ÜRETİM - SABİS
advertisement
ÜRETİM VE ÜRETİM YÖNETİMİ Öğr. Gör. Kadir GÜNGÖR ÜRETİM Belirli üretim faktörlerinin belli bir zaman diliminde belirlenen miktarlarda uygun bir süreçten geçirilerek; fonksiyonel, ekonomik ve katma değerce daha değerli ürünler elde edilmesine denir. Mühendisler Üretimi «Belirli bir fiziksel varlık üzerinde onun değerini artıracak bir değişiklik yapmayı ya da hammadde ve yarı mamul maddeleri, bir mamul haline dönüştürme» olarak tanımlamaktadır. İŞLETMECİLER Kâr elde etme amacı ile oluşan ve bu amaca ulaşmak için fayda oluşturarak ulaşmaya çalışan bir yapı olduğu için her türlü hizmet (Otel, banka, sigorta,, reklamcılık, nakliye, eğitim, turizm, çöp toplama gibi) değerlendirilmektedir. üretim olarak Üretim işleminin üç temel elemanı bulunmaktadır. Bunlar girdi, işlem ve çıktıdır ÜRETİM GİRDİ KAYNAKLARI • Hammadde-Malzeme : Sistem tarafından tüketilen veya dönüştürülen hammaddeler ve bileşenlerdir. Bunlara ilaveten bakım onarım malzemeleri de sayılabilir. •Sermaye : İşletmenin hayat bulması için bina, makine ve demirbaşların alımında kullanılacak müteşebbis veya ortaklar tarafından ortaya konulan para miktarıdır. •İşgücü : İşletmenin tüm süreçlerinde farklı vasıf ve sayılarda ihtiyaç olunan insan sayısıdır. •Bilgi : Soyut yönüyle yönetimin temel kaynağı olarak görülür. İşletmeye ve ürettiği ürün İŞLEM KAYNAKLARI ÜRETİM YÖNETİMİ Üretim yönetimi kavramının modern işletmecilik biliminde tanımlanan en geniş halidir. İşletmenin ürünlerini üretmek için gerekli kaynakların planlaması, koordine ve kontrolünden sorumlu işletme fonksiyonudur (Chase vd.,2006). İşletmenin temel ürünlerini ve hizmetlerini üreten ve müşteriye ulaştıran sistemlerin tasarlanması, işletilmesi ve geliştirilmesidir(Reid ve Sanders,2002). Girdileri ürün ve hizmetlere dönüştüren süreçlerin yönetilmesi ve kontrolüdür. Amaç, malzeme, işgücü, makine ve sermaye gibi girdilerin ürün ve hizmet olarak çıktılara dönüştürme sürecinin etkin olarak gerçekleştirilmesi ve elde edilen çıktı değerinin, kullanılan girdi değer toplamlından kılınmasıdır (Russel ve Taylor,2003). fazla Üretim yönetimi, işletmedeki mevcut kaynakların etkin bir şekilde kullanılarak bu kaynaklardan istenilen nicelik ve nitelikte mamuller üretmesiyle ilgili karar verme işlemidir. ÜRETİM YÖNETİMİ SÜRECİ: • Ürün Tasarımı & Geliştirme, •Üretim Süreci (Tedarik Zinciri Yönetimi, üretim Planlama, Uygulama Ve Kontrol, Kalite Yönetimi, Teknoloji Yönetimi vb.), •Nihai Ürün Depolama Ve Pazara Hazırlama, •Lojistik Yönetimi •Satış Sonrası Hizmetler , •Çevre Dostu Üretim •Geri Dönüşüm ÜRETİM YÖNETİMİ FONKSİYONLARI • Kapasite planlaması • Tamir bakım planlaması • Makine, araç ve gereç seçimi • Stok kontrolü • Fabrika yeri seçimi • Fason üretim • İşyeri düzenlemesi • Esnek üretim sistemleri • Teknoloji seçimi • Tam zamanında üretim • Hareket ve zaman etütleri • Mamul dizaynı • Kalite kontrolü • Üretim planlaması ve kontrolü • Ücret yönetimi • Talep tahminleri • Materyal yönetimi • Toplam Kalite Yönetimi • İleri İmalat Teknolojileri • Bilgisayar destekli üretim sistemleri ÜRETİM YÖNETİMİNİN AMAÇLARI Tüketici isteklerinin fiyat, zaman, miktar, çeşit, tasarım ve kalite açısından karşılanması, Stok düzeyinin mümkün oldukça düşük tutulması ve stok devrinin artırılması, İşletmenin işgücü, makine, enerji, hammadde gibi üretim faktörlerinden sağlanması, en yani yüksek derecede kaynakların etkin faydalanmasının kullanımı yoluyla verimliliğin ve performansın artırılmasıdır. Tüm süreçlerde müşteri memnuniyeti odaklı değer artışının sağlanarak stratejik rekabet avantajının elde edilmesi. ÜRETİM YÖNETİMİ ORGANİZASYON YAPISI Sistem Nedir? Önceden tespit edilmiş bir amaca ulaşabilmek için tasarlanan ve birbirleriyle bağlantılı ya da bağımsız birimler ile belirli bir düzen veya plana göre organize ya da karmaşık bir bütün meydana getiren parçalardır. Sistemlerin başlıca özellikleri Sistem bir bütündür. – Sistem bir çok alt sistemden meydana gelebilir. – Her sistem bir sistemler çerçevesinde bulunur. – Sistemi oluşturan alt sistemler arasında karışık bir yapı bulunmakta olup, alt sistemler birbirlerine bağlı olarak değişebilir ve birbirlerini etkiler. – Sistemin kesin olarak sınırlarını belirlemek imkansızdır, bu sınırlar alt sistemlerle ilgili olup, sürekli bir değişkenlik halindedir. Sistemin sinerji etkisi vardır. SİSTEM ÇEŞİTLERİ Açık ve kapalı sistemler Doğal sistemler ve insan yapısı sistemler Statik ve dinamik sistemler Duyarlı ve duyarsız sistemler Genel sistemler, alt sistemler Gerçek ve kavramsal sistemler ÜRETİM SİSTEMİ İşgücü, malzeme, bilgi, enerji, sermaye gibi üretim faktörlerine dayalı girdilerin belirli bir dönüştürme sürecinden geçirilerek mal veya hizmetlerin üretildiği bir sistemdir. TEDARİK SÜRECİ ÜRETİM SÜRECİ DAĞITIM SÜRECİ ÜRETİM SİSTEMİ SEÇİMİNİ ETKİLEYEN UNSURLAR Faaliyet konusu Ürün çeşitliliği Ürün, teknoloji ve işgücü yapısı Talepteki değişimler Pazardaki değişimler Değişken rekabet koşulları Rakiplerin konumları Miktar, kalite ve maliyet unsurları Üretim sitemleri geleneksel ve modern üretim sistemleri olarak ikiye ayrılmaktadır . TEMEL ÜRETİM SİSTEMLERİ Üretim yöntemlerine göre Ürün cinsine göre Üretim miktarı veya akışına göre ÜRETİM YÖNTEMLERİNE GÖRE Analitik Üretim Sentetik Üretim ÜRÜN CİNSİNE GÖRE Demir-çelik üretimi Fabrikasyon Üretim Montaj Üretim Kömür üretimi Çelik eşya üretimi Elektronik eşya üretimi Ahşap ürün üretimi ÜRETİM MİKTARI VEYA AKIŞINA GÖRE Tekstil üretimi Sürekli (seri) Üretim Siparişe Göre Üretim Karma Üretim Proje Tipi Üretim SÜREKLİ (SERİ) ÜRETİM Mevcut makine ve tesislerin sadece belirli bir mamule tahsis edilmesi ile yapılan üretimdir. (mamulden çok büyük miktarlarda ve uzun süre üretim yapılmaktadır.) Özellikleri: • az çeşitli, çok sayıda mamul, • düzenli talep, • süreklilik, • serilik, • bölümlere ayırmak, • özel amaçlı makinalar kullanmak, • İşlemler arası taşıma, • yarı yetenekli işgücü, • yüksek mamul stokları, düşük ara stokları SİPARİŞ ÜZERİNE ÜRETİM Müşterilerin özel şartlarına uygun olarak, istenilen özellikte mal ya da hizmet üretmek demektir. «Değişik tür ve nitelikte olan mamuller partiler halinde üretilmektedir.» ÖZELLİKLERİ • Düzensiz bir talep olması • genel amaçlı makinaların kullanılması • az miktarda çok çeşitli mamul üretimi • partiler halinde girdi ve çıktı • bölümlere ayırmanın olması • kaliteli üretim ve kalifiye işgücü bulunması • yüksek miktarda ara stokları • düşük miktarda mamul stokları... SERİ ÜRETİM VE SİPARİŞ ÜZERİNE ÜRETİMİN KARŞILAŞTIRILMASI KARMA ÜRETİM Sipariş ile seri üretim özelliklerini birlikte barındırır. Büyük miktarlarda alınan siparişlere dayalı olduğu için temelde siparişe dayalı üretim sistemi içerisinde yer almakla beraber, büyük miktarda siparişlerin uzun sürelerde hazırlanması gerekeceğinden düzenli ve seri üretime benzemektedir. PROJE TİPİ ÜRETİM Üretim sistemi bir tek mamule göre üretim yapabilecek şekilde düzenlenmiştir. MODERN ÜRETİM SİSTEMLERİ (İLERİ/ GELİŞMİŞ ÜRETİM SİSTEMLERİ) • Tam Zamanında Üretim Sistemi (JIT) (*) • Esnek Üretim Sistemi (FMS) • Kişiye Özel Üretim (Siparişe Dayalı Seri Üretim - Mass Customization) • Tepkisel Üretim (RM) • Çevik Üretim (AMP) • Optimal Üretim (OPT) (*) • Eş Zamanlı Üretim Sistemi (SPS) (Eş Zamanlı Mühendislik) • Yalın Üretim Sistemi (LP) • Hücresel Üretim Sistemi • Grup Teknolojisi • Bilgisayar Destekli Üretim Sistemleri (CAPP(*) ,CAD, CAM, CIM ) • Modüler Üretim MODERN ÜRETİM SİSTEMLERİ (İLERİ/ GELİŞMİŞ ÜRETİM SİSTEMLERİ) • Bilgisayar Destekli Mühendislik • Bilgisayar Destekli Süreç Planlaması • Malzeme İhtiyaç Planlaması (MRP) • İmalat Kaynak Planlaması (MRPII) • Kurumsal Kaynak Planlaması (ERP) • Otomatik Depolama Sistemi • Otomatik Kontrol ve İnceleme Sistemi • Otomatik Yönlendirilmiş Taşıma Sistemi • Robotlar, robot sistemler • Sürekli Geliştirme Programı • Toplam Kalite Yönetimi • Toplam Verimli Bakım MODERN ÜRETİM SİSTEMLERİNİN SAĞLADIĞI FAYDALAR • Tasarım ve analiz yeteneğini geliştirmesi, • Proje maliyetlerinin ve mühendislik sürelerinin azalması, • Parça programlama zamanının azalması, • Müşteri taleplerinin daha hızlı karşılanması, • Parça başına maliyetlerde azalma, • Ürün kalitesinin artırılması, • Bakım maliyetlerinde azalma, • Fabrika içi kullanım alanında azalma, • Pazar payında artış, • Daha etkin üretim süreci planlaması, • Daha etkin kontrol ve denetim, • Müşteri hizmetlerinin geliştirilmesi, • İşgücünün daha yoğun katılımının sağlanması, • Alt sistemlerin daha etkin entegrasyonu ve uyumu, • Daha hızlı ve doğru bilgi akışının sağlanması, • Rekabet gücünde artış sağlanmasıdır.
