*LET***M VE E**T*M
advertisement
İLETİŞİM VE EĞİTİM Sunum içeriği 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. İletişim nedir? İletişimin özellikleri İletişim tarihi İletişim türleri İletişim süreci İletişim ve eğitim Aile içi iletişim İletişim için gerekenler NİÇİN İLETİŞİM KURARIZ? • • • • • Var olmak Haberleşmek Paylaşmak Etkilemek ve yönlendirmek Eğlenmek ve mutlu olmak İletişim nedir? • insanlar arasında duygu, düşünce ve bilgilerin her türlü yolla başkalarına bildirimi olmaktadır. İletişimin Özellikleri • İletişimde ilk izlenim (başlangıç) önemlidir. • Bireylerden biri hazır değilse, iletişim sağlanamaz. • İletişim kişiye değil kişiyle yapılır. • İletişimin temel özelliği, anlayarak kavramaktır. • İletişimde sözcükler, eller, gözler, bakış, duruş gibi öğeler önemli rol oynar. Etkili iletişim kurabilmek için • Ne söyleyeceğimizi bilmek, • Bunu ne zaman söylemenin daha uygun olacağına karar vermek, • Nerede söylemenin doğru olduğuna karar vermek, • En iyi nasıl söyleneceğini düşünmek, • Olayları basitçe anlatabilmek, • Akıcı bir dille ve karşımızdaki kişiyle göz kontağı kurarak konuşabilmek, • Dikkati yoğunlaştırmak ve verdiğimiz mesajların alınıp alınmadığını fark edebilmektir. İletişim tarihi • İnsanlığın ilk döneminde iletişimde önce ses vardır. İnsan kendisini çıkardığı değişik seslerle, çığlıklarla ve bunları desteklediği bedensel hareketlerle ifade etmiştir. İletişimin Bileşenleri • İnsanlar arasındaki yüz yüze etkileşimde vücut dili, ses ve kelimeler olmak üzere başlıca üç önemli kısım vardır. • İletişimde kullanılan yolların %38 ses, %55 vücut, %7 de sözeldir. İletişim 1. vücut 2. ses 3. sözel İletişim türleri Yazılı iletişim Sözsüz iletişim Sözlü iletişim 1.Sözsüz (Beden Dilinde) İletişim Kavramı Sözsüz iletişim • Sosyal psikologların uzun yıllar sürdürdükleri çok sayıda araştırmanın sonucuna göre insanların birbirleriyle yüz yüze kurdukları ilişkilerde sözsüz mesajların etkisi %90 oranındadır. • İnsanlar arası iletişimi kuvvetlendiren en önemli etmenlerden birisi de sözel iletişimi destekleyen sözsüz mesajlardır Çevrede Olumlu İzlenim Yaratacak Beden Dili Özellikleri • • • • • Göz İlişkisi Yüz İfadesi Baş Hareketleri Jestler Beden Duruşu • • • • Yöneliş Yakınlık Bedensel Temas Dış Görünüş Sözsüz iletişim • Sözlü iletişimden daha önemlidir. – İlk görüşmedeki mesajların yarısını oluşturur. – Gerçeğe daha yakındır. Sözsüz iletişim unsurları • • • • • Vücut dili Fiziksel özellikler Dokunma Dil özellikleri Çevresel faktörler 2.Sözlü İletişim • Sözlü iletişim, karşılıklı olarak konuşma ve dinleme etkinliklerini kapsar. • Sözlü iletişimin başarısı, konuşan ve dinleyen arasında ortaklaşa bir temele dayanır. 2.Sözlü İletişim • Sözlü iletişim, her zaman konuşan ve dinleyen arasında bilgi, beceri, tutum ve davranış açısından etkileşim olmasını gerektirir. neyi? Nerede? Hayır evet Sözlü iletişim kuralları • • • • • • • Tanımlayıcı olun, yargılayıcı olmayın Problem merkezli olun, yönlendirici olmayın Esnek olun, dogmatik olmayın Alçak gönüllü olun, kibirli olmayın Karşınızdakinin duygularını paylaşın, donuk olmayın Anladıklarınızı başka sözcüklerle yeniden anlatın Kolaylaştırın zorlaştırmayın 3.Yazılı İletişim • Mesajı, katılımcıların anlayabileceği ortak simgeler aracılığı ile (tahta, slayt vb.) iletmemizdir. Burada iletişim aracı yazıdır. • İçerik, destek materyaller ve ortamlarla sunulur. İletişim Süreci Kaynak mesaj dönüt İLETİŞİM alıcı kanal İletişim Sürecinin Temel Öğeleri • • • • • • • KAYNAK Davranışlar Fikir Bilgi Duygu Tutum Beceri • • • • • • • MESAJ Semboller Gerçek obje Modeller Resim Hareket Ses İLETİŞİM . Kaynak Mesaj Nasılsın? İyiyim, ya sen? Geri bildirim Alıcı İletişim sürecinin temel öğeleri • • • • • • KANAL İletici Araç & Yöntemler Sözsüz iletişim Sözlü İletişim Basılı/yazılı araçlar Yöntemler • • • • • • • ALICI Davranışlar Fikir Bilgi Duygu Tutum Beceri KAYNAK Kaynak, iletişimi başlatan ve karşısındaki kişi ya da kişilere çeşitli bilgi, duygu, düşünce ve becerileri anlatmak ve göstermek isteyen kişidir. MESAJ Mesaj, kaynağın alıcısı ile paylaşmak istediği özelliklerdir. Mesajlar resim, şekil, yazı, sözcük ses, sayı gibi sembollerden biri ya da birkaçı kullanılarak gönderilebilir. KANAL • Kanal, kaynaktan karşısındaki alıcıya gidecek olan mesajı iletmeye yarayan araç, materyaller, ortam ve yöntemlerdir. ALICI • Kanaldan gelen mesajı alan, kodu çözümleyen ve kaynağa dönüt veren kişidir. DÖNÜT • mesajı alan alıcının mesajı anlama ile ilgili kaynağa tepkide bulunduğu bilgi, duygu ve düşüncelerine dönüt(geri bildirim) adı verilir. İletişim ve eğitim • Eğitim sisteminde iyi bir eğitimci olabilmek için iletişim sürecini çok iyi bilmek gerekir. Öğretme ve öğrenme sürecinde de bir eğitimcinin bir konuyu etkili bir şekilde öğretebilmesi için öğrencileri ile sağlıklı iletişim kurması, ayrıca öğrenciler arasında da sağlıklı iletişim kurulmasına rehberlik etmesi gerekir. İletişim ve eğitim • Sınıf ortamında çok yönlü bir iletişim söz konusudur. Bazen bir öğrenciye gönderilen mesaj bir başka öğrenci üzerinde daha etkili olabilir. Ayrıca öğrenci-öğrenci iletişimi de çok yoğundur ve bu aynı anda birçok duygu ve düşünce harekete geçtiği için dersin akışını etkiler. • Kuşkusuz her zaman mesajlar gönderildiği gibi anlaşılmaz. Sık sık yanlış anlamalar ortaya çıkabilir. Aile içi iletişim • Aile içi iletişim ve ilişki ailenin üyeleri arasında nasıl bir iletişimin ve ilişkinin bulunduğunu ifade eden bir kavramdır. Aile içi iletişim • Aile içi iletişimin iyi olduğu ailelerde bu durum tüm aile bireylerinin ruh sağlığını olumlu etkilemektedir. Aile içi iletişim İletişim için gerekenler • Kişinin kendisini iyi tanıması • İletişimin saygı ve sevgi çerçevesinde gerçekleşmesi • Empati kurma • Doğallık • Jest ve mimikleri iyi kullanmak • İletişime ihtiyaç duymak • Birbirini tanıma • Uyarıcı zenginliği İletişim için gerekenler • Bireylerin kendini ifade edebilme yeteneği • Karşılıklı iletişimde dinlemeyi bilmek, sakin olmak, güler yüzlü olmak ve anlamlıyı anlamsızdan ayırt etmek gerekir. İLETİŞİMİN ÖNÜNDEKİ ENGELLER • KORKU (FOBİ) Sosyal Fobi (SF), utanç verici bir duruma düşmekten, onaylanmayacak bir davranışta bulunmaktan, alay edilmekten, rezil olmaktan, eleştirilmekten, reddedilmekten, beğenilmemekten, olumsuz olarak değerlendirilmekten duyulan korku • ÖNKABUL • Yerleşmiş fikir ve inançlardır. • Bireyin sahip olduğu genellikle olumsuz düşüncelerdir. Bazıları; • Şimdiye kadar hep başarısız oldu • Başkaları yapsın • Yine mi problem • Yapılması mümkün değil • Ben bu işi yapamam • Bu çocukça bir şey • DUYARSIZLIK • Çoğu zaman başkalarının duygu ve düşüncelerini dikkate almayı bir fazlalık olarak görmekteyiz. Özellikle hayatımızın akışı bazı zamanlar yoğun bir tempo içerisinde koşturmak durumunda kalmamız nedeniyle sadece kendi işimize odaklaşmış olabiliriz. İLETİŞİMİN PÜF NOKTALARI A) BEDEN DİLİ Bazen bir hareket bin söze bedeldir. Bir kişiyle iletişim kurduğumuzda söylediklerimiz ne kadar önemli ise hareketlerimizle o kişide bıraktığımız intiba da o kadar önemlidir. Yapılan araştırmalara göre iletişimde kelimelerin etkisi % 7-10, ses tonu ve konuşma şeklinin etkisi % 30 – 40, beden dilinin etkisi % 55 – 60’dır. • Neden vücut dili? 1.Başkaları üzerinde olumlu bir etki yaratarak amacımıza ulaşmak 2.Karşımızdakileri daha iyi anlayarak etkili bir iletişim kurmak. 3. Kendi beden hareketlerimizi denetleyerek sosyal ortamlara daha çabuk uyum sağlamak 4.Başkalarının gerçekte ne söylemek istediğini anlamak. GÖZ TEMASI Göz teması iki kişinin aynı anda birbirlerinin gözlerinin içine bakmasıdır. Bir tür sözel olmayan iletişim biçimidir ve sosyal davranış üzerinde büyük etkisi olduğu düşünülmektedir. Göz temasının sıklığı ve anlamı kültürler arasında farklılık göstermektedir. MİMİK (YÜZ HAREKETLERİ) Bir duygu veya düşüncenin kaş, göz, ağız, yüz hareketleriyle anlatılması. JESTLER ( BEDEN HAREKETLERİ) • Bir jestten söz edebilmemiz için yapılan hareketin görülmesi ve yaşadığımız duygu ve düşünceyle ilgili bir bilginin karşımızdaki kişiye iletilmesi lazımdır. Her bir jest düşünce ve duygu ürünü olduğu için aslında için de doğal olarak bu özelikleri barındırır. BEDEN DURUŞU • OTURMA • Bazı insanlar arkalarına yaslanır oturdukları alanın bütününü kaplarlar ve durumdan memnun oldukları ve bulundukları yerden uzun süre kalkmayacakları izlenimini verirler. • Oturulacak boş yer olduğu halde bir koltuğun koluna oturanlar kendilerine fazlasıyla güven duyan kimselerdir. OTURMA • Buna karşılık bazı kimseler ise bulundukları sandalye veya koltuğun ucuna ilişirler bütün ağırlıklarını bacaklarına verirler ve adeta diken üzerinde otururlar. Koltuğun ucuna oturmak kalkıp gitmeye hazır olmak ya da misafire veya önem verilen birine hizmete hazır olmak gibi insanın yerinde durmaya istekli olmadığını gösterir. Böyle bir hareket isteği iç gerginliğin bir yansımasıdır. ELLERİN TUTUŞU İşaret parmağını kaldırıp konuşanlar, gizli bir şekilde karşısındakini tehdit eder. Elleri kenetli olanlar ise, genel bir olumsuzluk ya da hayal kırıklığı yaşadıkları mesajını verirler. ELLERİN TUTUŞU • AÇIK AVUÇLAR • Tarih boyunca açık avuç gerçek, dürüstlük, sadakat ve teslimiyetle bağdaştırılmıştır. • Pek çok yemin el kalbin üzerindeyken edilirken mahkemelerde tanıklık ederken avuç havada tutulur. ELLERİN TUTUŞU • KOL KAVUŞTURMA • Hoş olmayan bir durumdan 'saklanma' girişimi olarak her iki kol da göğüste kavuşturulur. ELLERİN TUTUŞU • * İnsanlarda elin çeneyi okşaması bir kimsenin karar verme sürecinde olduğunu gösterirken, dinleyen kişinin eli yanaktayken, başparmağı çene altındaysa karşısındakine eleştirel, hatta rekabetçi yaklaşımını sergiliyor. ELLERİN TUTUŞU • * Ellerini önde birleştirerek el pençe divan duran kişiler, karşısındakine ne isterseniz yaparım demek isterken, ellerin arkada birleşmesi ise kendine olan özgüveni, meydan okumayı anlatıyor. BACAK MESAJLARI * Bacak bacak üstüne atmak ise, savunmanın diğer bir şekli. Daha çok kadınların tercih ettiği bu oturuş, içine kapanıklık ve savunmaya geçme duygusunun göstergesi kabul ediliyor. Kişi kabuğuna çekiliyor ve fikrini açıklamaya karar verdiğinde bacak bacak üzerine atmaktan vazgeçiyor. BACAK MESAJLARI • * Yalan söyleyen kişiler ise, yüzüne dokunup, gözlerini kaçırıyor, erkeklerin büyük çoğunluğu yalan söylerken yakasıyla oynuyor ve gömleğini gevşetiyor. BACAK MESAJLARI • AYAK KİLİTLEME • Bir ayağın üst kısmı savunma tavrını güçlendirmek amacıyla diğer bacağın etrafına kilitlenir ve bu hareketle karşılaştığınızda kadının tamamen kabuğuna çekildiğinden emin olabilirsiniz. BACAK MESAJLARI • BACAK KENETLEME • Bir tartışmada katı bir tavrı olan birisi bacaklarını 4 şekline getirirken bir veya iki elini kullanarak da bacağını sabitleyecektir AYAKTA OLMA • Vücudun genel duruşu da, o anki ruhsal durumumuz hakkında ipuçları vermektedir. Örneğin kamburun çıkarılmadığı, dik ve dengeli bir duruş; kişinin özgüvenli, fiziksel ve ruhsal anlamda sağlıklı ve dinç olduğu etkisini bırakır. ( - Sağlıklıyım. Güçlü biriyim. İşine yarayabilirim. Ne dersin? ) AYAKTA OLMA • Omuzların düşük olduğu, vücut ağırlığının önde toplandığı, başın öne düştüğü duruş karamsarlık ve çekingenliği temsil etmektedir. Bu konumdayken elleri dibine kadar ceplere sokmak ise bedenle temas haline geçip iç gerginliği azaltmak içindir. ( - Hiçbir şeyi doğru düzgün yapamıyorum. Şu anda ıssız bir adada tek başıma olmayı ne çok isterdim!) YÖNELİŞ Daima konuştuğunuz ve sizinle konuşan insana dönük olun. İkiden fazla insanla bir gurup oluşturuyorsanız, sizin için önemli olanların dışındakilere merkezinizi kapatmayın. Mümkün olduğu kadar çok kişiye merkezinizi açık tutun. BEDENSEL TEMAS Bütün araştırmalar bedensel temasın canlıların hayatında önemli bir rolü olduğunu ortaya koymaktadır. Türkler, duygularını aktarmak için temas öğesinden Batı toplumlarına kıyasla daha fazla yararlanan milletlerdendir. Birini öpme, kollarını ya da sırtını tutma bizdeki insan ilişkilerinde sık ve bol olarak kullanılır. Aile bireyleri arasındaki ilişkilerde sarılma, öpme, kucaklama ve okşamanın yaşanması, ilişkileri geliştirir. Temas öğesinin varlığı büyüklere de, çocuklara da güven verir. DIŞ GÖRÜNÜŞ Giysiler, kişiler arası iletişimde özellikle mesajların algılanması ve hedeflerin ikna edilmesi ve hedef kitle üzerinde olumlu bir imaj yaratılmasında önem taşımaktadır. Ortama göre seçilmiş güzel ve intizamlı kıyafet kaynağın kendisine duyduğu güvenin ve hedef kitleyi oluşturan bireylere karşı duyduğu saygının göstergesidir. • Giyim kuşam ve fiziksel görünüm • İnsanların bireylerle ne tür iletişimleri kuracaklarını belirleyen faktörlerden biriside fiziksel görünümlerdir. Tanıdığımız bir insanla kuracağımız iletişimi, o gün üzerinde giymiş olduğu elbise bizi fazla etkilemez. Fakat ilk defa karşılaştığımız insanla konuşmaya başlamadan önce, kıyafetini, boyunu, kilosunu algılayabiliriz. Karşımızdaki insanın fiziksel görünümü, en azından iletişime nasıl başlayacağımızı belirlemede etkili olur. • İnsanlar yeni karşılaştıkları birisinin dış görünüşüne kısa bir süre baktıktan sonra zihnimizde bir kalıba yerleştirerek ona, `efendi, bey, beyefendi, dayı, amca, hemşerim, bacı, bayan, hanımefendi` demeye karar veririz. Fiziksel görünüm, konuşmayı başlatan kişi için ipucu olmanın yanı sıra, kendisine hitap edilen kişi içinde önemlidir. İnsanlar kendilerini nasıl tanımlıyorsa, başkalarının da kendilerine öyle hitap etmesini isterler. • Giyim, kuşama dikkat! • Kişiler arası iletişimde giyimin önemi büyüktür. Yerine, zamanına uymayan giyim çok değerli nice sözün üstünkörü dinlenmesine ve yanlı olarak algılanmasına neden olur. Örneğin; bir topluluğun önünde konuşma yapmaya hazırlanan genç günlük yaşamında giydiği kot ve tişörtle konuşmasını yapmak istendiğinde insanlar daha onun konuşmasını nasıl olduğunu düşünmeden bu daha çocuk diyebilir. Eğer resmi giyinseydi daha çok dikkate alınırdı. • “Kendinize gösterdiğiniz özen kendinize verdiğiniz değerin ifadesidir.” • “Çevrenizden göreceğiniz saygı ve sevgi kendinize gösterdiğiniz özen kadardır.” • “Güzel bir dış görünüş sessiz bir tavsiye mektubudur.” • GÜVENLİ DAVRANAN KİŞİNİN BEDEN DİLİNİN İFADESİ AŞAĞIDA VERİLMİŞTİR: • • • • • • • • • Bedeni diktir fakat rahat bir duruş sergiler. Omuzlar diktir fakat az hareketlidir. Oturuşta bacaklar bitişiktir. Eller açık ve az hareketlidir. Başla tasdik gerektiğinde yapar. Düşünceli bir duruşu vardır. Bakışları karşısındakini önemser niteliktedir. Ses akıcıdır,rahattır,alçalmalar ve yükselmeler yoktur. Komik olaylarda yerinde güler. YARI DİLSEL İFADELER Konuşmanın şeklini, tonunu, alçaklığı ve yüksekliğini ifade eder. İnsanlar gerçek niyetlerini konuşma şekilleri ile de belli ederler. Bağırmak, titremek, kekelemek gibi • Sesin yüksekliği sevinç korku ve öfkenin • Sesin alçalması üzüntü yorgunluk ve hayal kırıklığının ifadesidir. SORU SORMA VE CEVAP VERME • Sorular ne kadar önemli hayatımızda. Sorduğumuz kadar, bize sorulan da. İş görüşmelerinde sorulur, sınavlarda sorulur, sohbetlerde sorulur, sorulur da sorulur. Soruyu doğru anlamakta önemli sanırım. Cevaplar bazen içinde saklı oluyor soruların.. SORU SORMA VE CEVAP VERME • İnsanları sorularından tanımak aslında o kadar kolay ki. Sorunun asıl amacı gerçeği öğrenmektir. Gerçeği öğrenirken, yargı, inançsızlık, öfke, aşağılama da sorunun içine gizlenebilir. Soruyu soran bu yüzden, cevabı verenden daha çok belli eder kendini... Biz nasıl sorular soruyoruz acaba gün içinde? ELEŞTİRİ “Eleştiri belki güzel bir şey değildir ama gereklidir.Ağrı ile aynı işi görür,zira ağrı da vücutta bir arıza olduğunu haber verir.” • Birey değil davranış eleştirilmelidir • Eleştirilen davranışı eleştiren kişinin kendisinin yapmamış olması • Eleştirileri hakaret unsurları içermemelidir. • Kesinlikle genellemelerden sakınılmalıdır • Eleştirilerin yapılacağı yer ve mekan iyi seçilmelidir. • Eleştiri yapılacak kişinin içinde bulunduğu duygusal zaman ayarlanmalıdır HAYIR DİYEBİLMEK • Hepimiz biliriz ki onaylanmak ve beğenilmek insanların en önemli ihtiyaçlarından biridir. Zaman zaman sırf bu ihtiyacını karşılayabilmek için insanlar, kendi isteklerini bir kenara atarak diğer insanların istek ve beklentilerini karşılamak adına onlara EVET; kendi istek ve beklentilerini ise erteleyerek HAYIR derler…Fakat burada diğer insanlara söylediğimiz hayır ve evetlerin dengesini çok iyi kurabilmek önemlidir…Çünkü ruh sağlığı tanımlamalarına baktığımızda tanımlardan biri de : kendinin ve toplumun beklentilerine dengeli uyum göstermektir.Yani ne biri ne de diğeri çok ağır basmayacak şekilde uygun dengeyi kurabilmek ruh sağlığının kısa fakat belirgin tanımlamalarından biri olarak kabul edilmektedir… HAYIR DİYEBİLMEK • HER ŞEYİ KABUL EDEREK SEVİLİP BENİMSENECEĞİNİZİ DÜŞÜNÜYORSANIZ, YANILIYORSUNUZ!... EMPATİ KENDİMİZİ KARŞIMIZDAKİNİN YERİNE KOYABİLME SANATI Empati tanımı üç temel öğeden oluşmaktadır. 1) Empati kuracak kişi kendisini karşısındakinin yerine koymalı, olaylara onun bakış açısıyla bakmalıdır. 2) Empati kurmuş sayılmamız için, karşımızdaki kişinin duygularını ve düşüncelerini doğru olarak anlamamız gereklidir. 3) Empati tanımındaki son öğe ise,empati kuran kişinin zihninde oluşan empatik anlayışın, karşıdaki kişiye iletilmesi davranışıdır. İLETİŞİMİN EN ÖNEMLİ BOYUTU İNSANLARI ANLAMANIN EN DOĞRU YOLU • İYİ BİR EMPATİ İÇİN: 1-Ne olursa olsun karşıdakine saygı duyun 2-Yargılamayın 3-Onu anlamaya çalışın 4-Dünyaya onun gözüyle bakın
