Dış Ticaret İşlemleri ve Muhasebesi Yurt İçine Nakit Girişi Türkiye’de ve yurtdışında yerleşik gerçek kişilerin, kişisel sermaye hareketlerine ilişkin yurtdışından yapacakları transferler ile yurtdışından temin ettikleri kredileri bankalar aracılığıyla getirmeleri serbesttir. Mal ve hizmet ihracat bedeli, transit ticarete ilişkin kazançlar, yabancı sermaye bedeli veya diğer kaynaklardan temin edilen nakdin gümrük giriş noktalarından yurda getirilmesi serbesttir. Bu nakdin beyan edilmesi zorunlu değildir ve yolcular beyana zorlanamaz. Talep etmeleri halinde, yolcuların getirdikleri bu nakdi “Nakit Beyan Formu” ile gümrük idaresine beyan etmeleri mümkündür. Gümrük idaresince, giriş yapan yolcunun beraberindeki nakdin kaynağının beyan edilmesinin istendiği durumlarda, beyan doğru yapılmak zorundadır. Yurt Dışına Nakit Çıkışı Yolcu beraberi yapılan 25.000,- TL’yi aşan Türk parası, 10.000.- Avro veya eşitini aşan döviz çıkışlarında nakit beyan formu ile beyanda bulunulur. Beyanda bulunulmaması halinde paraya gümrük idaresince el konulur ve MASAK’ a bildirilir Gümrük idareleri, yurt dışına yapılan 50.000,- ABD Doları karşılığını aşan Türk parası ve Efektik çıkışlarına ilişkin bilgileri aylık olarak Merkez Bankasına bildirirler. Bankalar, ithalat, ihracat ve görünmeyen işlemler dışındaki yurt dışına yapılan 50.000,- ABD Doları ve eşiti dövizi aşan transferler otuz gün içinde Merkez Bankasına bildirirler. İHRACAT Gümrük idaresi tarafından ihracat beyannamesinin tüm işlemleri tamamlanarak ihracata konu olan malın Türkiye Gümrük Bölgesini terk etmesi fiili ihracattır. Fiili ihracat tarihi;107 Seri No.lu KDV Genel Tebliği’nin (B) bölümünde, KDV uygulamasında ihracat işleminin gerçekleştiği tarihin VEDOP ‘tan tespit edilecek gümrük beyannamesi kapanış tarihi olduğu, istisnanın bu tarihin ait olduğu ay KDV beyannamesi ile beyan edilmesi gerektiği açıklanmıştır. GVK ve KVK yönünden vergiyi doğuran olay satışa konu olan malın fiilen ihraç edildiği tarihte gerçekleşmektedir. İhracat işlemlerine ait bedellerin ( faturası önceden düzenlense dahi ) malların fiilen ihraç edildiği ayın/yılın geliri olarak kabul edilmesi gerekmektedir. Transit Ticaret Transit ticaret, yurt dışında veya serbest bölgede yerleşik bir firmadan ya da gümrük antreposundan satın alınan malın, ülkemiz üzerinden transit olarak veya doğrudan yurt dışında veya serbest bölgede yerleşik bir firmaya ya da antrepoya satılmasıdır. Milli olmayan bir malın satın alınması ve malın millileştirilmeden satılması işlemidir. KDV Kanunu’nun 1 nci maddesi uyarınca, Türkiye’de gerçekleştirilen mal teslimleri KDV’sinin konusuna girmektedir. Transit ticarete konu mal genelde Türkiye haricindeki bir ülkeden temin edilmekte ve yine Türkiye haricindeki bir ülkeye teslim edilmektedir. Bu ticarete konu mallar sevkiyat sırasında transit olarak Türkiye gümrük sahasına girip çıksa dahi, KDV’nin konusuna girmeyecektir. Transit ticarete konu malların alımı ve teslimi sırasında KDV beyannamesine her hangi bir şekilde dahil edilmeyecektir. Türkiye’deki bir serbest bölgeden satın alınan bir mal, yine Türkiye’deki başka bir serbest bölgeye satılması bir transit ticarettir. İki Serbest bölge arasındaki nakliye işlemi yurt içi taşıma işlemi olduğundan KDV’ye tabidir. Transit ticaret, ilgili mevzuat hükümleri uyarınca, ithalat veya ihracat işlemi değildir. Bunun için (Ba) ve (Bs) formlarına intikal etmemesi gerekmektedir. Ancak İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı 01.07.2010 tarihli özelgesinde ‘’transit ticaret kapsamındaki şirketiniz tarafından yapılan işlemlerin belgelendirilmesi halinde Ba-Bs bildirim formlarına dahil edilmesi gerekmektedir.’’ ibaresi yer almıştır Konsinye İhracat Kesin satışı daha sonra yapılmak üzere dış alıcılara, komisyonculara, vb. mal gönderilmesi şeklinde yapılan ihracat biçimidir. İhracatçı Gümrük Beyannamesi ile ilgili İhracatçılar Birliği’ne başvurur. İhracatçı Birliği’nin 30 gün içerisinde kullanılması kaydıyla verdiği izinle Gümrük İdaresine başvurulur. Malın kesin satışı sonrası ihracatçı, 30 gün içerisinde kesin satış faturası ve diğer belgelerle durumu ilgili İhracatçı Birliği’ne ve ihracat bedelinin geleceği aracı bankaya bildirir. Malın fiili ihraç tarihinden itibaren 1 yıl içerisinde satılması gerekmektedir. Haklı nedenlerle bu süre 2 yıl daha uzatılabilir. Bu süreler içinde malın satılmaması halinde yurda getirilmesi gerekir. Yurt dışı Fuar ve Sergilere Katılım ve İhracat Ülkemizi temsilen katılacak yurtdışı fuar ve sergiler Müsteşarlık tarafından belirlenir. Gönderilecek bedelli veya bedelsiz malların yurt dışına çıkışıyla ilgili başvurular doğrudan ilgili gümrük idarelerine yapılır. Gümrük idareleri talepleri ilgili mevzuat çerçevesinde inceleyip sonuçlandırır. Gümrük idareleri, gümrük beyannamelerinin onaylı bir örneğini en geç onbeş gün içinde firmanın beyan ettiği İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğine gönderir. Sergilenmek üzere yurt dışına çıkarılan malların kesin satışına ilişkin talepler, geçici çıkışa esas gümrük beyannamesinin İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğince onaylanmasını müteakip gümrük idarelerince sonuçlandırılır Dahilde İşleme Rejimi Dahilde işleme rejimi ve geçici kabul rejimleri ihraç edilecek olan malların üretiminde kullanılacak girdilerin ithal edilmesi halinde bu girdilere ilişkin olarak ithalde ödenmesi gereken vergilerin ödenmeyerek teminata bağlamak suretiyle ertelenmesini ve bu girdiler kullanılmak suretiyle imal edilen malların ihraç edildiğinin tevsiki halinde daha önce ertelenen vergilerin terkin edilerek bunlarla ilgili olarak verilen teminatların çözülmesini sağlamaya yönelik düzenlemeler bütünüdür. Firmalar malların üretiminde kullanacakları girdileri vergisiz olarak ithal edebilmek için ithalat işleminden önce ,Gümrük Birliği kapsamında Avrupa Topluluğu’na dahil ülkelerden yapacakları ithalat için ‘’ Dahilde İşleme İzin Belgesi’ ni bu ülkeler dışındaki üçüncü ülkelerden yapacakları ithalatları için ise Geçici Kabul İzin Belgesi’ni almak zorundadırlar. KDV Uygulama Gelen Tebliği’nin (II/A9.3.)bölümünde DİİB sahibi mükelleflere, dahilde işleme rejimi kapsamında ihraç edilecek ürünlerin imalinde kullanılacak maddeleri teslim edecek satıcılar yüklendikleri KDV’sini iade alabilirler. İade talep eden firmaların KDV mükellefi olmaları yeterlidir. Ayrıca imalatçı olmaları şartı aranmayacaktır. İhracat işlemlerinde KDV İstinası İhracat teslimleri ve bu teslimlere ilişkin hizmetler, yurtdışındaki müşteriler için yapılan hizmetler, serbest bölgelerdeki müşteriler için yapılan fason hizmetler ve yurt dışındaki müşteriler için Türkiye’de verilen roaming hizmetleri, KDV’den müstesnadır. Türkiye’de ikametgahı, işyeri, kanuni ve iş merkezi bulunmayanların taşımacılık faaliyetlerine ilişkin olarak satın alacakları mal ve hizmetleri ile fuar, panayır ve sergilere katılımları dolayısıyla satın alacakları mal ve hizmetler nedeniyle ödedikleri katma değer vergisi (karşılıklı olmak kaydıyla) iade edilir. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından onaylanan sinematografik eserlere ilişkin yabancılar tarafından satın alınacak (Vergi Usul Kanununun 232’inci maddesinde yer alan haddin üzerindeki 01.01.2016’dan itibaren 900.-TL) mal ve hizmetler nedeniyle ödenen katma değer vergisi yapımcılara iade olunur. Mal İhracı Bir teslimin ihracat sayılabilmesi için aşağıdaki şartlar yerine getirilmiş olmalıdır: a)Teslim yurt dışındaki müşteriye veya bir serbest bölgedeki alıcıya ya da yetkili gümrük antreposu işleticisine yapılmalıdır. b)Teslim konusu mal Türkiye Cumhuriyeti Gümrük bölgesinden çıkarak bir dış ülkeye veya bir serbest bölgeye vasıl olmalı ya da gümrük antreposuna konulmalıdır. Hizmet İhracı Yurt dışındaki müşteri tabiri; ikametgahı, işyeri, kanuni ve iş merkezi yurt dışında olan alıcıları ifade eder. Verilen hizmetin hizmet ihracı sayılabilmesi için aşağıdaki şartlar yerine getirilmiş olmalıdır. a) Hizmetin Türkiye’de yurt dışındaki bir müşteri için yapılmış olması, b) Hizmetten yurt dışında faydalanılması gerekmektedir. İade talebi için dövizin Türkiye’ye getirildiğini tevsik eden belge, banka dekontu vb. yeterlidir. Hizmetin yurt dışındaki bir müşteri için yapıldığı hususunun, yurt dışındaki müşteri adına düzenlenen fatura ile tevsik edilmesi gerekmektedir. Hizmetten yurt dışında faydalanılmasından kastedilen hususun, müşterinin yurt dışındaki iş, işlem ve faaliyetleri ile ilgili olması ve Türkiye’deki faaliyetleri ile ilgisi bulunmamasıdır. Faydalanma kriterinin tespitinde, yapılan hizmetin ithal edilen mal ile doğrudan ilişkili olması halinde KDV’ye tabi bulunmaktadır. Türkiye’nin ihraç ettiği mallar dolayısıyla verilen danışmanlık, aracılık, gözetim, müşteri bulma, piyasa, araştırması vb. hizmetler ise bu mallar yurt dışında tüketileceğinden hizmet ihracı kapsamında KDV’den istisna olacaktır. Serbest Bölgelerdeki Müşterilere Yapılan Fason Hizmetler Serbest bölgelerdeki müşterilere yapılan fason hizmetlerin ihracat istisnası kapsamında KDV’den müstesna olması için, aşağıdaki şartlar yerine getirilmiş olmalıdır. a) Fason hizmet serbest bölgelerde faaliyet gösteren müşteriler için yapılmış olmalıdır. b) Fason hizmetten serbest bölgelerde faydalanılmalıdır. Serbest Bölgelerde Verilen Hizmetler İle Bu Bölgelere İlişkin Yük Taşıma İşleri 3065 sayılı Kanunun ( 17/4- 1) maddesine göre, serbest bölgelerde verilen hizmetler ile serbest bölgelere veya bu bölgelerden yapılan ihraç amaçlı yük taşıma işleri KDV’den müstesnadır. Söz konusu istisnanın kapsamına, yalnızca serbest bölgede ifa edilen hizmetler ile serbest bölgelere veya bu bölgelerden yapılan ihraç amaçlı yük taşıma işleri girmektedir. İhraç amaçlı yük taşıma işleri dışında, yurt içinden serbest bölgeye verilen hizmetler ile serbest bölgenin yurt içine yönelik olarak verilen hizmetler KDV’ye tabidir. Buna göre; Serbest bölgeden bir limana veya bir gümrük çıkış kapısına ihraç malının taşınması işi KDV’den istisnadır. Serbest bölgede üretilecek mamulün üretiminde kullanılacak malların yurt içinden serbest bölgeye, serbest bölgeden başka bir serbest bölgeye taşınması da istisna kapsamında değerlendirilecektir. Diğer taraftan serbest bölgeden yurtiçine yapılacak taşıma işleri ihraç amaçlı yük taşıma işi kapsamında değerlendirilmeyeceğinden KDV’ye tabi olacaktır. Posta ve Hızlı Kargo Taşımacılığı Yol ile Yapılan İhracat Teslimleri Posta ve hızlı kargo taşımacılığı yolu ile yapılan ihracat teslimleri, kargo şirketi adına düzenlenen, malı yurtdışına gönderilen mükellefin bilgisinin yer aldığı ve gümrük müdürlüğü tarafından elektronik ortamda onaylanan elektronik ticaret gümrük beyannamesi ile tevsik edilir. Posta yolu ve hızlı kargo taşımacılığı kapsamında gelen ya da gönderilen, miktarı brüt 150 kilogramı ve değeri 7500 Avro’yu geçmeyen ihracat rejimine konu eşya ile aynı miktar ve değeri geçmeyen serbest dolaşıma giriş rejimine konu ticari miktar ve mahiyet arz etmeyen eşya ile numunelik eşya ve modellerin gümrük beyanı dahil tüm gümrük işlemlerine ilişkin faaliyetlerinin takip edilip sonuçlandırılmasında, posta idaresi ile Müsteşarlıkça belirlenen koşulları taşıyan hızlı kargo taşımacılığı yapan şirketler dolaylı temsilci olarak yetkilidir. (200915481 sayılı Bakanlar Kurulu kararı 126. madde). 10.03.2013 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan 4 no’lu Gümrük genel tebliğ ile Hızlı Kargo taşımacılığı yapan şirketlere verilen yetkiler yeniden düzenlenmiştir. Hızlı kargo taşımacısı işletmeler dolaylı temsil yoluyla hızlı kargo taşıması yapabilmek için gümrük müşaviri istihdam etmek zorunda olup ayrıca, kontroller sonucu ortaya çıkabilecek kamu alacaklarının garanti edilmesi amacıyla 250.000.- TL teminat mektubu vereceklerdir. Bu düzenleme ile operatörler, yetki kapsamında alıcı/göndericiyi, ayrı bir işleme gerek kalmadan temsil etmekte vekâletname ibraz etmek zorunluluğu bulunmamaktadır. Ticarete konu eşyalara ait tüm bilgilerin barkod okuyucusu tarafından okunacak şekilde ürün üzerinde yer alması gerekmektedir. İhraç Edilecek Malların Üretiminde Kullanılacak Kalıplar İhraç edilen ürünlerin üretimi için gerekli olan ve yurt dışındaki firma tarafından imal ettirilen, faturası yurt dışındaki müşteri adına düzenlenen, bedeli de yurtdışındaki firma tarafından ödenen model kalıpların, ihraç edilen mallar için verilen hizmet kapsamında değerlendirilmesi ve gerekli belgelerin ibraz edilmesi şartıyla, ihracat istisnası kapsamında işlem yapılması mümkün bulunmaktadır. Hizmet ihracında yurt dışındaki müşteriler için ifa edilen hizmetlerin ifa edildiği dönemde ,bedelin döviz olarak Türkiye’ye gelmesi beklenilmeden ihracat istisnası kapsamında beyan edilecektir. Dolayısıyla KDV hesaplanmayacaktır. Beyan edilen işlemlerle ilgili yüklenilen ve indirim konusu yapılmayan vergilerin KDV Kanunun 32’nci maddesi kapsamında iadesi hizmet bedelinin döviz olarak Türkiye’ye geldiği dönemde talep edilecektir. Hizmet İhracı Teşviki İşyeri ve iş merkezi yurt dışında bulunan gerçek ve tüzel kişilere verilen aşağıda sayılan hizmetlerden elde edilen gelirlerin %50 si gelir ve kurumlar vergisinden istisna edilmiştir. İstisna kapsamına; Türkiye’de verilen, özellikle ve sadece yurt dışında yararlanılan mimarlık, mühendislik, tasarım, yazılım tıbbi raporlama, muhasebe kaydı tutma, çağrı merkezi, veri saklama, eğitim ve sağlık hizmetleri girmektedir. İstisnadan bütün gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri yararlanabilecektir. 02.10.2016 tarihinde yayınlanan 293 seri nolu Gelir Vergisi tebliği ile yurtdışına hizmet veren işletmelerin istihdam ettikleri hizmet erbabının ücretlerine ilişkin indirim uygulaması düzenlenmiştir. Bedelsiz İhracat Bedelsiz İhracata ilişkin Tebliğ (İhracat 2008/12) uyarınca, bedel yürürlükteki Kambiyo mevzuatı çerçevesinde yurda getirilmesi gerekli olmaksızın yurt dışına kesin olarak mal çıkarılması bedelsiz ihracat olarak tanımlanmaktadır. Buna göre, karşılığında yurda herhangi bir bedel getirilmeksizin yurtdışına yapılan teslimler; hediyeler, miktarı ticari teamüllere uygun numuneler ile reklam ve tanıtım malları, daha önce usulüne uygun olarak ihraç edilmiş malların bedelsiz gönderilmesi ticari örf ve adetlere uygun parçaları, fireleri ile garantili olarak ihraç edilen malların süresi içinde yenilenmesi gereken parçaları ihracatın gerçekleştirildiğinin ve bedelsiz yapıldığının gümrük beyannamesi ve ilgili makamlardan (değeri 250.000 ABD Dolarına kadar olanlar gümrük idaresi, üzeri İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğinden ) alınan izin yazısı ile tevsiki şartıyla işlem görebileceklerdir. Bu mallara ilişkin yüklenilen KDV’de KDV kanunu’nun 11 ve 12.maddeleri kapsamında istisna hükümleri doğrultusunda iadeye tabi olacaktır. Yurtiçinde Gümrüksüz Satış Mağazalarına Yapılacak Teslimler Gümrüksüz satış mağazalarının T.C gümrük bölgesi için faaliyet gösterdikleri kabul edilmektedir. Bu çerçevede, söz konusu mağazalara yurt içinden yapılan teslimler T.C gümrük bölgesinden geçerek yurt dışındaki bir müşteriye vasıl olmadığından Hukuken ihracat teslimi sayılmamaktadır. Dolayısıyla gümrüksüz satış mağazalarına yurt içinden yapılacak teslimler KDV‘ ye tabii bulunmaktadır. Gümrük mevzuatına göre gümrük antreposu sayılan gümrüksüz satış mağazalarının İthalat işlemleri KDV’den istisna edilmiştir. Gümrüksüz satış mağazalarının gerçekleştirdikleri mal teslimleri KDV Kanunun 16/1-c maddesi uyarınca KDV’den müstesnadır. Ayrıca gerçek kişiler tarafından gümrüksüz satış mağazalarından KDV ‘den istisna olarak satın alınan bu malların ithali de KDV’ye tabii değildir. Serbest Bölge ve Gümrük Antrepolarına teslimlerde ÖTV ÖTV kanunu’nun 5/1. maddesiyle, yurt dışındaki müşterilere teslim edilen ve Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesi’nde çıkan mallar ÖTV ‘den istisna edilmiştir. KDV kanunu’nun 12/1.maddesindeki serbest bölgedeki alıcıya veya yetkili gümrük antreposu işleticisine yapılan teslimlerin ihracat teslimi sayılacağına dair hükümler, ÖTV kanununda yer almamaktadır. Bu nedenle serbest bölgelere veya yetkili gümrük antreposu işleticilerine yapılan teslimlerde ÖTV yönünden ihracat istisnası uygulanması mümkün değildir. Hizmet İhracında Fatura Yurdışına hizmet ihracatı gerçekleşse bile hizmete ilişkin fatura ve benzeri belgenin yurt dışındaki müşterinin Türkiye’deki daimi temsilcisi adına düzenlenmesi durumunda yurt dışındaki müşteri, hizmet ihracatı istisnasından yararlanamayacaktır. KDV uygulanacaktır. İhraç kayıtlı satışlar (KDV Kanunu 11/c) İhraç edilmek şartıyla imalatçılar tarafından kendilerine teslim edilen mallara ait katma değer vergisi, ihracatçılar tarafından ödenmez. Mükelleflerce tahsil edilmeyen ancak ilgili dönem beyannamesinde beyan edilecek olan bu vergi, vergi dairesince tarh ve tahakkuk ettirilerek tecil olunur. İhraç kaydıyla satış yapan firmalar üretim işletmeleridir. Bu firmalar malı üretir ve ihraç kaydıyla satış faturası düzenlemek suretiyle malı yurt içindeki ihracatçı firmaya satar. İhraç kaydıyla satış yapan firma, ihracatçı firmadan KDV tahsil etmez. Tahsil edilemeyen katma değer vergisi 192 diğer KDV (Tecil dilebilir KDV ) hesabında izlenir. Üretici firma, İhracatçıdan alacağı ihracat Gümrük Beyannamesini, vergi idaresine diğer belgeleri ile birlikte ibraz etmek suretiyle KDV iadesinden faydalanır. 3065 Sayılı K.D.V kanununda imalatçı tarif edilmiştir. a)Sanayi siciline kayıtlı ve sanayi sicil belgesine veya çiftçi kayıt belgesi, üretici belgesine sahip olması, b)Sanayi odası, ticaret odası veya esnaf ve sanatkarlar derneklerine kayıtlı bulunması, c)Gerekli makine parkına sahip olması, gerekmektedir İmalatçılar kendi üretimlerine ilave olarak fason üretim yaptırabilirler İhraç kaydıyla satış yapan üretici firmalar fatura üzerine ‘’3065 Sayılı KDV kanunu hükümlerine göre ihraç edilmek şartıyla teslim edildiğinden KDV’si tahsil edilmemiştir.’’ İbaresinin koymak zorundadır. Malların, ihracatçılara teslim tarihini takip eden ay başından itibaren 3 ay içinde ihraç edilmesi halinde, tecil edilen vergi terkin edilir. İhracat yasal süresinde gerçekleşmezse; tecil edilen vergi, gecikme zammı ile tahsil olunur İhraç kayıtlı dövize endeksli teslimlerde oluşan kur farklarının vergilendirilmesi: Fatura tarihi ile ödeme tarihi arasında imalatçı lehine ortaya çıkan kur farkları imalatçı tarafından düzenlenecek fatura ile belgelendirilecek ve kur farkı üzerinden KDV hesaplanacaktır. Ancak KDV ihracatçı firmadan tahsil edilmeyecektir. İhracatçı firmadan tahsil edilmeyen KDV imalatçı tarafından hesaplanan ve indirilecek KDV olarak beyan edilecektir. Fatura tarihi ile ödeme tarihi arasında imalatçı aleyhine ortaya çıkan kur farkları ihracatçı tarafından fatura düzenlenecek ve kur farkı üzerinden KDV hesaplanacaktır. İhracatçı tarafından beyan edilerek ödenecektir. İmalatçı KDV’sini genel hükümlere göre indirecektir. İhraç kaydıyla Tecil/Terkin kapsamında alınan malların konsinye olarak İhracı İhracatçıların KDV ödemeksizin satın aldıkları malları konsinye olarak ihraç etmelerine engel olacak herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır. Malların üç ay içinde konsinye olarak ihraç edilmesi halinde,söz konusu malların yurt dışında satıldığı tarihe bakılmaksızın tecil , terkin, ve iade işlemlerinin yapılması gerekmektedir. Malların ihracatçılar tarafından imalatçıdan konsinye olarak satın alınması mümkün bulunmamaktadır. İhraç kaydıyla alınan ancak 3 aylık sürede ihraç edilemeyen mallara İlişkin olarak ödenen KDV ihracatçılar tarafından indirilebilir mi? İhracatçının süresinde ihraç edemediği mallara yönelik yüklendiği KDV ‘yi en erken 3 aylık sürenin bitiş gününü takip eden günün dahil olduğu dönem içinde ve nihai olarak o dönemi kapsayan takvim yılı içerisinde indirim konusu yapması mümkün bulunmaktadır. Türkiye’ de İkamet etmeyenlere Özel Fatura İle Yapılan Satışlar ( Bavul Ticareti ) Türkiye’de ikamet etmeyen yolculara yapılan teslimler Katma Değer Vergisi yönünden ihracat istisnasına alınmıştır. (ÖTV Kanunu Ek-1 sayılı listede yer alan mallar hariç ) Katma Değer Vergisi tahsil etmeden bavul ticareti kapsamında satış yapmak isteyen mükelleflerin vergi dairesinden alınacak istisna belgesine sahip olmaları gerekir. Gerçek usulde katma değer vergisi mükellefi olmak,haklarında sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlediği veya bilerek kullandığı konusunda rapor yazılmamış olmak,istisna belgesi almak için gerekmektedir. Özel fatura beş suret olarak tanzim edilir - Birinci suret alıcıya verilir - İkinci, üçüncü ve dördünü suretler gümrük çıkışında onaylatılır - Beşinci suret satıcıda kalır. Özel faturada KDV yer almaz. Özel fatura TL olarak düzenlenemez. Faturada gösterilen vergisiz bedellerin toplamının 2000.-TL’nin üstünde olması gerekir. Özel fatura bedeli bankalara veya özel finans kuruluşlarına satılır. Döviz alım belgesi alınır. Döviz alım belgesi, İlgili dönem KDV beyannamesine eklenir. Alıcının özel fatura tarihini izleyen aybaşından itibaren 3 ay içinde malları yurt Dışına çıkartması gerekmektedir .Çıkış tarihlerinden itibaren en geç 1 ay içinde onaylı özel fatura (4.nüsha) satıcıya intikal etmelidir. Faturanın gümrükte alıcı satıcı veya taşıyıcı firma tarafından onaylatılması mümkündür. Yolcu Beraberi Eşya (Türkiye’ de ikamet etmeyenlere KDV hesaplanarak yapılan satışlar) Türkiye’de ikamet etmeyen yolcuların, satın alarak yurt dışına çıkardıkları malların teslimi anında katma değer vergisi tahsil edilir. Gümrükten malın çıkışı anında faturanın ibrazı halinde daha önceden tahsil edilen katma değer vergisi malı yurt dışına çıkarana iade edilir. (KDV. Kanunu Md. 11/1-b) “İzin belgesi” gerçek usulde mükellefiyeti olan satıcılara verilir. Her türlü mal teslimi istisna kapsamına girer. Hizmet ifaları istisna uygulamasından faydalanamaz. Vergisiz bedellerin toplamının 100.-TL’nin üstünde olması halinde istisna uygulanır. -Satıcı faturaya alıcının pasaport numarasını yazar -Fatura 4 nüsha düzenlenir.3 nüshası alıcıya verilir. -Fatura döviz veya TL cinsinden düzenlenir. -Faturada KDV hesaplanıp alıcıdan tahsil edilir. -İadeyi gümrükteki banka şubesinden yapmak isteyen satıcı fatura ile beraber alıcıya bir çek verir. Alıcıların istisnadan faydalanmaları için satın aldıkları malları 3 ay içinde yurt dışına çıkarmaları gerekir. Çıkış sırasında fatura nüshaları ve çek düzenlenmiş ise satıcıdan alınan çek Türk gümrüğünde onaylatılır.Onaydan önce mallar gümrük görevlilere gösterilir.Alıcı onaylattığı 3 nüsha faturanın ikisini gümrük görevlisine bırakır. Çekte yazılı tutar, çeki düzenleyen bankanın gümrükteki şubesinden alınır. Verginin alıcıya iadesi: a) İadesinin gümrükten çıkarken alınması, b) İadenin gümrük çıkısından sonra alınması, c) Verginin elden ödenmesi, d) İadenin avans olarak ödenmesi, e) İadenin yetki belgesine sahip aracı firmadan alınması , İhracat bedellerinin yurda getirilme süreleri : Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara ilişkin tebliğler dahilinde usul esaslar ve süreler içinde yurt dışından getirilerek bankalara veya özel finans kurumlarına satarak ihracat hesaplarının kapatılması gerekir. “Türk Parasını Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar” ın 8 nci maddesinde değişiklik yapıldı ve İhracat bedellerinin yurda getirilmesi zorunluluğa son verilerek bu bedellerin ihracatçılar tarafından serbestçe tasarruf edilmesine olanak sağlandı. Kambiyo mevzuatına göre, ihracat bedellerinin ihracatçının tasarrufuna bırakılması, ihracat bedellerinin hiç getirilmeyeceği, getirilen dövizlerin Döviz Alım Belgesine (DAB) bağlanmayacağı veya Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre değerlemeye tabi tutulmayacağı anlamına gelmemektedir. İhracat işlemlerinde götürü gider: Mükellefler; - İhracat, - Yurt dışında inşaat, - Onarım, - Montaj ve taşımacılık faaliyetleri ile ilgili döviz olarak elde ettikleri hasılatın %05’ini aşmamak şartı ile götürü gider yazabilirler. İhraç kaydı ile yapılan satışlarda götürü gider hesaplanması mümkün değildir. Alıcı tarafından kabul edilmeyen mallar Alıcısı tarafından kabul edilmeyen mallar karşılığında aynı bedel ve şartlarla mal ihracına ilişkin talepler giriş ve çıkışta ayniyeti tespit edilmek suretiyle gümrük idarelerince sonuçlandırılır. Alıcı tarafından kabul edilmeyen malların başka bedel ve şartlarla aynı veya farklı alıcılara satışına ilişkin talepler , durumunu gösterir belgeler ve yeni satış sözleşmesine ait İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğince onaylı faturanın ibrazından sonra gümrük idarelerince sonuçlandırılır. Alıcısı tarafından kabul edilmeyen malların bozulabilir nitelikte olması halinde, bu tür talepler Müsteşarlık yurt dışı teşkilatınca sonuçlandırılır ve ilgili gümrük idaresine bildirilir. Gümrük Kanunu Bakımından İhraç Olunan Malın Geri Gelmesi: Türkiye Gümrük Bölgesinden ihracından sonra üç yıl içinde beyan sahibinin talebi üzerine, ithalat vergilerinden muaf tutulur. Muafiyet ayniyetin değiştirilmediği zaman geçerlidir. KDV açısından ihraç olunan malın geri gelmesi: Katma değer vergisi açısından ihraç olunan malın geri gelmesi, halinde gümrük idaresi ihracatçının KDV iadesinden faydalanıp faydalanmadığını ilgili vergi idaresinden sorar. KDV iadesinden faydalanmamış ise, geri gelen malı KDV’siz olarak gümrükten çeker. KDV iadesinden faydalanmış ise malın KDV’si ödemesi gerekir. Mukimlik Belgesi Çifte vergilendirmeyi önleme anlaşması hükümleri anlaşmaya taraf ülkelerden mukim olanlara uygulandığından, anlaşmalardan yararlanmak isteyenlerin tam mükellef oldukları ülkenin yetkili makamlarından mukimlik belgesi almaları gerekmektedir. Diğer yandan ülkemiz uygulamasına göre anlaşmaya taraf devlete faaliyette bulunan veya hizmet icra eden Türkiye’de yerleşik gerçek veya tüzel kişilere Türkiye yönünden Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından düzenlenen mukimlik belgesi verilmektedir. İTHALAT İthalat ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde ithalatı serbest olan malların, ithalat mevzuatı ile Gümrük Mevzuatı’na uygun şekilde fiili ithalatın yapılması, Kambiyo Mevzuatı’na göre bedelinin taahhüdünün tamamlanması işlemidir ödenmesi veya ödeme İthalatta katma değer vergisinin matrahı aşağıda gösterilen unsurların toplamıdır a) İthal edilen malın gümrük vergisi tarhına esas olan kıymeti, b) İthalat sırasında ödenen her türlü vergi, resim, harç ve paylar c) Gümrük beyannamesinin tescil tarihine kadar yapılan diğer giderler ile mal bedeli üzerinden hesaplanan fiyat farkı, kur farkı gibi ödemeler Yabancı Firmalar Tarafından Ciro Primi Uygulaması Yurt dışında yerleşik firmalar yıl sonunda veya belli bir dönem sonunda belli cirolar aşıldığında Türkiye’deki bayilerine veya diğer ilgili kişilere ciro veya hasılat-satış primi gibi ödemeler yapmaktadır. Yurt dışında yerleşik firmaya verilen bu hizmet sonucunda yabancı firmanın Türkiye’de daha çok malı satılmakta ve hizmetten Türkiye’de faydalanılmaktadır. KDV’nin hesaplanarak beyan edilmesi gerekmektedir. Öte yandan, yabancı firmanın Türkiye’de yararlandığı bu hizmet, “hizmet ihracı istisnası” kapsamına girmemektedir. Yabancı Firmanın Fiyat İndirimi Ödeme şekli ne olursa belli bir ciro aşılması sonucu değişik isimler altında yapılan ödemeler KDV’ye tabidir. Ancak yurt dışında yerleşik sözleşme gereği veya piyasa şartları dolayısıyla yapacakları fiyat indirimleri ise, KDV’ye tabi değildir. Fiyat indirimi ile dönem sonu cirolarının mahiyeti tamamen farklıdır. Bayinin gayreti nedeniyle değil, tamamen satıcıdan kaynaklanan nedenlerle bir indirim uygulandığında KDV’ye tabi olmaması gerekir. İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı’nın Özelgesi’nde; “Yurt dışından ithal ettiğiniz emtialar için fiili ithal tarihinden sonra satıcı tarafından ithalatçı lehine fiyat indirimi yapılması KDV’nin konusuna girmemektedir. Ancak, yurt dışındaki satıcıya yönelik KDV ihtiva etmeyen bir fatura düzenlenmesi ve kayıtlara intikal ettirilmesi gerekir.” Yurtdışı satıcı firmasıyla yapılacak anlaşma ile belirlenecek dönemlerde ve belirlenecek ithalat kotalarının aşılması durumunda yurtdışı satıcı firmadan fiyat indirimi nedeniyle alınacak tutar üzerinden KDV hesaplanıp hesaplanmayacağı ve yurtdışı firmaya fatura düzenlenip düzenlenmeyeceği konusunda, GİB’nin Özelgesi’de “fiyat indirimine ilişkin tutar, ek bir çalışmanın ya da bir çabanın sonucunda yurt dışındaki satıcı firmaya vermiş olduğunuz hizmetin karşılığı olması nedeniyle, fatura düzenlenerek genel oranda (% 18) KDV hesaplanması gerekmektedir.” şeklinde idari görüş bildirilmiştir. Cedit Note – Debit Note Credite Note kavramı alacaklandırma notu, firmanın aldığı ilave bir indirim sonucu yurt dışına olan borcun azaltılması anlamına gelmektedir. Bu durumda alıcının fatura düzenlemesi yerine, satıcının alacaklandırma notu (credit note) düzenlemesi mümkündür. Credit Note düzenlenmesi KDV ve gümrük vergisi bakımından da bir sorun çıkarmamaktadır. Yurt dışına olan borcun azalmasının KDV karşısındaki durumuna göre farklılıklar arz etmektedir. Borç indirimi ciro sonucu ortaya çıkıyor ise KDV’ye tabi iktisadi şartların zorlaması sonucu fiyat indirimi ise vergiye tabi değildir. Buna karşılık debit note ise, borçlandırma notu anlamına gelmektedir. Firmanın yurt dışına olan borcunu artıran ilave fatura anlamına gelen bir belgedir. Gerekli bilgileri taşıması halinde geçerli bir belge olarak kabul edilmektedir. 35. Madde’ye Göre Düzeltme İşlemi Mal satışında bulunan yurt dışındaki firmanın fiili ithalat tarihinden sonra yurtiçindeki firmaya düzenlenen “credit note” vb. adlar altında yaptığı indirimi yansıtması durumunda, bu işleme ilişkin olarak yurtiçindeki firma tarafından fatura düzenlenip düzenlenmeyeceği ile KDV hesaplanıp hesaplanmayacağı konusunda GİB’nin Özelgesi’nde; “söz konusu malların ithali sırasında ödenen KDV tutarlarının indirim konusu yapıldığı hususu da dikkate alınarak, mal bedelinde meydana gelen değişikliğe paralel olarak indirim tutarları da düzeltilecektir. Bu düzeltme işlemi, matrahta değişikliğin vuku bulduğu vergilendirme dönemine ait KDV beyannamesinde fazladan indirilen tutar, “ilave edilecek KDV” satırında beyan edilmek suretiyle yapılacağından, yurtdışındaki satıcı adına fatura düzenlenmesine ve indirim tutarı üzerinden KDV hesaplanmasına gerek bulunmamaktadır” denilmektedir. (KDV 35. mad.) HİZMET İTHALİ : Yurt Dışından Sağlanan Hizmetlerde KDV Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerince yurt dışından bir hizmet ithal edildiğinde, hizmeti ithal eden tarafından hizmet bedeli üzerinden KDV hesaplanması ve bu KDV’nin 2 no’lu KDV beyannamesi ile beyan edilip ödenmesi gerekmektedir. Hizmet ithal eden gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri sorumlu sıfatıyla beyan etmiş oldukları KDV’yi 1 no’lu KDV Beyannamelerinde indirime konu edebilirler. Faydalanma Türkiye’de olmak ve çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmalarında KDV’yi önleyen özel bir hüküm bulunmamak kaydıyla : * Yurt dışından teknik hizmet,montaj hizmeti veya danışmanlık hizmeti alınması * Yurt dışından gayrimaddi hak alınması veya kiralanması (know-how,marka vs.) * Yurt dışından kiralanmış menkulün Türkiye’ye getirilip kullanılması . * Yurt dışından yazılım hizmeti alınması. * Yurt dışından tamir-bakım hizmeti alınması * Bir Yurt dışı firma personelinin ,geçici süreyle Türkiye’de görev yapması gibi hizmetlerde KDV sorumluluğu gerekmektedir. Yurt dışında ifa edilen reklam hizmetleri ihraç mamullerimizin pazarlanması amacıyla verilen komisyonlar ile yurt dışında ifa edilen ve faydalanılan pazarlama ilan ve reklam hizmetleri Türkiye’de katma değer vergisine tabii tutulamaz. Yurt Dışından Sağlanan Hizmetlerde Stopaj Yurt dışında yerleşik kişi ve kurumlar Türkiye’de mukim gerçek ve tüzel kişilere hizmet sunmak suretiyle elde ettiği gelirler nedeniyle ve vergi anlaşmalarında aksine hüküm olmaması şartıyla Türkiye’de gelir veya kurumlar vergisine tabi tutulmaktadır.Burada vergileme ,yurt dışında mukim gerçek ve tüzel kişiler için genellikle stopaj yoluyla yapılmaktadır. Ticaret nitelikleri oldukları için Stopaj kapsamına girmeyen ödemeler ; Yurt dışından mukim kişi veya kuruluşlara yapılan ; * Her nevi komisyon ödemeleri , * Yurt dışında yapılan ilan ve reklam bedeli ödemeleri , * Yurt dışında gerçekleşen taşıma bedeli ödemeleri * Sigorta primi ödemeleri * Yurt dışında yaptırılan fason iş bedeli ödemeleri, * Gözetim ücreti ödemeleri * Yurt dışı seyahatlerde ortaya çıkan ödemeler * Fuar katılım ücreti ödemeleri, * Uydu kirası ödemeleri , ile sair benzeri ödemeler a) Yurt dışındaki yabancı firmalara gayrimaddi hak bedeli kapsamında yapılan ödemeler Sinema filmleri, radyo ve televizyon kayıtları dahil olmak üzere, edebi, sanatsal veya bilimsel her nevi telif hakkı, her nevi patent ticaret ünvanı, ticari marka imtiyaz, desen veya model, plan, gizli formül veya üretim yönetiminin kullanımı veya kullanım hakkı karşılığında veya sınai, ticari veya bilimsel tecrübeye dayalı bilgi birikimi için veya sınai,ticari veya bilimsel teçhizatın kullanımı veya kullanım hakkı know-how ve benzeri gayrimaddi haklar karşılığında yapılan ödemelerde (vergi anlaşmasında stopajı önleyen bir hüküm olmadığı sürece) anlaşma hükümleri dahilinde gerekli oranlar uygulanarak (anlaşma yok ise 0.20) stopaj yapılır. b) Yurt dışındaki yabancı firmalara serbest meslek faaliyetleri kapsamında yapılan ödemelerin vergilendirilmesi Kanuni ve iş merkezi yurt dışında bulunan yabancı kurumlarca, dar mükellefiyete tabi kurumlarca Türkiye’de elde edilen serbest meslek kazançları (doktorların, avukatların, mühendislerin, mimarların, dişçilerin, muhasebecilerin bağımsız faaliyetlerinin yanı sıra özellikle bağımsız olarak yürütülen bilimsel edebi, artistik, eğitici veya öğretici faaliyetler) tevkif suretiyle vergilendirilecektir. 2009/14593 sayılı BKK gereğince petrol arama faaliyetleri dolayısıyla sağlanacak kazançlar üzerinden %5 diğerlerinden %20 nispetinde kurumlar vergisi tevkifatı yapılacaktır. Vergi anlaşması bulunması durumunda ise serbest meslek kazançlarının vergilendirilmesi öncelikle vergi anlaşmalarında belirtilen kurallar dahilinde gerçekleştirilecektir. Ancak serbest meslek kazançlarının tarifinin anlaşmada yer almaması durumunda veya ihtilaflı hususlarda akit devletlerin iç hukuk kuralları da uygulanabilecektir. Yurt dışında mukim kurumların Türkiye kaynaklı elde ettikleri serbest meslek kazançlarını Türkiye’nin de vergilendirebilmesi için serbest meslek faaliyeti Türkiye’de icra edilmesi ve aşağıdaki iki şarttan bir tanesinin gerçekleşmesi gerekmektedir. 1- Yurt dışında da mukim yabancı şirketin Türkiye’de bir işyeri sahibi olması gerekmektedir. 2-Yurt dışında da mukim yabancı kurum Türkiye’de serbest meslek faaliyetinde bulunmak üzere personelini göndermesi ve yabancı personelin yabancı kurumun direktifleri doğrultusunda 12 aylık herhangi bir kesintisiz dönemde 183 gün ve/veya daha fazla serbest meslek faaliyeti icra etmesi gerekmektedir. (a ve b de yapılan tarif ve açıklamalar son yapılan anlaşmadan örnek alınmıştır.İlgili ülkenin anlaşmasına bakılarak işlem yapılmalıdır.) Şartlardan bir tanesinin dahi gerçekleşmemesi durumunda Türkiye’nin yurt dışında mukim yabancı kurumları vergilendirme yetkisi bulunmayacaktır. Yurt dışı grup şirketlerden alınan hizmetlerin vergilendirilmesi : 217 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğ’inde know-how’ın (teknoloji transferi, tecrübe aktarımı vs.) gayri maddi hak olduğu belirtilmiştir. Vergi kanunları uyarınca know-how (gayrimadde hak bedelleri) karşılığında yapılan ödemeler %20 oranında kurum stopajına ve %18 oranında Sorumlu sıfatıyla KDV’ye tabidir. Yapılan denetimlerde yurt dışında bulunan grup şirketlerinden alınan danışmanlık hizmetlerinin ; Ürünlerin kalitesini arttırmaya ve avantajlı konuma getirmeye yönelik olduğu ve dolayısıyla bu hususta faydalanılan her türlü bilgi ve deneyimin gayri maddi hak (know-how)kapsamında değerlendirilmesi gerektiği görüşü hakimdir. Serbest meslek (danışmanlık)ödemesi olması halinde ise belli şartlara bağlı olarak(örneğin 183 gün içerisinde Türkiye’de hizmet vermişse,o zaman Stopaj olmayacak aksi halde olacaktır)stopaj ortadan kalkacaktır. Bu nedenle grup şirketlerinin danışmanlık (serbest meslek ) hizmeti çerçevesinde yapmış oldukları ödemeler ile ilgili , anlaşmalarda hizmetler detaylı bir şekilde tanımlanmalı ,mümkünse faturalarda spesifik hizmetler ve karşılığında ödenen tutarlar belirtilmelidir. Hariçte işleme rejimi : Serbest dolaşımda bulanan eşyanın daha ileri safhada işlenmek, tamir edilmek veya yenilenmek üzere Türkiye Gümrük Bölgesi dışına veya serbest bölgelere ihraç edilmesi, Bu faaliyet sonucunda elde edilen ürünlerin gümrük vergilerinden tam veya kısmı muafiyet uygulanmak suretiyle yeniden serbest dolaşıma girmesi. Bir eşyanın Hariçte İşleme Rejimine tabi olabilmesi için; Yetkili kurumdan izin alınması, Geçici olarak ihraç edilmesi, Türkiye Gümrük Bölgesi dışında işlem görmesi, İthal edilmesi, Vergi muafiyeti uygulanmak suretiyle yeniden serbest dolaşıma girmesi gereklidir.
