Chapter 30 Economic growth

Bölüm 30
İktisadi Büyüme
David Begg, Stanley Fischer and Rudiger Dornbusch, Economics,
8th Edition, McGraw-Hill, 2005
PowerPoint presentation by Alex Tackie and Damian Ward
©The McGraw-Hill Companies, 2005
Bu bölümde
• İktisadi büyümenin anlamını,
• Potansiyel çıktının nasıl arttırılabileceğini
• Neo-klasik iktisadi büyüme modelinin
anahatlarını,
• Yakınsama hipotezini ele alacağız.
1
©The McGraw-Hill Companies, 2005
İktisadi büyüme
• Reel GSMH’daki artışla ölçülegelmiştir.
– Ancak bunun birçok eksiklikleri vardır.
• GSMH alınıp satılmamış, piyasaya çıkmamış ürünleri kapsam
dışı bırakır.
– Örneğin, bahçede yetiştirilip evde tüketilen yiyecek, boş zaman
• Üretim ve tüketim sonucu oluşan dışsallıkları dikkate almaz.
– Örneğin, hava kirliliği, trafik sıkışıklığı
• Kayıt-dışı ekonomiyi ölçüm dışı bırakır.
– Örneğin, işportacılık, yasadışı kumarhane, temizliğe gelen
yardımcılar vs.
• Aynı zamanda gelir dağılımının nasıl olduğuna dikkat etmez.
• Dolayısıyla kişi başına düşen gelirin yüksek olması
sıradan insanın daha mutlu olduğu anlamına
gelmeyebilir.
2
©The McGraw-Hill Companies, 2005
Üretim fonksiyonu
• Verili teknik bilgi ve mevcut üretim girdileri ile
üretilebilecek olan maksimum çıktıyı gösterir.
• Çıktı = f(sermaye
–
–
–
–
emek
toprak
hammaddeler
teknoloji)
3
©The McGraw-Hill Companies, 2005
Çıktı nasıl artar? (1)
• Sermaye
– İşçi başına düşen çıktı miktarı işçi başına
düşen sermayenin yükselmesiyle artabilir.
• Emek
– Nüfus artışı
– İşgücüne katılım oranı
– Beşeri sermaye
• Toprak
– Arzı sabittir, ancak kalitesi arttırılabilir.
4
©The McGraw-Hill Companies, 2005
Çıktı nasıl artar? (2)
• Hammaddeler
• Tükenen kaynaklar (kömür, petrol) ve
• Yenilenebilir kaynaklar (ağaç, balık stoku)
arasındaki farklılığa dikkat etmek gerekir.
• Teknik bilgi seviyesi
– Buluşlar, AR&GE
• Ölçek ekonomileri uzun vadede iktisadi
büyümeyi hızlandırabilir.
5
©The McGraw-Hill Companies, 2005
Teknik Bilgi
• Teknik bilgi zaman içerisinde aşağıdaki
sebeplerden dolayı değişime uğrar:
– Buluşlar,
– bilginin sermayeye yedirilmesi ve
– yaparak öğrenme süreci.
• Araştırma Geliştirme (AR&GE)
– patent sistemi sayesinde AR&GE çalışmaları
mümkün olur. Buluşlar sonucu ortaya çıkan
ürün herkes tarafından üretilebilseydi çok
daha az AR&GE yapılırdı.
6
©The McGraw-Hill Companies, 2005
Büyüme ve Sermaye Birikimi
• Y = A × f(K, L) olsun
– Sermaye (K) ve emek (L) gibi değişken girdiler
üretim fonksiyonuyla birleştirilerek çıktıya dönüşür.
– A ise teknik bilgiyi temsil eder.
• Çok düşük gelir düzeyinde, tüm kaynaklar
tüketime yöneltileceğinden tasarruflar sıfır
olabilir
• Dolayısıyla tasarruf yokluğu yatırımı, yatırım
yokluğu da sermaye birikimini imkansız
kılacağından
• Çıktı zaman içerisinde büyümeden kalabilir.
7
©The McGraw-Hill Companies, 2005
Büyüme Teorileri:
Bazı Anahtar Kavramlar
• Durağan Durum (steady-state path)
– Çıktı, sermaye ve emek aynı oranda büyür. İşçi
başına düşen çıktı ve sermaye sabit kalır.
• Sermayenin yatay genişlemesi
– İşçi başına düşen sermayenin daha fazla işçi
tarafından kullanılması
• Sermayenin dikey genişlemesi
– İşçilerin bütünü ele alındığında işçi başına
sermayenin artması.
8
©The McGraw-Hill Companies, 2005
Solow (neoklasik) büyüme modeli
• Varsayalım ki
– Emek sabit bir şekilde n hızıyla artmaktadır.
– İnsanlar gelirlerinin s oranı kadarını
tasarruf ediyor olsun
– İşçi başına düşen sermaye k olsun, ki bu
durağan durumda sabittir.
– İşçi başına düşen sermayenin artması işçi
başına düşen çıktıyı (y) arttırır
– Ancak gittikçe azalarak arttırır.
9
©The McGraw-Hill Companies, 2005
Solow (neoklasik) büyüme modeli
y
nk
Y*
E
sy
nk, emek n hızında büyürken,
işçi başına düşen sermayeyi
sabit tutmak için gereken
yatırımı gösterir.
y işçi başına çıktıyı gösterir.
sy kişi başına düşen yatırımı
ve tasarrufu gösterir
E noktası durağan haldir. Bu
noktada yatırım miktarı kişi başına
düşen sermayeyi, k*,ancak sabit
tutmaya yetiyordur.
k*
İşçi başına sermaye, k
Kişi başına düşen çıktı Y*’dır ve çıktı ve sermaye nüfusla aynı oranda
büyümektedir.
10
©The McGraw-Hill Companies, 2005
Tasarruflar artarsa
y
nk s'y
y**
y*
F
sy
E
k*
E noktasında durağan halde
olduğumuzu düşünelim
Tasaruf oranı s’ a
yükselirse
Ekonomi F noktasında
yeni durağan haline gelir
Kişi başına düşen sermaye
ve çıktı artmıştır.
k**
İşçi başına düşen sermaye, k
Ancak büyüme oranı değişmeden kalır…
çıktı ve emek n oranında büyümeye devam eder.
11
©The McGraw-Hill Companies, 2005
Yakınsama (convergence)
Hipotezi
• … fakir ülkelerin ortalamadan daha hızlı, buna
karşılık zengin ülkelerin ortalamanın altında
büyüyeceğini iddia eder.
– Dolayısıyla fakir ülkeler eninde sonunda zengin
ülkeleri yakalayacaktır.
• Ancak bazı toplumsal ve siyasi farklılıklar kimi
ülkelerin daha hızlı ve etkili bir şekilde
yakınsamasına yardımcı olabilir.
12
©The McGraw-Hill Companies, 2005
İktisadi Büyümenin Maliyetleri
• Malthus 18. yüzyılda büyümenin limitlerinden
bahsetmiş,
– Ancak teknik gelişmenin etkisini hafife almıştır.
• Fiyat sistemi, sınırlı kaynakların en etkin
biçimde kullanılmasını sağlar.
• Ancak büyümenin birtakım maliyetleri vardır
– Çevre kirliliği, trafik sıkışıklığı, düşük yaşam kalitesi
• Büyümenin durmasının da maliyetleri olduğu
gibi
• Bu değerlendirme, iktisadi büyümenin pozitif
değil normatif bir konu olduğunu gösterir.
13
©The McGraw-Hill Companies, 2005