Sucul Hayvan Deneyleri

Sucul Hayvan Deneyleri
Aquatik test tipleri
Hayat Safhasına göre testler
Akut test sistemleri
• Akut testler kısa süreli maruz kalma testleri (saat
veya gün) olup genellikle ölüm noktası olarak bir
son nokta kullanır.
• Akut maruz kalmalarda organizmalar toksik
maddenin yüksek dozlarıyla tek bir olayda veya
kısa sürede birden fazla olayla temas ettirilir ve
genellikle toksik maddenin emilim süresine bağlı
olarak derhal etkiler yaratırlar.
Akut test sistemleri
• Bu testler genellikle organizmanın yaşam
döngüsünün belirli bir döneminde organizmalar
üzerinde yapılır ve kısmi yaşam döngüsü testleri
olarak kabul edilir.
• Akut testler, kontrol grubunda mortalitenin
%10'dan fazla olması durumunda geçerli değildir.
• Sonuçlar, EC50'de veya örneklemin %50'sini
etkileyecek konsantrasyon(LD50) şeklinde ifade
edilir.
Kronik test sistemleri
Chronic tests
• Kronik testler, test organizmasının ömrüne
(ömrün>% 10'u) göre uzun vadeli testlerdir
(haftalar, aylar) ve genellikle ölümcül olmayan son
noktalar kullanır.
• Kronik maruziyetlerde, organizmalar bir toksik
maddenin düşük, sürekli dozları ile maruz bırakılır.
• Kronik dozlar akut dozları etki edebilir, ancak yavaş
yavaş ortaya çıkan etkilere neden olabilir.
Kronik test sistemleri
Chronic tests
• Kronik testler genellikle tam yaşam döngüsü
testleri olarak kabul edilir ve tüm nesil süresini
veya üreme ömrü döngüsünü ("yumurtadan
yumurta" ya kadar) kapsar.
• Kontrol örneğindeki mortalite %20'den fazla ise,
kronik testler geçerli sayılmaz.
• Bu sonuçlar genellikle NOEC'lerde (gözlemlenen
etki düzeyi) ve LOEC'ler (En düşük gözlemlenen
etki seviyesi) ile raporlanmaktadır
Akut, Kronik, Subakut, Subkronik
•
•
•
•
Akut 2-4 gün arası
Kronik 7 gün 14 ay arası
Subakut 28 gün
Subkronik 3 ay
Akut
Subakut
Subkronik
Kronik
Erken yaşam evresi testleri
Early life stage tests
• Tam bir üreme yaşam döngüsünden daha az olan
ve bir organizmanın erken, hassas yaşam
evrelerinde maruziyeti kapsayan, subkronik
maruz kalma olarak kabul edilir.
• Bu maruz kalmalar, kritik yaşam evresi, embriyolarval veya yumurta kızartması testleri olarak da
adlandırılır.
• Erken
yaşam
evresi
testleri,
kontrol
numunesinde mortalitenin %30'dan fazla olması
durumunda geçerli sayılmaz.
Short-term sublethal tests
• Bu yöntemler EPA tarafından geliştirilmiştir ve
yalnızca en hassas yaşama aşamalarını içerir.
• Bu testin sonlanım noktası büyüme, üreme ve
sağkalım değişikliklerini içerir.
• NOEC'ler, LOEC'ler ve EC50'ler bu testlerde
bildirilmiştir
Biyoakümülasyon testleri
Bioaccumulation tests
• Aquatik
organizmalarının
yağ
dokusunda
birikebilecek
hidrofobik
kimyasallar
için
kullanılabilen toksisite testleridir.
• Sudaki düşük çözünürlüğe sahip zehirli maddeler
genellikle bu dokudaki yüksek lipid içeriğinden
dolayı yağ dokusunda depolanabilir.
• Bu
toksik
maddelerin
organizma
içinde
depolanması kümülatif toksisiteye yol açabilir.
Biyoakümülasyon testleri
Bioaccumulation tests
• Organizmalardaki
hidrofobik
kirleticilerin
konsantrasyonlarını
tahmin
etmek
için
biyokonsantrasyon
faktörlerini
(BCF)
kullanmaktadır.
• BCF, test organizmasının dokusunda biriken test
kimyasalının ortalama konsantrasyonunun (kararlı
durum koşullarında) sudaki ortalama ölçülen
konsantrasyona oranıdır.
Tatlısu testleri ve tuzlu su testleri
Freshwater tests and saltwater tests
• Özellikle düzenleyici kurumlar(EPA, EOCD)
tarafından belirlendiği gibi farklı standart metotlara
sahiptir.
• Bununla birlikte, bu testler genellikle bir kontrol
(negatif ve / veya pozitif), seyreltme serileri veya
diğer uygun logaritmik seyreltme serileri, test
odaları ve eşit sayıdaki tekrarlar ve bir test
organizması içerir.
• Maruz kalma süresi ve test süresi, test türüne (akut
veya kronik) ve organizma türüne bağlı olacaktır.
Sıcaklık, su kalite parametreleri ve ışık, düzenleyici
gereksinimlerine ve organizma türüne bağlıdır
Atık toksisite testleri
Effluent toxicity tests
• Kirli atıkların deşarj cihazları tarafından atık
kalitesini alıcı sulara izlemek için kullanılır. Akut
Atık Zehirlilik Testleri akut toksisite testleri
kullanılarak endüstriyel atığın kalitesini aylık
olarak izlemek için kullanılır.
• Atık, Ceriodaphnia dubia ve Pimephales promelas
ile statik-akut çok konsantrasyonlu toksisite
testleri yapmak için kullanılır.
• Test organizmaları statik koşullar altında beş
konsantrasyonda atığın bulunduğu 48 saat
boyunca maruz bırakılır.
Atık toksisite testleri
Effluent toxicity tests
• Kısa süreli Kronik Atıksu Zehirliliği Testleri, kısa süreli
kronik toksisite testleri kullanılarak belediye atık su
arıtma tesislerinin kalitesini üç ayda bir izlemek için
kullanılır.
• Bu testin amacı, atık suyun kronik olarak toksik
olmadığından emin olmaktır.
• Kısa süreli kronik atık toksisite testlerinde ve akut atık
toksisite testlerinde büyük sapma, kısa vadeli kronik
testin yedi gün sürdüğü ve akut testin 48 saat
sürdüğüdür.
Sediment testleri
Sediment tests
• Bir noktada, hem antropojenik hem de doğal
kaynaklardan çıkan çoğu kimyasal madde
tortuda birikir.
• Bu nedenle sediman toksisitesi, sudaki
organizmalarda, özellikle de bentik yaşama
ortamlarında yaşayan olumsuz biyolojik
etkilerde önemli bir rol oynayabilir.
Sediment testleri
Sediment tests
• Tortu testi için önerilen bir yaklaşım, daha
kapsamlı bilgilerin toplanabilmesi için tortu
kimyasını, toksisiteyi ve alan değişikliklerini
eşzamanlı olarak inceleyen Sediment Quality
Triad (SQT) uygulamaktır.
• Bentozun toplanması, taşınması ve depolanması
biyoyararlanımı etkileyebilir ve bu nedenle bu
amaca uygun standart yöntemler geliştirilmiştir.
Aquautik toksik etki
• Toksik etki, doğrudan ve dolaylı toksisite olmak
üzere iki geniş kategoriye ayrılabilir.
• Direkt toksisite, organizma içerisinde veya
organizmada eylem yerinde etkili toksik
maddeden kaynaklanmaktadır.
• Dolaylı toksisite, fiziksel, kimyasal veya biyolojik
ortamda bir değişiklik ile(Biyotransformasyon)
ortaya çıkar.
Aquautik toksik etki
• Ölümcülük, toksikolojide kullanılan en yaygın
etkidir ve akut toksisite testleri için bir son
nokta olarak kullanılır.
• Kronik toksisite testleri yapılırken alt öldürücü
etkiler bakılan son noktalardır.
• Bu son noktalar arasında davranışsal,
fizyolojik, biyokimyasal ve histolojik
değişiklikler bulunur.
Toksik etkileşim
• Bu etkiler, katkı etkileri,
•sinerjik etkiler,
•potentiasyon etkileri ve
•antagonistik etkileri içerir.
Toksik maddelerin Etkileşimi
• Bir organizma aynı anda iki veya daha fazla toksik
maddeye maruz kaldığında ortaya çıkan bir takım
etkileşimler vardır.
• İki veya daha fazla toksik madde varlığında toksik etki
4 şekilde etkileşebilir :
–Toplam etkileşim
–Sinerjik etkileşim
–Potansiyel etkileşim
–Antagonistik etkileşim
Toksik maddelerin Etkileşimi
• Toplam etkileşim:
• Birbirinden bağımsız olarak etki eden iki
bileşikten her birinin etkisi tek başlarına etki
etmeleri halinde ortaya çıkacak olan etkiye
eşittir. Eğer her bir maddeden de 1 birim etki
oluşursa a toplam etki
•
1+1=2 olacaktır.
Toksik maddelerin Etkileşimi
• Sinerjik etkileşim:
• İki veya daha fazla toksik madde birlikte etkidiklerinde
ayrı ayrı etkilerinin toplamından daha büyük bir etki
yaratırlar
• Buna örnek olarak; sigara içimi ile asbest, halojenli
solventler ile (karbontetraklorür gibi) alkol verilebilir.
• Karbon tetraklorür ve etanol (etil alkol) karaciğer için
ayrı toksiktir, fakat birlikte karaciğer üzerindeki bireysel
etkilerin toplamına kıyasla çok daha fazla karaciğer
toksik etkiye sahiptir.
• Sigara içenlerde mesleki asbest maruziyetinden
kaynaklanan akciğer kanseri insidansı çok daha yüksek
(sigara içilmeyen kişilere kıyasla)
(1+1=10).
Toksik maddelerin Etkileşimi
• Potansiyel etkileşim:
• Biri toksik diğeri aktif olmayan madde toksik
bileşenin etkisinden daha büyük bir etki yaratacak
şekilde etkileşimde bulunurlar.
(1+0=5)
• Örneğin, antibiyotikler (makrolidler; eritromisin,
troleandomisin), bir vazokonstriktör ajan olan ergotamin
gibi ergot türevlerinin etkilerini güçlendirir. Ciddi yan
etkilerin sebep olurlar.
Toksik maddelerin Etkileşimi
• Antagonistik etkileşim:
• Bir maddenin etkisinin diğer maddenin etkisini
azaltması ile ortaya çıkar.
(1+1=1/2)
• Örneğin Balıklar ortamdaki Zn Cd eliminasyonu
(alımı) azaltır. Zn ile Cd arasında antagonistik bir
ilişki vardır.
• Alkol ve kafein antagonistik etkiye sahiptir.