E*itim Sunusu

Hazırlayan: Gizem Yıldız
Otizm, yaygın gelişimsel bozukluk yelpazesi
içerisinde yer alan (1) toplumsal etkileşimde ve
iletişimde yetersizlikler ile davranış, ilgi ve
etkinliklerde sınırlı, basmakalıp ve yineleyici
örüntülerle ve (2) toplumsal etkileşim, toplumsal
iletişimde kullanılan dil ya da sembolik/imgesel
oyun becerilerinin en az birinde 3 yaşından önce
gecikmelerin ya da olağandışı bir işlevselliğin
olması ile karakterize gelişimsel bir bozukluktur.
Otizmli birey, sosyal etkileşim, sözel ve sözle
olmayan iletişim, ilgi ve etkinliklerdeki sınırlılığı
erken çocukluk döneminde ortaya çıkan bu
özellikleri nedeniyle özel eğitim ile destek eğitim
hizmetine ihtiyacı olan bireydir.
Otizm spektrum bozukluğu beş alt gruba ayrılmaktadır:
OTİZM SPEKTRUM
BOZUKLUĞU
Otizm
Rett
Bozukluğu
Çocukluk Dezintegratif
Bozukluğu
Asperger
Bozukluğu
Atipik
Otizm
Günümüzde alanyazında tüm gruplar
birleştirilerek YAYGIN GELİŞİMSEL BOZUKLUK
ismini aldı
• Üzerinde en çok çalışılan yaygın gelişimsel bozukluktur.
• Sosyal etkileşim ve iletişimde yetersizlikler ile sınırlı ilgiler ve yinelenen
davranışlar temel özellikleri olarak kabul edilir.
• Bu alanlardan en az birisinde üç yaştan önce belirtilerle ortaya çıkar.
• Konuşmada gecikme ya da zihinsel yetersizlik ile birlikte ortaya çıkabilir.
• Zihinsel yetersizliği olmayan otizmli bireyler yüksek işlevli bireyler olarak
tanımlanır.
• Çok seyrek olarak ortaya çıkan YGB'nin daha ağır olan türüdür ve
genetik nedenlere bağlı olarak ortaya çıkar.
• Bazı davranışlara ilişkin ortak özellikleri nedeniyle YGB içinde yer alan
bu sendrom, genellikle kızlarda görülür.
• Sendrom, 6-12. aylarda normal gelişim sonrasında, var olan motor ve
iletişim becerilerinde ani kayıplar olması ile tanımlanır.
• Rett senderomu genellikle zihinsel engel ile birlikte ortaya çıkar.
• İletişim, sosyal etkileşim, ilgiler ve etkinliklerdeki sınırlılıklar
açısından otizme benzeyen, 2 yıl normal gelişimden sonra ortaya
çıkan bir YGB tur.
• 2 yaştan sonra, önceden kazanılmış tuvalet kontrolu, uyumsal
davranışlar motor ve iletişim becerileri ile oyun becerileri kaybolur.
• Otizmde temel yetersizlik sosyal etkileşim alanında iken ÇDB da
iletişim alanındadır. ÇDB, çocuğun gelişimini otizmden daha ağır
düzeyde etkiler.
• Otizmden daha geç yaşta, genellikle 3-5 yaştan sonra ortaya çıkar.
• Sosyal özellikler ve sınırlı ilgiler açısından otizme benzer ancak aspergerli
bireylerde konuşmada gecikme gözlenmez; iletişim, öz bakım ve zihinsel
becerilerde de yetersizlik yoktur.
• Bazı bireylerin çok geniş sözcük dağarcıkları vardır ve ilgilendikleri bir
konuda çok uzun zaman konuşabilirler.
• Ancak, sözel olmayan iletişim becerilerinde yetersizlik görülür, sözel
olmayan mesajları anlama ve kullanmada güçlük çekerler.
• Birçok uzman ve anne baba, daha az etiketleyici olduğunu düşünerek,
asperger terimini otizm yerine kullanmayı tercih eder.
• YGB altında yer alan bozuklukların bazı ölçütlerini karşılayan
ama herhangi birinin tüm ölçütlerini karşılayamayan
çocuklara tanı koymak amacıyla kullanılan bir terimdir.
• Atipik otizm için net ve açık ölçütler yoktur, ancak Asperger
sendromu ve atipik otizm tanısı konan çocukların güçlükleri
benzerdir, her iki grubun güçlükleri otizmli çocuklardan daha
hafif düzeydedir.
Otiszmingörülme sıklığı 150’de 1’dir. Erkeklerde kızlardan dört-beş kez
daha fazla görünür.
Otistik Bozukluk
Otistik Bozukluk
Toplum
GENETİK FAKTÖR
• DNA, otizmin sorumlusu olarak
görülebilmektedir. Fakat otizmin tek başına
nedeni olamamaktadır.
BEYİN
İŞLEVLERİNDE
ANORMALLİKLER
• Beynin sinirsel-kimya yapısında
anormallikler oluşu, beyincik, motor kontrol,
denge ve bilişsel işlevlerle ilgilidir.
ÇEVRESEL
FAKTÖRLER
• İlk inanış olarak otizmin nedeni ailenin
çocuğun bakımını suistimal ve ihmali yer
alırken günümüzde doğru olmadığı, çevrenin
semptomları etkilediği görülmüştür.
AŞILAR
• Özellikle kızamık, kabakulak gibi aşılar
otizmle ilişki göstermektedir. Ancak bazı
araştırmacılar bunu yalanlamaktadır.
1.ay › yüze bakma
2.ay › gülümseme
2-3. ay › obje takibi
2-6..ay › sesli uyaranlara tepki
3-6.ay › kavrama becerileri
4-7.ay › yüz ifadelerini ayırma
6. ay › heceler
7. ay › konuşma seslerini taklit
8-10.ay › bakımverenleri tercih etme
12. ay › bakımverenden ayrılmaya tepki yoksa,
12-24. ay› işaret etmiyor, objeyi yetişkine göstermiyor, isme cevap
vermiyor, uygun jestleri göstermiyor, sosyal uyaranlara tepkisiz
davranıyor ise;
12. ayda babıldama yok, 16.ayda sözcük yok ise, 24. ayda spontan iki
kelime ile cümle yoksa , bir uzman tarafından çocuğun
değerlendirilmesi kritik önem taşımaktadır.
Çoğunda değişik
düzeylerde
zihinsel
yetersizlikler
görülmektedir.
Zihinsel olarak
başkalarını
anlamada,
sohbetlere
katılmada zorluk
çekmektedirler.
Motivasyonun
olumsuz
etkilenmesi en sık
görülen bilişsel ve
akademik
özelliktir.
Zekalarını testler ile değerlendirebilmek çok güçtür, çünkü
çoğu zeka testi otistik olmayan bireylere göre düzenlenmiştir
ve otistiklerin alışılmış yollarla çevreyi algılamamaları ve ilişki
kurmamaları test almalarını güçleştirir.
Testlerin performans bölümünde oldukça iyi olmalarına
rağmen, sözel bölümlerinde düşük puanlar alabilirler.
IQ ile ilgili yanlış kanı ise IQ’nun erken bir yaşta belirlenmiş ve
değiştirilemez olduğudur.
Bir yıl içinde sözel IQ puanının 25 puan artabileceği bazı
araştırmacılarla dile getirilmektedir.
Otizm tanısı almış kişilerde görsel
algılama ve öğrenme, hafıza ve
matematik gibi bazı alanlarda
gözlenen bu dikkat çekici üstünlükler,
onların üstün zekalı olduklarını
düşündürebilmektedir.
Ancak otistik çocukların zekaları (IQ)
geniş bir dağılıma sahiptir. Otistik
bireylerin yaklaşık %10-15’inin
normal ve üstü, %25’inin sınır veya
hafif zihinsel yetersiz ve geriye
kalanların da orta ve ileri düzeyde
zihinsel yetersiz olduğu
düşünülmektedir.
Dil gelişiminde
gecikme, dili
iletişim amaçlı
kullanamama,
etkileşim kurmada
güçlük, iletişimi
başlatma ve
sürdürmede
güçlük.
Ekolali (Stereotipik
ve tekrarlayan
sözel ifade
kullanımı), sohbet
becerilerinde
yetersizlik, sözel
olmayan dili
algılamada güçlük,
zamirleri yerinde
kullanama
Sözel olmayan
davranışlarda
bozukluk, yetersiz
akran ilişkileri,
başkaları ile başarı,
ilgi ve zevk almayı
kendiliğinde
paylaşmadaki
sınırlılıklar,
karşılıklı
etkileşimde
yetersizlikler
Göz kontağı
kurmada, fiziksel
yakınlık kurmada,
hayali oyunlar
oynamada, empati
kurmada
sınırlılıklar, ısırma,
kafa vurma gibi
kendini uyarıcı
davranışlar,
sallanma, elleri
sallama, çırpma
gibi yineleyici
davranışlar
Dokunsal denge, vücut
farkındalığı, görsel, işitsel, tat ve
koklama duyularına ilişkin
problemler