II. Ünite - Tarih - Tarih Öğretmenlerine Kaynak

2. ÜNiTE: II. DÜNYA SAVAŞı
A.
YENi BiR SAVAŞA DOGRU
B.
SAVAŞ
C.
BARIŞA DOGRU
D.
SAVAŞıN ETKiLERi
E.
SAVAŞ YILLARINDA TÜRKiYE
YILLARI
~ HAZıRlıK ÇALIŞMALARI
1. ii. Dünya Savaşı öncesi dünya siyasi haritasını inceleyiniz. Savaşa dahilolan devletleri harita
üzerinde bulunuz.
2. Mihverve müttefik kelimelerinin anlamlarını bulunuz. ii. Dünya Savaşı ' na katılan Mihverve Müttefik
Devletlerin adlarını yazınız.
3. 1929 Dünya Ekonomik Buhranı'nın ii. Dünya Savaşı'nın çıkışındaki rolü nelerdir?
4. ii. Dünya Savaşı öncesindeAsya kıtasının doğusu ve Pasifik Okyanusu'nu harita üzerinde inceleyerek burada yer alan ülkeleri tespit ediniz.
5. Ünite kapağındaki fotoğrafları inceleyerek ii. DünyaSa'taşı hakkında nelersöyleyebilirsiniz?
6. ii. Dünya Savaşı sırasında yaşanan insan hakları ihlallerini konu edinen edebiyat ve sanat
eserlerini araştırınız.
7. ii. Dünya Savaşı sırasında atom bombasının kullanılması ne gibi sonuçlar doğurmuştur?
8. Dünya haritası üzerinde Türkiye'nin coğrafi konumunu inceleyiniz. Türkiye'nin ii. Dünya Savaşı'na
fiilen katılmaması savaşın seyrini nasıl etkilemiştir? Düşüncelerinizi ifade ediniz.
9. ii. Dünya Savaşı Türkiye'yi siyasi, sosyal ve ekonomik bakımdan nasıl etk i lemiştir?
m
ı
i
i
\
2. ÜNiTE: II. DÜNYA SAVAŞı
i
\
i
i
i
i
\
\
i
\
i
A.
YENi BiR SAVAŞA DOGRU
B.
SAVAŞ
C.
BARIŞA DOGRU
D.
SAVAŞıN ETKiLERi
E.
SAVAŞ YILLARINDA TÜRKiYE
YILLARI
~ HAZıRlıK ÇALIŞMALARI
1. ii. Dünya Savaşı öncesi dünya siyasi haritasını inceleyiniz. Savaşa dahilolan devletleri harita
üzerinde bulunuz.
2. Mihverve müttefik kelimelerinin anlamlarını bulunuz. ii. Dünya Savaşı'na katılan Mihverve Müttefik
Devletlerin adlarını yazınız.
3. 1929 Dünya Ekonomik Buhranı'nın ii. Dünya Savaşı'nın çıkışındaki rolü nelerdir?
4. ii. Dünya Savaşı öncesinde Asya kıtasının doğusu ve Pasifik Okyanusu'nu harita üzerinde inceleyerek burada yer alan ülkeleri tespit ediniz.
5. Ünite kapağındaki fotoğrafları inceleyerek II . DünyaSavaşı hakkında neler söyleyebilirsiniz?
6. ii. Dünya Savaşı sırasında yaşanan insan hakları ihlallerini konu edinen edebiyat ve sanat
eserlerini araştırınız.
7. ii. Dünya Savaşı sırasında atom bombasının kullanılması ne gibi sonuçlardoğurmuştur?
8. Dünya haritası üzerinde Türkiye'nin coğrafi konumunu inceleyiniz. Türkiye'nin ii. Dünya Savaşı'na
fiilen katılmaması savaşın seyrini nasıl etkilemiştir? Düşüncelerinizi ifade ediniz.
9. ii. Dünya Savaşı Türkiye'yi siyasi, sosyal ve ekonomik bakımdan nasıl etkilemiştir?
m
A. YENi BiR SAVAŞA DOGRU
(~
~f.{
Atatürk, 27 Eylül 1932'de Mac Arthur'la
Avrupa ile ilgili yaptığı görüşmede özetle
şunları söylemişti :
"Versay Antlaşması , i. Dünya Savaşı ' nı ortaya
çıkaran sebeplerden hiçbirini yok edemediği gibi
aksine dünün başlıca düşmanları arasındaki
uçurumu büsbütün derinleştirmiştir. Çünkü yenen
devletler, yenileniere barış şartlarını zorla kabul
ettirerek sadece düşmanlık duygularını beslemiş­
lerdir. Böylelikle bugün içinde yaşadığımız barış
dönemi sadece ateşkesten ibaret kalmıştır. Bence
dün olduğu gibi yarın da Avrupa'nın geleceği
Almanya ' nın takınacağı tutuma bağlıdır. Üstelik
Almanya milli tutkularını kamçılayabilecek siyasi bir
cereyana kendisini kaptırdı mı er geç Versay
Anlaşmasını bozmaya çalışacaktır.
www.atam.gov.tr
M etne ve karikatüre göre II. Dünya
Savaş ı 'nın
çıkışında neler etkili olmuştur?
~~~~~~~~~~~~~~~~~J
sonunda galip devletlerin barışı düşünmek yerine barış düzeni içerisinde kendi
yenilen devletlerin siyasi , ekonomik ve askerı kısıtlamalar
ve ağır yükümlülükler getiren antlaşmalar imzalamasına sebep oldu . Aynı zamanda Osmanlı Devleti ,
Rus Çarlığı , Avusturya-Macaristan ve Alman imparatorluğu ' nun yıkılması Avrupa diplomasisi ve
kuvvetler dengesini temelinden sarstı . itilaf devletleri sarsılan bu dengeyi , imzalanan antlaşmalarla yeni
milli devletler kurduğu izlenimini vererek sağlamaya çalıştı. Bunu kısmen ve sadece AvusturyaMacaristan üzerinde gerçekleştirdi. Savaş sonunda milli devlet anlayışının uygulamaya
konulmadığının en belirgin örneğini farklı milli unsurlardan oluşturulan Yugoslavya ve Çekoslovakya
teşkil etti.
i. Dünya Savaşı ' ndan sonra , Rusya ' nın ülkede komünist rejimini yerleştirmesi uluslararası alandan
soyutlanarak dışa kapalı bir politika izlemesine yol açtı. Osmanlı Devleti'nin yıkılmasıyla ortaya çıkan
Orta Doğu kuvvetler dengesindeki boşluk , ingiltere ve Fransa'nın yayıımacı politikasıyla dolduruldu.
Alman imparatorluğu ' nun yıkılmasıyla itilaf devletleri , Almanya ile ağır şartlar içeren Versay
Antlaşması ' nı imzaladı. Böylece Almanya'nın Avrupa ' yı bir daha tehdit etmesi engellenmiş oldu. Ancak
Almanya ' nın uluslararası alanda bıraktığı boşluk büyük sorunlara yol açtı.
1919 Versay Antlaşması ' ndan 1925 Locarno Antlaşması ' na kadar geçen sürede savaş sonrası
sarsıntılar azaltılıp barış antlaşmalarıyla kurulan düzen yerleştirilmeye çalışıldı. Locarno Antlaşması ile
de milletlerarası politikada yumuşama ve iş birliğine gidilerek barışın sürekliliğini sağlamak amacıyla
i. Dünya
Savaşı
çıkarlarını gerçekleştirme yollarını araması,
silahsızlanma çabalarına girişiidi.
Dünya bu şekilde devamlı bir barış için çabalarken 1929 Dünya Ekonomik Buhranı , etkilerini
her yerinde göstermeye başladı ve siyasi gelişmeleri etkiledi. 1931 'de Japonya'nın
Mançurya'ya saldırması ve art arda çıkan siyasi buhranlar, dünyayı yeni bir savaşın eşiğine getirdi.
1. Savaş Öncesindeki Gelişmeler
a.Japonya
i. Dünya Savaşı'nda Avrupalı devletlerin birbiriyle olan mücadeleleri,Uzak Doğu ' ya olan ilgilerini
azaltmıştı. Japonya bu durumu Asya 'daki yayılmasını hızlandırmak için bir fırsat olarak gördü.
Almanya'ya karşı savaşa girerek Pasifik'te ona ait (Carolina, Marianne ve Marshall) adaları işgal etti.
Çin'den birçok ekonomik ayrıcalıklar kazandı.
Japonya, 1920'li ve 1930'lu yıllarda Uzak Doğu'nun en güçlü devleti oldu . Uzak Doğu ' da topraklarını
genişletmek isteyen Japonya, doğal kaynaklar açısından zengin olan Mançurya ve Çin'e egemen olup
Asya içlerine kadar yayılmak istedi. Bu gelişmeler, Uzak Doğu ' da çıkarları olan Avrupa devletlerini,
Japonya'ya karşı birtakım önlemler almaya sevk etti. 1922 "Washington Deniz Silahsızlanması
Konferansı" bu amaçla yapıldı. Burada Japonya ' nın Çin'e yönelik tehdidini azaltmak için kararlar
alınırken Japon deniz kuvvetleri de sınırlandırıldı.
Liberallerin iktidarda olduğu 192Tye kadar Japonya, ele geçirmek istediği bölgeleri , ekonomik
nüfuzu altına aldı. Daha sonra askerı destekli hükumetierin iktidara gelmesi ve 1929 Ekonomik
Buhranı ' nın çıkması , Japonya'nın yumuşak yayılma politikasını değiştirdi. Bu tarihten itibaren Japonya ,
yayıımacı politikasın i askerı güce dayand i rd i.
dünyanın
ID
Japonya , 1931 'de Man çurya ' yı işgal ed erek Çi n'e yöneld i.
Asya'daki faaliyetlerinde serbest kalmak ama c ıyla , 1933'te
Milletler Cemiyetinden ; 1934'te Washington Antlaş m as ı' ndan
çekild i. Aynı zamanda 1934'te, "Asya , Asyaı ılarınd ır. " diyerek
Bat ı lıla rı n Çin'le olan münasebetleri ni kesmeleri ni istedi.
Japonya ' nın yayıımac ı politikası , Uzak Do ğ u ' da güçle r
dengesini bozdu. Bu bölgede çıkarları olan ingiltere veABD gibi
devletler, önce Japonya ' nın bu tutumuna tepkisiz kaldı. Ancak
Japonya 'nı n 1937'de Çin'e saldırması üzerine bu devletl er Çin'e
yardıma başladı. 1938'de Japonya doğu ve orta Çin'in
toprakları n i ele geçirdi (57 . sayfadaki haritadan yararlan ın ız.) .
Batılıların doğu Asya 'dan atılmasını öngören "Yeni Düzen"i ilan
etti. Japonya ' nın emperyalist tutumu nedeniyle Uzak Doğu , ıı.
Dünya Savaşı ' nın cephelerinden biri oldu .
b. italya
i. Dünya Savaşı ' nda istediklerini elde edemeyen italya ,
savaş ı n sonunda siyasi , sosyal ve ekonomik sıkıntılarla
karşılaştı. Bu sorunlar da 30 Ekim 1922'de Benito Mussolini'yi
iktidara taş ı dı ve italya 'da a ş ı rı milliyetçilik esasına dayal ı bir
yönetim kuru ldu. Mussolini'nin ilk i ş i kısa sürede muhalefeti ve
demokratik kurumları ortadan kaldırmak , ülkedeki farklı etnik
~AroNYA'NIN ÇiN 'E YÖN ELME :
grupları zorla italyanlaştırmaya çal ı şmak oldu .
SEBEPLERI
italya ' nın uzun süreden beri gerçekleştirmek i stediği
•
1936'da
italya ' nın Habeşistan ' a
sömürgecilik emelleri , Mussolini ile birlikte "Roma imparatorlui saldırısına , Almanya ' nın Ren Bölgeğu ' nun yeniden kuruluşu" adı ile milli bir ideal haline geldi.
i si'ne asker sevketmesine yeterli tepki
i talya ' nın bu dış politikası ra h atsızlık kay n ağ ı oldu. ilk problem
gösterilememesi,
Yugoslavya ile yaşand ı. "Serbest Şeh i r" olarak bağım s ızlık • Berlin-Roma Mihveri' nin kurulmastatüsüne kavuşturu l an Fiume , Mussoli'ninin Yugoslavya'ya sı ,
baskısı sonucunda 1924'te itaiya'ya katıldı.
i ·
ingiltere' nin'yatıştırma politikasına
Milletlerarası bir komisyonda görevli italya temsilcis inin başlaması ve Ispanya'da iç savaşın
Yunanistan'da öldürülmesi üzerine italya , Yunanistan 'a ait Korfu yaşanması gibi gelişmelerin Avrupa'
dan Japonya'ya etkili bir tepkinin gelAdası ' nı işgal etti.
1924 yılı sonunda italya, Arnavutluk'taki bir iç meseleyi fı rsat meyeceğini göstermesi ,
bilerek ekonomik ve siyasi desteği ile Arnavutluk'u nüfuzu altına i · ABD'nin tarafsızlık politikası gerei ği buhranlara karışmak istememesi.
aldı. Bu durum Yugoslavya ile Yunanistan ' ı korkuttu. Böylece
• Kasım 1936'da Japonya ve
italya , Arnavutluk vasıtasıyla Balkanlara doğru ikinci hamlesini Alma n y a ' nın im z aladığı Pakt ile
de yapmış oldu.
SSCB 'nin baskı altına alınma sı ,
italya , 1930'lu yıllarda taleplerini arttırarak saldırgan politi- ! Ja po nya ' n ı n Çin'e yönelmesinde etkili i
kasını sürdürdü . Bu s ı rada, Mussolini Doğu Akdeniz ve Anadooldu .
Dr. Rifa t UÇAROL, Siyasi Tarih,
lu 'yu da yayılma alanları arasında saymaktan çekinmedi.
İtalya'nın yayılmacı faaliyetlerinin Türkiye ve Balkanlar
açısmdan sonuçları nelerdir?
italya ' nın Akdeniz'de güçlenmesi Fransa ile ilişkileri olumsuz
etkiledi. Bu durum italya'nın Almanya ' yı Fransa'ya karşı bir
denge unsuru olarak görmesini sağladı.ingiltere ise ı. Dünya
Savaşı sonrası Avrupa 'da bir üstünlük sağlayan Fransa'ya karşı
italya'yı bir denge unsuru olarak gördü. Bu yüzden 1935'e kadar
ingiltere-italya ilişkileri iyi bir şekilde devam etti.
• itaiya'nın Habeşistan ' ı işgali
Savaş sonrası ekonomik s ı k ın t ıl a r içinde olan italya , 1929
Ekonomik Buhranı ' ndan da oldukça etkilendi. Bir sanayi ülkesi
olmasına rağmen ham madde kaynakla rı bakım ı nda n tamamen
dışarıya bağımlı olan italya, ekonomik sarsıntıla r içerisinde
bütçe ve dış ticaret dengesinde aç ı kla r vermeye başl ad ı. Bu
etkenler italya'yı doğal zenginliklere sahip Habeş i stan ' a doğru
yöneltti.
Ayrıca 1931'de Ja p o n ya ' nın Mançurya 'ya saldı rmas ı,
Almanya ' nın Versay şartla rı ndan kurtulma gi rişimle ri ne ingi ltere
ve Fransa ' nın tepkisiz kal m as ı italya 'yı Ha be şi stan ' ın i şgal i
konusunda harekete geçirdi.
m
s.534-538 'den
özetlenmiştir.
@.
Italya ' nın1934 'te başlattığı Habeşistan saldırısı 1936'da
işgalle sonuçlandı. Avrupa'da ıtalya ' ya karşı ortak bir cephenin
Almanya. ltalyan-Hab.,
ve Habeşistan ' a askerı yardım yapılamaması bu
işgali kolaylaştırdı. italya, Akdeniz'de deniz gücünü elinde tutan
Ingiltere'ye karşı kuvvetli bir rakip haline geldi. ıtalya ' nın
Habeşistan ' a saldırısı ile Almanya , Locamo Antlaşması ' nı
feshetti.Avrupa 'daki mevcutdurum bozuldu.
c. Ülkeler Arası Gruplaşmalar
ıtalya , Nazilerin Almanya 'da iktidara gelip Avusturya ile
birleşerek kendi nüfuzu altında bulunan Orta Tuna bölgesine
egemen olma ihtimalinden endişe duydu. Bu yüzden Ingiltere ve
Fransa ile 1935'te ortak bir cephe kurdu. ıtalya'nın Habeşistan ' ı
ele geçirmesi Ingiltere ile arasını açınca ıtalya , Almanya'ya
yaklaştı. Fransa'da ise 1936 seçimlerinde Halk Cephesinin
iktidara gelmesi , Fransa ' yı SSCB'ye yaklaştırırken ıtalya'dan
uzaklaştırdı. Böylece ortak cephe bozuldu .
Almanya ' nın , 1936'da Avusturya ' nın bağımsız bir devlet
olarak kalacağını taahhüt etmesi , ıtalya-Almanya ilişkilerini geliştirdi. Böylece Avrupa'da bir ıtalyan­
Alman ortak cephesi olan "Berlin-Roma Mihveri" kuruldu.
1936'dan itibaren Almanya'nın, SSCB'ye rejiminden dolayı tavır alması, Japonya'nın da Asya
içlerine kadar ilerlemek istemesi SSCB'ye karşı Almanya ve Japonya ' yı birbirine yakınlaştırdı . 25 Kasım
1936'da Alman-Japon Paktı imzalandı. Siyasi rejim temeline dayalı bu ittifakla "Berlin-Tokyo Mihveri"
kuruldu. ıtalya ' nın 5 Kasım 1937'de bu Pakta katılması ile "Berlin-Roma-Tokyo Mihveri" teşekkül etmiş
oldu.
bahane ederek Versay Antlaşması'nın Ren Bölgesi'nin askerden arındırılmasıyla ilgili
maddesini kaldırdı.
Bu buhran, Kasım 1936 'da ıtalya
ve Almanya 'yı birbirine yaklaştırdı ve
Berlin-Roma Mihveri kuruldu .
• Temmuz 1936'da Ispanya 'da
milliyetçiler ve cumhuriyetçiler arasın­
da çatışmalaryaşanmaktaydı .
• ıtalya milliyetçi gurubu, Fransa ve
SSCB ise cumhuriyetçileri destekledi.
• Berlin-Tokyo Mihveri kuruldu.
savaşını
kurulamayışı
Hitler ve Mussolini
d.Almanya
Versay Antlaşması ' nın Almanya'ya getirdiği zorluklar ve 1929 Dünya Ekonomik Buhranı , Nazileri
Almanya'da iktidara taşımış ve Hitler'in girişimiyleAlmanya ' da diktatörlük dönemi başlamıştı .
Hitler'le birlikte Alman dış politikası yeniden şekillend i. Bu politikanın ilk hedefi Versay AntIaş­
ması'nın maddelerinden kurtulmaktı. Ikinci hedefi Almanya dışında Almanların yaşadıkları toprakları
almak ve topraklarını sınırtanımadan genişletmekti.
Versay Antlaşması'na karşı oldukları bilinen Nazi Partisinin , iktidara gelmesi bu antlaşmanın
yürürlükten kalkma ihtimalini ortaya çıkardı. Bu durum Versay' la birlikte kurulan devletler başta olmak
üzere birçok devleti endişelendirdi.
Fransa, Versay Antlaşması ile Avrupa'da kurduğu üstünlüğü kaybetme ihtimalinden dolayı tedirgin
oldu. SSCB, Nazi Partisinin iktidara gelmesinden sonra komünist milletvekillerinin tutuklanmasına tepki
olarak Almanya ile ticari ilişkilerini kesti ve ABD'ye yaklaştı. Batılı devletler ve Milletler Cemiyeti ile iş
birliği yaptı. Eylül 1934'te SSCB Milletler Cemiyetine kabul edildi ve konsey üyeliğine seçildi. Polonya
Versay Antlaşması'yla kendisine bırakılan Danzig Bölgesi'nin Almanya tarafından işgal edilme
ihtimalinden endişe duydu. Önce Batı'daki meselelerle ilgilenmek isteyen Hitler, 1921 Fransa-Polonya
ittifakını zayıfiatmak ve Avrupa'da barış yanlısı bir izlenim oluşturmak istedi. Bunun için 1934'te Polonya
ile saldırmazlık bildirgesi imzaladı. Kısa bir süre sonra Almanya'nın Avusturya'yı ilhak teşebbüsü
Hitler'in asıl amacını ortaya çıkardı. Ancak bu teşebbüsün başarılı olamaması Hitler'i uygun zamanı
beklemeye ve diğer meselelerle ilgilenmeye sevk etti.
1 Mart 1935'te Versay Antlaşması'yla Fransa'ya bırakılan Saar Bölgesi, halk oylaması sonucunda
Alman yönetimine geçti. Versay'ın getirdiği askeri kısıtlamalardan kurtulmak isteyen Almanya, gizlice
silahlanmaya başlayarak Ekim 1933'te Silahsızlanma Konferansı ve Milletler Cemiyetinden çekildi.
1934'ten itibaren kara, deniz ve hava kuvvetlerini güçlendirme çalışmalarını başlattı. Modern silah, araç
ve gereç yapımına önem vererek asker sayısını 300 bine çıkardı. Gizlilik içinde devam ettirilen bu
faaliyetleri fark eden ingiltere, savunma gücünü arttırırken Fransa da 15 Mart 1935'te mecburi askerlik
süresini uzattı. ingiltere ve Fransa'nın bu faaliyetleri Hitler'e istediği fırsatı verdi. Bu gelişmeler üzerine
ülkesini koruma gerekçesi ile 16 Martta askerliği mecburi hale getirip asker sayısını 550 bine çıkardı.
Versay Barış Antlaşması'nı tamamen ortadan kaldırmaya kararlı olan Almanya, 7 Mart 1936'da,
askerden arındırılan Ren Bölgesi'ne asker gönderdi. Fransa bu durumu kabul etmek zorunda kaldı.
Almanya, 13 Mart 1938'de Avusturya ile birleştiğini ilan ederek burayı ilhak etti. Böylece Versay
Antlaşması'nın son kalıntısından kurtulan Hitler, dış politikadaki ikinci hedefine ulaşmak için çalışmalara
başladı.
Çekoslovakya'nın Südetler bölgesinde 3,5 milyon Alman yaşamaktaydı. Burayı ilhak etmek isteyen
Hitler'in bu ülkedeki Nazilerin çıkardıkları karışıklıklardan yararlanmak istemesi, iki ülke ilişkilerini bir
bunalıma dönüştürdü. Hitler, 28 Mayıs1938'de Çekoslovakya'yı işgal etme kararı aldı. italya, Südet
buhranı sırasında Almanya'yı desteklerken ingiltere ve Fransa bu konuda ortak bir cephe oluşturamadı.
SSCB ise müttefiki Çekoslovakya'ya iç sorunları ve sınırları ortak olmadığı için yardım gönderemedi.
Ara buluculuk faaliyetlerinin sonuç vermemesi Avrupa'da genel bir savaş ihtimalini ortaya çıkardı.
ingiltere'nin önerisi üzerine Almanya, Fransa, italya ve ingiltere arasında 29 Eylülde Münih Konferansı
toplandı. Bu Konferansta Südet, Almanya'ya verilirken Çekoslovakya toprakları ingiltere ve Fransa'nın
garantisi altına alındı. Münih Konferansı'na davet edilmeyen ve Çekoslovakya ile ilgili kararlarda
kendisine danışılmayan SSCB, Batılı devletlerden uzaklaşıpAlmanya'ya yakınlaştı.
Münih Konferansı'nın ardından 2 Ekimde Polonya, Çekoslovakya'nın Teschen Bölgesi'ni işgal etti. 2
Kasımda da Macaristan, imzaladığı bir anlaşmayla Slovakya'dan sınır boyunca birtoprak şeridini aldı.
20. saYfadaki Milletler
Cemiyetin;ıı gönvlerznı dıkkate
gelişmeler karşısmdaki tl/fıı m 111l ii il
alarak Mı//et/er
Cemıyetinin Avrupa'dakı
II. Diil/ya Sarıaşı ' illll çıkışıııa etkilerinı belirtiııiz.
EI
Naziler, Bolşevikler aleyhindeki sözleri ve iktidarageldiklerinde takındıkları tutum ile dikkatleri
çekmekteydi. ii. Dünya Savaşı ' nın başlarında Almanya ile SSCB, aynı safta yer alırken savaşın
ilerleyen safhalarında iseAlmanya ve SSCB ka~şı karşıya !ileidi.
.
REDDEDILEMEZ BIR TEKLIF
... Gerçekte olay çok net ve basitti: Biz Fransız ve ingilizler Stalin'e şöyle bir teklifte bulunduk.
Stalin'den , 1919 sınırlarının devamı ve halkların bağımsızlığını savunma konusunda bize yardım
etmesini istedik. Demokrasinin ve Milletler Cemiyetinin tanıdığı bütün haklara sahip olacağını, bunun
yanı sıra savaş riskin in devam ettiğini söyledik.
Diğer taraftan Hitler, Stalin'e "Toprak kaybettiniz, onları geri alacaksınız. Beserabya ve Baltık
ülkelerini kaybettiniz, buraları size geri vereceğim. Doğrudan bir savaşın içinde olmayacaksınız ."
diyordu.
SSCB'nin ana politikası ise savaşa girmemektL Bu amaçla Alman-Rus Paktı ' nı imzalayarak savaşı
batıda başlatıyordu. Halbuki yapılan bütün planlarsavaşın batıdan ziyade doğuda olması üzerineydi.
SSCB, tereddüt etmedi ve ülkesi için kendisine en avantajlı gelen seçimi yaptı.
M. Georges Bonnet
Fransız Dışişleri Bakanı
Georges LANGLOIS, 20. Yüzyıl Tarihi, s. 236
Karikatürden yola çıkarak Stalin 'in politikası hakkında neler söyleyebilirsiniz ?
Gi?
~AYAT SAHAS~
e. Savaş Yılı: 1939
Çekoslovakya
buhranında Batılıların pasif kalması, Berlini. Dünya Savaşı sırasında
Roma
Mihveri'nin
yayılma ve genişleme emellerini daha da
ya ' nın üzerinde bulunduğu toprakların
IAlman ırkına yeterli gelmeyeceği ne iliş- i arttırdı. Almanya ve itaiya ' nın peş peşe çıkardığı buhranlarla
kin mevcut olan fikrin , Hitler tarafından Avrupa, Eylül 1939'da savaşın eşiğine geldi. Münih KonfeI Aımanya'nın Avrupa 'da yayılma politika- i ransı ' yla Çekoslovakya'dan Südet bölgesini alan Almanya , 15
sının bir gerekçesi olarak kabul edilmesi
Mart 1939'da Prag'a girerek Çekoslovakya'yı işgal etti.
i sonucunda ortaya çıkan kavramdı r. Ben- Tamamı Almanlardan oluşmayan Çekoslavakya ' nın işgali ,
zer iddialar Japon ve italyanlar ta ra- Hitler'in yayılmacılıkta sınır kabul etmediğini gösterdi. "Hayat
ı fından da ileri sürüldü ,
i Sahası " politikası uygulanmaya koyuldu. Gelişmelerden yararLiddeı_
ı HART, 1/. Dünya Savaşı Tarihi 2, s. 787 lanan Macaristan, Rutenya ' yı işgal etti. Hitler Memel'i de
Litvanya'dan istedi ve imzalanan bir anlaşma ile Memel Alman
' I
i
Alman-
L_
..._.......- - - - - - - - . - - - - - - yönetimine geçti.
i
.JapOnya 1 939 'dauzakAımanya ' nınişgaııerinden cesaret alan italya , 7 Nisanda,
~ Doğu'da H~inan Adası ' nı ele .1926'dan beri nüfuzu altında bulunan.Arna~utl~k'u işgal etti. Bu
geçirirken Ingiltere ve Fran- ışgal Almanya tarafından desteklenırken Ingıltere ve Fransa
sa'ya ait ayrıcalıklı bölgeleri ab- tarafından sert tepkiyle karşılandı. Alman ve halyan ittifakı 22
luka altına aldı. Japon-ABD Ticaret Mayısta "Çelik Pakt" ile pekiştirildi.
Antlaşması feshedildL.:
Almanya ' nın ticari bir anlaşmayla Romanya'yı da nüfuzu
• Polonya Savaşı . surerk~n Fransa?a altına almas ı, ingiltere'nin yatıştırma politikasından vazgeçAlman sı~ ~ rındak ı Magınot Hattı nı mesinde etkili oldu .
@
kuvvetlendırıyordu .
III
Almanya, Versay'la serbest şehir statüsüne geçirilen
~ATIŞTIRMA POLITIKASı ~
Dantzig'i Polonya'dan istedi. Bu istek kabul edilmeyince ../' ii. Dünya Savaşı'na giden dönemde
Almanya Polonya'yı işgal etmeye karar verdi. Ancak itaiya'nın ingiltere Başbakanı Chamberlain'la
1942 yılı sonuna kadar savaşa girmeyeceğini bildirmesi özdeşleşen politikadır.
Hitler'in esas ilgi alanının doğuda
üzerine Almanya SSCB'ye yaklaştı. 23 Ağustosta "SSCBAlmanya Saldırmazlık Paktı" imzalandı. Paktın gizli mad- olduğuna inanan Chamberlain, SSCB'ye
delerine göre Baltık Bölgesi ve Polonya toprakları iki devlet karşı Almanya ' nın kendileriyle iş birliğine
gireceğini düşünüyordu. Chamberlain,
arasında payedildi. Bu gelişme üzerine ingiltere ve Fransa, Münih Antlaşması ile Südet'i alan Hitler'in
SSCB ile ilişkisini kesti. ingiltere, Polonya ile bir ittifak artık durarak kazandıklarını elinde tutmaantlaşması yaptı. Bu siyasi gelişmeler neticesinde devletler ya çalışacağını tahmin etti. Fakat 15
bloklaşmaya başladı ve blokların birbirleriyle olan ilişkileri
Martta Almanya , az sayıda Alman'ın
yaşadığı Çekoslovakya ' yı işgale başla­
kopma noktasına geldi.
Almanya'nın, 1 Eylülde Polonya'ya saldırması üzerine yınca yatıştırma politikası sona erdi.
Prof. Dr. Baskm ORAN,
ingiltere ve Fransa 3 EylüldeAlmanya'ya savaş açtı.
Türk Dış Politikası, C. i, s. 408
Maginot
ii. Dünya
Savaşı'nın başlamasından
katılmasıyla
çabalarına rağmen bazı sınır
zorunda kaldı (1940).
Vichy hükümetinin lideri Mareşal Petain
Ingiltere'deki Fransız direniş hareketi lideri
Charles de Gaulle (Carls Dö Gol)
Ingiltere
1940'a kadar Neville Chamberlain
Temmuz 1945'e kadar Winston Churchill
1945'ten sonra ClementAtllee
~
"Gl
devletler ve liderleri
Fransa
:::ı
-'-
bölgelerini SSCB'ye vermek
Savaşı'na katılan
.x
;;::
Gl
ı::
sonra SSCB'nin de
işgali hız kazandı. Daha sonra SSCB,
Litvanya'yı işgal etti. Finlandiya bütün
Polonya
Estonya, Letonya ve
ii. Dünya
Hattı
t
ABD
Nisan 1945'e kadar Franklin Roosevelt
1945'den sonra Harry S. Truman
SSCB
Joseph Stalin
Almanya
>
~
ıtalya
:2
Japonya
•
AdoitHiller
MAGINOT
HATTı
dünyanın
en güçlü savunma hattını
kurmaya karar vererek Maginot Hattı'nı
oluşturdular. ii. Dünya Savaşı'na kadar
hiç test edilmeyen bu hat, birbirinden bir
top atımı uzaklıkta 50 savunma kulesi ve
bunlara bağlantılı yer altı sığınakların­
dan oluşuyordu . Düşmanın ele
geçirmesi neredeyse imkansız olan
sığınaklarda , askerlerin yaşaması için
her şey mevcuttu. Maginot Hattı ' nın iki
zayıf noktası vardı : Belçika sınırı ve
askerlerin ilerlemesini olanaksız kılan
sıklıkta ağaç örtüsüyle Ardennes ormanıarı civarı. Fransızlar savaş başladığında
Almanların kuzeyden savunmasız Belçika sınırından saldıracaklarını hesaplamışlar ve güçlerinin büyük bir kısmını bu
bölgeye kaydırmışlardır. Almanlar ise
Ardennes'de Fransız hatlarını yararak
" aşılmaz"
Maginot Hattı ' nı geçtiler ve
Belçika sınırına yığılmış Fransız
ordularını arkadan sararak teslim aldılar.
Benito Mussolini
I'
..(#
~Fransız generalleri , 1930' larda
Imparalar Hirohilo
Türk
m
Prof. Dr. Baskm ORAN,
c. i, s. 410
Dış Politikası,
ıtalya
Almanya
Japonya
SSCB
Naziler iktidara geldi.
1933
Silahsızlanma
Fransa
Ingiltere
ABD
Almanya ile
ticari ılişkileri kesti.
ABD'ye
Konferansı
yaklaştı.
ve
Milletler Cemiyetinden çekildi.
Milletler
Cemiyetine üye
oldu.
1934
26 Ocak - Polonya ile saldırmazlık
bildirgesi imzaladı. Gizlice silahlanarak
kara, deniz ve hava kuwetlerini güçlendirdi.
13 Ocak - Fransa'dan halk oylama-
1935
sı
ile Saar'ı a l dı.
16 Mart - Mecburi askerlik sistemini
getirdi ve asker sayısını 550 bine çıkardı.
14 Nisan - Almanya'ya karşı ortak
cephe oluşlu r upAlmanya'yl protesto ettiler.
14 Nlsan Almanya'ya karşı
Ingiltere ve
Fransa'yla ortak
cephe oluşlurdu.
Rusya ve
Fransa yakınlaştı.
15 Martmecburi askerlik
süresini uzattı.
A l manya'yı
protesto etti.
7 Mart
sevketti.
1936
1
Kasım
Ren bölgesine asker
i"
~
ol
- Berlin-Roma Mihveri kuruldu.
Berlin-Tokyo
Mihveri kuruldu .
b i rl eşt i.
28 Mayıs - Südet'in verilmemesi
üzerine Ç ekoslovakya'yı işgal ka rarı
a ld ı.
15 Mart - Çekoslavakya işgal edildi.
23 Mart - Litvanya'dan Memel'i a l dı.
1939
ol
:;;
ro
6 Kasım - ıtalya'nın Japon-Alman paktına katılımıyla Berlin-Roma-Tokyo
Mihve ri kuruldu.
Çin'e
1938
'E'
ol
a;
E
.!!!'
a;
sa l dırdı.
13 Mart - Almanya ile Avusturya
~
'2'
N
ii
9 May ısHabeşistan'a
25 Kasım - Japonya ile pakt imzalad ı ve Berlin-Tokyo Mihveri kuruldu.
1937
Ingiltere
savunmasını
güçlendirdi.
::i
u
2
~
u
'ro
o-
~
saldırdı.
Uzak Doğu'da
Fransa'ya ait
Çinhindi'ni ele
geçirdi.
29 Eylü l Münih
Konferansı'na
ka t ı l dı.
29 Eylü l - Münih Konferansı'na
katıldılar.
7 NIsanArnavutluk'u işgal
etti.
22 Mayıs - Almanya ile ıtalya Çelik Paktı imzaladı.
23 Ağus!us
Almanya ile
23 Ağus!us - SSCB ile Saldı rm azlık
-
3 Eylül - Almanya'ya savaş ilan
ettiler.
sa l dırmazlık paktı
pa kt ı imza l adı.
imzalayarak
1 Eylül- Polonya işga l i ile ii. Dünya
Polonya'yı bölüştü.
S avaşı başladı.
B. SAVAŞYILLARI
3 Eylülde Almanya 'ya karşı savaş ilan eden Fransa ve ingiltere, hemen savaşa girebilecek güçte
değ ildi. Bu yüzden Mihver Devletler savaşın ilk üç yılı içerisinde müttefiklere karşı üstünlük sağladı.
Sava ş, Avrupa , Pasifik ve Kuzey Afrika olmak üzere üç cephede cereyan etti.
1. Avrupa'da Savaş
1. Aşağıdaki 2 Eylül 1939 tarihli gazete haberine göre Polanya/nın işgali dünyada hangi
tepkilerle karşı lanmıştır?
2. Konu la il ili dönemin di ~ er azetelerini araş tırarak arkl ı t ki ve sonuçları bulunuz.
BAŞLADI
AVRUPADA HARP
Alman Ordulan Harbi Bırakıp Polonya 'yı Terkelmezler6e
Ingiltere Ve Fransa Orduları Derhal Harbe Girecekler
Alman - Leh Harbi
Şiddetle
Devam Ediyorl
Ingiltere Ve F rımsa Bugün Umumi Seferberlik Yapıyorlar, 18 d e,. 41 e Kadar
Bülibl lngiliJer A$k~r. Fransa Bazı Mınlakalarda Ör'i idar~ i lan Ediyor
.
ç..MI.JJ'II /)irJci &9"_1'_. AI.... Dn-/rf Rn";"i. Ş.Asi Ilıli,..., TUrkiye be Ingiltere
Yiz_,., Di,,9""'. Fr/.ht. S_riltlr.fliii·i. Bit,•• H." M"';~ Ar smd ki "---".uk
-
..
tiaia Hill.r. Ail O/fi.ı_. "'"
1••illntlWi. S.ln~ Vazi!1"llr OL..
Bili. K •• _til. P.ı•• ".". Y.,flı. Ed~r,.; Sö.ı
~
·
a___a_
• Maj
-
~
Kral Jcırj Rciııic:ü....
Bir
. cö.ık At
LOND~A T AHLIVE .EDILDI ~_:;;;i ~_:§::
iii Cecdeı Ilim ... Plfıı,. rfi Mafe Efti ~-=: =~
-i
tt.p
Jı6Ioa,.- ........... __ L ' - ,
.
- 1·-~''''.
- i _-ı
':f ı:.~~L~~~~~
R- .......
-
~~
tN
•
-
Alman Tayyarel~rı V Gr,ooayr
_? v-------.:~
D
m
son Dak,'ka-.• - - -
Harbin ldikbali Bu
Ettiler Gün Belli Oluyor
KUZEY DENIzI
SALTıK DENIzI
a:ı
o
N
Y A
ROMANYA
italyan yayı l ması
1938'de Almanya'nın ilhakl(Ansch luss)
Münih anlaşmas ı yla Eylül 1938'de Almanya'ya
verilen Çek toprakları(Sudeten l and)
Eylül 1938'de Polonya tarafından alınan Çek
toprakları
Kasım
1938'de Macaristan'a verilen Çek
Mart 1939'da
Memel'in
Macaristan ' ın işgal ettiği
ilhakı
yerler
(Mart 1939)
AKDENIZ
150
300
km
50, sayfadaki tablo ve yukarıdaki haritadan yararlanarak sınır
değişikliklerin II. Dünya Savaşı 'nın çıkışına etkilerini belirtiniz,
m
değişikliklerini
inceleyiniz. Bu
.
Almanya'nın Norveç'i işgali
üzerine Ingiltere'de Churchil ,
yerine geçti. (10
@
i Chamberlain'ın
ingiltere ve Fransa, Alman ekonomisini zayıflatarak savaşın
süresini kısaltmak istedi . Bu iki devlet, isveç'ten Norveç yoluyla
Mayıs1940)
Almanya 'ya gelen kömür cevherinin gelişini durdurmak için
10 Haziranda ıtalya , Ingiltere ve
Norveç kıyılarını mayınladı. Bunun üzerine Fransa'ya
Fransa'ya savaş açtı.
• Ağustosta ıtalya , ingiltere'ye karşı saldırmayı planlayan Almanya, Danimarka ile Norveç'i ele
Kuzey Afrika'da harekata başladı.
geçirdi. 10 Mayıs 1940'ta Hollanda, Belçika ve Fransa'ya
ıtalya, Ekimde Yunanistan'a saldırdı. saldırdı. Hollanda ve Belçika'yı kısa sürede ele geçirdi.
Başarısız oldu ve Adriyatik'e çekildi.
Ardından Fransada düştü. 22 Haziranda Almanya ile Fransa
• ABD, tarafsızlık politikasına devam
ateşkes kararı aldı. Yapılan anlaşma ile Fransa topraklarının
etti.
• Fransız General de Gaulle (Dö Gol), büyük bir bölümünü işgal eden Almanya, kalan bölümde de
Londra'ya kaçarak Fransa ' nın kurtuluşu kendi kontrolünde Vichy hükumetini kurdu.
.Jçin mücadel ELbaşlatll.
Hitler Paris'te
Yukarıdaki fotoğrafları
inceleyerek
Fransa 'nın işgalinin
Almanlar ve
Frans ızlar
üzerindeki
etkilerini yorumlayınız .
~----------------------------------------------------~
Almanya ' nın , Avrupa ' yı hızla işgal etmesi üzerine ingiltere Avrupa'da yalnız kaldı. Ağustos
sonlarında Hitler, ingiltere'ye karşı hava saldırısı başlattıysa da başarılı olamadı.
DE GAULLE
HAVADA HAKiMiYET MÜCADELESi
Nazilerin hava mareşali Göring'in, Londra'ya
büyük hava saldırıları dolayısıyla 15 Ağustos
1940'ta, "Dört gün içinde ingiliz avcı uçakları imha edilecek,
sonra sıra endüstriye gelecekti. ingilizlerin barış istemeye
mecbur kalacaklarından katiyen eminim ." şeklindeki
beyanatını radyodan dinlemiştim. Bu şiddetli hava saldırılarına
karşı tüneller ve yer altı tramvayları gibi yerlerde barınan
.
ıngilizlerin metaneti ile, Göring'in umduğu olmamıştı.( ... )
Almanların "Kartal Hücumu" adı verilen ingiltere hava
saldırısında 1015 kara bombardıman uçağı, 346 Stuka savaş
uçağı , 933 avcı ve 375 muhrip uçağı vardı. Buna ingilizler, 700
kadar avcı ve 500 kadar bombardıman uçağı ile karşı koymaya
yapılan
Fransızgeneralvedevletadamıdır.
i
i. Dünya Savaşı ' na katıldı , yaralanıp esir
düştü . Başbakan Paul Reynaud , 1940 yılında
Fransa Savaşı ' ndan sonra De Gaulle'ü
i Savunma Bakanlığı Müsteşarlığına getirdi.
Almanlarla yapılan mütarekeye karşı çıktı ve
Londra'ya gitti. Burada Hür Fransız
Kuvvetlerini teşkil etti. 1943 yılında General
Giraud'la birlikte Fransız Ulusal Kurtuluş
Komitesinin başkanı oldu. 9 Eylül 1944'te
kurduğu gölge hükümeti ile birlikte
Cezayir'den Paris'e döndü ve birbirini izleyen i
iki geçici hükümetin başına getirildi. 20 Ocak
1946'ya kadar görevde kaldıktan sonra
sıyasetten ayrıldı. 1958'de cu mhurbaşkanı
i seçilerek siyasete geri döndü. 1969'a kadar i
~~~O~t~rgı~ı~anllğında kalan De Gaulle
Liddefl HAR!, II. Dünya Savaşı Tarihi 2, s. 769
i
çalışmışlardı.
Mareşa l Göring'in ,
uçağı uçamayacaktır. "
"Almanya semalarında bir tek ingiliz
demesine rağmen , 1940 Temmuzundan itibaren Berlin başta olmak üzere Almanya şehirleri
üzerinde gittikçe artan ingiliz hava bombardımanları başladı.
Alarm düdükleri insanları birkaç kez sığınaklara kaçmaya
mecbur etmiş, hastanelerdeki ağır hastalar sedyelerle
sığınaklara taşınmıştı. Berlin bölgesindeki "Siemensstad"
savaş sanayi kuruluşu, 30 Ağustos gecesi uğradığı hasar
yüzünden iki hafta çalışamayacak duruma
gelmişti. Freiburg'un uğradığı korkunç hava
saldırısından sonra misilleme yapılmasını
emretmiş olan Führer (Hitler'in lakabı), 4
Eylül günü Reichstag(Reyştag)daki
konuşmasında, "Eğer ingiliz Hava Kuvvetleri 2000-4000 kiloluk bombalar atacak
olursa biz bir gecede 150.000-400.000
kiloluk bombalar hatta daha fazlasını atarız.
Onlar birçok kentimize saldıracaklarını ilan
ederlerse biz onların kentlerini yerle bir
ederiz. Allah yardımcımız olsun. iki taraftan
birinin çökeceği zaman gelecektir. Fakat bu
Almanya olmayacaktır." demişti.
Biz Berlin'de, hergece beş kez sığınağa
iniyor, radyodan da Almanların şiddetli
saldırılardaki başarılarını dinliyorduk. 7
Eylül gecesi yapılan saldırı, ingiltere
istilasının başladığını düşündürecek kadar '--_ _ _ _--=:...:..=-.=..::..:-:...:..=-====~== ____- - l
şiddetli olmuştu.( ... ) Londra, o gece Almanların 648 avcı uçağının himayesinde 628 bombardıman uçağının saldırısına uğramıştı. Hem Führer'in
konuşmasındaki misilleme tehdidinin doğruluğunu ispat etmek hem de ingiliz halkında panik yaratarak
ingiliz hükOmetini barışa mecbur etmek amacını taşıyan bu ve bundan sonraki hava saldırılarından, en
önemli askerı hedef olan hava alanlarının bombalanmaması, "Royal Air Force"un (ingiliz Hava
Kuvvetleri), son derece muhtaç olduğu zamanı kazanmasını sağlamıştı. Bu yüzden Almanların hava
kayıpları da gittikçe artmıştı. Savaş sonu istatistiklerinden anlaşıldığına göre Temmuz başından Ekim
sonuna kadar Alman Hava Kuvvetleri 1733 uçak kaybetmişti. Buna karşılık ingilizlerin kaybı 915'i
geçmemişti ...
Führer 12 Ekim 1940'ta ordu başkumandanlığına verdiği talimatla Ingiltere'yi istila teşebbüsünden
vazgeçti ve Avrupa'da kendisi gibi genişleme siyaseti izlediğini gördüğü SSCB'nin tehdit ve tehlikesini
ortadan kaldırmak için doğuya yönelme kararı verdi.
Hüsrev GEREDE (Türkiye 'nin Berlin Büyükelçisi), Harb Içinde Almanya (1939-1942), s. 63-67
1. Almanya'nın Avrupa'da kısa sürede büyük başarılar elde etmesine rağmen İngiltere'ye karşı
aynı başarıları gösterememesinin sebepleri nelerdir?
2. 1. Dünya Savaşı 'nın II. Dünya
sebepleri nelerdir?
Savaşı'na
oranla daha
kısa
sürede geniş alanlara yayılmasının
Hitler, hava ve deniz kuvvetleri açısından üstün olan ingiltere'ye karşı başarı kazanmanın zor
Hayat sahası için gerekli zenginlikleri doğuda aramaya karar vererek SSCB'yi hedef
seçti. Aynı zamanda SSCB'nin Alman hayat sahası içindeki Balkanlar ve Boğazlara doğru genişlemesi
ve silahlanması, Almanya'nın çıkarlarına uygun değildi. Finlandiya'nın işgalinde SSCB ordusunun
, . . - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - ---, zorlanması Hitler'i saldırı için cesaretlendirdi.
Almanya, SSCB işgalinden önce
Balkanlara yönelerek Romanya ve
Bulgaristan ile ittifak antlaşmaları
yaptı. Kısa sürede Yugoslavya ve
Yunanistan'ı ele geçirdi. Daha sonra
22 Haziran 1941'de SSCB'ye saldıra­
rak "Barbarossa" harekatını başlattı.
Bu harekatla 6 ay içinde SSCB'yi
teslim almak isteyen Almanya, iklim
şartlarından dolayı hedefine ulaşama­
dı. Buna karşılık iklime alışık Ruslar,
Alman hatlarının en ileri uzantılarını
durdurarak sınırlı da olsa onları
geriletti.
olduğunu anladı.
SSCB topraklannda Alman askerleri
(j\
.
~
italyan ve Alman kuwetleri, 31 Mart 1941 'de Kuzey
Afrika'da ikinci harekata baş­
ladı.
• Japonya, 7 Aralık 1941'de ABD'nin
askeri üssü Pearl Harlbour'a saldırdı.
DEVLET Iş
BIRllGI
Vichy hukümetinin Şefi Pierre
Laval'ın Almanya Dışişleri Bakanı
Ribbentrop'a mektubu
Temellerine kadar kültürümüzü yok
edecek Bolşevizmden Avrupa ' yı kurtarmak için Almanya büyük bir mücadeleye hazırlandı. Fedakarlığın büyük boyutları karşısında Fransız hükumetinin
kayıtsız kalmayacağını bilmenizi istiyorum. Fransa hükumetinin kendiliğinden ve kolayca kendi imkanları
çerçevesinde hiçbir çekinmede bulunmadan sizin çabalarınıza yardımda
bulunacağını size söylemek istiyorum.
Tarihin en büyük savaşı için Almanya,
halkının en genç ve aktif unsurlarını
harekete geçirdi, bunun sonucu olarak
insana ihtiyacı var. Bu gereksinimleri
anlıyorum ve imkanlarımızı sizin
hizmetinize seferber etmeye hazırız .
Bundan dolayı Fransızların fabrikalarınızda , mümkün olduğu kadar fazla
sayıda , doğu cephesine gidenlerin
yerini almasın ı istiyorum. Fransa AntiBolşevik lejyonuyla sembolik olarak
doğu cephesinde temsil ediliyor.
Sayılarını çoğaltmak mümkün olabilir.
Fransız hükumeti bütün eski ve yeni gönüllülere kendilerinin ve aile üyelerinin
şahsi çıkarlarının adaletle sağlanacağı
garantisini veriyor (12 Mayıs 1942).
Pierre Laval
Georges LANGLOIS, 20. Yüzyıl Tarihi, s. 249
Barborassa harekEiIı
Almanya, 1942 ilkbaharında ikinci saldırıya geçti ise de
Moskova düşmedi. Aynı zamanda Almanya güneye doğru
yöneldi. Amacı Kafkaslar üzerinden Iran'a geçerek petrol
kaynaklarını ele geçirmek, Batılıların Iran yolu ile SSCB'ye
yardımını engellemek ve Hindistan'a ulaşarak Japonya ile
birleşmekti. Alman ordusu Mayıs ayında Kırım'ı alarak
Kafkasıara girdi ve "Maikop petroller bölgesi" düştü. Böylece
SSCB'nin kömür ve elektrik kaynaklarının yarısı ele geçirildi.
SSCB'nin orduları Stalingrad'a çekildi. 22 Ağustosta
Stalingrad'da başlayan ve üç ay süren mücadele, Almanların
yenilgisiyle sonuçlandı. Bu yenilgi Mihver Devletler için bir
dönüm noktası oldu .
SSCB'ye karşı mücadelede Almanya ' nın kaynakları hızla
tükenmeye başladı. Aynı zamanda ABD'nin savaşa girerek
Ingiltere ve SSCB'ye her türlü yardımı yapması üzerine
Almanya topyekOn savaşa girdi ve işgal ettiği bölgelerdeki
ekonomik kaynakları sömürmeye başladı. Savaşın ilk yıllarında
işgal bölgelerindeki Almanya 'ya karşı zayıf bir şekilde başlayan
yer altı direnişleri, giderek güç kazandı. Almanya el emeğine
ihtiyaç duyunca işgal bölgelerindeki işçileri fabrikalarda
çalıştırmaya zorladı. Bu durum gençlerin yer altı direniş
örgütlerine katılmasında etkili oldu .
2. Kuzey Afrika'da Savaş
1940'ta Fransa savaş dışı kalırken ıtalya ' nın savaşa girmesi
Akdeniz ve Doğu Afrika'da Ingiltere'yi zor durumda bıraktı.
Ingiltere, denizlere egemen bir devletti. Ingiltere'nin mağlup
edilebilmesi ancak Ingiliz donanmasının en önemli üslerinin
alınmas ı yla sağlanabilirdi. Bu önemli üslerden biri de Süveyş
Kanalı idi. Bu bak ı mdan stratejik ve ekonomik yönleriyle Kuzey
Afrika , savaşan taraflar için önemli bir alandı ve savaşın genel
seyrini etkileyecek nitelikteydi.
Savaşın ilk haftalarında ıtalya , Cebelitarık, Malta,
ıskenderiye ve Süveyş ' i ; Ingiltere ise Rodos'u ve ıtalya'nın
endüstri bölgelerini bombaladı. Bundan sonra ıtalya, Afrika'da
kara harekatına girdi. ıtalya 1940 Ağustosunda Ingiliz ve
Fransız Somalisi ile Sudan'a saldırdı ve bu bölgeden Ingilizleri
çıkarttı.
Akdeniz'e kesin hakim olmak isteyen ıtalyanlar bu kolay
başarıdan sonra Ingilizleri tüm Afrika'dan çıkarabileceklerini
düşünüp Süveyş harekatına
karar verdiler. 1940 Eylülünde
ıtalyanlar, Trablusgarp üzerinden saldırıya geçerek bir haftada
Süveyş'in
150 km
batısına
kadar geldiler. Bu noktada
karşı
saldırıya geçen ıngilizler, beş gün içinde ıtalyanları Mısır'dan
çıkardığı gibi Mart 1941'de ıtalyan işgalindeki Bingazi'yi ele
Kuzey Afrika'da savaşan askerler
geçirdiler.
italya, 31 Mart 1941 'de Almanya'nın müdahalesi ile Kuzey Afrika 'da yeni bir harekat başlattı.
Almanya, bu harekata büyük önem veriyordu . Plana göre ıtalya güneyden; Almanya Kafkaslar ve iran
üzerinden Mısır'a gelip Orta Doğu Bölgesi'ni kıskaç içine alacaktı. Japonya'nın , Birmanya ve Hindistan
üzerinden iran'a gelmesiyle savaş sona erecekti. Bu yüzden Almanya, bu harekata hem kara hem de
hava kuvvetleri ile destek verdi.
Bingazi, Derne, Tobruk ve Sallum ortak Alman-italyan saldırısı ile ingiltere'den alındı. Bu durum
üzerine ingilizler karşı saldırıya geçerek Alman-italyan kuvvetlerini Mısır ve Libya'dan attıkları gibi
Bingazi'ye kadar ilerleyişini de sürdürdü. Bu harekatla ingiltere ıtalya'nın sömürgelerini elinden alırken
Kuzey Afrika'nın büyük bir bölümünü ele geçirdi.
ABD, ii. Dünya Savaşı'na girince Kasım 1942'de Fransa'ya ait Atlas Okyanusu ve Akdeniz kıyı ları na
asker çıkardı. Fas ele geçirilince ingiltere de itaiya ' nın Afrika topraklarına karşı saldırıya geçti. 1943
Mayısına gelindiğinde tüm Alman ve ıtalyan birlikleri teslim oldu. Müttefikler 250.000 kadar Mihver
askerini tutsak aldılar. Bundan sonra müttefikler Avrupa'ya yöneldi.
3. Asya ve Pasifik'te Savaş
r::::--==========~:::;ı
a. Savaş Öncesi ABD
i. Dünya Savaşı'ndan sonra ABD Avrupa'daki gelişmelere
karışmama kararı aldı. iL. Dünya Savaşı çıktığı zaman
Amerikan kamuoyu, Hitler'in diktatör (totaliter) rejimi ,
saldırgan politikası, Yahudilere karşı tutumu , demokratik
rejimiere karşı bakışı ve antlaşmaları çiğnemesi sebebiyle
Almanya'ya karşıydı. Ancak tarafsızlık politikası gereği ABD
başkanı Roosevelt, savaş sırasında bir demeç vererek
Amerikan halkından düşüncelerinde bile tarafsız kalmalarını
istedi. Başlangıçta taraflara silah satmayan ABD, savaşın
Almanya lehine dönmesi üzerine tarafsız yasalarını değiştirdi
ve silah satışını serbest bıraktı. Alman ilerleyişi durdurulamayınca 1940'ta Ingiltere'ye para ve silah yardımı da yaptı.
1941'de Amerika "Ödünç Verme ve Kiralama Yasası"nı
çıkardı. Buna göre her ülke yiyecek ve savaş malzemesi dahil
her türlü yardımı "bedeli savaş sonunda ödenmek şartıyla"
alabilecekti.
9-10 Ağustos 1941 'de ABD ve Ingiltere bir araya gelerek
Atlantik Bildirisi'ni yayınladı.
. 1
ABD 'de
. ... .. ,
._.
sa vaş propagandası a fişi: "Führer 'in
Yüzü"
ATLANTIK BILDIRIsI
II. Dünya Savaşı sırasında Ingiltere Başbakanı Winston Churchill ile o sırada henüz
olan ABD Başkanı Franklin D. Roosevelt arasında Kanada açıklarında bir savaş
gemisinde yapılan ve beş gün süren görüşmeler sonucunda 14Ağustos 1941 'de ortak bildiri yayınlandı.
Bu maddeler daha sonra Birleşmiş Milletler Antlaşması ' na dahil edildi. Bildirinin maddeleri özetle
savaşa girmemiş
şöyleydi:
1. Savaştan sonra toprak kazanıımayacak.
2. ilgili halkın onayı alınmadan toprak değişikliği yapılmayacak .
3. Uluslar kendi geleceklerini kendileri saptayacaklar (self-determinasyon).
4. Uluslararası iş birliği gerçekleştirilip geliştirilecek.
5. Temel ham maddelerden eşit biçimde faydalanılacak.
6. insanlar korku ve açlıktan kurtarılacak .
7. Açık denizlerde ticaret serbestliği gerçekleştirilecek.
8. Mihver Devletler silahtan arındırılacak ve savaştan sonra topyekün silahsızlanmaya gidilecek.
Kamuran GÜRÜN, Sa vaşan Dünya ve Türkiye (Savaş 1939-1945), s. 264-265 'ten yararlamlmıştlf.
1. Bu bildiri size 1. Dünya Savaşı ile ilgili hangi belgeyi hatırlatmaktadır? Belirtiniz.
2. Bu bildiri, ABD politikalarında nasıl bir değiş ikliğe sebep olmuş tur? Açıklayınız.
b. Pea rı Harlbour Baskını ve ABD'nin Savaşa Girişi
Japonya i. Dünya Savaşı ' ndan sonra Pasifik bölgesindeABD
ve Ingiltere'nin baskısı altında kalmıştı. Japon yöneticiler ii.
Dünya Savaşı ile bu baskıdan kurtulmak istedi. Savaş çıktığı
sırada Japonya , Çin'in işgaliy l e uğraşıyordu . ingiltere ve Fransa
Avrupa'da savaşınca ABD , Uzak Doğu'da yalnız kalarak Çin 'i
desteklemekten vazgeçti. Böylece Japonya daha serbest kaldı
ve güneye doğru yöneldi. ilk adım olarak da Hainan Adası ' nı ele
geçirdi. 1940'ta da Fransa, Almanya 'ya yenilince Almanya ' nın
Vichy hükümetine bask ı sı sonucu Japonya, Fransa'ya ait
Çinhindi 'nden stratejik üsler aldı.
Roosevelt, Japonya'ya petrol ambargosu koyarak Japon
ekonomisini yıprattı. Bu meseleyi diplomatik yollarla çözemeyen
Japonya , 7 Aralık 1941 'de ABD 'nin Pasifik üstünlüğünü
simgeleyen Hawaii takımadalarından Honolulu'daki deniz ve
hava üssü Pearl Harlbour'a saldırdı. Kısa süredeABD'nin Pasifik
Donanması ' yla hava filosunun büyük bölümü etkisiz hale
getirildi. Bu saldırı üzerine ABD savaşa girmiş oldu. Ancak
Japonya ' nınABD ' nin Hawai'deki petrol depolarını vurmaması ve
Japon amirali Yamamoto Pearl askeri açıdan önemli bu üssü işgal etmemesi , harekatın stratejik
Harlbor baskınının düzenleyicisi ve açıdan başarılı olmasını engelledi.
SOROKU YAMAMOTO
(1884-1943)
planlayıcısıydı.
Harvardda eğitim gördüğü için
çok iyi tanıdı. 1925-27
arasında Washington'da Deniz Ataşesi
olarak görev yaptı. 1939'da Japon
Donanması Komutanlığına getirildi.
Asya'daki Ingiliz ve Amerikan varlığına
karşı savaşa girilmesini savunan
Yamamoto, Japonya ' nın Almanya ile
müttefik olmasını istemedi.
ABD savaşa girdikten sonra 18 ay
Coral ve Midway Deniz Muharebeleri
de dahilolmak üzere Pasifik'teki bütün
deniz harekatlarını sevk ve idare etti. 18
Nisan 1943'te deniz harekatının şifrele­
rini çözen Amerikalılar tarafından uçağı
düşürüldü . Ölümü ile birlikte Pasifik'teki
gidişat değişmeye başladı. Japonya'da
bir süre gizlenen Yamamoto'nun ölümü ,
açıklandığında Japonların üzerinde çok
olumsuz bir etki yarattı .
Amerikalıları
L
Liddeli HART, II. Dünya
Sava şı
Tarihi 2,
s. 818-819
Pearl Harlbour (Inci Limanı) baskmı
Japoııya ' lıl11
Pear' Harlbour'a saldırması
sal'aşl11 seyriııi
ve
güç ler deııge"ınl nasıl etkilemiştil? Belırtıniz.
Almanya , Roma-Berlin-Tokyo Mihveri'ne göre bir yükümlüdört gün sonraABD'ye savaş açtı.
lüğü olmamasına rağmen
ABD, Ocak 1942'de ingiltere, SSCB ve yirmi iki devletin
katılımı ile Birleşmiş Milletler ittifakını kurdu. Böylelikle Mihver
Devletlere
karşı
ortak
savaşma
ve
barış antlaşması
imzalama
kararı alındı. ilk önce Almanya ' nın yenilgiye uğratılması kararlaştırıldı. Savaş sırasında karşılıklı antlaşmalar
devam etmesine
müttefikler genelolarak aralarında ortak strateji belirleyemedi .
c. Pasifik Savaşları
1942'ye gelindiğinde Almanya Avrupa 'da ; Japonya Uzak
Doğu ' da üstünlüğü elinde tutmaktaydı. Japonya, Pea rı Harlbour
saldırısından sonra güneye doğru yöneldi. ABD'nin Manila;
ingiltere'nin ise Singapur ve Hong Kong 'ta üslerini ele geçirdi.
rağmen
ID
Daha sonra Birmanya'ya ve Endonezya'ya asker
ilerledi. Bölgenin hakimi Hollanda 100.000
tutsak vererek teslim oldu.
Nisan1942'de Japonya, Avustralya'da durduruldu.
Mayısta Amerikan ve Japon filoları Mercan Denizi'nde
karşılaştı ve Japonya burada yeniidi. Savaş sırasında
ABD donanmasının toparlandığını gören Japonya, vakit
kaybetmeden ABD'nin Midway üssüne saldırı planladı. 4
Haziranda gerçekleştirilen Japonya'nın Midway saldırısı,
başarısızlıkla sonuçlandı. Bu gelişme Pasifik'teki savaşın
seyrini etkileyecek bir dönüm noktası oldu.
çıkararak
s
s
c
B
MO
Pekin.
~
..!!
ç
tJ{§
~'Cf
:::
f/R
:::
o
..
tF
a
Pasifik Okyanusu
7 Aralık
1941
Işgale izin veren
Fransız
- Japon
anlaşması
Güney Çin Denizi
D
D
D
~
1928'de Japonya
D
1933'e kadar yayılma
~ çatışması
•
Müttefik üsleri
~
o
Ja
Bağımsızlık
hareketleri
~ için Japon desteği
1941 'e kadar yayılma
SSCB.Japonya
Japon nüfuzu altında
re'
Japon saldırıları
220
440
660 km
Harita üzerinde II. Dünya Savaşı öncesinde ve savaş sırasında Japonya'nın ele geçirdiği yerleri inceleyiniz.
Uzak Doğu'da mücadele ettiği devletleri ve bu mücadelenin sebeplerinin neler olduğunu tespit ediniz
onya'nın
c. BARIŞA DOGRU
1. Avrupa'da Savaşın Sona Ermesi
14-24 Ocak 1943'te Roosevelt ve Churchill, Kazablanka Konferansı'nda aldıkları kararla "Mihver
Devletlerin kayıtsız şartsız teslim alınması" için harekete geçtiler.
itaiya'yı Kuzey Afrika'dan atan Müttefikler Avrupa'ya yöneldi. Saldırı için en uygun yer italya idi.
Temmuz 1943'te önce Sicilya'nın stratejik noktalarına hava saldırısı düzenlendikten sonra denizden
çıkarma yapıldı. ingiltere ve ABD'nin bu harekatı Stalingrad ölçüsünde bir başarı olmamakla beraber
Mihver Devletlerin Avrupa'daki yenilmezliği sona erdi. Bu yenilgiler Mussolini'nin otoritesini sarstı.
Mussolini, iktidardan düşerken yerine onun görevden aldığı Genelkurmay Başkanı Mareşal Badoglio
başbakan oldu ve Müttefiklerle 3 Eylül 1943'te ateşkes anlaşması imzaladı. Almanya bu düzenlemelere
tepki olarak Kuzey itaiya'yı işgal edip bir hava harekatı ile Mussolini'yi tutsak olduğu yerden kurtardı.
Daha sonra Almanlar, Roma'yı ele geçirerek Müttefiklere karşı savunma hattı kurdu. Müttefikler ancak
Haziran 1944'te Roma'ya girip 1945 yılının başında Kuzey ıtalya'yı ele geçirebiidi.
6 Haziran 1944'te Alman işgali altındaki Fransa'ya ingiliz ve ABD birlikleri Normandiya kıyılarından
girmeye başladılar. Almanların çok iyi tahkim ettikleri için hiç beklemedikleri Normandiya'dan Müttefik
donanması büyük bir çıkartma yaptı. Müttefik birlikleri büyük kayıplara rağmen başarılı oldu ve
Fransa'nın güneyinden gelen birliklerle birleşerek 26 Ağustosta Paris'e ulaştı.
ifljJ\
ıtalya'da gelişmeıer i!
~ yaşanırken
i
bu
Almanya, SSCB
ve batı cephelerinde güçlük- i
lerle karşılaştı. Mayıs 1944'te Ruslar
Kırım'ı da alarak Tuna'ya kadar ilerlediler.
DWIGHT DAVID
EIsENHOWER, (1890-1969)
Eylül
sonlarında
Fransa ve Belçika'da
savaş
sona erdi.
Doğuda ise Sovyet ordusu Polonya ve Baltık ülkelerine girdi.
Eylülde Bulgaristan SSCB orduları tarafından işgal edildi.
Romanya ve Finlandiya ateşkes istedi.
Hitler, savaşın son aylarında durumun kötüleştiğini anlayınca
işgalci güçlere karşı örgütlenerek gerilla direnişi yapmayı
planladı. Ancak bunun için halkın direnme gücü ve zaman
ABD'1i generaldir. 1933-39 yılları
arasında Filipinler'de Genarel Mac
Arthur'un komutası altında görev yaptı.
1942'de Kuzey Afrika Cephesi'nde, Meşale (Torch) Harekatında ilk kez bir birliğe komuta etti. Bu harekatta ki başarısı
üzerineABD Başkanı Roosevelt, Eisenhower'ı Avrupa Müttefik Kuvvetler Baş­
komutanı olarak atadı. 6 Haziran
1944'te "Normandiya Çıkarması'nda
başarılı oldu. Eisenhower'ın bu başarı­
sının altında yatan en önemli unsurlar,
sükGneti, soğukkanlılığı, emri altındaki
farklı uluslardan meydana gelen birlikleri, komutanları ve kurmayları çok dengeli bir şekilde sevk etmesi ve yönetmesidir. Savaştan sonra (1953-61) iki dönem arka arkaya ABD'nin başkanlığını
kalmamıştı.
yaptı.
Liddell HART, II. Dünya Savaşı Tarihi 2, S. 773
EI
II. Dünya Savaşı'nın sonlarına doğru gelecekteki barışın esaslarını saptamak amacıyla Roosevelt,
Churchill ve Stalin arasında 4-11 Şubat 1945'te Yalta Konferansı yapıldı. Churchill , Balkanlardaki
ingiliz etkisinin sona ermesinden, savaş sonunda ABD'nin Avrupa'dan çekilmesinden sonra güçlü bir
SSCB ile tek başına kalmaktan çekiniyordu. Bu nedenle, Fransa ' nın da Almanya ve Avusturya'nın
işgaline katılmasını sağladı. SSCB, Doğu Avrupa'dan ordularını çekmek ve serbest seçimlerin
yapılmasını sağlamak için söz verdi. Ancak çekilmenin şartları ile Polonya ' nın gelecekteki sınırları
konusuna açıklık getirmedi. Almanya'dan tazminat almayı da garantileyen SSCB , Japonya'ya karşı
savaşa girmesine karşılık kurulacak Birleşmiş Milletlerde üç sandalye (Sovyetler Birliği, Belarus ve
Ukrayna) aldı. Böylece SSCB konferanstan en karlı çıkan devlet oldu. Konferansta SSCB'nin
Japonya'ya karşı savaşa girmesi karara bağlandı.
~
~
AVRUPA ÜZERINE BILDIRI
~)
Özgür Avrupa'nın geçici istikrarsızlık dönemi süresince Alman tahakkümünden kurtulmuş
~ özgür halklara, Mihverin eski uyduları Avrupa devletlerinin halklarına , acilolan siyasi ve iktisadi
sorunlarını demokratik yollardan çözebilmesi için SSCB başkanı , ingiltere başbakanı ve ABD
başkanı yardım etme amacıyla hükümetlerinin politikalarını ortak iradeleriyle bildirirler.
(Soldan sa(Ja) Churchill, Roosevelt ve Stalin
Avrupa'da yeni nizamın yerleşmesi, ulusal iktisadi hayatın yeniden kurulması , özgür halklara
Nazizm ve Faşizm kalıntılarının yıkılmasını mümkün kılacak yolların sağlanması ve kendi seçimlerine
göre demokratik kurumların oluşturulmasıyla gerçekleşecek ... Halkların altında yaşamak istedikleri
hükümet şekillerini seçme hakkına sahip olacak işgalci ülkelerin zorla kendilerinden mahrum ettiği
egemenlik ve otonomi hakları tekrartanınacak.
Özgür halkların bu hakları uygulayabilecekleri ortamı desteklemek için, üç hükümet bütün özgür
Avrupa devletlerinin halklarına ve Avrupa'da Mihverin eski uydu devletlerine yardım edecek. Bu
ülkelerde bunu gerektiren şartlar şunlar;
a. Iç barışın şartlarını kurmak, sıkıntı içindeki insanlara yardım etmek için acil tedbirler almak,
b. Mümkün olur olmaz özgür seçimlerle halkın iradesine cevap verecek hükümetleri kurmak, halkın
bütün demokratik unsurlarının genişçe temsil edildiği aracı hükümetler oluşturmak,
c. Gerekli olduğu yerde seçim sürecini kolaylaştırmak . (Ya/ta Konferansı 'nm sonuç bildirisi, 11
Şubat
1945)
Georges LANGLOIS, 20. Yüzyıl Tarihi, s. 270
Yalta
Konferansı/nda görüşülen konuları
ve Müttefik Devletlerin Avrupa ile ilgili bir bildiri
yayınlamaya neden ihtiyaç duyduklarını söyleyiniz.
Daha sonra gerçekleşen San Fransisco Konferansı sırasında 7 Mayıs 1945'te Almanya kayıtsız
teslim olmuş ve Avrupa'da savaş sona ermişti. Bunun üzerine Müttefikler arasında Berlin
yakınlarında Potsdam'da ABD, Ingiltere ve SSCB arasında 17 Temmuz-2 Ağustos tarihleri arasında
şartsız
toplandı. Bu konferansa SSCB adına Stalin, ABD adına Truman katıldı. Ingiltere
Başbakanı Churchill ise konferans sürerken ülkesindeki seçimlerde yenilgiye uğrayınca yerini rakibi
yeni bir konferans
Attle'ye devretti.
m
i
~
ONIKIADA
1913 Uşi Antlaşması ile ıtalya' nın
eline geçen On Iki Ada , Musollini'nin
devrilmesi ve ıtalya ' nın savaştan çekilmesi üzerine Almanlar tarafından işgal
edildi. Almanya'nın teslim olmasından
sonra da On IkiAda , Müttefiklerin eline
geçti ve ayn ı yıl Yunanistan'a bırakıldı.
Ingiliz askeri yönetimi altında Paris'te,
27 Haziran 1946'da yapılan Dışişleri
Bakanları Konferansı ' nda On Iki
Ada'nın Yunan hakimiyetine geçmesi
kabul edildi. ıtalya bunu 10 Şubat
1947'de onayladı ve Nisan 1947'de
On Iki Ada resmen Yunanistan'a
..A
bırakıldı.
Faruk SÖNMEZOGLU, Türk Dış Politikasl,s.134
Almanya teslim
antlaşmasını
imzalarken
Potsdam Konferansı'nda, Almanya'nın teslim olmasından sonra ortaya çıkan sorunlar, yapılacak
olan barış antlaşmalarının temel şartları ve yöntemleri helirlendi. Görüşmelerde Avrupa, Müttefiklerin
istekleri doğrultusunda şekillendirildi. Almanya, dört işgal bölgesine ayrılarakABD, Ingiltere, Fransa ve
SSCB yönetimine bırakıldı. AyrıcaAlmanya için ekonomik ve askeri kısıtlama ve yükümlülükler getirildi.
Savaş suçlularının tutuklanmasına ve diğer ülkelerde bulunan Almanların Almanya'ya götürülmesine
karar verildi. Avusturya ve başkenti Viyana'nın dört işgal bölgesine ayrılması, italya ile koşulları ağır
olmayan bir barış anlaşması imzalanması karara bağlandı.
Kararları itibarı ile Avrupa'nın siyasi, askeri ve nüfus yapısı yönünden büyük önem taşıyan
Konferansta, devletlerin çıkarları doğrultusunda gergin anlar yaşandı. Bu anlaşmazlıkların artması,
daha sonra dünyanın başlıca iki nüfuz alanına veya iki bloka ayrılma dönemine girmesine yol açtı.
Almanya 'nın
Savaşı
sonunda Müttefik Devletler
ekonomik ve toplumsal açıdan ne gibi sonuçlar doğurmuş tur?
HOL
II. Dünya
Ingiliz
Bölümü
Sovyet
Bölümü
ABD
FRANSA
INGILTERE
SSCB
o
m
tarafından
bölünmesi siyasi,
2. Pasifik'te Savaşın Sona Ermesi
Japonya, Filipinlerde General Mac Arthur komutasındaki ABD kuvvetlerine yeniidi. Ekim1944'te
yapılan Leyte Savaşı'nda Japon Donanması hemen hemen ortadan kaldırıldı. Daha sonra Pasifik
Adaları alınarak Japon Adalarına ulaşmak, ABD'nin temel savaş stratejisi oldu. Ancak Japonya'nın bu
şekilde teslim alınmasının Amerikan ordusunda büyük kayıplara sebep olacağı düşünülerek ilk kez
atom bombası kullanıldı.
6 Ağustosta Hiroşima'ya atılan ilk atom bombası ile 70.000 kişi, 9 Ağustosta Nagazaki'ye atılan ikinci
bomba ile 80.000 kişi öldü. ABD'nin Hiroşima üzerine atom bombasını kullanmasının ardından SSCB, 8
Ağustosta Japonya'ya savaş ilan etti ve Mançurya'yı ve 38. enlemin kuzeyindeki Kore topraklarını
işgale başladı. Japonya, Nagazaki'nin bombalanması üzerine barış istemişti. Japonya 14 Ağustosta
kayıtsız şartsız teslim oldu. 2 Eylül 1945'te ateşkes antlaşması imzalandı ve ii. Dünya Savaşı sona erdi.
~\
Aşağıda 28
Eylül 1940'ta Japon Başbakanı Fuminaro Konoye'nin, Japonya'nın Roma~--]; Berlin Mihverine katıldığını ilan etmesi ve Japonya'nın teslim olması anlatılmaktadır. Her iki
metni okuyun uz ve 1940 ve 1945 'teki Japonya'nın siyasi ve sosyal durumunu karşılaştırınız.
SAVAŞıN BAŞLARıNDA JAPONYA
JAPONYA TESLiM OLURKEN
Dünya, tarihi bir dönüm noktasına geldi. Japon
Seksen milyon Japon 15 Ağustos
hükumeti barış ve dünyanın gelişmesi uğrunda üçlü (1945) öğlen vakti hükümdarlarının
ittifaka dahiloldu. Biz, ağır sorumluluğumuzun sesini radyolarının önünde ba ş la rı eği k ,
farkındayız. Sizlere hadiselerin nasıl geliştiğini anlatarak hazır ol vaziyetinde dinliyorlardı. Bu ses,
gerçek durumu anlamanıza yardımcı olacağım .
boğuk ve hüzünlü bir tonda yavaş yava ş
Doğu Asya 'daki hadiseler git gide kötüleşti ve Çin çıkıyordu . Japonlar büyük şaş kın l ık
meselesi içinden çıkılmaz hale geldi. Bunun üzerine i yaş ı yo rdu.
,hükumet, gerçekten iç savaşa dönüşen duruma çözüm ı ı
Japonlar, im paratorl arından kendile- i
bulmak için köklü tedbirler alınması gerektiğine i n andı.
: rini ölünceye kadar mücadele etmeye
Avrupa'da yeni birdüzen kuranAlmanya ve ita lya'nın, çağıraca k ateşl i bir konuşma bekliyorkaderlerini Japonya ile birleştirmek istemesi gayet lardı. Zira ölümle sonuçlanabilecek o
doğaldı...
meşhur d ireniş hakkında kendilerine
Son üç yıl boyunca Japonya, büyük fedakarlıklara birçok telkinde bulunulmuştu. imparatokatlandı ve pek çok sadık askerini kaybetti. Birtarafta Çin run söyledikleri duyulduğunda birden
harbinin uzaması ve diğer tarafta da yeni düzenin korku nç bir iç parçalanmasıyla hayretler
kurulması, silahların yenilenmesi, ağır fedakarlıkları içinde Japonya ' nın yeni ldiğini anladılar.
ger~ktirdi ve hayatı güçleştirdi.
i Her şey bitmişti. Kabul edilemez olanı ,
Ulke içindeki şartları ve uluslararası durumu göz , ı kabul etmek zorundaydılar. Radyo önünı
önünde tutan hükumet, üçlü ittifakın Japonya için en iyi deki herkes çökmüştü. Japonlar görün- ı
yololduğuna karar verdi. Kaderimizi bu yoldaki ı mederr ağlamak için uzun süre evlerine 1
gayretlerimiz tayin edecek. Sarf edeceğimiz gayreti n i kapandılar.
'
sınırı yoktur. Halkın ayağa kalkarak milletin karşılaştığı
Georges LANGLO/S, 20. Yüzyıl Tarihi, s. 260
güçlüklerin üstesinden gelmesini istiyorum.
Nejat MUALLTMOGLU, Bütün Yönleri Ile Hitabet,
s. 520-521
-_.~-----
10 Şubat 1947'de italya, Romanya, Bulgaristan, Macaristan ve Finlandiya ile Paris'te barış
antlaşmaları yapıldı. Japonya'yla da 8 Eylül 1951 'de San Francisco'da barış antlaşması imzalandı.
Ancak, 1919 Versay düzenlemesinin kilit ülkesi Almanya'yla bu defa antlaşma yapılamadı.
ID
D. SAVAŞıN ETKiLERI
1939-194S
yılları arasında
savaşa dönüştü.
Bu yüzden
cereyan eden ii. Dünya Savaşı kısa sürede yayılarak topyekun bir
oldukça kapsamlı olan sonuçlarını siyasi, ekonomik ve toplumsal
savaşın
olmak üzere sınıflandırabiliriz.
a. Siyasi Sonuçlar
II. Dünya Savaşı'nın Müttefiklerce kazanılması ile Faşizm ve Nazizm gibi akımlar tasfiye edildi.
1945'ten sonra dünyanın siyasi yapısı yeniden inşa edilmeye başlandı. Mihver Devletlere karşı direnişe
geçenler kazanç sağladı. Birçok ülkede savaşın olumsuz etkilerinden kurtulmak amacıyla reformlar
başlatıldı.
Asya, Afrika ve Orta Doğu'da yaşayan halklar, II . Dünya Savaşı'nda, emperyalist devletlerin
görerek bu devletlere karşı mücadeleye başladı. 1942'de Hindistan, Endonezya gibi
ülkelerde milli kurtuluş hareketleri oluştu.
ingiltere ve Fransa'nın II. Dünya Savaşı sonunda galip devletler arasında olmasına rağmen
ekonomileri oldukça bozuldu, sömürgeleri üzerindeki etkileri de azalmaya başladı.
Savaşın mağlup devletleri ıtalya ve Almanya'nın toprakları işgal edildi. Müttefik ordularının denetimi
altında başkentleri Berlin ve Viyana da dahilolmak üzere, Almanya ve Avusturya toprakları dört işgal
bölgesine ayrıldı Sömürge imparatorluğunu kaybeden ıtalya, ekonomik ve siyasi alanda yeniden
yapılanmanın güçlükleriyle karşı karşıyaydı. 1946'da düzenlenen bir halk oylamasıyla ıtalya'da
cumhuriyet rejimine geçildi.
Savaşın diğer mağlup devleti Japonya, ABD orduları tarafından işgal edildi. Japonya savaş
sırasında işgal ettiği toprakların yanı sıra XiX. yüzyıl sonlarından itibaren elde ettiği toprakları da geri
vermek zorunda kaldı. ABD, tekrar savaşa girmesini yasaklayan demokratik bir anayasa hazırlaması,
orduyu kaldırma ve eğitim reformu gibi köklü yenilikler yapması konusunda Japonya'ya baskı yaptı.
II . Dünya Savaşı'nda SSCB'nin Almanya'ya karşı önemli zafer kazanması, Çekoslovakya başta
olmak üzere bazı Avrupalılar tarafından SSCB'nin kurtarıcı olarak görülmesine sebep oldu. Böylece
kuruluşundan itibaren ilk kez bu kadar saygı gören SSCB'nin 1930'larda karşılaştığı uluslararası
alandan dışlanma süreci sona erdi. Avrupa kıtasının yarısına hakim olan SSCB, savaş sonunda büyük
bir güç haline geldi.
II . Dünya Savaşı'ndan en az etkilenen ABD, atom bombasına sahip olmakla önemli bir avantaj elde
etti. Birleşmiş Milletlerin New York'u , Uluslararası Para Fonunun (IMF) Washington'u merkez olarak
seçmesi ABD'nin gücünü ve Avrupa merkezli uluslararası sistemin sona erdiğini göstermekteydi.
Dünyadaki altın rezervinin % 7S'ine sahip olan ABD'nin, dünya sanayi üretiminin % SO'sini ve
uluslararası ticaretin % 2S'ini elinde bulundurması' da bu ülkenin dünyadaki konumunu güçlendirdi.
i. Dünya Savaşı sonunda barışı korumak amacıyla kurulan Milletler Cemiyeti, büyük devletlerin tesiri
altında kalarak tarafsızlığını koruyamamıştı ve II. Dünya Savaşı'na yol açan krizleri çözememişti. Bu
yüzden daha II. Dünya Savaşı sırasında dünya barışını sağlamak amacıyla ABD ve Ingiltere, Atlantik
Bildirisi'ni yayınlayarak Birleşmiş Milletler Teşkilatının temelini attı. 1943'te de Moskova Konferansı ile
ABD, Ingiltere, SSCB ve Çin daimi bir barış teşkilatının kurulması üzerinde anlaşmaya vardı. Bu
devletler 1944'te Washington'da teşkilatın taslak biçimini , görevlerini ve yetkilerini belirledi.
Şubat 1945'te Yalta Konferansı'nda ABD,
riiiiiiiiiiiiiiiijiiiii-;::;:=::;;;;;;~~~:::;==l ingiltere ve SSCB, Mart 1945' e kadar Mihver
Devletlere savaş ilan eden devletlerin
Birleşmiş Milletlere üye olarak kabul
edilmesine karar verdi. Aynı yıl Birleşmiş
Milletleri resmen kurmak için San Francisco
Konferansı toplandı. Bu Konferans'ta ABD,
SSCB, Ingiltere, Çin ve daha sonra
Fransa'nın katılımıyla oluşan büyük devletler
teşkilat üzerinde kesin üstünlük kurmak ve
bunu antlaşmaya eklemek istedi. Küçük
devletler olarak adlandırılan kırk altı devlet ise
buna karşı çıktı. Görüşmeler sonucunda
Genel Kurulda devletlerin eşitliği, Güvenlik
Konseyinde büyük devletlerin üyeliklerinin
sürekliliği ve "veto" haklarının varlığı kabul
Atlantik Bildirisi'nin mimarlan (Churchill ve Roosevelt)
edildi. Konferans sonunda Birleşmiş Milletler
Antlaşması kabul edilerek Birleşmiş Milletler
Teşkilatı kuruldu ve Milletler Cemiyeti 19 Nisan 1946'da yetkilerini bu Teşkilata devretti.
ii . Dünya Savaşı'ndan sonra kalıcı bir barış hedeflenirken iki yıl gibi kısa bir sürede gergin bir ortama
girildi. Savaş sırasında ortaya çıkan fikir ayrılıkları iyice belirginleşerek devletler arasında kutuplaşmalar
görüldü. Devletler, Ikinci Dünya Savaşı sonunda önemli güç haline gelen ABD ve SSCB'nin liderliğinde,
ideolojik ayrılığa dayalı "Batı Bloku" ve "Doğu Bloku" adı altında gruplara ayrıldı.
zayıflığını
m
Birleşmiş
Milletler Teşkilatı
Şeması
o
UNDOF BM Gözlem Gücü
UNFICYP BM Kıbrıs Barış Gücü
UNIFIL BM Lübnan Barış Gücü
••
•
o
Uzman kuruluşlar ve
sistem içindeki özerk
o
UNRWA BM Filistin
MültecilerineYardım Kuruluşu
'
.
i
•
i
FAO Gıda ve Tarım Örgütü
UNHCB BM Mülteciler
Yüksek Komiserliği
UNESCO BM Eğitim Bilim ve
Kültür Teşkilatı
UNEP BM
Çevre Sorunları Programı
Gıda
o
IAEA Uluslararası
Atom Enerjisi Ajansı
ILO Uluslararası Çalışma Örgütü
UNICEF BM Çocuk Fonu
Dünya
UNMOGIP BM Hindistan ve
Pakistan Askeri Gözlem Grubu
WHO Dünya Sağlık Örgütü
Konseyi
HABITAT BM Insan
Merkezi
IMF
Yerleşimleri
Uluslararası
Para Fonu
IBRD Uluslararası Bayındırlık
Kalkınma Bankası
UNFPA BM Nüfus
Hareketleri Fonu
Basic Facts Abaut the United Nations,
ve
o
O
O
O
O
O
s. 72-13'ten sadeleştirilerek almmıştır.
Yukarıda verilen şemadaki bilgileri inceleyiniz. Sınıf içinde gruplara ayrılarak aşağıda verilen
çalışmalardan birini seçiniz. Çalışmalarınızı sınıf içinde sözlü olarak sunarak birbirinize sorular
yöneitiniz. Ders sonunda Birleşmiş Milletler Teşkilatının işleyişi ile ilgili ortak çıkarımlarda bulununuz.
Size verilen süre üç haftadır.
• Birleşmiş Milletler Teşkilatının temelorgan ları nın görevlerini ve iş leyiş şeklini araş tırınız .
• Milletler Cemiyeti ile Birleşmiş Milletler Teşkilatının yapısını ve iş leyişini karşılaş tıran bir
araştırma yapınız.
•
Birleşmiş
Milletlerin insan hak ve özgürlükleri konusundaki faal iyetlerini ve
uygu lamalarını
araş tırınız.
Genel Konseyde beş ülkeye daimı üyelik ve veto
Teşkilatın iş leyiş ine etkilerini araş tırınız .
hakkının veriliş
sürecini ve bu
uygulamanın
b. Ekonomik Sonuçlar
ii. Dünya Savaşı'nda şiddetli çarpışmalar ve hava bombardımanları , Almanya başta olmak üzere
Avrupa'da birçok kentin hasar görmesine, fabrikaların , limanların ve demiryolu hatlarının yıkılmasına
üretim ve ticaretin olumsuz yönde etkilenmesine sebep oldu . Tarım ve sanayi üretimi 1939'a göre % 3070 arasında düşüş gösterdi. Maddi hasar tahminen 2 trilyon dolara yaklaştı. Savaş sonunda Ingiltere
ekonomisi iflas etti. Savaş sırasında Avrupa ülkeleri önemli miktarda paralar kaybettikleri gibi 19451946'da önemli fiyat artışlarıyla karşılaştılar. Fransa'da fiyatlar 1945'te % 38, 1946'da % 63 oranında
yükseldi. 1939'dan 1945'e kamu borçlanmaları ingiltere'de ÜÇ, Fransa'da dört, ABD'de altı, Almanya'da
on katarttı.
Temmuz 1944'te kırk dört devlet, ABD'de yeni bir uluslararası para sistemi kurmak üzere bir araya
geldiler. Görüşmelerde devletlerin paralarının altın ya da altına çevrilebilir paralar aracılığıyla garanti
altına alınması kararlaştırıldı. O dönemde ABD , önemli altın rezervlerine ve gelişmiş bir sanayi gücüne
ID
uluslararası sistem Amerikan doları na dayanıyordu. Dolar, altın yerine
para birimi oldu. Washington'da, 45 ülkenin imzasıyla "Uluslararası Para
Fonu" (IMF) kuruldu . Ayrıca "Uluslararası imar ve Kalkınma Bankası" oluşturularak üye devletlerin
yeniden yapılanma ve kalkınma çabalarına maddi destek sağlanması amaçlandı,
ii. Dünya Savaşı sonrası devletlerde, i. Dünya Savaşı sonrasına göre sarsıntısız ve hızlı bir
ekonomik düzelme görüldü. 1949'da ekonomi eski canlılığına kavuştu. Savaşın açtığı tüm hasar kısa
sürede onarıldı. Avrupa, hemen hemen tüm deniz aşırı kolonilerini yitirmesine karşın savaş öncesi
herhangi bir dönemde görülmeyen verimliliğe ve refaha ulaştı. Avrupa ' nın yeniden toparlanışında
toplumun tüm kesimlerinin aynı amaçla iş birliği yapması etkili oldu. Avrupa yanında SSCB ve
Japonya'da da aynı ilerlemelergörüldü.
c. Toplumsal Sonuçlar
sahipti. Bu yüzden yeni
kullanılabilen uluslararası
- \
~
.
~J
~
DÜNYANIN BiçiMi
Londra, 16Temmuz 1943
Bu savaş, öteki savaşlara benzemiyor; öteki savaşlar gibi kazanılacağı da yok. Geçen savaşta askerler, umut içinde savaştılar ve cepheden ayrıldıkları zaman umutla ayrılıp evlerine
koştular.
Bu savaşta çarpışan
askerlerin kafalarında binlerce üzüntü, binlerce dert var. Düşmanı yok etmenin
bu savaşı bitirmeyeceğini biliyorlar.( ... ) Savaş bitip de ülkelerine döndüklerinde nelerle karşılaşacaklar
kim bilir? Belki de işsiz kalacaklar. Başvurdukları kapılardan elleri boş dönecekler. insanlar son yirmi
beş yıl içinde çok şeyler öğrendi. Artık büyülü kelimelere inanmıyorlar... Özgürlük, rahatlık istiyorlar.
Yani, Connecticut(Konektikıt)taki çiftliğini bırakıp savaşa mı katıldı bir asker (... ) Connecticut'a
dönünce yine o küçük çiftliğine kavuşmak, aç kalma tehlikesinden uzak, yine eskisi gibi yaşayabilmek
istiyor. Bir asker işini bırakıp çarpışmak için ingiltere'ye mi geldi. Dönüşünde yine işinin başına geçmek
hatta çocuklarını o iş için yetiştirmek istiyor. Okul istiyor; ihtiyarlığını, hastalıkları düşünerek para
biriktirebilmek istiyor; para biriktiremezse bedava ilaç, hastane istiyor. Hangi askerle konuşsanız bu
endişelerin dile geldiğini duyarsınız. Çıkarları için çalışan birkaç kişinin eline mi geçecek ülkeler?
Birkaç kişi para kazansın, zengin olsun diye enflasyon mu yaratılacak? Bu adamlar ayda elli dolar
kazanırken birkaç kişi milyonlara mı konacak? Tutku denen şeyin yerle bir ettiği bir ülkeye mi
dönecekler? Bu ordu düşmanı yenebilir. Ona kuşku yok. Ama evlerine dönüp de ülkelerinde bir kazanın
derinden derine kaynadığını, bir iç savaşın yolda olduğunu görmek istemiyorlar. Son bunalımın anısı
akıllarından hala silinmemiş.
Karaborsacılar harıl harıl çalışıyorlar. Amerika'da karaborsacılık yapanlar ise ne yankesiciler ne de
önemsiz hırsızlar. En iyi vatandaşlarımızdan bazıları. Askerler, ülkelerinde fiyatların yükseldiğini,
yaşamanın gittikçe güçleştiğini duyuyorlar. Bir asker, yapayalnız bir insan değildir ki. Arkasında bir
ailesi vardır; çoluğu çocuğu vardır. Onları geçindirecek parayı kendisi sağlamaktadır. Aldığı ve evine
gönderdiği para ise yazık ki fiyatlarla birlikte yükselmiyor.
işte bunları duyuyor. Gazeteler bu haberlerle dolu; evinden gelen mektuplar bu haberlerle dolu.
Asker olduğu için yakınamıyor da. Yakınmak yasak. Orduda böyle şeyolmaz. O da sadece üzülmekle
yetiniyor. Bu savaşı bir an önce bitirip vatanına dönmek, kendi gözleriyle görmek istiyor.
J STEINBECK, Bir Savaş
Yukarıdaki metne göre II.
Vardı ,
s. 71-72
Dünya Savaşı toplumların psikolojisini nasıl etkilemiştir?
iL. Dünya Savaşı sadece cephede değil cephe gerisindeki
sivillerin de hayatını kaybettiği bir savaş olmuştur. Hava
saldırıları, karne uygulaması, işgal edilen ülkelerin talan
edilmesi, sivil esirlerin öldürülmesi, Nazilerin toplama
kamplarındaki katliamları ve verem gibi hastalıkların yayılması
neticesinde 60 milyona yakın kişi hayatını kaybetti. Bunlardan
yaklaşık 21 milyonu SSCB vatandaşı, 13,5 milyonu Çinii,?
milyonu Alman'dı. SSCB, 1939'daki nüfusunun % 13'ünü,
Almanya % 10'unu, Polonya ise % 16'slnl kaybederken Batı
Avrupa ülkeleri veABD savaştan daha az etkilendi.
Savaş sonunda Avrupa ve Asya'da çeşitli nüfus hareketleri
görüldü. 1945'te Avrupa'da, Almanya tarafından gönüllü ya da
zorla çalıştırılan milyonlarca yabancı işçi, savaş esirleri ve
toplama kamplarından sağ kurtulanlar Alman topraklarını terk
ettiler. Buna karşılık SSCB ordusundan kaçanlar ve daha önce
Orta Avrupa'daki topraklardan ayrılmak zorunda kalan Germen
(Cermen) kökenli 12 milyon insan, Almanya'ya geri dönmek için
hareketlendi. Japonya'nın Asya'da işgal ettiği ve 1945'te kaybettiği topraklarda yerleşmiş bulunan Japonlar da ülkelerine geri
~------------------------~ döndü.
m
i
F
RAN
S
KUZEY DENIz I
Ruslar
•
.J----ı
~
~~8Is~Ö~:'nın 1945'te ıtalya'dan
t940-45 arası Rusya tarafından
ilhak edilen yerler
1945-48 arası komünist devletler
KARADENIz
~ ~----------------------~
CJ
CJ
CJ
Almanya Avusturya 'da bağlaşık
denetim bölgelen
Dört işgal bölgesine ayrılan kentler
Çekler
Uluslararası Mülteciler Örgütü
tarafından yerleştirilen halklar
•
...
....
Polonyalllar
•
\------J
Baltık halkları
Rus sınır bölgesinden sürülen
Finliler
)-------,
Almanlar
(::::::J
•
Yeniden yerleştirilen , boşattılan ya da sürülen
halklar (sayılarıyla)
bölgelerinde Almanlarla iş birlikçilerin gerektiği gibi
toplama kamplarında insanlık dışı uygulamaları, Balkanlar'da
Sırplar ve Hırvatlar arasında sonu gelmeyen düşmanlık ve Japonlar tarafından Asya'da işlenen savaş
suçları toplumlarda telafisi zor izler bıraktı. Savaş sonunda sorumluların yakalanması ve yargılan­
masına çalışıldıysa da tam anlamıyla başarılı olunamadı .
Japonya'ya atom
bombasının atılması, işgal
cezalandırılamaması; Almanya'nın
HiROşiMA ANISINA
Mürettebat bombanın türünü bilmiyordu.
6 Ağustos 1945 sabahı Albay Paul Tibbets
yönetimindeki "Enola Gay" isimli B-29 uçağı, "Little
Boy (Küçük Çocuk)" isimli çok gizli bir yükle Güney
Pasifik'teki Tinian Adası'ndan havalandı. Uçağına
annesinin ismini veren Paul Tibbets'in ve mürettebatın geri kalanının tek bildiği, yükün çok ama çok
güçlü bir bomba olduğuydu.
Saat 02.45'te havalanan Enola Gay, saat
08.00'de içinden nehirler geçen liman kenti
Hiroşima'nın üzerinde turlar atarak saat 8.13'te
bombayı 10 bin metreden hedefe yolladı. Şehrin 580
metre üzerinde patlayan dünyanın savaş amaçlı ilk
atom bombası, ilk anda 70.000 kişiyi buharlaştırdı.
Japonya'nın en güzel kenti olarak bilinen Hiroşi­
ma'nın suları, toprağı ve insanları zehirlenmişti.
iki ay içinde bombanın gizli silahı olan radyasyon,
ölü sayısını 135.000'e çıkardı. Bombardımanı takip
eden 5 yıl içinde radyasyon etkisiyle 60.000 kişi daha ' - - - - - - - - - - - -- - -- --'
hayatını kaybetti. Hiroşima kurbanları atılan atom bombasının yarattığı ısı ve radyasyon nedeniyle
ölüyordu.
Ardından Nagazaki'ye, Hiroşima'dan sadece 3 gün sonra bir bomba daha atıldı. Bu seferki
bombanın ismi "Şişman Çocuk"tu. Iki kentte ölenlerin sayısının 500.000'i aştığı tahmin ediliyor.
Hiroşima'da ilk bomba 20 kiloton (20 bin ton) dinamit (TNT) patlayıcı gücündeydi. Ilerleyen yıllarda
savaş teknolojisi, Hiroşima ile Nagazaki'ye atılanları, tek bombada 2500 kat aşacak düzeye çıkardı;
yani 50 megaton (50 milyon ton) TNT.
DW-Ajans/ar, 06-08-2008, 21 .19 (TS!)
II. Dünya
Savaşı'nda
araştırınız. Ulaştığınız
atom bombası kullanılmasının nedenlerini, toplumsal ve siyasi sonuçlarını
bilgileri kullanarak 10 Ağustos 1945 tarihli bir gazete hazırlayıp sınıf
panosunda sergileyiniz.
d.lnsan Haklarıihlalieri
iI. Dünya Savaşı ' nda insan hakları ve
uluslararası anlaşmalar ihlal edildi. Özellikle
Almanya, SSCB ve Japonya savaş esirlerine
ve siviilere yönelik kötü muamele, yargısız
infaz, talan, askerı neden olmaksızın yakıp
yıkma vb. faaliyetlere yönelerek savaş
kurallarını ihlal etti ve savaş suçu işlediler. Aynı
zamanda siyasi görüş, ırk ve din ayrımına
dayalı cinayet, toplu öldürme, sürgün ya da
diğer insanlık dışı eylemlerle insanlık suçu
işlediler. Almanya, Avrupa'nın Yahudi ve
Romen azınlıklarının ve muhaliflerin önemli bir
kısmını toplayarak ölüm kamplarında yok etti.
1945'te Müttefik Devletler, Potsdam Konferansı'nda iL. Dünya Savaşı'ndaki hukuki olmayan
ve insanlık dışı uygulamaların sorumlularının
L-_~':"':"':"_ _ _ _ _---"~---':_ _ _ _~_---J yargılanmasına karar verdi ve yedi maddelik
bir uluslararası sözleşme hazırlayarak bu yargılamada takip edilecek usul ve esasları tespit etti.
Kasım 1945'ten Ekim 1946'ya kadar Nürnberg'de, uluslararası bir mahkeme tarafından suçlu
görülen Nazi Alman yöneticileri, Nazi Partisi siyasi liderleri ve diğer suçlular da mahkeme karşısına
çıkarılarak yargılandı. 1946'da Tokyo'da kurulan bir mahkemede de Japon yöneticiler yargılandı.
Yargılama
sonucunda hapis, müebbet hapis ve idam
verildi.
ii. Dünya Savaşı'nda yaşananlardan dolayı
"Soykırımı Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırımasına
Ilişkin Sözleşme" 9 Aralık 1948'de Birleşmiş Milletler
Genel Kurulunda kabul edildi. Savaş sırasında işlenen
insanlık suçları "soykırım" olarak adlandırıldı. Bu
kapsama giren suçlar ve suçluların cezalandırılması ile
ilgili kararlar alındı. 10 Aralık 1948'de Birleşmiş Milletler
Teşkilatı, "insan Hakları Evrensel Beyannamesi"ni kabul
etti.
cezaları
Belge No: 187
Ölüm Emri
Berlin, 1 Eylül 1939
Adolf Hitler
Genel Sekreter Bouhler ve Tabip Dr. Brandt, ismen saptanacak doktorların yetkilerini,
insani ölçü ve takdiriere göre hastalık durumları çok kritik görülen tedavi edilemez hastalara
lütuf ve kerem ölümü ihsan edebilecek derecede genişletmekle görevlendirilmişlerdir.
Imza
Adolf Hitler
Hans-Adolf JACOBSEN, 1939-1945 Kronoloji ve Belgelerle Ikinci Dünya Savaşı, s. 752
II. Dünya Savaşı'nda savaş suçları işlenmiş ve insan hakları ihlal edilmiştir. Yukarıdaki metin
Almanya'daki insan hakları ihlallerine bir örnektir. Sınıf içinde guruplara ayrılarak Almanlar ve
Japonlar tarafından gerçekleştirilen insan hakları ihlallerini araştırınız. Araştırmanızı yaparken savaş
esirlerine yapılan muameleler, işgal bölgelerinde ve toplama kamplarında sivil halka karşı insan hakları
ihlalleri ve insanlar üzerinde yapılan ölümcül deneyler olmak üzere iş bölümü yapabilirsiniz.
Araştırma sonunda insanlık dışı uygulamaların toplumsal sonuçlarının neler olabileceğini tespit edip
sözlü sunum yapınız. Araştırmanızda görsel materyal kullanarak öğrendiklerinizi birbirinizle
a laşın ve tematik bir albüm oluşturu albümlerinizi ürün dos asında sakla ınız.
"SOYKıRıMı SUÇUNUN ÖNLENMESI VE CEZALANDIRILMASINA ILIşKIN
SÖZLEŞME"
Madde2
Soykırımı oluşturan eylemler:
Bu sözleşme bakımından, ulusal, etnik, ırksal veya dini bir gurubu, kısmen veya tamamen
kaldırmak amacıyla işlenen aşağıdaki fiillerden herhangi biri soykırım suçunu oluşturur.
ortadan
a. Gruba mensup olanları öldürmek,
b. Grubun mensuplarına ciddi surette bedensel veya zihinsel zararvermek,
c. Grubun bütünüyle veya kısmen, fiziksel varlığını ortadan kaldıracağı hesaplanarak
şartlarını kasten değiştirmek,
d. Grup içinde doğumları engellemek amacıyla tedbirler almak,
e. Gruba mensup çocukları zorla bir başka guruba nakletmek,
Madde3
Cezalandırılacak eylemler:
a. Soykırımda bulunmak,
b. Soykırımda bulunulması için iş birliği yapmak,
c. Soykırımda bulunulmasını doğrudan ve aleni surette kışkırtmak,
d. Soykırımda bulunmaya teşebbüs etmek,
e. Soykırıma iştiraketmek,
Madde4
yaşam
Kişilerin cezalandırılması:
Soykırım suçunu veya üçüncü maddede gösterilen fiillerden birini işleyenler, anayasaya göre yetkili
yöneticiler veya kamu görevlileri veya özel kişiler de olsa cezalandırılır.
Egitim Dergisi. s. 166
Metindeki maddeleri inceleyiniz. II. Dünya Savaşı'nda yaşananlar ile soykırım tanımı arasında
nasıl bir ilişki vardır? Belirtiniz.
1
E. SAVAŞ YILLARINDA TÜRKiYE
II. Dünya Savaşı'nda Müttefik ve Mihver Devletlerin
Türkiye'yi kendi yanında savaşa dahil etmek istemelerinin
nedenleri nelerdir?
Mihver ve Müttefik Devletler ii. Dünya Savaşı'nda Türkiye'yi,
konumundan dolayı kendi yanlarında savaşa sokmak
istediler, Yoğun baskılarla karşılaşan Türkiye, savaş dışı kalmak,
toprak bütünlüğünü ve bağımsızlığını korumak amacıyla
belirlediği dış politikasından taviz vermedi. Türkiye, Mihver ve
Müttefik Devletler arasındaki güç çatışmalarını kullanarak bir
denge politikası uyguladı ve ii. Dünya Savaşı sonuna kadar
coğrafi
savaş dışında kaldı.
1.11. Dünya Savaşı'nda Türk Dış Politikası
Nisan 1939'da italya, Arnavutluk'u işgal etti. Bu durum
Türkiye, ingiltere, Fransa'yı birbirine yaklaştırdı ve karşılıklı
yardımlaşma antlaşmaları için görüşmeler başladı. Bu dönemde
Hüsrev Gerede anlatıyor:
Türkiye'nin askerı araç gereç yönünden yetersiz olması ve
Konuyla yakın ilgisi sebebi ile SSCB'ye karşı savaşa girme ihtimali büyük miktarda askerı ve
sabık başbakan ve Hamidiye kahra- mali yardım istemesine bu da görüşmelerin yavaşlamasına
manı azizdostum Sayın RaufOrbay'ln neden oldu, 23 Ağustos 1939'da Almanya ve SSCB'nin
savaş yıllarında Londra sefirliği
imzaladıkları dostluk ve saldırmazlık paktıyla Doğu Avrupa'yı
sırasında değerli sohbetlerinde anlat- i aralarında paylaşmaları Türkiye'nin dış politikası ile ilgili hassas
tığı hikayeyi nakletmeden geçemeye- i dengeleri bozdu, Bir yanda ingiltere ve Fransa diğer yanda
ceğim:
"
,
SSCB'nin bulunması izleyeceği politikada bir yol ayrımına gelen
Aralarında samım! bır doStl~k Türkiye'yi zor durumda bıraktı. Ilk önce her iki tarafla da iyi
k~rul~u,ş olan Chu~c~llI , "R~uf ~ey e i ilişkilerini sürdürmek istedi. SSCB'nin daveti üzerine 25 Eylülde
yuklerını hafifletmek ıçın Turkıye ' nın de
"..,'
"
,
savaşa girmesi gerektiğini ikide bir ileri ~oskova ya gıden Turk Dışışl~,rı Ba,kanı, Ingıltere ve F~ansa ıle
sürüyormuş, Rauf Bey yine böyle bir ımzalanacak antlaşmaya b,u ulke_nın de kB:tllıml~.' ~a~lamay~
teklifle karşılaşınca Churchill'e Hazreti ı çalıştı. Buna karşılık SSCB ıse Bogazlar geçış statusunun kendı
Hızır' ı tanıyıp tanımadığını sormuş lehine değiştirilmesini ve Boğazlar üze~inde Türkiye ile birlikte
"Bilmiyorum ," diyen Churchill'e , söz ve kontrol hakkı ve Türkiye'nin Ingiltere ve Fransa ile
Hazreti Hızır'ın onların Saint (Aziz) yakınlaşmasını engellemek istemiştir, Görüşmelerden olumlu bir
i Geo,rgoe'u ?Iduğunu ,bildirdikten sonra i sonuç çıkmaması üzerine Türkiye, 19 Ekim 1939'da ingiltere ve
şu hı~ayeyı anlat~ış,
Fransa ile "Karşılıklı Yardım Antlaşması"nı imzaladı. Antlaşma
ikı arkadaş ~I: ~çuru~un kenarın- Avrupalı bir devletin Akdeniz'de savaşa yol açan bir saldırısı
dan geçerken bırının ayagı kaymış ve i hor d T" k' "
h 'k' d i tl "tk' b' , b' 1'-'"
rt
aşağıya düşmüş , Fakat bir ağaç
a I,n, e ur ıye nın, er i i e,~ e, e, e ın, ır, ~~ ır ıgı şa ını
köküne takılarak uçurumun dibine ~etırıyordu, Bu antlaşmanın Turkıye ye getırdıgı sorumluluklar,
yuvarlanmaktan geçici olarak kurtul- Ingiltere ve Fransa'nın öncelikle taahhüt ettiği ayni ve maddi
i muş, Arkadaşını yardıma çağırm ış, i yardımların yapılmasına bağlandı. Ayrıca antlaşmaya eklenen
Uçurumun o bölgesine yetişmesi ayrı bir protokolde Türkiye, kendisini SSCB ile savaşa girmek
imkansız olan arkadaşı , "Hazreti zorunda bırakacak herhangi biryükümlülükten muaftutuldu,
~ızı!'ı çağır," diye sesl?nmiş , O da:
italya'nın 10 Haziran 1940'ta ingiltere ve Fransa'ya savaş
ça~ırıyorum fakat gelın~eye ,kadar , ilan etmesiyle antlaşmada öngörülen durum açıkça ortaya çıktı.
i benı burada bulamayaocak, demış ,
i Ancak SSCB-Alman yakınlığı devam ederken Türkiye'nin
Rauf Bey, hıkayeden sonra M"tt fikl
d
d - d
k ti
SSCB' '
,nın
Churchill'in uzun bir süre bu çeşit tek- ! u ~ ,I er yanın, ,a ,sava~,a 0W~ ~n a i f!1~SI
liflerde bulunmadığını anlatm ı şt ı.
tepkısıne yol açabılırdl. Bu yuzden Turkıye, kendısıne vaat edılen
silah ve malzemenin verilmeyişini ve ek protokolü gerekçe
R. Hüsrev GEREDE (Berlin Büyükelçisi),
göstererek teklife olumlu cevap vermedi.
Harb lçmdeAlmanya, s. 43
1940 yı i i son iarına dogru
- BaIkan iarda ken d'"
h'
tt'
ısını ısse ırmeye
başlayan Alman-Sovyet rekabeti, Eylül ayından itibaren TürkSSCB ilişkilerinde kısmen bir iyileşme sağladı. Bu durumu
değerlendiren Türkiye, bölgedeki dengeleri koruma amacına yönelik bir birlik oluşturmak için çaba sarf
ettiyse de istenilen sonuç elde edilemedi.
Ingiltere, 1941 yılı başlarında Hitler'in Balkan Harekatı'na başlamasıyla Almanların Türkiye
üzerinden Orta Doğu petrollerine ulaşmasından endişelendi. Bunun üzerine ingiltere, Türkiye'nin kendi
yanında savaşa katılması durumunda her türlü yardımı yapmaya hazır olduğunu belirtti. Yunanistan'ın
Almanlarca işgali ve Bulgaristan'ın Mihver Devletler safında savaşa girmesi, tehlikeyi Türkiye sınırına
kadar dayandırdı. Bu gelişmelerden sonra Almanya, Türkiye ile ingiltere'nin yakınlaşmasını önlemeye
çalıştı, 18 Haziran 1941'deAlmanya ile Türkiye arasında bir saldırmazlık paktı imzalandı, 22 Haziranda
Alman ordularının SSCB üzerine saldırıya geçmesiyle Türkiye üzerindeki baskı azaldı,
i
i
i
i
L
HITLER'DEN ıNÖNÜ'YE MEKTUP
" ... Ben de ekselansları bu fırsattan
istifade ederek size şunu resmen
bildiririm ki bu eylemler hiçbir şekilde Türkiye'nin
siyasi ve ülkesel bütünlüğüne karşı yönlendirilmemiştir. (... ) Size şunu söylemek istiyorum ki
gelecekte gerçek bir dostça iş birliği için Türkiye
veAlmanya arasında büyük koşulların var olacağı
en derin inancımdır. Çünkü:
1. Almanya ' nın bölgede hiçbir çeşit toprak
çıkarı yoktur. Bahsedilen tehlikeler ortadan
kalktıktan sonra Alman birlikleri Bulgaristan ' ı ve
( ... ) Romanya'yı terk edecektir.
2. Savaştan sonra yaraları sarmak için
kararlaştırılan ekonomik kalkınma bir kez daha
Almanya ve Türkiye arasında yakın ticari ilişkileri ' - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - '
gerekli kılacaktır. Şurası kesindir ki Almanya
sadece endüstriyel ürünleri satmakla ilgili değildir; çok geniş boyutlarda alımlar da yapılabilecektir.
Bundan da öte savaştan sonra ortaya çıkacak yeni toprak düzenlemelerinin Almanya'yı Türk politikasının
amaçlarına karşı koyar bir durumda bırakmayacağına inanıyorum. Buna karşılık, iki ülke arasındaki bir
anlaşmazlık Türkiye'nin ve Mihver Devletlerinin çıkarlarına eşit olarak zarar verecektir... Bu düşüncelerle,
Bulgaristan'da ilerleyen Alman birliklerinin Türk sınırından orada bulunmalarının maksadı hakkında yanlış bir
yorumda bulunmasına meydan vermeyecek bir uzaklıkta kalmalarını emrettim."
Prof. Dr. Baskm ORAN, Türk
Yukarıdaki
metin ve karikatürü inceleyerek II. Dünya
Savaşı/nda
Dış Politikası,
Türk-Alman
s. 439
ilişkilerini
değerlendiriniz.
----------------------
1941 yılı sonlarında Almanların Orta Doğu ve Kafkasya bölgesine yönelik harekata girişmesi,
ABD'nin savaşa girmesi ve SSCB'nin Almanya ile savaş içinde bulunması Müttefik devletlerin
Türkiye'nin kendi yanlarında savaşa girmesi konusundaki taleplerini daha da arttırdı.
SSCB'nilı Tiirkiye'nın
Almanların
Müttefikler ya III ııda .,atıa~{7 gırmesiııi ıstemesıııın scbeL ıııdtrdır?
Kasım
1942'de Stalingard yenilgisinden sonra Müttefiklerin Türkiye üzerindeki
beklentilerinin artmasıyla Ingiltere ve Türkiye 30 Ocak 1943'te Adana Konferansı'nda bir araya geldi.
Yapılan görüşmelerde , Türkiye'nin savaşa katılmak için hazırlıksız olduğu ve özellikle SSCB'nin
savaştan galip çıkması halinde duyduğu ciddi endişeler dile getirildi. ingiltere konferans sonunda
Türkiye'nin askeri ihtiyaçlarının tespit edilerek Müttefik devletlerce yapılacak yardımın arttırılabileceğini
bildirdi. Böylece Türkiye Müttefiklere yakınlaşmakla beraber savaş dışında kalmayı başardı. Aynı yılın
sonlarına doğru Moskova'da, bir araya gelen Müttefik güçler, SSCB'nin ısrarı ile Türkiye'nin savaşa
girmesi konusunda ikna edilmesini kararlaştırdı. Bunun üzerine ingiltere ve Türkiye dışişleri bakanları 56 Kasım tarihlerinde Kahire'de bir araya geldi. Türkiye Müttefiklerin savaşa girmesi konusundaki
teklifleri reddederek savaş d ıŞı kalmayı sürdürdü.
r.-/' 1943
"'*
başları nda Ingiltere'nin
Türkiye'yi savaşa dahil etme
konusunda ısrarcı olmasının iki sebebi
vardı. Birincisi Almanya'yı etkisiz hale
getirmek için Avrupa içlerine girmek
zorunda olması, ikincisi ise savaş
sonunda stratejik bir öneme sahip olan
Balkanlarda oluşabilecek bir boşluğun
SSCB tarafından doldurulmasından
endişe
duymasıydı.
Dolayısıyla
Türkiye'nin bölgede açacağı bir
cephenin bu sebepleri ortadan
kaldıracağını düşünmesiydi.
Kahire Görüşmeleri (Roosevelt, ınönü, Churchill) (Soldan Sağa)
Faruk SÖNMEZO(;;LU, Türk Dış Politikası,
s. 7
Müttefiklerin isteği üzerine Türkiye'yi savaşa katılma konusunda ikna etmek isteyen Roosevelt ve
Churchill, ınönü 'yü Kahire'ye davet etti. Böylelikle, 4-6 Aralıkta gerçekleşen Kahire görüşmelerinde
ınönü Türkiye'nin ihtiyacı olan silah ve malzemenin sağlanması şartıyla savaşa katılmayı ilke olarak
kabul etti. Ancak 1944 yılı başlarında Türk ve Ingiliz askeri yetkililerinin Türkiye'nin ihtiyaçlarının tespiti
konusundaki çalışmaları sonuca ulaşamamıştır. Bu durum Müttefiklerin Türkiye'ye yaptıkları yardımı
kesintiye uğratırken taraflar arasındaki ilişkileri durma noktasına getirdi. 1944 yılı içerisinde Türkiye,
Müttefiklerle olan ilişkilerini yeniden canlandırmaya gayret etti. Bu amaçla askeri nitelikli Alman
gemilerin Boğazlardan geçmesini engelledi veAlmanya 'ya yaptığı ihracatı durdurdu.
Türkiye 23 Şubat 1945'te savaş sonrası düzenin oluşturulacağı San Francisco Konferansı'na
katılabilmek ve Yalta Konferansı kararları uyarınca Birleşmiş Milletler Teşkilatının asil üyeleri arasında
yer alabilmek için Almanya'ya savaş açtı. Ancak savaş ilan i yaln ızca simgesel bir hareket olarak kald i .
~
LI. Dünya Savaşı sırasındaki cumhurbaşkanımız İsmet İnönü hakkında biyografi çalışması
W
y~~ınız. Çalışmalarınızı sınıf panosunda sergileyebileceğiniz
gibi sözlü sunum da yapabilir-
sınız.
2.11. Dünya Savaşı ' nın Türkiye'ye Etkileri
~\\
Aşağıdaki grafikZere göreII. Dünya Savaşı sürecinde Türkiye 'nin ekonomisi hakkında neler
~ söylenebilir?
Türkiye'de
tarım
Savaş
ve sanayii üretimi
döneminde Türkiye'de
dış
ticaret (kg)
16oo
1
1200 1
1000 1
800 1
140 •
120
1400
100
600
Tarım
-
400
üretimi
------
1940
41
42
Türkiye 'de fiyat
100
80
60
Sanayi üretimi
artışı
43
44
ve büyüme
!•
1
•
1
Fiyat
2oo
1
0 _
45
_ _ _ _ _ _ __
1938
oranı
39
Temel
40
gıda
41
42
43
maddelerindeki fiyat
44
45
artışı
artışı %
Büyüme oran,%
- _
Et
Şeker
-
Ekmek
...,
40
vao
-
i.
20
1
Ol'"
-20
-40 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
1
1939
40
41
42
43
44
45
Türkiye ii. Dünya Savaşı ' na fiilen katılmamasına rağmen , savaşın getirdiği ağır ekonomik şartları
tümüyle yaşadı. Savaş ihtimaline karşılık ülke gelirinin önemli bir kısmı savunma alanına ayrıldı.
Hedeflenen ekonomik planlar ve sanayi yatırım programları ertelenmek zorunda kaldı. Seferberlik
dolayısıyla tarım ve sanayi sektöründe iş gücünün azalması üretimin büyük ölçüde gerilemesine sebep
oldu. 1929 Ekonomik Buhranı sonucunda büyük ölçüde daralmış olan ithalat, daha savaşın ilk
yıllarında yarı yarıya düştü . Müttefik ülkelerin Türkiye'nin Almanya ile olan ticari faaliyetlerini durdurma
yönündeki telkinleri ekonomik gelişme sürecini de durdurdu.
Savaş yıllarında Türkiye'de izlenen ekonomik politika , büyümeyi ve gelişmeyi hızlandırmak
hedefinden ziyade mal darlığını hafifletmek, fiyat artışlarını frenlemek, karaborsa ile mücadele etmek
ID
ve sosyal adaleti sağlamak gibi hedeflere yönelmişti. Çünkü savaşın başladığı ilk günlerde hemen
hemen her eşyaya önemli ölçüde talebin olması, gereksiz yere fazla mal alınarak stoklanmasına yol
açtı. Bu malların yüksek kar elde edilerek satılması mevcut hükumetieri bazı kararlar almak zorunda
bıraktı. Yersiz fiyat yükselmelerine engelolmak amacıyla fiyatları yükseltilen maddelere "narh koyma"
bu kararlardan bir tanesiydi. 18 Ocak 1940'ta çıkan ve 1942'de değişikliğe uğrayan "Milli Korunma
Kanunu" alınan tedbirlerin dayanak noktası oldu. Milli Korunma Kanunu, hükumete ekonomik hayatı
düzenleyici çok geniş imkanlar sağlamaktaydı. Bu kanun ile üretim, dağıtım ve tüketim ilişkileri tümüyle
devlet kontrolü altına alındı. Devlet, gerektiğinde üretimi aksatan işletmelere el koyabilme yetkisine
sahipti. Dış ticaretin düzenlenmesi ve kontrolü gibi müdahaleler de devlet eline bırakıldı. Ayrıca
hükumet, halkın ve milli savunmanın ihtiyaç duyduğu maddelerin değerfiyatının ödenmesi karşılığında
almaya ve amacına göre ihtiyacı olan kurumlara karsız vermeye yetkiliydi. Milli Korunma Kanunu'nun
6.maddesine dayanarak PetrolOfisi, Et ve Balık Kurumu gibi bazı kurumlar oluşturuldu.
~)
Aşağıda 20 Aralık 1941 tarihinde yayınlanmış bir gazete haberi yer almaktadır. Bu gazeteyi ve
~ bilgilerinizi dikkate alarak II. Dünya Savaşı 'nın Türkiye'yi nasıl etkilediğini belirtiniz.
•
LOzum
olduğu
takdirde
Japonlar
i
uıın"UllllUııııu uutu ıtll"lII tlt ııı ıuUl ııııııııııııı ı u tuıın1 ı u flnuıltt..
IIO.GlOII6'A
Ihtiya( maddelerini aramak.
bunlara elkoymak idn
hükümete selahiyel verildi
çıktılar
Tokyo .. HOIIfk.,..
hletı
haki ... iı .. . , .
londra'ya göre
durum YClhim
Milli Korunma konunundaki deği$g e le r
ve eklentiler dün Mecliste kabul edildi
GiZli STOKLAR
ıngilizler
i
D. N. B. yegore
meydana
" il
.
.. .çıka
.- - rılacak Derne -h-ava M. ç orç
Tıca ret Vekılırnizin sözleri
m eydanı na
..
*'
ortadan
za ptettiler kayboldu
n
- . 1i
.- •
Çekılen mıhvcrcılcr
gilli~\• .ıı1n olıu"
i
hıskı .~ı,~
MUluyor
\'.\ı"glon Ye,. Molbu'"
Mü tte fık le r
..titrili!
iii lIpIııllllI l
,
1942'de büyük kentlerde karne uygulamasına geçildi. Ticaret Ofisi ve laşe Müsteşarlığı gibi yeni
kurumlar oluşturuldu. Bu kurumlar, temel tüketim mallarının karne ile dağıtım kontrolünün yanı sıra iç
ve dış ticarette fiyatları tespit etme gibi görevleri de üstlendi. Sıkı fiyat kontrolü birçok malın piyasadan
çekilmesine sebep oldu. Her ülkede savaş zamanlarında az çok görülen karaborsa ve fiyat artışları
kent nüfusunu etkiledi.
Temmuz 1942'de yeni kurulan hükumet, r-------,.....------.....,..,..........,..--.,..,--,
malların stoklanarak piyasadan çekilmesini
engellemek amacıyla piyasa üzerindeki fiyat
denetim ve düzenlemelerini azalttı. laşe
Müsteşarlığının kaldırılması ile gıda maddelerinde fiyat denetimleri de hafifletildi. Bu politika
değişikliği kentlerdeki fiyatları ve çiftçi, tüccar
kazançlarını büyük ölçüde arttırdı. Savaş
döneminin en yüksek enflasyonu bu dönemde
yaşandı. Bu yıllarda Türkiye'nin savaşa girme
ihtimalinin artması üzerine savunma giderlerine
ayrılan pay yeterli görülmedi. Aşırı kazançlar ve
yüksek enflasyon da dikkate alınarak Varlık
Vergisi ve Toprak Mahsulleri Vergisi olmak üzere
iki olağanüstü vergi uygulaması getirildi.
ı
Varlık
Vergisi Kanunu, 11
kabul edildi. Belli
Kasım
komisyonların
1942'de
belirlediği
L......_ _ _ _--!.~=~=-~~
BI
_____---1
SAVAŞ
YILLARI
Siyasal Bilgiler Fakültesi öğretim
üyesi Fehmi Yavuz, savaş yıllarında
öğretmenlik yapmaktadır. 1941 yılında
evlendikten sonra Ankara'da eşiyle ev
konusunda yaşadığı sıkıntıları şöyle
anlatır.
Ankara'da konut bunalımı dayanıl­
maz boyutlara ulaşıyordu . "Sen git, ev
tuttuktan sonra eşini alırsın ya da
getiririz." dedilerse de ben "Bir çaresini
bulurum ." dedim, eşim ve halası ile
Ankara'nın yolunu tuttuk. Birkaç gün
akrabamızın evinde kaldıktan sonra
Hamamönü'ne yakın bir yerde 18 liraya
bir ev kiraladım. Evde su, elektrik, hava
gazı yoktu. Bahçedeki tuvaleti beş aile
kullanıyorduk. Saka her gün iki teneke
su getiriyor, yakındaki çeşmeden
gerektiğinde kova ile ya da bakraçla su
alıyorduk. Ilk günlerde ardiyeden
aldığımız 1-2 küfe kok kömürü sobada
yakarak ısındık. Kimi durumlarda
kalorifer küllerinden seçilen kömürlerin
tenekesini 80-100 kuruşa alıp yaktık.
Murat METINSOY, ii. Dünya Savaşı 'nda
Türkiye Savaş ve Gündelik Yaşam, s. 208
'-
-Lise ve üniversiteye devam eden
öğrenci sayısı
(1923-1924=100)
"4-,"t,,1
ıt'r~~~' tj'}41''l'Z''
Üniversite- '
i'<, Oers yılı ~ ~ lıse 'bil::ı" "k ' k j(' i
.~. '~Yı. '., ,'; " .. ' "
" yu se o u
1923-1924
100,0
100,0
1925-1926
1930-1931
1935-1936
1940-1941
1945-1946
134,8
221,4
459,2
143,6
1097,6
249,7
2003,4
416,3
2056,0
661,4
Cumhuriyet Dönemı TOrkiye Anslklopedlsl c. III, s. 835
Yıllar
1927 1931
1933
1936
1947
Alıcı sayısı
1178
5935
10640
18830
2947
Cumhuriyet Dönemı TOrkiye Anslklopedlsl, c. X, s. 2735
miktarlara göre, önceliği ticaret ve sanayi ile uğraşan kentliler
olmak üzere, çiftçi, esnaf ve ücretlilerden alındı ve 15 Mart
1944'te kaldırıldı. Varlık vergisi alınmayan çiftçilerden de
1944'te ayni olarak alınan Toprak Mahsulleri Vergisi 1946'da
kaldırıldı. Grafiklerde (69, sayfa)de görüldüğü gibi devletin
aldığı önlemler neticesinde 1944 ve 1945 yıllarında fiat
artışında gerileme, gayrisafi mill hasıla oranında da artış
gözlendi.
Türkiye'de yaşanan ekonomik sıkıntılar sonucunda 1940 ve
1945 yıllarında nüfus artışında azalma görüldü. 2, "Beş Yıllık
Sanayi Planı" uygulanamadı. Savaş bittiğinde Türkiye
ekonomisi 1934'te bulunduğu gelişme düzeyinin altına düştü.
Bu dönemde 1942 yılı hariç milli gelirde sanayi ve tarımsal
üretim sürekli olarak düşüş gösterdi. Yıllık sanayi üretimi 194045 döneminde ortalama % 5.6, tarımsal gelir % 7.2, milli gelir
ise % 6.3 geriledi. Devlet sanayisindeki daralma, özel sanayiye
göre daha az olmuştur.
Savaşın uzun süreli etkileri bakımından en ağır sonucu,
sermaye birikiminde oluşan gerileme oldu. Milli kaynakların
büyük ölçüde savunmaya ayrılması ve yatırımların yapıla­
maması bunda etkili oldu.
Bu dönemde savaş şartlarına rağmen devlet harcamalarının bir kısmı eğitim ve kültüre ayrıldı. Örneğin 1939-1945
döneminde eğitime ayrılan yatırımlar cumhuriyetin ilanından
savaşın çıktığı yıla kadaryapılmış olan toplam yatırımdan daha
fazla oldu. Bir yandan ilkokul yapımına hız verilirken diğer
taraftan 1940'ta çıkarılan bir kanunla köylülerin kendi
yörelerinde ve pratik bilgilerle eğitilmesini öngören Köy
Enstitüleri kuruldu . Böylece mesleki ve teknik okul sayısı savaş
boyunca üç katına, bu okullardaki öğrenci sayısı ise aynı
dönemde dört katından fazlaya çıktı. Basın yayın organlarıyla
beraber okur-yazar oranının artması dünyadaki siyasi, edebi
ve sanatsal gelişmeleri yakından izlenmeye başlandı.
ii. Dünya Savaşı'nın olumsuz etkileri Türk edebiyatına da
yansıdı.Türk yazar ve şairleri daha çok sosyal gerçekçilik
akımının etkisinde kalarak ülkenin içinde bulunduğu sosyal
değişim ve gelişmeyi bütün yönleriyle eserlerinde işlediler.
Şiirde serbest nazımı savunan Orhan Veli Kanık, Oktay Rıfat
Horozcu, Melih Cevdet Anday' ın öncülüğünü yaptığı "Garip
Akımı" bu dönemde ortaya çıktı. Peyami Safa, Ahmet Hamdi
Tanpınar, Bedri Rahmi Eyüboğlu, Behçet Necatigil ve Sait Faik
Abasıyanık bu dönemin önemli şair ve yazarlarındandır.
Savaş yıllarında insanların siyasi gelişmeleri takip etme
isteğinden dolayı, radyo sevilip yaygınlaştı. Ankara Radyosunun yanı sıra, istanbul Radyosu deneme yayınlarından sonra
9 Nisan - Almanya Norveç ile Danimarka'yı işgal
etti.
10 Mayıs - Almanya, Belçika ve Hollanda 'yı işgal
etti. Churchill başbakan oldu .
22 Haziran -Almanya Fransa ile ateşkes anlaşması
7 Mart - Almanya Ren bölgesine asker sevk etti.
9 Mayıs -ıtalya Habeşistan' ı ilhak etti.
1 Kasım - Berlin - Roma mihveri kuruldu.
25 Kasım - Berlin - Tokyo mihveri kuruldu .
1935
+
13 Ocak - Saar bölgesi halk oylaması
ile Fransa'ya katıldı .
imzaladı.
ı
1936
13 Mart - Almanya Avusturya ile birleşti.
29 Eylül - Münih Konferansı toplandı.
1937
t
5 Kasım - ıtalya, Berlin-Tokyo
mihverine katıldı .
m
10 Haziran -ıtalya Batılı devletlere savaş ilan etti.
7 N,,, " _.
E
'_ la'
Ocak - Milli Korunma Kanunu çıkarıldı.
18
1938
1939
t
1
1940
15 Mart -Almanya Çekoslovalya 'yı işgal etti.
23 Mart - Almanya Memel'i ilhak etti.
22 Mayıs -Almanya- ıtalya ile Çelik Paktı imzaladı.
23 Ağustos -Almanya, SSCB ile Saldırmazlık Paktı imzaladı.
1 Eylül-Almanya Polonya'ya saldırdı.
3 Eyıüı-Ing iltere ve FransaAlmanya'ya savaş ilan etti.
19 Ekim -ln91 iz- Fransız-Türto Yardımlaşma Pa~t: ımzalandı
geçti. Bu dönemde halk müziği derleme
dinleyenlere sunulduğu "Yurttan Sesler"
programları yapıldı. Münir Nurettin, Hafız Burhan başta olmak
üzere pek çok Türk sanat müziği sanatçısı plaklarında türkülere
yer verdi. 1940'ta istanbul Konservatuarının "kuramsal bir eğitim
vermek" üzere açılması da Türk musikisi açısından önemli bir
gelişme oldu. Sanat müziği ile ilgilenenler geniş kitlelere ulaşmak
için halk müziğinden yararlandı. Sadettin Kaynak başta olmak
üzere bazı bestekarlar ise halk türküsü tarzında şarkılar
bestelediler. Safıye Ayla, Müzeyyen Senar, Hamiyet Yüceses,
Perihan Altındağ Sözeri gibi dönemin önemli sanatçıları radyo
programları ve taş plaklarla kendilerini halka tanıttılar.
1943'te sürekli
yayına
çalışmalarının
ZORYILLAR
ii. Dünya Savaşı yıllarını daha iyi anlayabilmek için o günlere
tanıklık eden Ahmet Kaçar ile röportaj yaptık.
- Kendinizi bizetanıtırmısınız?
- Adım Ahmet Kaçar. 1926'da Görele'nin Çürükeynesil köyünde
doğdum. Genç yaşlarımdan beri şiir yazarım. Yayınlanmış şiir kitapları m
var. Tapu sicil memurluğundan emekli oldum ve tüm zamanımı şiir, müzik
ve çiçeklere ayırdım.
- Savaş sizin hayatınızda neleri değiştirdi?
- Kendimi tanıtırken söylediğim gibi köyde doğdum ve savaş yıllarında
köyde oturmaktaydık. O yıllarda lise çağına gelmiştim ve bize en yakın lise
Trabzon'da olduğu için oraya gittim. Ancak savaşın getirdiği zor şartlar
yüzünden eğitimimi yarıda bırakmak zorunda kaldım ve tuUum köyümün
yolunu ...
- Savaş Türkiye'yi nasıl etkiledi?
- Hepimizin bildiği gibi savaşa fiilen katılmadık. Ancak her an savaşa girme tehlikesinden dolayı
savaş şartlarının getirdiği olumsuzlukları büyük ölçüde yaşadık. Temel ihtiyaçlarımızı karşılamakta
zorlandık. Öyle ki tuz bulamaz, yemeklerimize deniz suyu katardık. Şehirde oturanların karne ile ekmek
aldığı o yıllarda biz kendi ekmeğimizi kendimiz yapardık. O yıllarda un bulmak da kolay değildi. Annem
mısır unundan, mısır unu bulunmadığı zamanlarda ise fındık unundan ekmek yapardı. Ancak bol
miktarda yiyemezdik ekmeği. Annem ekmekleri yaptıktan sonra günlük tüketilecek miktarları böler, biz
yemeyelim diye de çeyiz sandığında saklardı. Hatta o yıllara ait ekmekle ilgili komik bir anım var bu anıyı
sizinle paylaşmak isterim .
- Tabii ki.
- Hemen anlatayım. Bir gün kardeşimle anlaştık, annemin ekmekleri sakladığı odaya gizlice
pencereden girecek ve ekmekleri alacaktık. O benim sırtıma çıktı ve pencereye ulaştı. Ne var ki oldukça
dar olan pencereye sıkıştı. Ne içeri girebiliyor ne de dışarı çıkabiliyordu. Çaresiz bağırıp yardım istemek
zorunda kaldık. Nihayet yardımımıza büyüklerimiz geldi de kardeşim kurtuldu. Ben ve kardeşim o gün
ekmek değil ama iyi bir azar yemiş olduk.
- Hatıralarınızı bizimle paylaştığınız için çok teşekkür ederiz.
- Ben teşekkür ederim .
Komisyon
Siz bu röportajı yapsaydınız Ahmet Kaçar'aneler sormak isterdiniz?
7 Haziran - ABD . Midway Deniz Savaşı ' nda Japonları
yenilgiye uğrattı.
25 Kasım - SSCB, Almanya 'yı Stalingard Savaşı ' nda yendi.
11 Kasım - Varlık Vergisi Kanunu kabul edild ı
t
31 Mart - Kuzey Afrika'da Alman-ıtalyan taarruzu
başladı.
14 Ağustos -Atlantik Sözleşmesi yayınlandı.
7 Aralık - Japon uçakları ABD üssü Pea ri Harl-
bour'u bombaladı.
11 Aralık -Almanya ve ıtalyaABD'ye savaş ilan etti .
18 Haziran -Almanya ileTürkiye dostluk antlaşması
6 Haziran - Normandiya çıkarması yapıldı.
26 Ağustos - Müttefikler Paris'e girdi.
15 Mart - Varlık vergisi Kaldırı ldı
Nisan - Ayni olarak Topral Mahsuller' Vergisi a l ınd ı ,
t
3 Eylül - ıtalya Müttefiklerle ateşkes anlaşması
imzaladı.
30 Ocak - ınönü Churchill'leAdana'da görüştü .
4-6 Aralık - Churchill , Roosevelt ve ınönü ' nün
katıldığı Kahıre Konferansı toplandı.
ya ptı.
m
t
4-11 Şubat - Yalta Konferansı yapıldı.
23 Şubat - TürkiyeAlmanya'ya resmen sava ş ilan etti.
25 Nisan - San Francisco Konferansı yapıldı.
7 Mayıs -Almanya kayıtsız şartsız teslim oldu .
17 Temmuz - Potsdam Konferansı yapıldı.
6 Ağustos -Ilk atom bombası Hiroşima'ya atıldı.
9 Ağustos - Nagasaki'ye atom bombası atıldı.
14 Ağustos - Japon Imparatoru Hirohito kayıtsız
şartsız teslim oldu.
"Ben, sadık hizmetkarınız Prof.Albert Einstein
Ekselansları Atatürk,
"Yahudi Nüfusu Koruma
Grupları Birliği" şeref başkanı
olarak Almanya'dan 40 profesörle
doktorun bilimsel ve tıbbi çalışmalarına Türkiye'de devam etmelerine müsaade vermeniz için
başvuruda bulunmayı ekselanslarından rica ediyorum. Sözü edilen kişiler, Almanya'da halen
yürürlükte olan yasalar nedeni ile mesleklerini icra edememektedirler. çoğu geniş tecrübe, bilgi ve ilmi
liyakat sahibi bulunan bu kişiler, yeni bir ülkede yaşadıkları takdirde son derece faydalı olacaklarını
ispat edebilirler. Ekselanslarından ülkenizde yerleşmeleri ve çalışmalarına devam etmeleri için izin
vermeniz konusunda başvuruda bulunduğumuz tecrübe sahibi uzman ve seçkin akademisyen olan bu
40 kişi, birliğimize yapılan çok sayıda müracaat arasından seçilmişlerdir. Bu ilim adamları ,
hükümetinizin talimatları doğrultusunda kurumlarınızın herhangi birinde bir yıl boyunca hiçbir karşılık
beklemeden çalışmayı arzu etmektedirler.
Bu başvuruya destek vermek maksadıyla, hükümetinizin talebi kabul etmesi halinde sadece
yüksek seviyede bir insani faaliyette bulunmuş olmakla kalmayacağı , bunun ülkenize de ayrıca
kazanç getireceği ümidimi ifade etmek cüretini buluyorum.
Ekselanslarının sadık hizmetkarı olmaktan şeref duyan Prof. Albert Einstein."
www.thewhitetree.org
Albert Eins tein'ın 17 Eylül 1933'te Atatürk'e hitaben yazdığı mektuptan hareketle o dönemde
Almanya'daki siyasi ve sosyal gelişmeleri araştırınız. Türkiye'ye gelen bilim adamlarının
Türkiye' deki eğitim ve bilim hayatına katkılarını bulunuz.
Bu çalışmayı
başarıyla
tamamlayabilmeniz için aşağıdaki adımları izlemelisiniz.
(Grup çalışması yapılacak.)
1. Iş bölümü yapınız.
2. Çalışma sürenizi iyi kullanmak için çalışma takvimi ve planı hazırlayınız.
3. Halk ve üniversite kütüphanesi, Internet vb. yerlerde konu ile ilgili araştırma yapınız.
4. Konuyla ilgili fotoğraflar çekiniz ya da görsel materyaller araştırınız.
5. Elde ettiğiniz verilerin tümünü bir araya getirip inceleyiniz ve sınıflandırınız (Hangi bilgilerin
nerede, nasıl kullanacağınıza kararveriniz.).
6. Proje bittikten sonra sınıf içinde sözle ya da projeksiyonla sunum yapınız.
7. Sunum sonunda projeyle ilgili çıkarımlarda bulununuz.
8. Fotoğraflarla desteklediğiniz projenizi sınıf panonuzda sergileyiniz.
9. Sürenizbiraydır.
PROJE OEÖERLENOIRME FORMU
Öğrencinin Adı Soyadı:
Projenin Adı :
No:
Sınıfı :
DERECELER
GÖZLENECEK ÖÖRENCI KAZANıMLARI
i. PROJE HAZıRLAMA SÜRECI
Proieve uvaun calısma olanı hazırlama
Gruo icinde aörev daaılimı vaoma
( evreden bilai toolama
Proievi olana aöre aerceklestirme
TOPLAM
ii. PROJENIN ICERIGI
Türkcevi etkin kullanma
Bilailerin doaruluau
Toolanan bilaileri analiz etme
Elde edilen bilailerden cıkarımda bulunma
Tadıanan bilaileri düzenleme
TOPLAM
iii. SUNU YAPMA
Sorulara cevao verme
Sunuyu hedefe yönelik matervalle destekleme
Verilen sürede sunuyu vaoma
TOPLAM
GENEL TOPLAM
Öğretmenin
Çokiyi
Iyi
5
4
ı
Orta
Zayıf
3
2
Çok
zavıf
1
yorumu: .. ....................... ... ... ........ ...... .. ........ ... .. .. ... .... ....... ... ......... ... .... ..................... ........ .... .. ..... ...... ... ... ...... .....
EI
i
A. Aşağıdaki soruları cevaplandırınız.
1. Almanya, ıtalya ve Japonya' nın ii. Dünya Savaşı'nda aynı grupta yer almasının sebepleri nelerdir?
2. ABD, ii. Dünya Savaşı'na nasıl girmiştir? ABD'nin savaşa girişi güçler dengesini ve savaşın seyrini
nasıl etkilemiştir?
3. ii. Dünya Savaşı sonunda uluslararası ilişkilerde Avrupa'nın yerini ABD'nin almasının sebepleri
nelerdir?
4. ii. Dünya Savaşı sonunda güçler dengesinde hangi devletler ön plana çıkmıştır? Sebepleri ile
açıklayınız.
5. ii. Dünya Savaşı'nın toplumsal sonuçları nelerdir?
6. ii. Dünya Savaşı "Birleşmiş Milletler, Soykırımı Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılmasına Ilişkin
Sözleşmeli nin imzalanmasında nasıl etkili olmuştur?
7. ii. Dünya Savaşı ' nda Türkiye nasıl bir politika takip etmiştir? Bu politika Türkiye'yi savaş sonrasında
nasıl etkilemiştir?
8. ii. Dünya Savaşı Türkiye'yi sosyal ve kültürel açıdan nasıl etkilemiştir?
1.
2.
3.
4.
5.
1.
B. Aşağıdaki ifadelerin başındaki boşluğa doğru ise (D), yanlış ise (Y) harfi koyunuz.
(.. .. ) ii. Dünya Savaşı Çekoslavakya ' nın işgal i ile başladı.
( .... ) ii. Dünya Savaşı sonucundaAlmanya ile ParisAntiaşması imzalandı.
( .... ) ii. Dünya Savaşı'nda Türkiye savaş dışı kalmasına rağmen ekonomik ve sosyal açıdan
etkilendi.
(.... ) ii. Dünya Savaşı sonunda savaş suçluları ilk kez yargılandı ve cezalandırıldl.
( .... ) ii. Dünya Savaşı sonunda Almanya toprakları Ingiltere, Fransa, ABD ve SSCB arasında dört
işgal bölgesine ayrıldı.
C. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplandırınız.
seçeneklerden hangisiAlman dış politikasının son aşamasına ait birgelişmedir?
Aşağıdaki
B. Almanya ileAvusturya'nın birleşmesi
D. Polonya'nın işgali
A. Ren bölgesine asker sevk edilmesi
C. Südet bölgesinin ele geçirilmesi
E. Askersayısının artırılması
2.
i. italya'nın Habeşistan ' ı işgal etmesi
ii. Japonya ' nın Mançurya'ya saldırması
iii. Yalta Konferansı
ıv. Münih Konferansı
V. Almanya - Sovyetler Birliği Saldırmazlık Paktı
Yukarıdaki olayların kronolojik sıralaması aşağıdakilerden hangisinde doğru yapılmıştır?
A. III-I-IV-II-V
D. V-IV-II-III-IV
3.
B. II-I-IV-V-III
E. II-III-I-IV-V
C. II-I-V-III-I
Aşağıdakilerden
hangisi ii. Dünya Savaşı'nın siyasi sonuçlarından biridir?
B. Nazizm ve faşizm gibi rejimierin yıkılması
C. Birçok asker ve sivilin öldürülmesi
D. Avrupa'nın tahrip edilmesi
E. Avrupa'da göçlerin başlaması
A. IMF'nin kurulması
4.
ii. Dünya Savaşı ' nda Türk dış politikasının hedefi; savaş dışı kalmak, toprak bütünlüğünü ve
bağımsızlığını korumaktl. Bu hedefe ulaşmak için Türkiye, Mihver ile Müttefik Devletler arasındaki
çıkar çatışmalarını kullanarak bir denge politikası uyguladı. Böylece Türkiye ii. Dünya Savaşı
sonuna kadar savaş dışı kalmayı başardı.
hangisi bu politikanın gereği bir uygulama değildir?
Aşağıdakilerden
A. Milli Korunma Kanunu'nun çıkarılması
B. Almanya ile saldırmazlık antlaşmasının imzalanması
C. ingiltere ve Fransa ile yardım anlaşmasının imzalanması
D. Türkiye'ninAdana Konferansı'na katılması
E. Türkiye'nin Kahire Konferansı'na katılması
m
BULMACA
3
~
r---
-
i--
41
7
6
5
i i
i
-
-
i--
-
-
-
i--
-
-
>----
'--
-
10
i
9
r---i--
13
i--
11
8
-
i--
i
12
-
i i i i i
14
i-i--
i
15
'--
16
i
i
17
'--
i i i i
i i i
181
SORULAR
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
Almanya'nın
22 Haziran 1941'de SSCB'ye karşı başlattığı harekat.
ii. Dünya Savaşı yıllarında Türkiye'de kırsal kesimde kurulan eğitim kurumlarının genel adı.
Kasım 1942'de aşırı kazançlar ve yüksek enflasyon dikkate alınarak çıkarılan vergi.
Almanya'nın Fransa'yı işgalinden sonraAlmanya'ya karşı yapılan mücadelede liderlik yapan kişi.
Ulusal, etnik, ırksal veya dini bir grubu kısmen veya tamamen ortadan kaldırmak amacıyla yapılan
insan hakları ihlali.
Çekoslavakya topraklarının
parçalandığı
konferans.
ılkatom bombasının kullanıldığı şehir.
Çekoslovakya'danAlmanya'ya verilen toprak.
ıtalya'nın Kuzey Afrika'da 1936'da işgal ettiği topraklar.
Müttefik kuvvetlerinAlman işgalinden kurtarmak amacıyla Fransa'ya yaptıkları deniz çıkarması.
ii. Dünya Savaşı sırasında Mihver Devletlere savaş ilan eden kuvvetlerin BM'ye kabul edilmesine
kararverilen konferans.
Uluslararası Para Fonunun kısa adı.
ii. Dünya Savaşı'ndaAlmanya ve ıtalya'nın başını çektiği grubun adı.
ii. Dünya Savaşı sırasında Türkiye'nin cumhurbaşkanı.
Yatıştırma politikası ile özdeşleşen Ingiliz başbakanı.
II. Dünya Savaşı'nda Ingiltere, Fransa veABD'nin başını çektiği grubun adı.
ii. Dünya Savaşı sırasında Japon imparatoru.
7 Aralık 1941'deABD'nin ii. Dünya Savaşı'na girmesine yol açan olay.
EI