1. Vahiy Geleneği 2. Yahudilik 3. Hristiyanlık 4
advertisement
3. ÜNİTE: VAHYE DAYALI DİNLER 1. Vahiy Geleneği 2. Yahudilik 3. Hristiyanlık 4. İslamiyet HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL 3. ÜNİTE: VAHYE DAYALI DİNLER YAHUDİLİK 1. VAHİY GELENEĞİ HRİSTİYANLIK İSLAM Vahiy kavramı Yahudilikte önemli bir yer tutar. Hristiyanların kutsal kitabı olan Ahd-i Cedit’in Allah tarafından İslam anlayışına göre peygamberler vahiy, peygamberlerin vasıtasıyla Yahudilerin kutsal kitabı olan Tora, Hz. Musa’ya bölümlerinin İsa’nın bu kitabın yazarlarına insanlara gönderilen iletmek üzere bu Allah’tan dinlerin esası aldığıİslam bilgilere olup Sina Dağı’nda levhalar hâlinde vahyedilmiştir. yaptığı ilhamlar sonucu yazıldığına inanılır. bunların denir. Kuran, tümüHz. vahye Âdem’den dayalı Hz. dinlerlerdir. Muhammed’e Hz. Musa’nın vefatından sonra İsrailoğullarına Hristiyanlığın Katolik mezhebi, vahiy Yahudilik kadar gelen ve vahye Hristiyanlık ve peygamberlere ise vahye dayalı dayanan gelen peygamberlerle de vahiy geleneği devam geleneğinin kilise kurumunda hâlâ devam dinler dini geleneğe olmaklaİslam birlikte adını Kuran, vermektedir. bunları bozulmuş etmiştir. ettiğini ileri sürer. dinler olarak nitelendirilir. HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL 3. ÜNİTE: VAHYE DAYALI DİNLER 2. YAHUDİLİK Yahudilik MÖ 15. yüzyılda Hz. Musa’ya gelen vahiyle başlayıp gelişen bir dindir. Kuran’da bu dinin mensuplarından sıkça bahsedilmektedir. Yahudilik; vadedilmiş topraklarla özdeşleşmiş bir millet hayatını, ortak inancı, dili, edebiyatı ihtiva etmektedir. Yahudi olmanın temel ön şartı, Yahudi bir anne babadan veya en azından Yahudi bir anneden doğmaktır. Bu bakımdan Yahudilik terimi belli bir ırka, kültüre ve dine mensup olmayı ifade eden çok kapsamlı bir anlam ihtiva etmektedir. Yahudiler başta İsrail olmak üzere Amerika ve dünyanın diğer bölgelerinde yaşamaktadırlar. HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL 3. ÜNİTE: VAHYE DAYALI DİNLER YAHUDİ 2.1. YAHUDİ, İBRANİ VE İSRAİL TERİMLERİ İBRANİ İSRAİL Bu isim, İsrailoğulları Babil Sürgünü’nde iken MÖ 15. yüzyılda Filistin’de göçebe olarak Bu isim Hz. Yakup’un lakabıdır. Tevrat’ta ortaya çıkmıştır. Babil’in yerli halkı, yaşayan kabilenin adıdır. İbrani, “öte tarafın anlatıldığına göre Hz. Yakup, bir gece kırda bir İsrailoğullarına, geldikleri Yahuda bölgesinin insanları” anlamına gelmektedir. Yahudilere bu adamla karşılaşmış ve onunla sabaha kadar adından dolayı, “Yahudalı” anlamında “Yahudi” ad, Filistin bölgesinde yaşayan yerli halk güreşmiştir. Sabah olunca adam, Hz. Yakup’u demiştir. tarafından verilmiştir. kutsamış ve ona “Tanrı’yla uğraşan” anlamına gelen “İsrail” adını vermiştir. HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL 3. ÜNİTE: VAHYE DAYALI DİNLER 2.2. YAHUDİLİĞİN DOĞUŞU VE GELİŞMESİ I- HZ. İBRAHİM DÖNEMİ ve eşi çocukları olmamıştır. Bu durumdan rahatsız olan Sara, Hz.Mezopotamya’da İbrahim’e cariyesi Hacer’le evlenmesini teklif etmiştir. Hz. İsmail, İbrahim’in Hacer’le Yahudilik, üzerine tarihini Hz.Sara’nın Hz. İbrahim İbrahim’le bu gergin başlatır. havayı Hz.dağıtmak İbrahim, için Tevrat’ın Hz. Hacer ifadesine ve oğlu göre İsmail’i bugünkü Arabistan yaşadığı Yarımadasına Ur şehrinde götürmüştür. dünyaya gelmiştir. Hz. buraya yerleşmiş ve Hz. İbrahim Bunun evlenmesinden Hz. İsmail dünyaya gelmiştir. Arapların Babası Azer, atası ailesini olmuştur. alarak Harran’a göç etmiştir. Daha sonra Tanrının emri ile Kenan bölgesine gitmiştir. Burada kuraklığın baş göstermesi üzerine Mısır’a giden Hz. Hacer’in çocuğunun olması Sara’nın kıskanmasına açmıştır. Sara’nın da İshak ismindekullanan çocuğu dünyaya gelmiştir. İshak’ın dünyaya gelişi, Sara’nın Hacer’e İbrahim tekrar Tevrat’a göre Hz. Kenan’a İbrahim’in dönmüştür. neslinionu devam ettiren Hz.yolİshak’ın daDaha oğlusonra Hz. Yakup’tur. İsrail unvanını ilk kişidir. ve oğlu İsmail’e daha fazla kıskançlık duymasına neden olmuştur. HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL 3. ÜNİTE: VAHYE DAYALI DİNLER 2.2. YAHUDİLİĞİN DOĞUŞU VE GELİŞMESİ II- HZ. YAKUP DÖNEMİ Yusuf Hz. Yakup, hapiste 12 iken çocuğunun firavunun içerisinde gördüğü Yusuf’a bir rüyayı derintabir bir sevgi ederek duymaktaydı. hapisten kurtuldu Bu durum, ve firavunun kardeşlerinin yanında Yusuf’u önemli kıskanmasına bir mevkiyeneden yükseldi. oldu. Daha Bundan sonradolayı Filistin’de da Yusuf’u bulunanattılar. kuyuya babasıDaha Yakup sonra ve kardeşlerini oradan geçen Mısır’a bir kervan getirtti.onu İsrailoğulları Mısır’a götürüp böylece firavunun Mısır’a yerleşmiş memuruna oldular. sattı. Memurun Fakat Hz. Yusuf’un karısı, Yusuf’a ölümünden aşık olup sonra ilgisine Mısır’da karşılık durum değişti. Tahtaiftira görmeyince geçen ederek yeni firavun, onu hapse İsrailoğullarını attırır. köleleştirmeye başladı. Böylece İsrailoğulları, dört yüz sene Mısır’da köle olarak kaldı. HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL 3. ÜNİTE: VAHYE DAYALI DİNLER 2.2. YAHUDİLİĞİN DOĞUŞU VE GELİŞMESİ III- HZ. MUSA DÖNEMİ bu göç esnasında sık isyan edip Musa’ya zorluk çıkardı. Tanrı, isyanları nedeniyle birçok kez onları cezalandırdı. Hz. Musa, peygamberlik görevi Nehirdeki İsrailoğulları Musa Harun’u İsrailoğullarıyla sepet, Mısır’da da firavunun ona köle yardımcı birlikte olarak kızı sık tarafından yaşarken yaptı. Mısır’dan Hz.bulundu. dönemin Musa, çıktı.Hz. Firavun Tanrı’dan Çocuğu Mısırvefiravunu askerleri bu sevimli görevi bir olması onları aldıktan rüyanedeniyle takip gördü. sonra ediyordu. Rüyayı İsrailoğullarını öldürmeye yorumlayan Hz Musa kıyamadılar atalarının mucizevi kâhinler, ve yurduna olarak yakında onun Kızıldeniz'in evlatlık götürmek İsrailoğulları olarak ikiye için sarayda arasında Mısır’a ayrılmasıyla döndü. büyütülmesine bir oradan Firavundan çocuğun geçti karar Hz. Musa, İsrailliye yardım etmek amacıyla kavgaya müdahale etti ve kazara Mısırlıyı öldürdü. Firavunun kendisini cezalandırmasından korkan Hz.erkek Musa, Mısır’ı Kardeşi süresince Tanrı’nın ayetleri bir kitap hâline getirdi ve başladı. onu ikisöylediler. levhayla birlikte Ahitfiravunu Sandığı’nın içine Bu Sandığı’nı İsrailoğulları göç kendi verdiler. dünyaya ama firavun kavmini Böylece geleceğini veserbest ordusu Hz.vahyettiği ve Musa bırakıp bu boğularak çocuğun o zamanki Mısır’dan yok firavunun dünyanın oldular. çıkmasına tahtını Üç enayizin güçlü sonra elinden vermesini imparatorlarından Sina’ya alacağını istedi. vardılar. Fakat Orada biri firavun, olan Bu Tanrı, haber, firavunun bunu Yahudiliğin kabul sarayında temel telaşlandırdı. yetişti. ilkelerini Bunun Firavunun Firavun, üzerine oluşturan Mısır’a İsrailoğullarından sarayında On Emir’i birçok büyüyen iki felaket levhaya doğacak Hz. geldi. yazılmış Musa, bütün Buyolunda bir şekilde erkek gün terk edip Medyen’e gitti. Orada Hz. Şuaybın yanında çalışmaya Bir süre sonra onun kızı ileetmedi. evlendi. Hz.koydu. Musa, birAhit gün koyunları otlatırken Tanrı, yanan bir taşıdı. Hz. Musa, yüz yirmi Sina Çölü’nün Filistin sınırına kısmında vefat bıraktı. etti ve oraya gömüldü. şehre çocuklarının Hz. Musa’ya gitti. Şehirde verdi. öldürülmesini korkan Bu dolaşırken Mısır olaydan halkı, emretti. bir sonra firavunun İsrailli Oİsrailoğullarını vadedilmiş yıl ile dünyaya bir buyaşındayken ısrarından Mısırlının topraklara Musa’yı vazgeçmesini annesi gitmek ettiğini biriçin sepetin gördü. istedi. yola çıktılar. içine gizliceyakın koyup Nil Nehri’ne çalılığın içinden ona hitap etti ve ona Mısırkavga esaretinden kurtarma görevini verdi. daima yanlarında felaketlerden HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL 3. ÜNİTE: VAHYE DAYALI DİNLER 2.2. YAHUDİLİĞİN DOĞUŞU VE GELİŞMESİ IV - HZ. DAVUT VE HZ. SÜLEYMAN DÖNEMİ Hz. Davut Musa’dan Kudüs’ü sonrafethedip onun yerine orayı Yûşâ başkent geçti. yaptı Yûşâ, ve kutsal orada topraklara büyük bir mabet göç esnasında inşa etmek İsrailoğullarına istedi. Fakathem bu işliderlik ölümünden hem de sonra peygamberlik tahta geçen yaptı. oğluYuşa’dan Hz. Süleyman’a sonra bir nasip süre oldu. lidersiz Hz.kalan Süleyman, İsrailoğullarına Kudüs’teki daha Moriah sonraDağı’nda Talut (Hzbüyük Davut)mabedi kral oldu. inşaHz etti. Davut, Bu mabedin İsraioğullarının inşasıyla çevre Yahudi kabilelerle tarihinde yaptığı I. Mabet savaşlarda Dönemibüyük başlamış başarılar oldu. gösterdi Adı Beyt-ve Hamikdaş İsrailoğullarının olan bu zafer mabet, kazanmasını İslam geleneğinde sağladı. Beytü’l-Makdis olarak bilinir. HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL 3. ÜNİTE: VAHYE DAYALI DİNLER 2.2. YAHUDİLİĞİN DOĞUŞU VE GELİŞMESİ V - 1. VE 2. MABET DÖNEMİ İsrailoğulları Babilvefatından Sürgünü’nden yetmiş yıl sonra tekrar Kudüs’e önderliğinde ettiler sürgündeİsrail uygulayamadıkları kuralları yöneldi hayata ve Hz. Süleyman’ın sonra İsrailoğulları kuzeyde İsrail döndü. KrallığıEzra’nın ve güneyde Yahuda tekrar Krallığımabedi olmakinşa üzere ikiyevebölündü. Krallığı putperestliğe geçirdiler. Böylece, Yahudi tarihinde II. yıkıldı. Mabet Yahuda Dönemi Krallığı başlamışise oldu. MÖ 722 yılında Asurlular tarafından MÖ 587 yılında Babilliler tarafından yıkıldı. Kudüs’teki mabet, Babilliler tarafından tahrip edildi. Hz. Hristiyanlığın ortaya çıktığı miladiI.takvimin Roma idaresi altında yaşayan Yahudiler, dini ve siyasi baskı altındaydılar. Romalılar 70 yılında Kudüs’ü tamamen işgal Süleyman zamanında başlayan Mabet başlarında Dönemi böylece sona erdi. etti ve mabedi tekrar yıktılar. Yahudileri de sürgüne gönderdiler. II. Mabet Dönemi, MS 70 yılına kadar devam etti. HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL 3. ÜNİTE: VAHYE DAYALI DİNLER 2.2. YAHUDİLİĞİN DOĞUŞU VE GELİŞMESİ VI - SÜRGÜN DÖNEMİ Orta Çağdamabedin Avrupa’daki Yahudilerin durumları ülkelere göre farklılık gösterir. Avrupa’da en636 huzurlu dönemlerini himayesindeki Endülüs Emevileri Yahudiler, yıkılmasından sonra da Romalılardan kurtulamadılar. Bu durum, yılında Hz. ÖmerMüslümanların Döneminde Müslümanların bu bölgeye gelmesine zamanında yaşamışlardır. Ancak burada Müslüman hakimiyetinin sona ermesi tekrarbölgesinde Hristiyanların zulmüne uğramışlar ve zorlaHaçlı Hıristiyanlaştırmaya tabiHristiyanların tutulmuşlardır. kadar devam etti. Bu dönemde Yahudiler Müslümanların himayesi altındaile Filistin rahat bir ortamda yaşadılar. Seferleri sırasında Osmanlı II. Bayezit 1492 yılında Endülüs'te zulüm tekrar gören Yahudilere kucak açmış ve onları İstanbul’a zulmünePadişahı uğradılarsa da Selahaddin Eyyubi’nin bölgeye hakim olmasından sonra Kudüs’te rahat yerleştirmiştir. bir yaşam sürdüler. HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL 3. ÜNİTE: VAHYE DAYALI DİNLER 2.3. YAHUDİLİĞİN TEMEL ÖZELLİKLERİ SEÇİLMİŞLİK KUTSAL TOPRAK MABET MESİHÇİLİK Yahudilerdeki Mesih 70 yılında Roma İmparatorluğu’nun Kudüs’ü istila Yahudilerediğer Yahudilik göre dinlerden Tanrı;beklentisi ataları farklıİbrahim, olarak belli İshak bir vetoprakla Yakup’la bütünleşmiş bir ahit yapmış bir dindir. ve onların Yahudilik, aynı zamanda mabet merkezli bir dindir. Yahudilikteki birçok ibadetin edip kutsal mabedi yıkmasından sonra haleKutsal gelmiştir. Bu yıkımdan soyunu Yahudiliğin kendisi en temel için özel kurum bir millet ve kuralları olarakbelirgin bu seçmiştir. topraklara görekitap belirlenmiş Tevrat’ı ve diğersonra mabette gerçekleştirilmesi gerekir. Bu mabet yerini Tanrı’nın belirlemiş olduğu ve bir daha toparlanamayan Yahudiler, 1948olarak yılınavaat kadar devamlı başka milletlerin milletlere şekillenmiştir. vermemiş, Tanrı’nın onu seçmesiyle seçilmiş millet belirlenen, kabul edilen ettiği bu Yahudilere toprakların vermiştir. dışında Kral Süleyman tarafından yaptırılan Kudüs’teki Süleyman Mabedi’dir. (Beytegemenliği altında yaşamışlardır. Bu durum, onlarda Davut soyundan gelecek ve Seçilmişlikyaşanamaz. Yahudilik fikri, tarih boyunca Yahudi din Yahudileri geleneğine diğer göre milletlerden kutsal topraklar farklı kılmıştır. içinde yer alan Hamikdaş’tır) 70 yılında tamamen yıkılan Süleyman Mabedi’nden geriye sadece kendilerini kurtaracak olağanüstü güçlere sahip bir Mesih doğmasına Yahudiler Kudüs, dünyanın her türlü merkezidir. baskı ve zorlama Öldükten karşısında sonra tekrar millî dirilme ve diniinancının buradan benliklerini bu fikir yol Batı Duvarı kalmıştır. Batı Duvarı günümüzde Yahudiler için önemlidir. açmıştır. sayesinde korumuşlardır. gerçekleşecektir. HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL 3. ÜNİTE: VAHYE DAYALI DİNLER 2.4. YAHUDİLİĞİN ON TEMEL İLKESİ: ON EMİR ON EMİR, YAHUDİ İNANCINA GÖRE MUSEVİLİĞİN TEMEL İLKELERİDİR. BUNLARDAN İLK DÖRDÜ İNSANIN TANRI’YLA OLAN İLİŞKİSİNİN HANGİ TEMELLERE DAYANACAĞINI BELİRTMEKTEDİR. YAHUDİLİKTEKİ ON EMİR ŞUNLARDAN OLUŞMAKTADIR; KOMŞUNA TANRI’NIN CUMARTESİ BABANA ÖLDÜRMEYECEKSİN. ZİNA ÇALMAYACAKSIN. YAPMAYACAKSIN. VEADINI KARŞI ANNENE GÜNÜNÜ BOŞ YALAN HÜRMET YERE DAİMA ŞAHİTLİK AĞZINA HATIRLAYIP EDECEKSİN. YAPMAYACAKSIN. ALMAYACAKSIN. ONU SENİ MISIR KENDİN İÇİN DİYARINDAN, YONTMA PUT ESİRLİK YAPMAYACAKSIN. EVİNDEN ÇIKARAN KOMŞUNUN KUTSAL BİLECEKSİN. EVİNE TAMAH TANRI’NŞEYİN HİÇBİR BENİM. RESMİNİ YAPIPETMEYECEKSİN. TAPMAYACAKSIN. CUMARTESİ GÜNÜNÜ DAİMA HATIRLAYIP ONU KUTSAL KOMŞUNUN EŞİNE, KÖLESİNE, CARİYESİNE, ÖKÜZÜNE, BENDEN BAŞKA TANRI’N OLMAYACAK. BİLECEKSİN. HAFTANIN ALTI GÜNÜ ÇALIŞACAK, YEDİNCİ GÜN EŞEĞİNE, HİÇBİR ŞEYİNE GÖZ DİKMEYECEKSİN. DİNLENECEKSİN. CUMARTESİ, RABB’İNE TAHSİS EDİLMİŞ GENEL DİNLENME GÜNÜDÜR. O GÜN NE SEN NE OĞLUN NE KIZIN NE HİZMETÇİLERİN NE DE HAYVANLARIN İŞ YAPACAKTIR. HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL 3. ÜNİTE: VAHYE DAYALI DİNLER 2.5. GÜNÜMÜZDE YAHUDİLİK Günümüzde Yahudiler arasında en yaygın olan mezhepler Ortodoks ve Reformist Yahudiliktir. ORTODOKS YAHUDİLİK REFORMİST YAHUDİLİK Tevrat’ın Kudüs Mabedi’nin ve din bilginlerinin yıkılışından belirlediği günümüze kuralların kadar gelen mutlak geleneksel otoritesini Yahudilik kabul ederler anlayışıdır. ve Laik bir karaktere bürünmüştür. Yahudiliğe sadece kültürel bir olgu olarak bakarlar. bunlarda hiçbir Ortodokslara göre değişikliğin Tevrat, bütün meydana harf gelmesine ve kelimeleriyle izin vermezler. Tanrı’nın Musa’ya Mesih İnancını yazdırdığı taşırlar, ilahi Bunun yanında şabat ve koşer kurallarına riayet etmezler. Sinagogta kadınlarla erkekler Yahudi bir kitaptır. şeriatı Onlara olan göre Halakha’da Tevrat’ın biryorumu değişiklik olan yapmazlar, Mişna veKoşer Talmut (helal da vahiy yiyecekler) kaynaklı kuralına yan yana oturabilir; hatta kadınlar haham olarak da görev yapabilirler. Sinagogta başa sıkı sıkıya bağlıdırlar. kitaplardır. kipa giyme zorunluluğu yoktur. HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL 3. ÜNİTE: VAHYE DAYALI DİNLER 2.7. 2.7. KURAN KURAN AÇISINDAN AÇISINDAN YAHUDİLİK YAHUDİLİK VE VE YAHUDİLER YAHUDİLER 2.6. 2.6. YAHUDİLİĞİN YAHUDİLİĞİN DİĞER DİĞER DİNLERE DİNLERE VE VE IRKLARA IRKLARA BAKIŞI BAKIŞI Yahudi olmayanlar, “Nuhiler” ve “putperestler” olarak iki kısma ayrılırlar; Kuran’ın Kuran’da, Allah Yahudilerin İşittikleri tarafından vahiy getirdiği ehlikitap uymaları ifadelerini Yahudilere bu içerisinde gereken eleştiriler, çarpıtmaları. verilen en dini Yahudilerin çok hükümler nimetler Yahudilerden tümünü ve Yahudilerin onların bahsedilmiştir. kapsamaz. bunlardan bunlara Ehli Bunun yüz uymamaları. kitabın çevirmeleri. nedeni içerisinde Nuhiler, Hz. Nuh’un tevhit esasını benimseyen kimselerdir. İslam ve Hristiyanlık bu yer alan İslam’ın (Bakara (A’râf (Mâide suresi, suresi, suresi, doğuşunda Yahudilerden 163. 13. 47.ayet.) ayet.) ayet.) Yahudilerle de sözüneyaşanan güvenilir, sorunlardır. emanete sadık kişiler vardır. dinlerden sayılır. Ancak bir Yahudi’nin İslam veya Hristiyanlığa geçmesi büyük günah Kendilerini Kuran’da, Bir Peygamberlerine zamanlar Yahudilerle Allah’ın bereketli karşı seçkin ilgili topraklara gelmeleri milleti genel olarak ve kabul vâris bazılarını kılınmaları. şu edip hususlara diğer öldürmeleri. kavimleri (A’râf değinilmiştir; suresi, (Âl-i horİmrân 138. görmeleri. ayet.) suresi, (Mâide 112. sayılır. suresi, ayet.) 18. ayet.) Putperestler ise hiçbir kurtuluş ümidi kabul etmez. Haddi aşmaları Allah’a verdiklerinedeniyle sözü tutmamaları üzerlerineveağır ahdi hükümlerin bozmaları.konması. (Nisâ suresi, (Nisâ47. suresi, ayet.)155. ayet.) HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL 3. ÜNİTE: VAHYE DAYALI DİNLER 2.8. TÜRKİYE’DE YAHUDİLİK Daha sonraki Osmanlı Devleti’nde dönemlerde Yahudiler de özellikle dini, kültürel 19. yüzyılda ve ekonomik Polonyayönden ve Rusya’dan önemli göçe bir topluluk zorlanan olarak Yahudiler huzuryine içinde Osmanlı yaşamışlardır. topraklarına sığınmışlardır. II. Dünyatopraklarındaki Türkiye Savaşı sırasında Yahudi Hitler’in nüfusunun zulmünden çoğalması kaçan birçok 1492’deki Yahudi İspanya Türkiye’ye Sürgünü’nden göç etmiştir. sonra gerçekleşmiştir. İspanya’yı ele geçiren Hristiyanlar, Yahudi ve Bugün, Türkiye’de Müslümanları göçeyaşayan zorlamışlardır. Yahudilerin İspanya’yı sayısının terkyirmi edenbeş Yahudiler bin civarında Osmanlı olduğu topraklarına tahmin edilmektedir. sığınmışlardır.Bunların büyük bir kısmı İstanbul ve İzmir’de ikamet etmektedir. HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL 3. ÜNİTE: VAHYE DAYALI DİNLER 1. Vahiy Geleneği 2. Yahudilik 3. Hristiyanlık 4. İslamiyet HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL 3. ÜNİTE: VAHYE DAYALI DİNLER 3.1. TARİHÇESİ 3.1. HRİSTİYANLIĞIN HRİSTİYANLIĞIN TANIMI TANIMI VE VE3.HRİSTİYANLIK TARİHÇESİ Hristiyan, Günümüzde Ancak Kuzey Amerika’nın bugün Mesih’e dünyanın en fazla bağlı büyük nüfusunun her demektir. bir tarafında çoğunluğu, bulunduğu mensupları Güney bölge Bu kelimeHristiyanlık, bulunan Avrupa’dır. Amerika’nın Yunanca kıyı kesimleri “Hristos”tan Filistin vebölgesinde Avustralya’nın gelmektedir. doğmuştur. büyük bir İncil’de kısmı dabu Hristiyan terimlernüfustan yer almaz. oluşmaktadır. Bu terimler Bu ilk defa dininHz. bir İsa’danyedi milyar yirmi-otuz yüz elliyıl milyonu sonra Antakya’da aşan mensubu kullanılmıştır. bulunmaktadır. Bizans Hristiyanlık, İşte Hristiyan Putperest Bu yayılma Hz.İmparatoru İsainancına kökenli böyle putperest Hz. İsa’nın bir bu göre Konstantin dönemde insanlar, inancın tebliğiyle Hz. İsa,savunucusu Hz. 313’te gelmiştir. çarmıha başlamış İsa’ya Hristiyanlara gerildikten inanmakla olan ve sonraki Romalı üç serbestlik bazı Hz. gün birlikte idarecileri İsa’ya sonra gelişmelerle kendilerine ilk tanıyan dirilerek rahatsız inananlar günümüzdeki Fermanı’nı etmiştir. bir zor süre bir gelen grup havarileriyle Yahudi ilan Yahudi şeklini etmesi kurallarına almıştır. olmuştur. birlikte ile serbest Hz. İsa’nın doğduğu yıllarda Filistin ve civarı, Roma’nın Ancak yaşamıştır. uymak Bu kalan durum Hristiyanlar, Hz. istemiyorlardı. İsa’nın Hristiyanlara Yahudilerin kutsal yönelik kitap, mevcut baskılara inanç dindarlık esasları neden ve hakimiyeti anlayışlarını Bu olmuştur. uygulamaları durum altında iseeleştirmesi, karşısında ona gibiidi. konularda inananların Pavlus, diğer(MS tartışmaya sayısını Yahudileri 50) Hristiyanlığa arttırmıştır. rahatsız Tek İsa’nın tanrı inancına sahip olan Yahudiler, putperest başlamışlardır. etmiş; Hz. girenlerin Aynı dönemde buna eski tebliğ Romalı Yahudi Sonuçta Hristiyanlar ettiği idarecilerin adetlerine din 325bir çok yılında süre büyük İsa’nın uymalarının sonra İznik’te kayıp kendileri Yahudilerin birzorunlu konsül için Romalılardan kurtulma yollarını arıyorlardı. bir tehdit dışında olmadığını vermişlerdir. toplamıştır. başka oluşturacağı belirtti. İnsanlar milletlerkorkularından endişesi arasında de eklenince çoğu kezçarmıh yer altı Bunun için bir kurtarıcı Mesih bekliyorlardı. hadisesi da şehirleri yayılmaya meydana ve mağaralarda başlamıştır. gelmiştir. etmişlerdir. Bu durum Pavlus’un etkisiyle farklı biribadet yöne giren Hristiyanlık, Roma Devleti hızla yayılmaya başlamıştır.uymaları Bu Yahudi ibadet ve geleneklerine MSmilletlerden 313’içerisinde e kadar devam etmiştir. istenmiştir. HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL 3. ÜNİTE: VAHYE DAYALI DİNLER 3.1. 3.1. HRİSTİYANLIĞIN HRİSTİYANLIĞIN TANIMI TANIMI VE VE TARİHÇESİ TARİHÇESİ KONSÜL: Üst düzey Hristiyan din adamlarının inanç, ibadet ve yönetimle ilgili sorunları görüşmek ve karara bağlamak amacıyla bir araya gelerek yaptıkları toplantı demektir. Hristiyanlık tarihinde çok önemli olan ilk dört konsül şunlardır; İznik Konsülü (325) İstanbul Konsülü (381) Efes Konsülü (431) Kadıköy Konsülü (451) Kadıköy Konsülü (451) İznik Konsülü İstanbul Konsülü (325) (381) Hz. İsa’da tanrısal tabiat bulunup tabiatın bulunmadığını Hristiyanlığın Teslisin Efes Konsülü üçüncü (431) temel unsuru inanç olan öğretilerinin kutsalbeşeri ruhun şekillendiği tanrılığına konsüldür. karar Bu söyleyen Monofizit görüş edilmemiştir. Bu görüşün sahibi konsül verilmiştir. Hz. İsa’nın sonucunda tanrısal baba ve beşeri vekabul oğulun iki yönünün tanrılığına bulunup karar bunların verilmiştir. birbirine olan topluluklar da bundan dolayı ana kiliseden ayrılmışlardır. İsa’nın Böylece karışmadığını bir baba beşer söyleyen tanrı olup ve herhangi oğul Nestoryus İsa’dan bir aforoz tanrısal sonra edilmiş kutsal özelliğinin ruhun ve bugün bulunmadığını da Monofizit Kiliseler denilen Antakya Süryani, Kıpti,içerisinden Habeş ve Ermeni söyleyenler eklenmesiyle bildiğimiz Nesturi aforozmezhebi edilmiştir. ortaya Farklıçıkmıştır. birçok İncil’in dört Gregoryen kiliseleri ortaya çıkmıştır. tanesi sahih teslisin (üçlü olarak tanrı anlayışının) seçilmiştir. unsurları tamamlanmıştır. HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL 3. ÜNİTE: VAHYE DAYALI DİNLER 3.1. 3.1. HRİSTİYANLIĞIN HRİSTİYANLIĞIN MEZHEPLERİNİN MEZHEPLERİNİN ORTAYA ORTAYA ÇIKIŞI ÇIKIŞI Yoğunlaşan İmparator Teodosius’un bu tepkiler üzerine Hristiyanlığı Alman Roma’nın papazıresmi olan dini Martin hâline 4. Haçlı Seferleri sırasında 1204bir yılında Katoliklerin İstanbul’da Luther’le getirmesi sonucunda dinde Hristiyanlık reform isteyen bir yandan hareket devletin başladı. himayesini Bunun ve yaptıkları birlikte zulüm ve haksızlıklar, Doğu vebirBatı kiliseleri arasındaki sonucunda kontrolü altına da Katolik girmeye Kilisesi’nden başladı. bir kopuş daha yaşandı ve 16. düşmanlığı daha da artırmıştır. yüzyılda Kilise, buProtestan karşılıklı etkileşim Mezhebi sürecinde, ortaya çıktı. örgütlenme modeli olarak Doğu ve batı arasındaki bu bölünmeden sonra Katolik ve Ortodoks yapısını örnek almıştır. başladılar. kendilerine özgüidari bir kilise hayatı geliştirmeye Roma İmparatorluğu’nun kiliseleri Roma İmparatorluğu’ nun 395birçok yılındabilimsel ikiye bölünce İstanbul ile Roma Özellikle Katolik Kilisesi’nin gelişmelere engel olması Kilisesi arasındaki yeni bir döneme girmiştir. ve siyasal alandakiilişkiler boşluktan faydalanarak her yere egemen olmak Papa Batıçeşitli Roma’nın zayıflamasıyla tüm Batı Kilisenin dünyasının dini ve siyasi lideri istemesi problemlere neden oldu. günahları affetme haline gelmiştir. yetkisini mali bir kaynak hâline getirmesi bu tepkileri bir kat daha Roma Kilisesi ile Bizans Kilisesi siyasi nüfuz konusunda birbirleriyle artırmıştır. artırmıştır. tartışmışlar ve teslis konusundaki inanç tartışmaları sonucu 1054 yılında Ortodoks Kilisesi Roma’dan ayrılmıştır. HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL 3.1. HRİSTİYANLIĞIN MEZHEPLERİNİN ORTAYA ÇIKIŞI (ÖZET) HRİSTİYAN KONSÜLLERİ İLK 500 YIL İznik Konsülü (325) İstanbul Konsülü (381) 395 YILINDA DOĞU VE BATI ROMANIN Efes Konsülü (431) AYRILMASINDAN Kadıköy Konsülü (451) ORTODOKS KİLİSESİNİN KATOLİK KİLİSESİNDEN AYRILMASI (MS 1054) KATOLİK KİLİSESİNİN BASKILARINA TEPKİ OLARAK PROTESTANLARIN KATOLİK KİLİSESİNDEN AYRILMASI 16. YÜZYIL HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL 3. ÜNİTE: VAHYE DAYALI DİNLER 3.2. HRİSTİYAN MEZHEPLERİ KATOLİKLİK Bu kilisenin Doğu Katolik venüfusun batıbaşında kiliselerinin büyük papa birbirbirinden bulunmaktadır. kısmı Güney kopmasından ve Papa, Orta Amerika ruhani sonra Vatikan ülkeleri Roma’daki Devleti’nin ile İtalya, kilise İspanya, evrensel başı olarak Portekiz, anlamına İsa’nınFransa, vekili gelendurumundadır. Polonya Katolik adını ve Macaristan almıştır. O, yeryüzünde Günümüz gibi Avrupa Tanrı’nın Hristiyan ülkelerinde temsilcisidir. dünyasının yaşamaktadır. Papayı büyük kardinaller çoğunluğu Ayrıca Almanya, Katoliklerden seçerAvusturya ve görevleri oluşmaktadır. veölünceye Amerika Birleşik kadar devam Devletleri’nde eder. de büyük oranda Katolik nüfus bulunmaktadır. Katolik Kilisesi’nin merkezi Vatikan’dır. HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL 3. ÜNİTE: VAHYE DAYALI DİNLER KATOLİKLİK MEZHEBİNİN ÖZELLİKLERİ Dini başkan papadır. Papa İsa’nın vekili, Pavlus’un Başlangıçtan günümüze kadar yapılan yirmi bir Noel’i 25 Aralık’ta kutlarlar. (Aziz Pol) halefidir. konsülü ve kararlarını kabul etmektedir. Hristiyan sakramentlerinden yedisini kabul ederler. Papa, yanılmaz otoritedir. Katolik Kilisesi, Hz. Meryem’e büyük önem vermekte ve onu kilisenin annesi olarak görmektedir. Roma, Katolikliğin merkezidir ve diğer kiliselerden manevi açıdan üstündür. Kurtuluş sadece Katolik Kilisesi’nin öğretilerine bağlanmakla mümkündür. Katolik Kilisesi vahyin kaynağı olarak kutsal kitap ve geleneğe büyük önem verir. Katolik Kilisesi, rahiplerin bekârlığını zaruri görmektedir. Boşanmak yasaktır. HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL 3. ÜNİTE: VAHYE DAYALI DİNLER 3.2. HRİSTİYAN MEZHEPLERİ ORTODOKSLUK Ortodoks, doğru bağlı inanca sahip anlamına Bu patrikhaneye olan Rusya Kilisesigelir. ve Balkanlardaki ulusal kiliseler nu 19. yüzyılda bağımsızlıklarını ilan etmişlerdir. Bu mezhep, İstanbul ve Roma ve dini sonucu ortaya çıkmıştır. Ortodoks Kilisesi, hiyerarşik birkiliselerinin yapı yerine,siyasal eşitlikçekişmeleri anlayışını esas alanihtilafları kiliseler topluluğundan oluşmaktadır ancak İstanbul Kilisesi, öncelik şerefine sahiptir. İstanbul’u fethinden sonra da Ortodoks Kilisesi varlığını sorunsuz olarak sürdürmüştür. HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL 3. ÜNİTE: VAHYE DAYALI DİNLER ORTODOKS MEZHEBİNİN ÖZELLİKLERİ Ortodoksluğun ruhani lideri patriktir. Patrik, papa Hristiyanlığın sembolü olan haçın yatay ve dikey gibi tek otorite değildir. kolları birbirine eşittir. Papanın yanılmazlığını kabul etmezler. Noel’i 6 Ocak’ta kutlarlar. Sadece ilk yedi konsülün kararlarını kabul ederler. İbadet her ülkenin diliyle yapılabilir. Hz. İsa, Meryem ve Hristiyan azizlerinin resim ve heykellerinden oluşan ikonlara önem verirler. Rahipler istedikleri takdirde evlenebilir. Ancak piskoposlar ve patrikler evlenemezler. Boşanmak serbesttir. Ancak belli şartlara bağlıdır. HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL Yedi Hristiyan sakramentini kabul ederler. 3. ÜNİTE: VAHYE DAYALI DİNLER 3.2. HRİSTİYAN MEZHEPLERİ PROTESTANLIK Alman Rahip Protestan başkaldıran, Martin Luther, itiraz Roma eden anlamına Katolik Kilisesi’nin gelir. günahları bağışlayıp bunu mali bir kaynak haline getirmesi, kutsal kitap yorumunu sadece kendi yetkisinde görmesi 16. yüzyılda ve ayin Katolikliğin dilinin sadece dini uygulamalarına Latince olmasıtepki gibi hususlara olarak ortaya karşıçıkan çakarak reformist ilk itirazı topluluklara başlattı. Daha Protestan sora Zwingli adı verilmiştir. ve Calvin gibi birçok Protestan tarafından Avrupa’nın her yerine Uygulamalarıyla bu iki yayıldı. kiliseden önemli farklılıkları bulunur. HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL 3. ÜNİTE: VAHYE DAYALI DİNLER Papanın yanılmazlığı ve otoritesi kabul edilmez. PROTESTAN MEZHEBİNİN ÖZELLİKLERİ İbadet ve ayinler her ülkenin diliyle yapılır. Kurtuluşta amelden çok imanı esas alırlar. Dini anlama ve yorumlamada kilise yetkilerini değil, kutsal kitabı esas alırlar. Sadece vaftiz ve evharistiya sakametlerimi kabul eder, diğerlerine değer vermezler. Din hizmetleri sınıfı bulunmakla beraber ruhbanlığı kabul etmezler. Azizlere ve Meryem’e önem vermezler. Kiliselerinde resim ve heykel bulundurmazlar. Günah çıkarma kabul edilmez. Rahipler evlenebilirler. HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL 3. ÜNİTE: VAHYE DAYALI DİNLER MESİHÇİLİK 3.4. HRİSTİYANLIĞIN TEMEL ÖZELLİKLERİ KİLİSE SAKRAMENTLER Yahudilikten geçmiş bir kavramdır. Daha kiliseler bircemaat şekilde Kilise,sonraki eklesyadönemlerde kelimesinden gelipgörkemli topluluk, Sakrament kelime olarak ayin, inancın göstergesi Hristiyan inancına göre Hz. İsa, insanları günahlardan bina edilerektaşır. katedrallere dönüşmüştür. anlamlarını Hristiyanlığa göre ise Hz. İsa’nın için yapılan dini tören anlamına gelir. kurtarmak için kendini feda etmiş ve göğe Şekilleri asırlara göre değişen kiliselerin yolunu benimseyenleri temsil eder. ortak özelliği Tüm Hristiyan mezheplerinin kabul ettiği iki yükselmiştir. O, kıyamete yakın bir zamanda tekrar iki bölümden meydana gelmesidir. Orta Çağ, kilisenin en yaygın gelişme çağı olmuştur. gelecek ve tanrısal krallığı kuracaktır. Hristiyanlar Bu bölümlerden biri İlk kiliseler, eski çok tanrılı dinlerin tapınakları burada mutlu bir yaşam süreceklerdir. Orta Çağ, kilisenin en yaygın gelişme çağı olmuştur. İlk kiliseler, eski çok tanrılı dinlerin tapınakları Kudüsü’l- Akdes diğeri ise cemaatin oturduğu yerdir. örnek alınarak yapılmıştır. HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL sakrament bulunmaktadır. Bunlar vaftiz ve evharistiyadır. HRİSTİYANLIKTA SAKRAMENTLER VAFTİZ TÜM TÜM MEZHEPLERİN MEZHEPLERİN KABUL KABUL ETTİĞİ ETTİĞİ EVHARİSTİYA SAKRAMENTLER SAKRAMENTLER VAFTİZ KUVVETLENDİRME EVHARİSTİYA SADECE SADECE KATOLİK KATOLİK EVLİLİK VE VE ORTODOKSLARIN ORTODOKSLARIN KABUL KABUL ETTİĞİ ETTİĞİ SAKRAMENTLER SAKRAMENTLER RUHBANLIK GÜNAH İTİRAFI SON YAĞLAMA HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL YEDİ SAKRAMENT 3. ÜNİTE: VAHYE DAYALI DİNLER 7. VAFTİZ KUVVETLENDİRME EVHARİSTİYA EVLİLİK RUHBANLIK GÜNAH YAĞLAMA (NİKAH) İTİRAFI (KOMÜNYON) (HASTA (TÖVBE) (KONFİRMASYON) GİZEMİ) 1. SON 2. 3. 4. 5. 6. Hastalıkta Suya Vaftiz Şükretmek Hristiyanlar Hayatını Kişinin dalma edilen işlediği dini ve anlamına evharistiyayı için veya kişinin hizmetlere özellikle günahın evlilik, vücudun kutsanmış gelen ölüm Tanrı’nın kötülüklerinden adamayı bir belirli evharistiya, anında çeşit birinsanlığa, kısımlarını gönüllü kurban yağla, kişiyiHristiyan kurtulmak vücudun rahatlatmak olarak olarak İsa’nın yıkamak kabul ise ve için yapılan suretiyle çeşitli inanç görürler. kiliseye eden vaftizin kimselere veetkisini ve ibadetlerin Bugün yapılan şakirtlerine bir ayindir. tekrar bazı de vaftiz, kiliselerde temelini unvanların kazanmak Hristiyan oluşturan yapılan verilmesi amacıyla imanının evharistiya ayinidir. yaptığı ilk aşaması Hastaya olarak yerlerinin sakramentlerin ayininde olan Papaz ayindir. sevgisini ve kabul şifa verilen piskopos yağlanmasına bulması edilmektedir. sembolize en ekmek makamına önemlilerindendir. veya ve denir. eder. rahat Baba-oğul-kutsal şarap gelecek Konfirmasyon ölmesi kurban olanların için kutsanmış ruh vaftiz adına bir yağ vaftiz ayininin Evharistiya, niteliğindedir. Bir törenle Ne ayin kadar olma sürülür. takdis olan kuvvetlendirilmesidir. çok İncil’in çarmıha evlilik, günaha edilmesi bir iki gerilmeden sahip emridir. kişinin, zorunludur. olursa kilisede önce olsun İsa’nın mukaddes günah bir Vaftiz, Bu havarilerle İsa, bağla Hristiyanlıkta itirafında sakrament ayinin çarmıhta bağlanmasıdır. insanların bulunacak amacı yediği kendini kilisede doğu hastaya asli sonkiliselerinde olan ve kurban akşam yapılan kendi yalnız kişi,yemeğinin ettiği takdis işledikleri kilisedeki olmadığını, vaftizden için ruhbanlığının şarap özel hatırasıdır. günahları hemen Hz. bölmeye onun İsa’nın onunlagöre siler. sonra, İncil’e kanını, Evlilikler dışında girerek batı ekmek rahibe beraber manastır genellikle kiliselerinde sonsuçunu ise akşam olduğunu ruhbanlığı bedenini kadının itiraf yemeğinde iseve bağlı daha temsil eder. da Tanrı’nın vardır. olduğu sonra etmektedir. İsa, ekmeği onu yapılır. kilisede böldü bırakmayacağını Bu ve Hristiyanlar yapılır. Manastırlarda Günahları parçaladı, anlamda Katolikler bağışlama bu vaftiz “Bu yaşayan ayini anımsatmaktır. boşanmaya benim yeniden yapmakla yetkisine keşişler etimdir.” birkesinlikle doğuştur. sahip bir dünyadan nevi diyerek olan kurban izinrahip, elvermezken etek edilen kilise adına Bir havarilerine İsa’nın Ortodokslar çekip Hristiyan, kendilerini obedeniyle kişinin verdi. boşanmayı, vaftizle bütün Tanrı’ya bütünleşmiş günahlarından günahlarını belli adayarak şartlara olurlar. affeder. temizlenerek bağlı olarak Bazı durumlarda Hristiyan Sonra Evharistiya, kabul münzevi ederler. birbir cemaatine kase kilisede hayat içindeki rahip, yaşarlar. pazar katılmış şarabı kişinin günü olur. da günahına yapılan “Bu benim bir kefaret ayindir. kanım.” olarak deyip İlk Ruhbanlığı zamanlar onlara cezaen takdir senede içirdi. canlıedebilir. Daha bir birşekilde defa sonra yapılırken yaşayan Aziz Pavlus Hristiyan daha busonra olayınise mezhepler, yorumunu her hafta yapılan yaptı Ortodoks ve birbunu ayin ve Katoliklerdir. bir haline kilise gelmiştir. ayini haline getirdi. Protestanlar ise ruhbanlığı kabul etmezler. HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL 3. ÜNİTE: VAHYE DAYALI DİNLER 3.3. 3.3. II. II. VATİKAN VATİKAN KONSÜLÜ KONSÜLÜ VE VE HRİSTİYAN HRİSTİYAN DÜNYASINA DÜNYASINA ETKİLERİ ETKİLERİ Papa 23. John önderliğinde 1962-1965 yılları arasında II. Vatikan Konsülü toplanmıştır. Bu konsül, Hristiyan birliğini sağlamak için diyaloğun başlatılması ve Hristiyanlığın modern dünyadaki konumunun tartışılması bakımından Hristiyan dünyasında geniş yankı uyandırmıştır. Bu konsülün amacı; Katolik Kilisesinin kendi anlayışını çağın şartlarına uydurmak istemesidir. HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL 3. ÜNİTE: VAHYE DAYALI DİNLER 3.5. 3.5. HRİSTİYANLIĞIN HRİSTİYANLIĞIN DİĞER DİĞER DİNLERE DİNLERE BAKIŞI BAKIŞI HRİSTİYANLARIN HRİSTİYANLARIN MÜSLÜMANLARA YAHUDİLERE BAKIŞI BAKIŞI Hristiyanlar Hristiyan Hristiyanlar, Hristiyanların kilisesi, İslamı Hristiyanlığın İslam’a 15. yakından yüzyılın bakışı, ortaya tanıyınca Yahudiliğe ortalarına çıkmasıyla onun bakışından kadar zannettiklerinden Yahudiliğin bu din farklıdır. veiptal inanç Bunun edildiğini, farklı şekillerinden nedeni, bir Yahudilerin inanç Hıristiyanlıkla bahsetmeyi yapısına Hristiyanlığa sahip gerekli İslam olduğunu arasında görmemiştir. girmeleri anlamışlar tarihsel gerektiğini Bunun bir ve bağın sebebi, Hristiyanlığı iddiabulunmamasıdır. etmişlerdir. kilisenin ona Hristiyanlıktan karşı savunmaya Bu nedenle başka din çalışmışlardır.II.Müslümanlar tanımamasıdır. Hristiyanlar, Hıristiyanlarla Dünya Savaşı’na arasında kadar Yahudilikte çarmıh olayından olduğudolayı dini problemler tarih boyunca söz konusu Yahudilere olmamıştır. baskı uygulamışlardır. II. Vatikan Konsülü’nden sonra Hristiyanların II. Vatikan 20. Yahudilerle Hıristiyanlarla yy gelindiğinde Konsülü’nden olan Müslümanlar tarihsel kilise,bağı sonra kendisini arasında üzerinde ise Hristiyanların sorgulamaya ciddi durulmuş tartışmalar, Müslümanlara başlamış ve ortak Hristiyanların ve mirastan 1962-65 bakış bahsedilmiştir. Müslümanlarla açısında yılları arasında biraz değişiklik II. karşılaşmasıyla Vatikan meydana Konsülü başlamıştır. gelmiştir. düzenlenmiştir. Müslümanlarla Bu konsülde diyalog Katolik kurulması Kilisesi’nin için de diğer çalışmalar dinler konusundaki yapılmıştır. görüşleri yumuşamış ve bu dinlerin mensuplarıyla iş birliğine girmeyi kararlaştırmıştır. HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL 3. ÜNİTE: VAHYE DAYALI DİNLER 3.6. KURANI KERİM AÇISINDAN HRİSTİYANLIK VE HRİSTİYANLAR “Meryem oğlu Mesih sadece peygamberdir. de nice peygamberler gelip geçti. Onun annesi deAllah’ın dosdoğru bir kadındır. (Nasıl ilah olabilirler?) ikisi de “…Onların “(Ey (ehli kitabın) Sana hepsi daoğlu osizin kitabı bir değildir. (Kuran’ı) “O Ehlikitap peygamberlerin hak, önündeki içinde, gece kitapları izleri saatlerinde üzere doğrulayıcı, Meryem onları oğlu duran, İsa’yı, gözetici secdeye önündeki olarak kapanarak indirdik. Tevrat’ı doğrulayıcı Artık Allah’ın ayetlerini indirdiği okuyan ile bir aralarında topluluk hükmet da vardır. ve Onlar, sana “Andolsun, “Ey ki:Muhammed!) Meryem ‘Ey kitap ‘Allah, oğlu ehli! Meryem İsa! Bizimle Sen mibir insanlara, Mesih’tir.’ aranızda beni ortak diyenler veOndan olan annemi kesinlikle birönce söze Allah’tan kâfir gelin: oldu. Yalnız başka Oysa Allah’a ikiayakta ilah Mesih ibadet şöyle benimseyin, edelim. demişti: Ona ‘Ey dedin? hiçbir İsrailoğulları! şeyi Haşa, ortak sen Yalnız, koşmayalım. yücesin, benim benim de Allah’ı Rabb’im, için bırakıp gerçek sizin da olmayan de kimimiz Rabb’iniz bir kimimizi şeyi olan “De “...İman edenlere sevgi bakımından en yakınının daolarak ‘Biz Hristiyanlarız.’ diyenler olduğunu görürsün...” “...İman edenlere sevgi bakımından en yakınının da ‘Biz Hristiyanlarız.’ diyenler olduğunu görürsün...” yemek yerlerdi…” olarak Allah’agönderdik. ve ahiret gününe Ona, içerisinde inanırlar. hidayet İyiliği emrederler. veedinmesin.’ nur bulunan, Kötülükten gelen önündeki haktan men Tevrat’ı ayrılıp ederler, doğrulayan, dahayır onların işlerinde arzularına Allah’a birbirleriyle uyma…” gelmekten yarışırlar. sakınanlar İşte onlar için sahihlerdendir.” doğru yola iletici (Âlive İmrân bir öğüt 113-114) olarak ilah söylemek benim Eğer onlar haddime Allah’a yüz çevirirlerse, değildir. kulluk Eğer edin.” deyin demiş (Mâide ki: olsaydım ‘Şahit 72)karşı olun, sen biz bunu Müslümanlarız.” bilirsin.” (Mâide 82) 75) İncil’i (Mâide verdik.” 48) (Âli (Mâide İmrân 116) 64) 75) İncil’i (Mâide verdik.” 48) HÜSEYİN(Mâide SEYMEN SORGUNAİHL 46) 3. ÜNİTE: VAHYE DAYALI DİNLER 3.7. TÜRKİYE’DE HRİSTİYANLIK Pavlus Hristiyanlığı yaymak için Türkiye’nin birçok yerini dolaşmıştır. Pavlus’un gittiği bu yerler, Katolik Hıristiyanlarca hac mekânları olarak kabul edilmiştir. Bunların en önemlisi Efes’tir. Katolik ve Ortodoks Hristiyanlar Hz. İsa’nın annesi Hz. Meryem’in Efes’te öldüğüne inanmaktadırlar. Bundan dolayı her yıl binlerce Hristiyan Efes’e hacı olmak amacıyla gelmektedir. Türkiye’yi Hristiyanlık tarihi açısından önemli kılan etkenlerden biri de ilk yedi konsülün İznik, İstanbul, Efes ve Kadıköy’de yapılmış olmasıdır. HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL 3. ÜNİTE: VAHYE DAYALI DİNLER 3.7. 3.7. TÜRKİYE’DE TÜRKİYE’DE YAŞAYAN YAŞAYAN HRİSTİYAN HRİSTİYAN GRUPLAR GRUPLAR Rumlar Süryaniler Süryaniler Ermeniler Arap Ortodokslar Patrikhanenin Türkiye’de Fener Türkiye’de Patrikhanesine dört Bu şehirdeki Süryanigrupların nüfusu İstanbul’a Katolik Türkiye’de ve Protestan Süryani Süryanilerin Türkiye’de yaşayan Hristiyan Ermenilerin büyükErmeniler, çoğunluğu, Ayrıca İstanbul’da bir metropolitliği Antakya Patrikliğineyedi bağlıdır. İlk Bugün Türkiye’de bin civarında metropolitlik bağlı iki bin Ortodoks merkezleri Rum vardır. yapılan göçlerin sonucunda oldukça sayısı içerisinde oldukça üç grup azdır. vardır. Süryani Bunlar Kadim gruplar en kalabalık topluluğu İstanbul’daki Ermeni Patrikliğine vardır. arasında İstanbul Ermeni vardır. İstanbul Ermeni dönemlerdeki kiliseyoğun tartışmalarında Arap Ortodokslar olarak Bunlar Kadıköy,Fener yaşamaktadır. Tarabya Rum, Adalar ve azalmıştır. Türkiye’deki Süryaniler, Kilisesi Süryanimensuplarının Kadim, Süryani büyük Katolik ve oluşturmaktadır. SayılarıAnadolu’da altmış bin kadar bağlıdır. Bu patrikliğin İstanbul Hatay’daPatrikliğinin yaşamaktadırlar. Hatay’ın Gökçeada-Bozcaada Patrikhanesi’nin idaresi patrik ve Suriye Şam Patrikliğine bağlıdır ve din çoğunluğu Süryani Ortodoks Mardinkiliselerinin ilimizde Metropolitliğidir. sinot (yüce meclis) tarafından işleri başrahiplerce yönetilir. yaşamaktadır. mensuplarıdır. sağlanmaktadır. yaşamaktadır. mensuplarıdır. Patrikhanesi’ne bağlı olan olan Ermeni nüfusunun büyük çoğunluğu Kayseri, Diyarbakır ve İskenderun Ermenilerin haricinde ana kiliseden da olmak üzere üç metropolitliği ayrılmış olan Katolik ve Protestan İstanbul’da yaşamaktadır. bulunmaktadır. Ermeniler de vardır. HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL görüşlerini benimsemediği için uzun dışında Adana, Mersin ve İstanbul’da dışında Adana, Mersin ve İstanbul’da yıllar bu patrikhane Bizans’ın baskılarına az sayıda Arap Ortodoks maruz kalmıştır. bulunmaktadır. 3. ÜNİTE: VAHYE DAYALI DİNLER 1. Vahiy Geleneği 2. Yahudilik 3. Hristiyanlık 4. İslamiyet HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL 3. ÜNİTE: VAHYE DAYALI DİNLER 4.1. İSLAMİYET'İN VE 4.1.İSLAMİYET İSLAMİYET'İN KELİME VE TERİM TERİM ANLAMLARI ANLAMLARI 4. 4.2. İSLAM’INKELİME DOĞUŞU İslam, 7. yüzyılın başında Arabistan’da doğmuş İslam’ın ortaya çıktığı dönemde Arabistan ve olan İlahi dinlerin sonuncusu İslamiyet'tir. İslamiyet, Hz. evrensel bir savaş, dindir.haksızlık, Arabistan o devirde, ticaret çevresinde çatışmaları, Muhammed’e yirmi üç yılda mezhep gelen vahiyle yollarının önemli kavşak noktasında tamamlanmıştır. kabilecilikgeçtiği anlayışları ve bir benzeri olaylar yaygınlaşmıştı. bulunmaktaydı. Hz.Arap İbrahim’in inşamilyon ettiği Kâbe’nin Bugün dünyada bir milyar beş yüz civarındayer Allah, bunun için toplumundan bir peygamber aldığı Mekke hem dinî hem de ticari açıdan Arap Müslüman yaşamaktadır. seçti ve onu bu işle görevlendirdi. Yarımadası’nda önemli rol oynamaktaydı. Bu, son peygamber Hz.bir Muhammed idi. Arap Yarımadası’nda genellikle putperestlik hâkim iken çevresinde farklı dinlere bağlı devletler İslam kelimesi sözlükte itaat etmek, boyun eğmek, bulunmaktaydı. Bunlardan Bizans’ın ve Habeşistan’ın bağlanmak, bir şeye teslim olmak, esenlikte ve barışta dini Hristiyanlık, Sasanilerin ise Mecusilikti. Yemen, olmak gibi anlamlara gelir. İslam’ın terim anlamı ise, Taif ve Medine gibi şehirlerde önemli miktarda Yahudi yüce Allah’a teslim olup ona itaat etmek, Hz. nüfus bulunmaktaydı. Muhammed’in tebliğ ettiği her şeyi bütün varlığıyla benimsemek ve bunu yaşantısında göstermek anlamına gelir. İslam dininin mensubu olan ve bu dinin hükümlerini uygulayan kişiye de Müslim ya da Müslüman denir HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL 3. ÜNİTE: VAHYE DAYALI DİNLER 4.3. 4.3. İSLAMİYET'İN İSLAMİYET'İN TEMEL TEMEL ÖZELLİKLERİ ÖZELLİKLERİ VE VE FARKLILIKLARI FARKLILIKLARI İslam’da ruhbanlık yoktur. İslam amentüsünde kurtarıcı Mesih inancı yer almaz. İslam dini, bütün insanları doğuştan hür ve günahsız kabul eder. İslam’da peygamberler de dahil hiçbir beşer, olağanüstü ilahî nitelikler taşıyamaz. İslam’ın inanç ilkeleri ve ibadet esasları Kuran-ı Kerim’de belirtilmiştir. İslam, kadına gerçek hakkını ve değerini vermiştir. HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL 3. ÜNİTE: VAHYE DAYALI DİNLER 4.3. 4.3. İSLAMİYET'İN İSLAMİYET'İN TEMEL TEMEL ÖZELLİKLERİ ÖZELLİKLERİ VE VE FARKLILIKLARI FARKLILIKLARI İslam’da inanç ilkelerinin başında Allah’a iman gelir. İslam, sadece Allah’ın varlığı açısından birliği değil, varlığın yanı sıra bütün isim ve sıfatlar bakımından da bir birlik ve tekliği vurgular. (Tevhit inancı) İslam’da dünya ahiret dengesi vardır. Dünya, ahiretin tarlasıdır. İslam, sahip olduğu bu özellikleri başlangıçtan günümüze kadar korumuştur. İslam, akla ve bilime önem verir. HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL 3. ÜNİTE: VAHYE DAYALI DİNLER 4.3. 4.3. İSLAMİYET'İN İSLAMİYET'İN TEMEL TEMEL ÖZELLİKLERİ ÖZELLİKLERİ VE VE FARKLILIKLARI FARKLILIKLARI İslam, diğer dinlerin peygamberlerini ve kutsal kitaplarını tasdik eder. Ancak bunların tahrif edilmiş olduğunu belirtir. Peygamberler arasında ayrım yapmaz. İslam’da seçilmişlik ve üstünlük anlayışı yoktur. İnanan herkes, İslam’da eşit haklara ve statüye sahiptir. İslam’da tövbe ve bağışlanma, kul ile Allah arasındaki bir ilişkidir. Günahlarından tövbe etmek isteyen bir kişi, herhangi kişi veya kuruma başvurmadan günahlarına tövbe edebilir. İslam, putperestliğin ve şirkin her türlüsüne karşı çıkar; dinî kişilerin veya varlıkların resim ve heykellerine tapılmasını, bunların ibadet yerlerinde bulundurulmasını reddeder. HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL VAHYE DAYALI DİNLERİN BAŞLICA ÖZELLİKLERİNE TOPLU BİR BAKIŞ Öldükten sonraya ilişkin Dinin Adı Tanrısı Peygamberi Kutsal Kitabı inanç (Ahiret İnancı) İslamiyet Yahudilik Hristiyanlık Allah Yahve Üçleme tarzındaki baba, oğul, kutsal ruh Hz. Muhammed. Kuran-ı Kerim Hz. İbrahim Ahd-i Atik içinde Tevrat Hz. Musa (Torah) Hz. İsa Ahd-i Atik Ahd-i Cedit (İnciller) HÜSEYİN SEYMEN SORGUNAİHL Ahiret inancı var. Bazı Yahudi mezhepleri haricinde çoğunluk ahirete inanır. Ahiret inancı var. Mensupları daha çok Farklı dinlerden geçiş nerelerde yaşamaktadır? mümkün müdür? Asya, Afrika, Avrupa ve Bütün insanların İslam’a diğer kıtalarda girmesini ister. Evrenseldir Ancak Yahudi ırkından İsrail, ABD ve dünyanın olan bu dine mensup pek çok ülkesinde. olabilir. Millî bir dindir. Avrupa ve Amerika Amacı bütün milletlerin kıtası başta olmak üzere bu dine girmesidir. dünyanın her yerinde. Evrenseldir
