastırılmıştır.(Bizans ve Diğer ülkelerin ekonomik
baskısından kurturuldu.)
 Abdülmelik döneminde Arapça resmi dil ilan edilmiştir.(farklı resmi dillerin kullanılması önlenmiştir.)
 Berid adlı posta teşkilatı kurulmuştur.(Çıkan isyanlar bu sayede daha çabuk öğrenilmiştir.)
 Divan-ül haraç adlı mali teşkilat oluşturulmuştur,
 EMEVİ DEVLETİNİN YIKILMA NEDENLERİ
 Arap milliyetçiliği yaparak,arap olmayan Müslümanları Mevali (azadlı köle)görmeleri.
 Gayrimüslimlerden alınan Cizye ve Haraç gibi vergilerin Arap olmayan Müslüman topluluklardan da
alınması.
 Şiilerin ve Abbasilerin yıkıcı çalışmaları.
 Hz.Muhammed soyundan gelenlere kötü davranılması,bir çoğunun öldürülmesi.
 Emevi ailesi arasındaki iç çekişmeler
 Sınırların genişlemesi ile merkezi otoritenin zayıflaması.
 Not:Emevi yönetimine karşı ilk ayaklanma Horasan’da türk Ebu Müslim tarafından yapılmıştır.
 Not:Emevilerin ırkçı politika uygulayıp arap olmayan Müslüman olamayanları köle nitelendirilmesi
Müslümanlığın yayılmasını engellemiştir.
 Not:Arap olmayan halk,Arapların kendilerinden üstün olmadıklarını ispat etmek amacıyla bilim ve
sanat alanında kendilerini kanıtlamak için ‘’Şuubiye Akımı’’ başlatmıştır.
 Not:Arap milliyetçiliği sonucunda halk dört sınıfa ayrılmıştır.
 1-Müslümanlar Araplar:(en üstün arap müslümanlar9
 2-Mevali:Arap olmayan Müslümanlar.(Azatlı köle)
 3-Zımmi: İslam Devletinde yaşayan gayrimüslim halk.
 4-Köleler:Az sayıda olsa köle insanlar mevcuttur
 Emevilerin yıkılışı: Horasanda Türk asıllı Ebu Müslim adlı bir komutanın çıkardığı ayaklanma Irak ve
İran’da yayıldı.Emeviler’e muhalefet eden kurup Peygamberimizin amcası Abbas’ın soyundan
gelenler yapmaktaydı.Ebul Abbas Küfe’de Ebu Müslim tarafından halife ilan edilince ayaklanmalar
durdu ve son Emevi halifesi II.Mervan öldürülünce 750 tarihinde Emeviler yıkıldı.
 ENDÜLÜS EMEVİ DEVLETİ(756-1031





Emevi Halifesi Hişam’ın torunu Abdurrahman tarafından İspanya’da kurulmuştur.
Başkenti İspanya’nın kuzeyi olan Kurtuba’dır
Endülüs Emevi devleti hem Franklarla hem de Abbasilerle savaşmıştır.
Daha çok bilim,sanat ve kültürde ileri gitmişlerdir.
Kurtuba Medresesi Avrupa’nın birçok öğrencisine eğitim vermiş ve Rönesansın doğmasında etkili
olmuş bir eğitim yuvası olmuştur.
 Bu dönemde Üç Müslüman devlet hakim sürerken hepside halife olduklarını açıklamıştır.Bunlar:
 1-Endülüs Emevi Devleti 2-Mısır’da fatimiler
 3-Abbasiler
 Çıkan İsyanlar sonucu 1031 de yıkıldı ve Tevaif-i Mülük denilen küçük devletlere ayrılmıştır.
ENDÜLÜS EMEVİ DEVLETİNİN AVRUPAYA ETKİLERİ
 İslami yaşayış tarz ve biçimi taklit edildi.
 Müslümanlar tarafından kurulan ilim merkezi Tuleyta Şehri Hıristiyanların eline geçince bir çok
Avrupa’lı öğrencilere hizmet veren bilim merkezi oldu.
 Müslüman Medreselerin ilmi bilgilerini tercüme ettiler.İlkönce doğa,sonra gök bilimiyle sonra
felsefe çalışmalarıyla uğraştılar.
 Gırnata Şehri Avrupa’nın bilim,kültür sanat şehri haline dönüştü.Rönesans’ın doğmasına zemin
hazırladı.
 VI. Alfonso Endülüs kültüründe etkilenerek sarayının her tarafını islam Kültürüyle bezedi ve
kendisini de İki milletin İmparatoru ilan etmiştir.
BENİ AHMER DEVLETİ (1232-1492)
 Endülüs Emevi Devleti yıkıldıktan sonra kurulan devletler arasında en uzun yaşayanıdır.
 Başkenti Gırnata şehri olmasından dolayı bu devlete Gırnata İslam Devleti’de denir.
 Hıristiyanların saldırıları sonucu 1492’de yıkılmıştır.
 Müslümanların yapıtları kitapları yakılıp yıkılmıştır.
 Müslümanlar ve Yahudiler Engizisyon Mahkemelerinde din değiştirmeye zorlanmıştır.
 İşkence gören Müslümanlara ve Yahudilere yardım eli uzatmış ve bir kısmı gemilerle Osmanlıya
Yerleşmişlerdir.Ülkemizde Musevi vatandaşların çoğunun atası bunlardır.
ABBASİLER (750-1256)
 750 Yılında Peygamberimizin amcasının soyundan gelen Ebul Abbas Abdullah tarafından
kurulmuştur.
 Ebul Abbas başkenti Şam’dan Kufe’ye taşımıştır.
 Halife Mansur döneminde başkent Kufe’den Bağdat’ a taşınmıştır
 Abbasilerin en parlak dönemi Halife Harun Reşit dönemidir.
 Bu dönemde Bizans vergiye bağlanmıştır.
 Harun Reşitten sonra sırasıyla Emin,Memun ve Mutasım halife olmuşlardır.
 Not:Emin,Memun ve Mutasım döneminde Türkler büyük önem verildi.751 Talas Savaşı’ndan sonra
Türkler kitleler halinde Müslüman oldular.
 Not:Abbasiler Emeviler gibi arap milliyetçiliğini benimsememiştir.Bu uygulama Türklerin müslüman
oluşunda ve Abbasilerde görev almalarında etkili olmuştur.
 Halife Mutasım döneminde bir çok Türk Abbasilerde görev almaya başlamıştır.
 Samarra Şehri:Halife Mutasım Türklerin Araplarla karışarak savaşçı özelliklerini kaybetmemeleri için
kurmuştur.
 Avasım Şehirleri:Abbasiler Bizans Saldırılarına karşı Bizans sınırında kurduğu Türk şehirleridir.
(Diyarbakır,Malatya,Maraş,Antakya,Adana,Tarsus)
ABBASİLERİN ZAYIFLAMASI
 Tevaif-i Mülük:Abbasi Devletinin zayıflamasıyla Ababasi sınırlarında kurulan devletlerdir.Bunlar;
 Mısırda:Fatimiler-İhşitler-Tolunoğulları
 Kuzey Afrikada:Aglebiler
 Maveraünnehir’de:Samanoğulları
 Irak ve İran’da:Buveyhoğulları
 Horasan’da:Tahiriler
 İspanya’da:Endülüs Emevi Devleti
Not:Büveyhoğullarının 945 yılında Bağdatı işgal etmesi üzerine Gazne Hükümdarı Mahmut
Abbasilere yardım edip Halifeti bu baskıdan kurtardığı için Gazneli Mahmut halifeden ‘Sultan’
unvanı almıştır.
ABBASİLERİN YIKILIŞI
 Yıkılış Nedenleri:
 Çok geniş sınırlara ulaşması
 Teşkilat ve idari açıdan zayıf olmaları
 Eyalet valilerin merkezi otoriteyi dinlememeleri
 Şiilerin yıkıcı faaliyetleri
 1258 yılında İlhanlı Hükümdarı Hülagü han Bağdat’ı işgal ederek Abbasilere son vermiştir.
 Abbasilerin Bilimsel ve Kültürel Faaliyetleri
 Bu dönemde yunanca,Hintçe,Farsça ve Süryanice eserler Arapçaya çevrilmiştir.
 Bağdat’ta Beytül Hikmet adlı Üniversite açılmıştır.
TÜRK VE İSLAM BİLGİNLERİ
 İslam dünyasında dini ilimlere ve fen bilimlerine oldukça önem verilir üniversitelerde bu dersler
beraber okutulurdu.
 İslami bilimler:
 Tefsir:Kur’an-ı kerim’i açıklayan ve yorumlayan bilim bu bilimle uğraşanlara müfessir
denir.Taberi,Zemahşeri,İbn-i mesud’tur.
 Hadis:Peygamberimiz söz ve davranışlarıdır.Bu işlerle uğraşanlara muhaddis
denir.Buhari,Müslim,Ebu Davud,Tırmizi en önemlilerdendir.
 Fıkıh:İslam hukukudur.Bu işle uğraşanlara Fakih denir.
 Ebu Hanife,İmam Malik,İmam Şafi,İmam Ahmet bin Hanbel
 Tasavvuf:Allah’ı tanımayı ve ona kalp yoluyla yakınlaşmayı amaç edinen ilim dalıdır.En önemli
tasavvuf Muhyiddin ibni Arabi’dir.
 Kelam:Allahın birliğini,sıfatlarını,peygamberlik ve Ahiretle ilgili konuları akıl ve mantık yoluyla ispat
eden bilimdir.İma Maturdi ve İmam Eş’ari en ünlüleridir.
 SOSYAL VE FEN BİLİMLERİ
 Tarih:Taberi, İbnü’l Esir, Mesudi
 Coğrafya:Mesudi, İbn-i Fadlan, İdrisi
 Astronomi: İslam Dünyasında ilk astronomiyle Fezari ilgilendi.Yıldızların hareketlerini izledi,güneş ve
ay tutulmalarının zamanını tahmin etti.El Harezmi ise astronomi cetvelleri hazırlayarak yıldızların
hareketlerini inceledi.Birçok rasathaneler kuruldu.
 Matematik: Harezmi’nin Hisar’l Cebr adlı eseri Avrupa dillerine çevrildi ve Avrupa’daki
üniversitelerde okutuldu.
 Kimya: Cabir ilk bilinen kimyacıdır.İlk hassas teraziyi kullanmış,altın yapmaya çalışmış,kumaş ve deri
boyama yöntemleri geliştirmiş.
 Fizik: İbnü’l –Heysem en önemli fizikçidir.
 Felsefe:İlk Çağ Yunan felsefeleri örnek alınarak İslam felsefesi ortaya çıktı.Kindi, Farabi, İbni Sina
ve İbni Rüsd’dür.
 Tıp ve Eczacılık: En ünlü tıpçılar İbn-i Sina ve Errazi’dir. İbn-i Sina’nın El Kanun Fi’t adlı eseri 500 yıl
süreyle Avrupa’da temel tıp olarak okutuldu.Bu kişi Avrupa’da Avicenna adıyla tanınmıştır.
 Errazi’nin çiçek ve kızamık hastalıklarıyla ilgili eserleri Avrupa’da okutuldu.
TÜRK İSLAM DEVLETLERİ
5.ÜNİTE







A-Mısırda Kurulan Türk Devletleri:
1-Tolunoğulları 2-İhşidler 3-Eyyubiler 4-Memlükler
B-Ön Asya ve Türkistanda Kurulan Türk Devletleri
1-Karahanlılar 2-Gazneliler 3-Büyük Selçuklu Devleti
C-Anadolu’da Kurulan Türk Devletleri
1-Türkiye Selçuklu Devleti 2-Osmanlı Devleti
TÜRKLERİN İSLAMİYET’İ KABULÜ





























Türklerin Müslüman Araplarla tanışmaları:
1: Türkler İlk kez Hz Ömer döneminde Araplarla sınır komşusu oldular.
2:Türkler,Hz. Osman Döneminde Müslüman Araplarla savaşmaya başladılar.
3:Emeviler Horasan ve Maveraünnehir kadar ilerleyince Türklerle çok çetin savaştılar.Bu savaşların
başka bir nedeni de Emeviler’in ırkçı bir politika uygulamalarıdır.
Not:Bu durum Türklerin Müslüman oluşlarını geciktirmiştir.
5: Türkler Abbasiler döneminde Müslüman Araplarla iyi ilişkiler kurdular.Bunun en önemli sebebi
Çin ve Abbasiler arasında yapılan 751 Talas Savaşında Türklerin Araplara yardım etmesidir.
751 TALAS SAVAŞI Abbasiler+Türkler---Çinliler
Çinlilerin ilerleyişini durdurmak isteyen Abbasilerin Çinliler üzerine yaptığı savaştır.Bu savaşta
özellikle Karluk Türkleri Abbasilere yardım etmiştir.
Talas Savaşının Sonuçları:
1: Türklerin Müslüman Araplarla iyi ilişkiler kurmasına yol açmıştır.
2:Türkler kitleler halinde Müslüman olmaya başlamıştır.
Not:İslamiyet’i kabul eden ilk Türk boyu Karluklar sonra Yağma ve Çiğil’dir.X.yy da Oğuz Türkleri ve
İtil(Volga) Bulgar Türkleri kabul etmiştir.
3:Orta Asya’nın Çin kontrolüne girmesi engellenmiştir.
4:Araplar,Çinlilerden kağıt imal etmeyi öğrenmiştir.
Türklerin Müslümanlığı Kabul etme nedenleri:
1:Göktanrı inancının tek tanrı olması
2:Göktanrı ahlak anlayışı ile İslamiyet ahlak anlayışının aynı olması
3:Türkler de bulunan kurban,Ahiret,cennet-cehennem,ölü töreni gibi kavramların İslamiyet’in ana
temaları olması
4:Abbasilerin Türklere hoşgörülü davranması,Türkleri kendi içlerinde barındırıp önemli görevlere
getirmesi,Samarra ve Avasım şehirlerini Türkler için kurmaları etkili olmuştur.
Türklerin İslamiyet’e Hizmetleri:
1:İslamiyeti Pakistan,Afganistan,Bangladeş,Balkanlar ve Hindistan’ın bir kısmına yaymaları,
2:Birçok yerde devlet kurmaları,
3:Abbasi halifelerini düşmanlara karşı korumaları,
4:İslam alemini Haçlı Seferlerine karşı korumaları,
5:Büyük fikir ,sanat ve bilim adamları yetiştirmeleri,
6:Halifeliği üstlenmeleri ve İslamiyet’i yaymaları
TÜRK İSLAM BİLGİNLARİ:
FARABİ-870-950Muhallim Sani olarak bilinen Farabi İslam dünyasının en büyük felsefecilerindendir.
Fizikle de uğraşmış, ses olayına açıklık getirmiştir. Felsefedeki şöhreti Aristoya (383-322) yakındır.
Bazı bilginler Aristoyu, bazı bilginler Farabiyi, dünyanın en büyük filozofu sayar.
Asıl adı Ebu Nasr Muhammed bin Muhammed bin Tarhan bin Uzluğdur. Türkistanın Farab şehrinde
dünyaya gelen Farabi, ilk öğrenimini memleketinde yaptı, İranda Farsça'yı, Bağdatta Arapça'yı
öğrendi. Daha sonra Latin ve Yunan dillerini kavradı.
Felsefe, mantık, matematik, tıp ve musiki alanında büyük şöhret buldu.
Uzun zaman Bağdatta kalan Farabi, daha sonra Mısıra gitti, 941’de de Halep’e geldi.
Farabi, Halep yerleşti. Ve ölümüne kadar (950) orada kaldı.
BİRUNİ (973-1048)
 Biruni, astronomi. Matematik, coğrafya gibi birçok dalda çalıştı. 28 katı maddenin özgül ağırlıklarını
bugünkülere çok yakın şekilde hesapladı. Büyük bir doğrulukla enlem ve boylam hesapları yaptı.
Dünya’nın dönüşüne ilişkin bir kuram geliştirdi.
 1052 yılında 180 eserle ilim dünyasına silinmez imzasını attıktan sonra hayata veda etti.
 Arapça‚ Farsça‚ İbranice‚ Rumca‚ Süryanice‚ Yunanca‚ Sanskritçe ve Çinçe bilen Beyruni‚ Matematik‚
Astronomi‚ Geometri‚ Fizik‚ Kimya‚ Tıp‚ Eczacılık‚ Tarih‚ Coğrafya‚ Filoloji‚ Etnoloji‚ Jeoloji‚ Dinler ve
Mezhepler Tarihi gibi 30 kadar ilim dalında çalışmalar yaptı‚ eserler verdi.
 Gazne´de kıbleyi tam olarak tespit ve tayin etmek için bir matematik yöntemi geliştirmiştir.
 El-Beyruni ayın‚ güneşin ve dünyanın hareketleri‚ güneş tutulması anında ulaşan hadiseler üzerine
verdiği bilgi ve yaptığı rasatlarda‚ çağdaş tespitlere uygun neticeler elde etti.
 Bu çalışmalarıyla yer ölçüsü ilminin temellerini sekiz asır önce attı. Israrlı çabaları sonunda yerin
çapını ölçmeyi başardı. Dünyanın çapının ölçülmesiyle ilgili görüşü‚ günümüz matematik ölçülerine
tıpatıp uymaktadır. Avrupa´da buna BİRUNİ KURALI denmektedir.
 Isaac Newton ve Fransız Piscard yaptıkları hesaplama sonucu ekvatoru 25.000 mil olarak
bulmuşlardır. Halbuki bu ölçüyü Beyruni‚ onlardan tam 700 yıl önce Pakistan´da bulmuştu.
İBNİ SİNA 980-1037
 Yalnız doğuda değil, ortaçağ Avrupa’ sında da en büyük tıp bilgini sayılan Türk Müslüman bir bilgin
ve düşünürdür.
 Tam adı Ebu Ali el – Hüseyin bin Abdullah ibn Sina olan İbn-i Sina, batıda Avicenna diye bilinir.
 Felsefe, edebiyat, matematik, tıp gibi çeşitli alanlarda engin bir bilgi birikimine ulaştı. Daha 16
yaşındayken yanında başka hekimler çalışan başarılı bir hekimdi.
 İbn-i Sina’ nın en büyük yapıtlarından biri Kitabu’ ş-Şifa (Sağlık Kitabı) ’ dır. Kitabu’ ş-Şifa; mantık,
fizik, geometri, astronomi, matematik, müzik ve metafizik konularında dönemin tüm bilgilerini bir
araya getiren bir ansiklopedidir.
 Ayrıca İbn-i Sina’ nın diğer bir yapıtı da el-Kanun fi’ t-Tıb (Hekimlik Yasası)’ dır. Bu kitabın tamamı
Lâtince’ ye çevrilerek ortaçağ Avrupa’ sından tıp kitaplarının en değerlisi sayılmıştır.
MISIRDA KURULAN TÜRK DEVLETLERİ
 1-TOLUNOĞULLARI(868-905)
 Tolunoğlu Ahmet Abbasi valisi iken,Abbasilerin zayıflamasıyla bağımsızlığı ilan ederek
Tolunoğulları’nı kurdu.
 Kurucusu Türk halkı araptır.
 Fustat Kenti başkent yapıldı.
 Kısa sürede Suriye,Lübnan,Filistin ve Bingazi’yi sınırlarına kattı.
 905 tarihinde Abbasiler tarafından kaldırıldı.
 Not:Mısır2da kurulan İlk Türk İslam Devletidir.
 ÖNEMLİ ESERLER
 Tolunoğlu Camii
 Macaristan Hastanesi
İHŞİTLER(AKŞİTLER) (935-969)
 Tolunoğullarının Mısırda yıkılmasından sonra Burada Abbasi Devletinin Vali olan Muhammed Bin
Toğac tarafından kurulmuştur.
 Mısırda kurulan ikinci Müslüman Türk Devletidir.
 Suriye,Filistin ve Lübnan ele geçirildi gibi Mekke ve Medine’yi bağladılar.
 Muhammed ölünce yerine oğlu Unuçur geçti fakat çocuk yaşta olduğu için ülkeyi naibi Kafur
yönetti.
 969 yılında Fatimiler tarafından yıkıldı.
 Not: Tolunoğulları ve Akşitlerin kurucuları Türk halkı arap olduğu için halktan gereken desteği
alamamış ve kısa sürede yıkılmışlardır.
ASYA’DA KURULAN İLK MÜSLÜMAN TÜRK DEVLETLERİ



























KARAHANLILAR(840-1212)
Müslüman olan ilk Türk Devletidir.
Uygur Devleti’nin yıkılmasından sonra aynı çoğrafyada kuruldu.
Karluk,Yağma,Çiğil ve Tuhsi Türk boyları tarfından Balasagun başkent olmak üzere kurulan
Karahanlılar Maveraünnehirde kuruldu.
Kurucusu Bilge Kül Kadir Han’dır.
İslamiyet’e Satuk Buğra Han tarafında geçildi.(920)
Gazneli Devleti ile birlikte Samanoğullarını ortadan kaldırdılar.Bu Savaşla Gazneli Devleti ile komşu
oldular.
En parlak dönemi Yusuf Kadir Han döneminde yaşamıştır.
Yusuf Kadir Han döneminden sonra çıkan ayaklanmalarla Doğu ve Batı olmak üzere iki kısma
bölündüler.
Doğu Karahanlıları 1211 yılında Karahitaylar,Batı Karahanlıları 1212 yılında Harzemşahlar tarafından
yıkıldılar.
KARAHANLILARIN TARİHTEKİ YERİ VE ÖNEMİ
Orta Asya’da kurulan ilk Türk Devletidir.
İkili yönetim şekli devam etmiştir.(Bu uygulama merkezi otoritenin kurulmasını engellemiştir.)
Halkın tamamına yakını Türk’tür.
Halkın çoğunluğunun Türk olmasından dolayı resmi dili,edebiyat ve eğitim dili Türkçedir.
Türklere ait ilk Türk-İslam eserleri bu dönemde ortaya çıkmıştır.
Bu dönemde :
1:Kaşkarlı Mahmut ---Divan’ı Lügati’t-Türk,
2:Yusuf Has Hacib ---Kutadgu Bilig,
3:Ahmet Yesevi---Divan-ı Hikmet,
4:Edip Ahmet ---Atabetül Hakayık
adlı eserleri vermişlerdir.
Not:Bu eserler (Divan’ı Lügati’t-Türk ve Kutadgu Bilig)
Türk-İslam kültürünün ilk yazılı belgeleridir.
Kutadgu Bilig: Mutluluk veren bilgi anlamına gelmektedir.Eserde birey,toplum ve devlet yaşamının
en iyi şekilde düzenlenmesinde gerekli olacak bilgi,düşünce,anlayış ve erdemlerin neler olması
gerektiği,bunların hangi yolla elde edebileceği anlatılmaktadır.
Kutadgu Bilig Uygur Alfabesi ile yazılmış Türklerin İslami dönemdeki ilk edebi ürünüdür.
Hükümdarlara öğüt veren ilk ‘’Siyasetname’’özelliği taşır.
Divan-ı Lügati’t-Türk: Türkçenin Arapçadan üstün olduğunu göstermek ve Araplara Türkçe
öğretmek için yazılmıştır.Bu nedenle eser,Arapça yazılmış bir Türkçe sözlüktür.
Divan-ı Lügati’t-Türk’ün bir başka önemi de daha önceki yüzyıllara ait sözlü edebiyat örnekleri
hakkında bilgi vermesidir.
Bu bakımdan Divan-ı Lügati’t-Türk dil,edebiyat,toplum ve sosyoloji tarihimize ait çok önemli
belgeleri toplayan bir kaynaktır.
 GAZNELİLER(963-1187)































Alp Tigin tarafından Gazne’de kurulmuştur.
Halkının çoğunluğu Aggan,Hint,Fars ve çeşitli Türk boylarından oluşmaktadır.
Alp Tigin ölümünden sonra belli bir süre devlet Samanoğularının egemenliğine girmiştir.
Sebük Tigin yeniden bağımsızlığa ulaştırıp babadan oğula geçen saltanatlığı kabul etmiştir.
SULTAN MAHMUT DÖNEMİ:
Gazneli Devletinin en ünlü sultanıdır.
Sultan mahmut,Karahanlılarla Samanoğullarını ortadan kaldırdı ve Kabil,Buhara,Horasan,Herat,Belh
Gaznelilerin eline geçti.
Not:Sultan Mahmut Abbasi halifeleri adına para bastırarak hutbe okuttu.(Bu uygulama hem devletin
bağımsızlığını hem de Halifeliğin liderliğini ve koruyuculuğunu başlatma özelliği gösterir.)
Abbasi halifesi Şii Büveyhoğullarından koruduğu için sultan ünvanın aldı.
Sultan Mahmut,bu unvan karşısında Halifeye İslamı yayacağını ve her yıl Hindistan’a sefer
düzenleyeceği sözünü verdi.
Hindistan Seferi:
Sultan Mahmut Hindistan’a 17 sefer düzenledi.
Hindistanı bu seferler sonucunda topraklarına kattı.
Hindistan seferinin sonuçları:
Hindistan fetedildi.
İslam dini Hindistan’da yayıldı ve günümüzde Müslüman olan Pakistan,Afganistan,Bangladeş gibi
devletlerin kurulmasında etkili oldu.Ayrıca Hindistan Keşmir bölgesinde İslamiyetin yayılmasını
sağladı.
Seferler sırasında elde edilen ganimetlerle Gazne,Belh ve Nişabur ketleri park,bahçe ve abidelerle
süslendi.
SULTAN MESUT DÖNEMİ:
Sultan Mahmut’un ölümünden sonra oğlu Mesut tahta oturdu.
Basiretsiz bir yönetim sergiledi.
Büyük Selçuklularla yaptığı Dandanakan savaşını kaybederek yıkılma sürecine girdi.
1040 Dandanakan Savaşı:
Sebepleri:
1-Horasan kentinin paylaşılamaması
2-Horasan kentinde Selçukluların bağımsızlığını ilan etmesi.
Üç gün süren Dandanakan Savaşı sonrasında Sultan mesut’un ordusu yenilerek Gazneliler yıkılma
sürecine girdi.
Sonuçları:
Gaznelilerin bütün silah ve hazineleri Selçuklulara geçti.
Gazneliler yıkılma sürecine girdi.
Büyük Selçuklu Devleti resmen kuruldu.
Selçuklulu Türkler batıyya doğru ilerlemeye devam ettiler.
 BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ 1040-1157





Oğuzların Üçok kolunun Kınık boyuna mensupturlar.
10 yy lın sonunda 11.yy lın başlarında İslamiyeti kabul ettiler.
Oğuz kelimesi ‘’Boylar,kabileler’’demektir.
OĞUZLAR
Çıkış tarihleri belli değildir.
 Oğuz Kağan destanına göre Oğuz Han,ilk üç oğluna Üçok,diğer üç oğluna Bozok unvanlarını vererek
Oğuzları iki kola ayırmıştır.
 Bütün Türk boyları Üçok ve Bozok kolundan türemiştir.
 Oğuz ismi ilk kez Orhun Yazıtlarında bahsedilmitir.
 Oğuzlar Uygur Devleti kurulunca Uygur egemenliğine girdi,yıkılınca Seyhun ve çevresine yerleşerek
burada Oğuz Yabgu Devletini kurdular.
 Oğuzlar bunun dışında Karakoyunlular,
 Akkoyunlular,
 Safeviler,
 Anadolu’da kurulan beylikler,
 Büyük Selçuklular,
 Türkiye Selçukluları
 Osmanlı Devleti gibi bir çok devlet kurdular.
 Büyük Selçuklu Devletinin Kuruluşu:
 Devleti kuran Selçuk Bey Oğuz Yabgu Devletinin komutanlarından Dukak Beyin oğludur.
 Babasının ölümünden sonra Oğuz Yabgu Devletinde Subaşı oldu fakat Oğuz yabgu ile arası açılınca
kendisine bağlı boy ile birlikte Cend şehrine geldi.
 Cend şehrinde İslami kabul ettiler.
 Selçuk beyin Mikail,Arslan,Musa ve Yusuf adlarında dört oğlu vardır.
 Selçuk Bey ölünce yerine Arslan Yabgu geçti.
 Arslan Yabgu Karahan ve Gaznelilerin pususuna düşerek esir edildi ve sonra öldü.
 Selçukluların başına Selçuk Beyin torunları Mikail beyin oğulları Tuğrul ve Çağrı Beyler geçti
 İki kardeş Horasana girdi ve Gazneliler’den toprak istediler.Bunu üzerine Gazneliler Hükümdarı
Sultan Mesut,Selçuklular üzerine büyük bir ordu gönderdi.
 Selçuklu boyu ile Gazneliler Devleti arasında yapılan 1035 Nesa ,1038 Serah Savaşlarını Selçuklular
kazandı.
 Serah Savaşı sonunda Nişabur’da Tuğrul Bey bağımsızlığını ilan etti.(1038)
 Gazne Hükümdarı bunu üzerine 1040 tarihinde büyük bir ordu hazırladı ve Selçuklulara saldırdı
fakat yenildi.
 Bu savaş sonucunda Selçuklu Devleti resmen kuruldu.
 Tuğrul bey Dönemi (1040-1063):
 Kurultay Tuğrul Beyi hükümdar kabul etti.
 Başkent Merv şehri yapıldı.
 Tuğrul Bey Ülkeyi kardeşiyle birlikte yönetmeye başladı.Ülkenin batı kısmını Tuğrul Bey Doğu
kısmını Çağrı Bey yönetmeye başladı.(Türklerdeki ikili sistem)
 1048 PASİNLER SAVAŞI:Selçuklular-Bizans
 Selçuklular hayvan sürülerine ve atlarına bol otlak bulmak için Çağrı Bey komutasında batıya doğru
sefer düzenlemişler ve Van şehrine kadar gelmişlerdir.
 Anadolu denen coğrafyanın kendilerine uygun olduğunu görmüşlerdir.
 Selçuklular Burada Farklı bir kavimle karşılaşmışlar.
 Çağrı Bey Komutasında Selçuklular 1048 tarihinde Erzurum Pasinler Ovasında Bizans ve gürcü
kuvvetleriyle savaştı.(Pasinler Savaşı)
 Savaşın sonuçları:
 --Türkler Bizansa karşı ilk zaferini kazanmıştır.
 --Doğu Anadolu’nun bir kısmı Türklerin egemenliğine girmiştir.
 Not:Pasinler Savaşı Selçuklular ile Bizans arasında yapılan ilk savaştır.
 Tuğrul Bey Pasinler Savaşından sonra Abbasi Halifesi Kaim-bi Emrillah’ı Şii Büveyhoğullarından
kurtardığı için halife 1058 tarihinde iki altın kılıç kuşatıp ‘’Doğunun ve Batının Sultanı’’ünvanı verdi.
 Cevap:İslam aleminin dünyevi(siyasi) hakimiyetinin resmen Türk hükümdarlara verilmesi
demektir.Artık halifeye bağlı bütün İslam dünyasının siyasi gücü Türkler temsil ediyordu.Böylece
İslam dünyasında siyasi otorite ile dini otorite birbirinden ayrılmış oldu.
 Bu olaydan sonra Selçuklular İslam dünyasının koruyuculuğunu ve liderliğini üstlenmiştir.
 ALP ARSLAN DÖNEMİ(1063-1072
 Tuğrul Beyin ölümünden sonra Çağrı Bey’in oğlu Alp Arslan geçti.
 İlk Olarak Azerbeycan ve Kafkaslar üzerine seferler düzenledi,Ani ve Kars Kaleleri alındı.
 Ani kalesi Hıristiyanların kutsal mekanı olduğu için Abbasi Halifesi Alp Arslan’a ‘Fetihler
Babası’anlamına gelen ‘’Ebu-l Fetih’’ unvanı verdi
 MALAZGİRT SAVAŞI (1071)
 Sebepleri :
 1.Alparslan’ın sürekli olarak Anadolu’ya akın etmesi
 2.Bizans İmparatoru Romen Diyojen’nin iç politikadaki kötü durumdan Türkleri yenerek kurtulmak
istemesi.

Romen Diyojen Büyük bir ordu ile Doğuya doğru sefere çıktı.

Alp Arslan barış teklifinde bulunmasına rağmen Bizans kabul etmeyince Selçuklu Ordusuda Batıya
doğru sefere çıktı.

BİZANS ORDUSU
B.SELÇUKLU ORDUSU

200.000 Asker
50.000
 BİZANS ORDUSU
B.SELÇUKLU ORDUSU

200.000
50.000

Rum Askerleri
Türk Askerler

Slav Askerleri

Got Askerleri

Frank Askerleri

Peçenek Türkleri

Uz Türkleri

Kıpçak Türkleri


1071 tarihinde Muş ilinin Malazgirt Ovasında yapılan meydan savaşını Türkler kazandı..Peki
Neden???
 Cevap:
 1:Bizans ordusunun milli unsurlardan oluşmayan askeri yapısı(paralı askerlik)
 2:Bizans ordusunda olan Türk kuvvetlerinin Alparslan’a katılması
 3.Alparslan’ın zekası ve Turan taktiği.
 Malazgirt Savaşının Sonuçları
 1:Anadolu’nun kapıları Türklere açıldı.
 2.Anadolu’ya yapılan Türkmen göçleri hızlandı ve Anadolu Türkleşmeye başladı.
 3.Bizasn’ın İslam dünyası üzerindeki baskı sona erdi.
 4.Haçlı Seferlerinin başlamasına neden oldu.
 5.AnadoludaMengücekliler,danişmentliler,saltuklular,Artuklular ve Çaka Beyliği gibi beylikler
kuruldu
 Sultan Alparslan’ın Anadolu’daki ‘’Toprak Fethedenin malıdır’’ demesi Anadolu’ya Türk Komutanlar
tarafından seferler başlamasına neden oldu.
 Alparslan Maveraünnehir Seferine çıktı ve esir alınan bir kale kumandanı tarafından şehit edildi.
 SULTAN MELİKŞAH (1072-1092)
 Alparslan’ın ölümünden sonra oğlu Melikşah hükümdar oldu.
 Genç yaşta hükümdar olduğu için Vezirazam Nizamülmülk ona her konuda yardımcı oldu.
 Nizamülmülk Kimdir?
 --Nizamülmülk, tam adı Ebu Ali el-Hasan et-Tusi Nizamülmüllk ،1018 - ö. 14 Ekim 1092), Büyük
Selçuklu Devleti nin veziri ve Siyasetname adlı öğütler kitabı yazan Farsi devlet adamı, siyaset
bilimcisidir. Devlet yönetiminde hayli etkili olan Nizamülmülk'ün vezirliği Alparslan ve Melikşah
dönemlerinde yayılmıştır.
 Nizamülmülk,21 Zilkade 408/10 Nisan 1018 yılında İran’ın, Horasan şehrinde doğmuştur.
Memleketin nizamlarının kurucusu anlamında olan Nizamülmülk ismi Abbasi halifesi Kâim bi
Emrillah tarafından verildi.Nizamiye medreselerinin teşkili ve mevcut toprak sisteminin aksayan
yönlerinin tadil edilmesi gibi Selçuklu devletinin müesseseleşme ve merkezileşmesi yönünde önemli
sayılabilecek teşebüsslerin altına imzasını atmıştır. 1092 yılında Nizari (Haşhaşiler) tarafından
öldürülmüştür.
 Devlet işleriyle ilk olarak Gazne Devleti’nin Horasan valisinin yanında çalışarak başladı ve sonrasında
Alparslan'ın Belh valisinin yanında devam etti. Sonrasında da 1064 yılında Büyük Selçuklu Devleti’ne
vezir olarak atandı.
 Bağdat, İsfahan, Nişapur, Belh, Herat, Basra, Musul ve Amul’da ki Nizamiye Medreselerini kurdurdu.
Nizamiye Medreseleri adını Nizamülmülkden almıştır ve Bağdat'taki Medresenin başına İmam-ı
Gazali’yi getirdi.
 Melikşah komutanlarına bütün Anadoluyu fetih emri verdi ve bunlardan Süleyman ŞAH İznik’i alaran
burada Anadolu(Türkiye) Selçuklu Devletini kurdu.
 Melikşah Döneminde Büyük Selçuklu Devletinin en parlak ve güçlü dönemidir.
 Devletin Zayıflaması ve Fetret Dönemi:
 Sebepleri:
 1.Batınilik inancının olumsuz faaliyetleri
 2.Nizamülmülk’ün öldürülmesi
 3.Melikşah’ın ölümü üzerine Melikşah’ın eşinin 4 yaşındaki oğlu Mahmut’u hükümdar ilan etmesi,
 4.Kut Anlayışı doğrultusunda Mahmut’un Hükümdarlığını kabul etmeyen kardeşlerin taht
mücadeleleri.
 BATINİLİK: İslam dünyasında Kur’an ayetlerinin görünen manalarının yanı sıra
gizli(batıni)anlamlarınında olduğu ileri süren akıma ‘’Batınilik’’ denir
 Batıniliğin kurucusu ve lideri Hasan SABBAH’tır.
 Kimdir Hasan Sabbah?
 1049’da İran’ın Rey şehrinde doğmuş,1134’te Kazvin dolaylarında Alamut Kalesinde ölmüştür. 14
yaşına kadar babasından din eğitimi,daha sonra islam bilgini İmam Muvaffak ın bulunduğu Nişabur
Medresesinde gök bilimi ve matematik öğrenimi gördü.Daha sonra çalışmalarını Batınilik üzerine
yoğunlaştırdı.Kendini peygamber ilan ederek tanrıdan yetkiler aldığını ve bu aldıklarını da etkileyici
bir dille etrafındaki bir çok kişiye anlattı.Büyük bir topluluk oluşturarak B.Selçuklu Devletini
yıpratmaya başladı.
 Oluşturduğu fedailerle ülkenin dört köşesinde Nizamülmülk’ünde bulunduğu bir çok devlet adamını
öldürtü.
 Melikşah Hasan Sabbah’ın saklandığı Alamut Kalesine saldırılar düzenledi ama başarısız oldu.Daha
sonra Alamut Kalesinde ölen Hasan Sabbah’tan sonra Moğol hükümdarı Hülagu Han Alamut Kalesini
yıkarak Batınilere son verdi.
 FETRET DÖNEMİ 1091-1118
 Sultan Melikşah’ın Oğulları olan Mahmut,Berkyaruk,Mehmet Tapar ve Sencer arasındaki taht
kavgasıdır.
 1091-1118 Hükümdarsız geçtiği için bu ismi almıştır.
 Bu dönem sonunda Selçuklu Devleti iyice yıpranmış ve Haçlı Seferlerinde oldukça yıpranmıştır.
 Sultan Sencer Diğer kardeşlerine üstünlük sağlayarak B.Selçuklu Devletinin son hükümdarı olmuştur.
 Sultan Sencer Dönemi:
 Zamanında Horasan Valiliği yapmış tecrübeli bir devlet adamıdır.
 Selçuklu Devletinin son parlak dönemini yaşatmıştır.
 1141 Tarihinde Karahitaylar’la Yaptığı KATVAN SAVAŞI’nı kaybederek devlet yıkılmaya başlamıştır.
 Son olarak Selçuklu Devletini kuran Göçebe Oğuzlar,kendi ülkelerine isyan etti,Sultan Sencer esir
alındı,ülke yağmalandı ve Sultan Sencer’in ölümüyle Büyük Selçuklu Devleti tarih sahnesinden
silindi.
 Not:B.Selçuklu Devletinin topraklarında daha önce bu devlete tabi olarak kurulan devletler siyasi
varlıklarını devam ettirdiler.
 Büyük Selçuklulara Bağlı Devletler:
 Suriye Selçukluları:
 Irak ve Horasan Selçukluları
 Kirman Selçukluları
 Türkiye Selçuklu Devleti:Merkezi İznik olarak Anadolu’da kurulmuştur.Moğollar tarfından yıkılmıştır.
 Büyük Selçuklu Devletinin Parçalanmasının nedenleri:
 Taht kavgaları
*Şii Fatimi’lerin çalışmalrı
 Selçuklu prenslerin ayaklanmaları *Batinilik çalışması
 Oğuzların Ayaklanması
 Haçlı Seferleri
 Atabeylerin bağımsızlık duyguları
 BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİNDE KÜLTÜR VE MEDENİYET
 A-DEVLET TEŞKİLATI
 1-Sultan:Töre ve Kut anlayışına göre devletin tek hakimidir.Selçuklu Hükümdarları Sultan unvanını
kullanmıştır.
 Bağımsızlık sembolleri:
 Hutbe okutmak,para bastırmak,Çetr şemsiyesi,tuğ,sancak,otağ,nevbet ve mühür.
 Tuğ:Ucuna atkuyruğu bağlanmış, ay-yıldız temrenli mızrağa verilen addır
 Çetr Şemsiyesi:Sultan şemsiyesi
 Sancak:Bayrak
 Otağ:Padişah Çadırı
 Nevbet:Sarayda ve bazı özel yerlerde sabah, ikindi, yatsı zamanlarında çalınan askerî mızıka.
 Mühür: Sultan İmzası
 2-Atabeylik:
 Atabey:Sultanın oğulları olan meliklerin öğretmenleridir.





























‘’Melikler küçük yaşlarda iyi bir devlet adamı olması için Atabey
denilen öğretmen eşliğinde sancaklara(eyalet) gönderilir ve meliklerin yetişmesi için Atabeyler
büyük çaba harcarlardı.
Not:Devlet otoritesi zayıfladığında Atabeyler başı boş şekilde davranmaya başlamış ve hatta devlete
karşı isyanlarda bulunmuşlardır.
3-Hükümet:
Divan-ı Saltanat:Devletin iç ve dış sorunlarının tartışıldığı,bugünkü bakanlar kuruluna benzer
Sultanın danışmanlık kuruludur.
Divan’ın alt küçük divanları vardır.Bunlar;
1-Divan-ı İstifa:Mali işlere bakardı.Başkanı Müstevfi idi.
2-Divan-ı Arz:Ordunun ihtiyaçlarının karşılanması ve asker maaşlarının verilmesi başlıca
göreviydi.Başkanına Arzü’l Ceyş veya Emir-i Ariz adı verilirdi.
3-Divan-ı İşraf: Devletin idari ve mali işlerinin yolunda gidip girmediğini denetlerdi.Başkanına Müşrif
denirdi.
Niyabet-i Saltanat :Hükümdar başkentte olmadığı zamanlarda devlet işleri ile ilgilenen
divandı.Sultana vekalet eden kişiye Naib denirdi.
Divan-ı Mezalim:Ağır siyasi suçlar görüşülüp karara bağlanırdı.
B-SARAY TEŞKİLATI
Sarayda sultanın ailesi ve maiyeti otururdu.
Saray Görevlileri:
1-Emir-i alem: Sultanın bayrağını,saltanat sancaklarını taşımak ve muhafaza etmekle görevliydi.
2-Emir-i Candar:Saray muhafızlarının başı olup,maiyetindeki hassa birlikleriyle sarayın ve sultanın
emniyetini sağlamakla görevliydi.
3-Hacibül hüccab:sarayda,sultanla divanlar arasındaki irtibatı sağlardı.Hacibler,sultanın güvendiği
kişiler arasında seçilirdi.
4-Emir-i Çeşnigir: Sultanın yemeklerini hazırlayan ve sofra hizmetleri yapan çeşnigillerin amiriydi.
Şerabdar-ı Has:Sultanın şerbetlerini hazırlamakla,haftanın belirli günlerinde toplanan mecliste ve
yemeklerde hizmetle görevliydi.
Serhenk:Törenlerde ve sultanın seyahatlerinde yol düzeni sağlardı.
Emir-i Ahur: Sultanın atlarının ve saraydaki diğer hayvanların bakımı yaptırırdı.
Emir-i silahtar: Merasimlerde sultanın silahlarını taşırdı ve silahhanedeki muhafızların amiriydi.
Emir-i Meclis:sultanın ziyafetlerini hazırlatıp teşrifatçılık yapardı.
C-ORDU TEŞKİLATI
Silahlar:ok,yay kılıç,kalkan,mızrak,sökü,bozdoğan denilen topuz,gürz,balta,nacak,pala ve zırh
kullanılırdı.
Selçuklu Ordusu 6 bölümden oluşmaktaydı.Bunlar:
1-Hassa Ordusu:Türk atlı birliklerinden oluşan ve sultana bağlı olan maaşlı(ikta gelirleriyle)
askerlerdir.Ayrıca devletin başkentini korurlardı.
2-Gulaman-ı Saray:Gayri Müslim çocukların eğitimi sonucunda ortaya çıkan,direk sultana bağlı
olup,hükümdarı koruyan maaşlı askerlerdir. Üç ayda bir ‘’bîstegani’’adlı maaş alırlardı.
3-Eyalet Askerleri:Melik ve eyaletlerdeki valilerin askerleridir.Tamamı atlı olan bu askerler ikta
toprağın gelirleriyle yetiştirilir ve savaş zamanlarında cepheye gönderilirdi.
4-Türkmenler:Sınır boylarında yaşayan Türkmenlerdir.Bunlar hem sınırı koruyorlar hem de savaş
zamanlarında cephede savaşıyorlardı.
 Sipahiler(atlılar):İkta topraklarından elde edilen gelirlerle oluşturulan bu askerler,ordunun en büyük
bölümünü oluşturuyordu.
 Yardımcı Kuvvetler:devlete bağı beyliklerin savaş zamanlarında gönderdikleri askerlerdi.gerek
duyulduğu zaman komşu uluslardan ücreti askerler alınırdı
 D-HUKUK SİSTEMİ
 Büyük Selçuklu Devletinde Hukuk,Şerri ve Örfi olmak üzere ikiye ayrılır.
 Şerri Hukuk: Temeli İslam hukuku ve Kura’nı kerim oluşturur.
 Şerri davalara kadı başkanlık ederdi.
 Kadı: Davalara bakan yargıç(hakim)
 Baş kadıya Kadi’l Kudat adı verilirdi.Kadi’l Kudat diğer kadıları da teftiş ederdi.
 Örfi Hukuk: Temeli eski Türk töresi oluşturur.
 Örfi Mahkemelerde devlete,kanunlara ve emirlere karşı gelenlerin davalarına,siyasi suçlara bakılırdı.
 Örfi Hukuk ile ilgili davalara Emir-i Dat bakardı.
 Divan-ı Mezalim :Yüksek Mahkeme adı verilen bu adli kuruma sultan başkanlık ederdi.Kazasker
ordu mensupların davalarına bakardı.
 E-SOSYAL HAYAT
 Sosyal yapı Yönetenler ve Yönetilenler olmak üzere ikiye ayrılırdı.
 Yönetenler: Sultan ve ailesi,devlet görevlileri(vezir,subaşı,kadı ve askerler)
 Yönetilenler: Ticaretle uğraşan Şehirliler ve tarım ve hayvancılıkla uğraşan köylüler.
 Şerri Hukuka göre Selçukluda yaşayan halk eşit sayılmaktaydı.
 F-TOPRAK SİSTEMİ
 Selçuklularda toprak dört kısma ayrılmıştır.
 1-Has Arazi:Gelirleri sultana ait olan topraklardır.
 2-İkta Arazi:Gelirleri,hizmet ve maaş karşılığı olarak kumandanlara,askerlere ve devlet adamlarına
bırakılan topraklardır.Bu sistemle devlet:

---Devlet hazinesine yük olmadan savaşa hazır bir ordu oluşturulması,

---Tarım üretiminde sürekliliğin sağlanması,

---Göçebe Türkmenlerin yerleşik hayata geçirilmesi,

---Devlet otoritesinin ülkenin her yanına yayılması,

sağlanmıştır.
 3-Mülk Arazi:Şahıslara ait topraklardır.Arazi sahipleri isterlerse araziyi çocuklarına miras bırakabilir
yada satabilirdi.
 4-Vakıf Arazi: Gelirleri ilmi ve sosyal kurumların kurulması ve masrafların karşılanması için ayrılan
topraklardır.
 Not:Köylü hür olup,toprağın has ve İkta oluşuna göre hükümetin himayesi altında çalışırdı.Vergisini
verir
 G-İKTİSADİ VE TİCARİ HAYAT
 Selçukluların hakim olduğu Horasan,İran,Irak,Anadolu ve Suriye ekonomik bakımdan çok zengindi.
 Selçuklular tarım,hayvancılık ve özellikle ticaretle uğraşırdı.
 İlk kez çek yöntemi Selçuklularda görülmüştür.
 Fütüvvet Teşkilatı: Esnafın kendi aralarında birleşerek kurdukları dini-iktisadi bir teşkilattır.Lonca adı
verilen bu kurumlar mesleki eğitim,meslek kaynaşması ve dayanışması,esnafların denetlenmesi gibi
bir çok işlevi vardı.
 Kervansaray:Kervan ticaretinde kervanların uzun yol mesafesinden sonra 40-50 km lik mesafede
kurulan dinlenme tesisleridir.

































Şehirlerde esnaf şeker,nadide eşya alıp satma,at,halı,ipek ve maden satarlardı.
Devletin Gelirleri:
Haraç: Gayri Müslimlerden alınan arazi vergisi.
Öşür: Müslümanlardan alınan tarım vergisi.
İltizam : Devlet gelirlerinin (vergilerin) bir bölümünün belli bir bedel karşılığında devlet tarafından
kişilere devredilerek toplanması yöntemi.
Diğer devletlerin hediyeleri ve yıllık vergileri
I-BİLİM VE EĞİTİM
Selçuklularda eğitim medrese,tekke ve zaviyelerde yapılırdı.
Rasathane: Gök cisim izleme yeri adı verilen bu gök bilimi yeri Selçuklularda oldukça yaygındı.Bu
sayede Celali Takvimi hazırlandı.
Bu dönemde Ömer Hayyam,Muhammed Beyhaki,Ebul Muzaffer İsferayini,Vasiti,Ahmet Tusi gibi
matematik ve astronomide bir çok bilim adamı yetişmiştir.
Selçuklularda Dil:Selçuklu Sarayında,Devlet kurumlarında ve edebi eserlerde genellikle
Farça,Medreselerde Arapça ve Selçuklu Hanedanı ile Türkmenler arasında ve orduda Türkçe
konuşulup yazılırdı.
Selçuklularda medrese:
İlk Selçuklu medresesi Tuğrul Bey tarafından Nişabur’da kuruldu.
Alparslan döneminde Nizamülmülk tarafından açılan Bağdat’taki Nizamiye Medreseleri dünyanın ilk
üniversitesi sayılmaktadır.
Medreselerde dini ve pozitif bilimler okutulmakla beraber en iyi hocalar görev almaktaydı.
İ-MİMARLIK VE SANAT
Selçuklularda
Saray,medrese,cami,mesvit,türbe,kübbet,kervansaray,ribat,hançarşısı,hastane,kaplıca,hamam,çeşm
e,ev,yol,kale, sur,kule,tersanaler ve diğer sosyal ve askeri eserler başlıca mimari eserlerdir.
Kitabe,hat,tezhip,süsleme,minyatür,çini,halı,kilim ve seccadeler gibi unsurlar Selçuklu mimari
eserlerine ayrı bir zenginlik katardı.
ANADOLU’DA KURULAN İLK TÜRK DEVLETLERİ
Türklerden önce Anadolu’nun Durumu:
1-Bizans Devleti hakimiyetinde olan Anadolu’da Rum,ermeni ve Süryani gibi dini ve kültürel açıdan
farklı toplumlar yaşıyordu.
2-Bizans ve Sasani Savaşları Anadolu’yu yıpratmış ve nüfusu azalmıştır.
3-Anadolu’nun doğusunda Ermeni ve Gürcü krallıkları kurulmuş buda Bizans’ın zayıfladığını
göstermektedir.
Malazgirt Savaşından Sonra Kurulan İlk Türk Devletleri:
1-Danişmentliler 2-Saltuklular 3-Mengücekliler
4-Artuklular 5-Çaka Beyliği
DANİŞMENTLİLER(1080-1178)
Danişment Ahmet Gazi tarafından Sivas merkez olmak üzere kurulmuştur.(2080)
En parlak dönemi Emir Gazi hükümdarlığında yaşanmıştır.
Türkiye Selçuklu Sultanı II.Kılıç Arslan tarafından ortadan kaldırıldı
Özellikleri:
Beylikler içerisinde en güçlü olanıdır.
Gürcülerle,Bizanslılarla ve Haçlılarla savaşmışlardır.
Danişment Gazi kendi adına bastıran ilk hükümdardır.
 Danişment name en önemli destanlarıdır.(Bizansa karşı mücadeleler ve Anadolu’nun Türkleşmesi ve
İslamlaşması anlatılmaktadır.)
 Kayseri Ulu Camii ve Tokat Niksar da bulunan Yağıbasan Medresesi Danişmentlilerin en önemli
tarihi eserleridir.
 Not:Yağıbasan Medresesi Anadolu’da kurulan ilk medresedir.
 SALTUKLULAR(1072-1202)
 Ebul Kasım Saltuk tarafından Erzurum merkez olmak üzere kurulmuştur
 Özellikleri:
 1-Anadolu’da kurulan ilk beyliktir.
 2-Danişmentlilerle birlikte Haçlılarla savaşmıştır.
 3-Gürcüler ve Trabzon Rum İmp ile savaşmıştır.
 4-Erzurum,Bayburt,Kars ve çevresine hakim oldular.
 Türkiye Selçuklu Hükümdarı Rüknettin Süleyman Şah tarafından kaldırılmıştır.
 Erzurum’da bulunan Ulu Camii,Tepsi Minare,Kale Camii,Üç Kümbetler,Mama Hatun Türbesi
Saltuklulardan kalma tarihi eserlerdir.
 MENGÜCEKLİLER (1080-1228)
 Mengücek Gazi tarafından Erzincan merkez olmak üzere Kemah,Divriği ve Şebinkarahisar’da
kurÖzellikleri:
 Divriğ ve Erzincan Kolu olmak üzere ikiye ayrılmış daha sonra Türkiye Selçuklu hakimiyetine girdi.
 Gürcüler ve Pontus Rum İmparatorluğu ile mücadele etmiş ve Rumların güneye inmesini
engellemiştir.
 Sivas Divriği külliyesi en önemli eserleridir.
 Külliye:İçinde camii,medrese,imarethane,darüşşifa,türbe,kütüphane,hamam,kervansaray gibi
unsurların bulunduğu geniş yapı ulmuştur.
 ARTUKLULAR(1102-1409)
 Artuk Bey tarafından Diyarbakır civarında kurulmuştur.
 Hasankeyf Artukluları,Mardin Artukluları ve Harput Artukluları olmak üzere üç kol halinde yaşadılar
 Özellikleri:
 Mardin’de Hatuniye Medresesi,Koçhisar’da Ulu Camii,Şehidiye ve Hüsamiye Medresesi,Batman
Irmağı üzerinde Malabadi Köprüsü Artukluların en önemli eserleridir.
 Dericilik,metal işçiliği,el sanatları ve dokumacılık oldukça gelişmiştir.
 Ticari yönden gelişme göstermişlerdir.
 En ünlü bilim adamları El Cezeridir.
 Kimdir El CEZERİ?
1153 yılında Cizre'de doğan ve tam adı Ebul İz Bin Rezzaz El Cezerî olan fizikçi, robot ve matriks
ustası, fizik ve sibernetik alanlarında yoğunlaşarak halen kullanılmakta olan ve aşılmamış onlarca
buluşa imza attı.
 ÇAKA BEYLİĞİ(1081-1093)
 Çaka Bey tarafından İzmir ve çevresinde kurulmuştur.
 Çaka Bey İlk Türk Donanmasını kuran ve ilk deniz komutanı olan Türk beyidir.,
 Donanmasıyla Bizans’ı mağlup ederek Rodos,Sakız,İstanköy Adalrını feth etti.
 Büyük Selçuklu hükümdarı I.Kılıç Arslan tarafından kaldırıldı.
TÜRKİYE SELÇUKLU DEVLETİ(ANADOLU SELÇUKLU DEVLETİ)
KURULUŞ DEVRİ: SÜLEYMANŞAH DÖNEMİ: Anadolu Selçuklu Devleti Selçuk Beyin soyundan gelen Kutalmış Beyin
oğullarından Süleyman Şah tarafından kuruldu. Süleyman Şah , Bizans’tan Konya ve çevresini Bizans’ta aldı. Daha
sonra İznik’i de alarak başkent yaptı. Böylece yeni bir Türk devleti kurulmuş oldu. Bizans aleyhine sınırlarını
genişleten Süleyman Şah, Bizans’ın taht kavgalarından yararlanarak Güney Marmara kıyılarını, Kocaeli yarımadasını,
Üsküdar ve Kadıköy’ü ele geçirdi. Süleyman Şah’ın Anadolu’da bağımsız bir devlet kurması Melikşah’ın hoşuna
gitmedi. Porsuk isminde bir komutanı Anadolu’ya gönderdi.Fakat Süleyman Şah bağımsızlığını korudu. Süleyman Şah
daha sonra güneye yönelerek Çukurova ve Antakya’yı aldı. Süleyman Şah Halep’i almak isteyince Suriye Selçuklu
sultanı Tutuş’la arasının açılmasına neden oldu. Yaptıkları savaşta Süleyman Şah öldü. Süleyman Şah ölünce oğulları
Melikşah’ın yanında tutulduğundan Anadolu Selçukluları bir süre başsız kaldı. NOT:SüleymanŞah’ın mezarı
günümüzde Suriye sınırları içinde bulunan ancak Türk toprağı olanCABER KALESİNDEDİR.
I. KILIÇARSLAN DÖNEMİ: Melikşah’ın ölümüyle serbest kalarak , Anadolu’ya gelerek babasının tahtına oturdu.
Saltanat boşluğu nedeniyle boşalan Selçuklu birliğini yeniden düzene koydu. Bizans imparatoru Aleksi Kommen’in
entrikaları sonucu, ilk Türk denizcisi olan Çaka Bey’i ortadan kaldırdı. I. Haçlılarla mücadele etti. Haçlı ordusu çok
kalabalık olduğu için Haçlılara yıpratma savaşı yaptı. Haçlı ordusunun ancak beşte biri Anadolu’dan geçerek Kudüs’e
ulaştı. I. Haçlı seferinde İznik kaybedildiğinden Konya başkent oldu ve yıkılana kadar da başkent olarak kaldı. Babası
gibi doğuda fetihlere yöneldi. Ve sınırlarını Musul’a kadar genişletti. Büyük Selçuklu sultanlarını tanımayarak kendini
Büyük Sultan ilan etti. Bu nedenle Büyük Selçuklu komutanlarıyla yaptığı savaşı kaybetti. Habur ırmağından geçerken
boğularak öldü.
I. MESUT DÖNEMİ: Konya üzerine yürüyen Bizans imparatorunu ağır bir yenilgiye uğrattı. Tahtta bulunduğu
dönemin sonlarına doğru ll. Haçlı savaşı ortaya çıktı.Haçlılar ağır bir yenilgi aldı. Anadolu’da Türkmen birliğini
sağlamaya çalıştı. İlk bakır Selçuklu parası zamanında basılmıştır.
ll. KILIÇARASLAN DÖNEMİ: Sultan l. Mesut ölünce erine oğlu ll. Kılıçarslan geçti. Başa geçince önce kardeşlerin
ayaklanmalarını bastırdı.Böylece devlet otoritesini bastırdı Bizans’la anlaşıp batı sınırlarını güvence alına aldı.
Danişmentliler Beyliğine son verdi.. ll. Kılçarslan Döneminde lll. Haçlı Seferi çıktı. Oğulları ile birlikte savaşarak
Haçlıların Anadolu’ya zarar vermesini engellediler. ll. Kılıçarslan döneminin en önemli olayı Miryokefalon savaşıdır.
MİRYOKEFALON SAVAŞI:
NEDENLERİ: 1) Bizansın Haçlılarla işbirliği yapıAnadolu’daki bazı yerleri ele geçirmesi bu durumun Bizansın Türkleri
Anadolu’dan çıkarabileceği umudunu artırması
2)Bizansın Türkleri tamamen yok edip Anadolu’dan atmak istemesi Selçuklu ve Bizans ordusu Denizli yakınlarındaki
Mirokefalon Vadisinde karşılaştı. ll. Kılıçarslan Bizans’ı ağır bir yenilgiye uğrattı. Bizans imparatoru ağır şartlar taşıyan
bir antlaşma imzaladı.
SONUÇLARI: · Bizans’ın Malazgirt Zaferinden beri devam eden Anadolu’yu Türklerden geri alma umudu sona erdi. ·
Malazgirt Zaferi; Anadolu’nun kapısını Türklere açarken, Miryokefalon Zaferi, Anadolu’nun Türk yurdu olduğunu ve
Türklerden bir daha geri alınmayacağını bütün dünyaya gösterdi. · Bu zaferden sonra Anadolu’nun Türk yurdu olduğu
kabul edildi. · Bizans Anadolu’daki saldırılarına son verip savunmaya geçti.
HAÇLI SEFERLERİ
Avrupa’da Papa öncülüğünde oluşturulan ordulara haçlı ordusu , din adına ( Müslümanlara karşı) yapılan
savaşlara da haçlı savaşlar denir.1096-1270 yılları arasında toplam 8 sefer yapılmıştır.Ancak bunlardan
4’ü Anadolu’dan geçtiği için önemlidir.
NEDENLERİ
Dini:
Kudüs’ün Müslümanlardan alınmak istenmesi
Hristiyanların taasupları
Papa ve din adamlarının nüfuzlarını artırmak istemesi
Katolik ve Ortodoksların birleştirilmesi arzusu ve Katoliklerin Ortodoksları hakimiyeti altına almak istemesi
Fransa’daki Kluni ve Cizvit tarikatlarının çalışmaları
Ekonomik:
Doğunun zenginliğini(ticaret yolları sayesinde ) ele geçirme isteği
Burjuvanın zenginleşme arzusu
Senyör ve din adamlarının daha fazla zengin olma isteği
İpek ve Baharat Yollarını ele geçirme isteği
Sosyal:
Senyörlerin macera arzusu
Halkın eşitsizlikten kurtulma isteği
Avrupa halkının Müslümanların yaşam standardına ulaşma isteği
Siyasi:
Türk İlerlemesine karşı Bizans'ın yardım istemesi
Kral, derebey ve din adamlarının siyasi nüfuzlarını artırma isteği
Feodalitenin Doğu'ya taşınmak istenmesi
Selçuklular İle Fatımiler arasındaki mücadeleden ve Selçuklulardaki otorite boşluğundan yararlanma isteği
1096'da başlayan Haçlı Seferleri 1270 yılına kadar devam etmiştir.
I. Haçlı Seferi : Türkiye Selçukluları, Haçlılara karşı başarılı olamamışlar ve başkenti İznik'ten Konya'ya
taşımışlardır. Batı Anadolu'daki Türkler Orta Anadolu'ya çekilmek zorunda kalmıştır. Bu durum Anadolu'nun
Türkleşme sürecini olumsuz yönde etkilemiştir.
Antakya, Urfa ve Kudüs Haçlıların eline geçmiştir.
Haçlılar Kudüs'te bir Latin krallığı, Urfa, Antakya ,Sur,Yafa ve Trablusşam'da kontluklar kurmuşlar ve
Avrupa'nın feodalite rejimini bu bölgelere taşımışlardır.
Haçlılar Selçuklulardan İznik ve Batı Anadolu’yu alarak Bizans’a vermişlerdir.
II. Haçlı Seferi : Musul Atabeyi Nurettin Mahmut Zengi'nin Haçlılardan,Urfa'yı alması üzerine düzenledikleri
seferde başarılı olamamışlardır.
Sultan I.Mesud ve oğlu II.Kılıçarslan tarafından mağlup edildiler.
NOT : Alman İmparatoru Konrad ve Fransa Kralı VII. Louis (Lui)’nin katılımı ile kralların katıldığı ilk seferdir.
III. Haçlı Seferi : Eyyubi hükümdarı Selahaddin Eyyubi'nin 1187 Hıttin Savaşı ile Kudüs'ü alması üzerine
düzenlenmiştir. Alman İmparatoru Frederik Barbaros ve Fransa Kralı Philip Ogüst ve İngiltere Kralı Arslan
Yürekli Richard bu sefere katılmıştır. Ancak bu sefer de Haçlılar adına başarılı olmamıştır.
IV. Haçlı Seferi: Bizans tahtına geçmek isteyen Aleksios'un daveti üzerine İstanbul'a gelen Haçlılar, şehri
yağmalamışlar ve İstanbul'u işgal ederek Latin Krallığı kurmuşlardır.(1204)
Bunun üzerine Bizans imparatorluk ailesinden bazıları İstanbul’dan kaçarak Anadolu’ya geldiler ve iki ayrı
devlet kurdular.İznik Rum İmp. 1261’de İstanbul’daki Latin Krallığı’na son vererek Bizans İmp.’nu yeniden
canlandırdı.
SONUÇLARI:
Dini:
Din adamları ve kiliseye duyulan güven azaldı.
Skolastik düşünce sarsıldı.
Katolik – Ortodoks mücadelesi açıkça ortaya çıktı.
Ekonomik:
Doğu – batı ticareti gelişti. .(Özellikle Baharat Yolu)
Akdeniz limanları önem kazandı. (Venedik,Cenova,Marsilya,İskenderiye…)
Şehirlerde ticaret canlandı.
UYARI :Feodaliteden dolayı var olan kapalı ekonomik sistemden vazgeçilip açık ekonomiye geçilmiştir.
İpek ve Baharat Yolları Türklerde kaldı.
Türk-İslam dünyası ekonomik tahribata uğradı.
Bankacılık gelişti.(İtalya)
Sosyal:
Avrupa ile Müslümanlar tanıştı. Kültürel etkileşim yaşandı.
Sosyal sınıflar Avrupa’da tartışılmaya başlandı.
·
·
·
·
·
·
Siyasi:
Feodalite zayıflamaya başladı (seferlere katılan derebeylerin ordularını ve zenginliklerini kaybetmeleri)
Mutlak krallıklar güçlendi.(Barutun ateşli silahlarda kullanılması ve derebeylerin hayatlarını kaybetmesi
kralları güçlendirdi.)
En fazla Anadolu Selçuklu Devleti etkilendi. Çünkü Anadolu’ya yeni yerleşmekteyken Haçlıların istilasına
uğramışlar ve Eskişehir’in batısındaki yerleri kaybetmişlerdir.Bu durum Bizans’ın ömrünü de uzatmıştır.
Çünkü Türkler Haçlı Seferleri öncesi İstanbul önlerine kadar ilerlemişti.Ayrıca başkent İznik ‘in
kaybedilmesiyle devlet merkezi Konya’ya taşındı.
Türklerin İslam dünyasındaki önemi arttı.
Bizans zor duruma düştü.
Feodalite Ön Asya ve Ortadoğu’ya taşındı.
Teknik : (Bazı yeniliklerin Avrupa’ya taşınması)
Kağıt ve matbaanın öğrenilmesi, Rönesans ve reforma sebep olarak kültürel değişimlere neden oldu.
Pusulanın öğrenilmesi, Coğrafi keşiflerin yaşanmasına ve ekonomik değişimin gerçekleşmesine neden oldu.
Barutun öğrenilmesiyle derebeylikler yıkılıp mutlak krallıklar güçlendi ve siyasi bir değişim oldu.
UYARI : Haçlı Seferleri Ortaçağ Avrupa’sı için en önemli siyasi olaydır.Diğer siyasi gelişmeler ise Magna
Carta’nın İlanı(1215) ve Yüzyıl Savaşları’dır.(1337 -1453)
DEVLETİN YÜKSELİŞİ: l. GIYASEDDİN KEYHÜSREV: · ll.Kılıç Arslan’ın oğludur. · Bunun döneminde devlet yükselme
dönemine başlamıştır. · Trabzon Rum İmparatorluğu üzerine bir ordu göndererek kapanmış olan Karadeniz ticaret
yolunu açtı. · Samsun ve Antalya’yı alarak Akdeniz ve Karadeniz ticaretinde söz sahibi oldu. · Antalya’da gemi yapımı
için tersaneler kurdurup burada güçlü bir deniz gücü oluşturuldu.
İZZEDDİN KEYKAVUS: · l. Gıyaseddin Keyhüsrev’in oğludur. · Trabzon Rum İmparotorluğu’ndan Kastamonu ve Sinop’u
alarak Karadeniz ticaret yolunun güvenliğini sağladı. · Sinop ithalat ve ihracat limanı haline geldi. Böylece Anadolu
Selçuklularının denizlerdeki durumu daha da güçlendi. · Trabzon Rum İmparatorluğu vergiye bağlandı.
ALÂEDDİN KEYKUBAT DÖNEMİ: · l.İzzeddin Keykavus’un oğludur. · Anadolu Selçuklu Devletinin her yönden en parlak
devridir. · Antalya yakınlarındaki Kandelor kalesini alarak Alâiye olarak değiştirdi.Burada bir tersane kurdu.. · Doğu
Anadolu’ya bir sefer yaparak Mengüceklilerin Erzincan Kemah koluna son verdi. · Anadolu bir yönetim altında
birleştirildi. · Kırım’a bir donanma göndererek Suğdak şehrini ele geçirdi.İpek Yolunun Karadeniz’e ulaştığı noktada
bulunan Sugdak şehrinin alınmasıyla önemli ticaret limanlarıSelçukluların egemenliğine girmiş oldu. · Ticareti
geliştirmek için birçok kervansaray yaptırdı. · OlasıMogol saldırısına karşı gerekli önlemleri aldı. Surları güçlendirirken
Eyyubilerle de anlaştı. · Bu dönemde Harzemşahlarla da Yassı çemen savaşını yaptı. ·
YASSI ÇEMEN SAVAŞI: (1230) Nedenleri: · Harzemşahların Anadolu Selçuklularının elindeki Ahlat kalesini ele
geçirmesi Sonuçları: · Harzemşahlar yenildi ve yıkılma sürecine girdi. l. Alaeddin Keykubat Kayseri’de verdiği bir
ziyafette zehirlenerek öldü.
ANADOLU SELÇUKLU DEVLETİNİN YIKILIŞI: ll. GIYADEDDİN KEYHÜSREV DÖNEMİ: · Alâeddin Keykubatın oğludur. ·
Devleti iyi yönetemedi. · Ekonomi bozuldu, ekonomiyi düzeltmek için halka ağır vergiler koydu. · ll.Gıyaseddin
Keyhüsrev vezirliğe Sadedin Köpek’i getirdi.Fakat hükümdarı kışkırtarak devlete önemli hizmetleri olmuş devlet
adamlarını öldürttü. Ancak bu vezirin kendine zarar vereceğini düşünen hükümdar onu ortadan kaldırdı. ·
Diyarbakır’ıalarak Suriye Eyyubilerine zarar verdi. · Bu dönemde Baba İshak ayaklanması çıktı. Ayaklanma Amasya
Tokat’a kadar yayıldı.Bu Türkmen ayaklanması güçlükle bastırıldı.Ayaklanma devletin direncini iyice zayıflattı.Moğol
istilasına ortam hazırladı. · Moğollarla Kösedağ Savaşı yapıldı. ·
KÖSEDAĞ SAVAŞI (1243):Busavaşla birlikte Anadolu Selçukluları büyük bir yenilgi aldı. Anadolu Selçukluları yıkılma
sürecine girerken Anadolu’da Moğolların egemenliği altına girdi.Anadolu Selçukluları Moğollara her yıl vergi vermeyi
kabul ettiler. Anadolu Selçukluları bu savaştan sonra yıkılma sürecine girdi. Moğollar bu dönemden sonra Anadolu’yu
işgale başladılar. İstedikleri Selçukluşehzadesini başa geçirdiler istemediğini tahttan indirdiler.Sonuçta 1308 de
Anadolu Selçukluları tarihten silindi. Bundan sonra Anadolu topraklarıüzerinde birçok beylik kuruldu.