Kamu Yönetimi ve Yönetim Kuramlar*

Yeni Sağ ve Kamu Sektörü Reformları
 Serbestleştirme (Deregulasyon)
 Özelleştirme
 Yeni kamu hizmet anlayışı
Serbestleştirme
 Genel olarak devletin sektörler üzerindeki hukuki düzenleme ve kısıtlama,
dolayısıyla kontrol etme yetkisinin kısıtlanmasını, bazı alanlarda da
kaldırılmasını içermektedir.
 Kamu tekellerin tekel olma niteliğinin kaldırılarak, alana devlet yanında,özel
sektörün de serbestçe girebilmesine imkan verilmesini ve böylece rekabet
ortamının oluşmasına katkıda bulunmasını da kapsamaktadır.
 Fiyat ve ücret kontrolleri, faiz oranının ve döviz kurunun kontrolü, kira
kontrolleri, piyasa girişlerin engellenmesi ve sınırlandırılması, devlet
monopolleri, imtiyaz hakkı,kotalar,tarifeler,çeşitli teşvikler ve destekler
görüldüğü diğer alanlardır.
 Serbestleştirme, kur fazlalığından kaynaklanan bozukluklara bir çözüm olarak
da görülmektedir. (Enflasyonun paranın fonksiyonlarını yerine getirmesini
engellemesi gibi)
Serbestleştirme sonucunda kamu
yönetimindeki gelişmeler:
a.
b.
c.
d.
e.
f.
g.
Ademi merkeziyetçilik ve yetki devri ile görev ve yetkilerin kurumsal
otonomi ve yönetimsel bağımlılık şeklinde dağıtılması.
Performans aracılığıyla etkinliğin ve verimliliğin değerlendirilmesi
Yönetim sürecinde kullanıcıların da yer almasıyla,karar verme
mekanizmalarında kullanıcıların etkinliklerinin artırılması
Üreticilerde hizmet sağlayıcılar arasında ayrımın yapılması ve bunun
sonucunda hizmetlerin sözleşme aracılığıyla ile gördürülebilmesi
Kamu kuruluşlarında şirketleşme sürecinin başlatılması
Özel ve kamu kuruluşları arasında rekabet sağlanması,kamu özel
işbirliğine gidilmesi ve geleneksel kamu-özel sınırlarının kaldırılması.
Ayrıca, serbestleştirme de, yönetim gücünün merkezileşmesi yerine
rekabetin artırılmasını da gerektirmektedir.
Özelleştirme
 Genel olarak özelleştirme, sosyal faaliyetlerde hükümetin etkinliğinin azalmasını, özelde ise
mal ve hizmetlerinin mülkiyetinin kamu sektöründen özel sektöre transferini ifade etmektedir.
 Daha
geniş anlamda, özellikle ekonomik etkinlikleri bakımından küçültülmüş bir
devletin;serbest piyasa ekonomisi uygulamasının önündeki tüm engellerin kaldırıldığı bir
ekonomik ve toplumsal düzen yaratmaya yönelik karar,eylem ve işlemlerin tümünüdür.
 Dar anlamda, sermayesinin kısmen ya da tamamen özel kişi veya kurallara satılması anlamına
gelmektedir.
 Bu anlamlarıyla özelleştirme, herhangi bir faaliyetin üretimde ve finansmanında özel sektörün
oransal olarak arttığı bir süreç olarak görülebilir.
 Özelleştirme felsefi kaynağını, bireycilik, özgürlük, kendiliğinden düzen ve serbest piyasa
ekonomisi ile sınırlandırılmış devlet ilkelerinden hareket eden yeni sağ akım oluşturmuştur.
 Özelleştirme yeniden yapılanmanın ana eksenlerinden biridir. Amacı, politik müdahalelerle
zarar eden ve bu yüzden topluma haksız ve akılcı olmayan bir yük haline gelen kuruluşlarından
kurtulmaktır.
 Başka bir nokta ise, özelleştirme uygulamaları;
 kamu harcamalarının daraltılması, kamu açıkların giderilmesi,
 sermaye
mülkiyetinin tabana yayılması, kamu hizmetlerinde verimliliğin
sağlanması, serbest piyasa ekonomisinin geliştirilmesi gibi amaçlara
dayandırılmaktadır.
• Bu süreçte özelleştirme uygulamalarının arkasında dört temel baskı
vardır.:
 Bunlardan birincisi, daha iyi yönetim ve daha az maliyet talep eden pragmatik
baskılar
 İkincisi, devletin büyümesini bir tehlike olarak gören ve daha az yönetim talep eden
ideolojik baskılar
 Son olarak kamu sistemini çok bürokratikleşmiş, profesyonelleşmiş ve koruyucu
bulan ve halkın daha çok seçme hakkına sahip olmasını savunan popülist baskılardır.
 Özelleştirme yöntemler; özel sektörün önündeki kamusal engelleri
kaldıran yasal ve kurumsal serbestleştirme, blok satış, halka arz,
kiralama, yönetim devri, imtiyaz gibi uygulamalar.
Özelleştirme türleri
a.
b.
c.
d.
e.
f.
g.
h.
i.
j.
Açık özelleştirme (denasyonalizasyon)
Hizmet finansmanının özelleştirilmesi
Hizmet üretimin özelleştirilmesi
Serbestleştirme
Maddesel özelleştirme
İmtiyazcılık
Sözleşmecilik
Dolaylı özelleştirme
Mali resmi özeleştirme
Hukuki resmi özelleştirme
Yeni kamu hizmeti anlayışı
 Kamu hizmetinin siyasal ve idari boyutları açısından üç temel
hedefi vardır.
1.
2.
3.
Kamu kesiminin küçültülmesi
Devlet rolünün yeniden tanımlanması
Kamu kesiminin etkin hale getirilmesidir.
Bu süreçte kamu hizmeti ile ilgili öngörüler belirlenmiştir.

Kamu giderlerini ve kamu personeli sayısını azaltmak, mali
reforma yapmak
2. Hukuki düzenlemeleri azaltmak, refah devletini
kurumsallaşmaktan çıkarmak
3. Bütçe reformları yapmak, özel sektörün işletmecilik
yöntemlerini kabul etmek ve özelleştirme stratejilerini
belirlemek.
1.
 Yeni kamu yönetimin anlayışı ilkeleri:
a.
b.
c.
d.
e.
f.
g.
Yeni anlayışta kamu görevlisinin temel görevinin vatandaşa yardım
etmekten,toplumu yeni gelişmeler doğrultusunda yönlendirmekten ve
denetlemekten çok onların çıkarlarına cevap vermek olmalıdır.
Kamu yöneticisi paylaşılmış kamu çıkarı olgusunu ortaya
çıkarabilmelidir.
Politikalar ve programlar kamu ihtiyaçlarını karşılamalı ve bu toplu çaba
ve süreçler aracılığıyla gerçekleştirmelidir.
Kamu çıkarı paylaşılmış değerlerle ilgili bireysel çıkarların bir araya
getirilmesinden çok,diyalogun bir sonucu olmalıdır.
Kamu görevlileri özel sektör yöneticilerine göre çok daha dikkatli
olmalıdırlar.
Kamu kuruluşları bağlı oldukları birimler uzun dönemde başarılı
olabilirler.
Kamu çıkarı, kamu görevlileri ve vatandaşlar, topluma, ‘’halkın parasını
kendisininki gibi kullanan’’ girişimci yöneticilerin yaptığından daha fazla
anlamlı katkı sağlarlarsa daha iyi gelişir.
 Yeni kamu hizmeti anlayışı bilgi çağında bu anlayışın felsefi özünü
oluşturan müşteri odaklılığın gelişmesi paralelinde yaygınlaşmıştır.
 Küreselleşme ile birlikte görülen bireycilik, girişimcilik, rekabetçilik
gibi piyasa eksenli değerler çevresindeki yeniden yapılanma arayışları,
giderek büyüyen kamu kesiminin savurganlığının ve kaynak
kullanımındaki verimsizliğin ekonomi için bir yük haline gelmesi,
ülkelerin rekabet gücünü olumsuz yönde etkilenmeleri nedeniyle
yönetimin yeniden düzenlenmesinde ve kamu hizmetlerinin
sunulmasında özel sektör kuruluşlarındaki gibi esnek ve yalın
örgütlenmenin gerekliliği, karlılık ve verimlilik gibi piyasa temelli ve
insan kaynaklı ilke ve uygulamaların popülaritesi bu anlayışın
günümüzdeki konumuna ulaşmasına yol açmıştır.
 Bu durum kamu sektörün yapı ve pratiklerinde görülen örgütsel
değişimin etkilerinin çok kapsamlı olduğunun da delilidir.
Post Modernizm ve kamu sektörü Reformları
 Post modern yaklaşımlara bakarsak;
 Kamu mülkiyetinin özelleştirilmesi yoluna gidilmesi
 Müşteri tercihlerin ön plana çıkarılması
 Kamu kuruluşları ve bu kuruluşlara bağlı birimler arasında
rekabetin teşvik edilmesi
 Sözleşmeci devlet anlayışının benimsenmesi
 Kamu kesimin alanının daraltılmasına karşılık bireyin ve özel kesim
alanının genişletilmesi
 Temsilli demokrasi yerine bireysel tercihlere daha ağırlık veren
piyasa demokrasisinin geliştirilmesi
 Post modernizm toplumun örgütlenme temelini değiştirmektedir.
 Post modern toplum,sanayi sonrası toplumla ilişkili olup,bilgisayar ileri
teknoloji bilimsel bilgi,enformasyon ve teknolojideki gelişmeler sonucu hızlı
değişim toplumu olmuştur.
 Teknoloji ve bilgi toplumsal örgütlenmenin temelini oluşturmaktadır.
 Üretim açısından bakıldığında:
 Modernden post moderne dönüşüm; endüstri toplumdan post endüstri
toplumuna,
 Ürünlerin üretimini öncelikli gören anlayıştan
 Hizmetlerde,pazarlarda ve tüketimde bilgi teknolojilerini öncelikle gören
anlayışa dönüşümü göstermektedir.
• Post modernizm akılcılığı ve bilimsel doğruyu reddetmektedir.
• Post modernizm devlette,ekonomide,siyasette ve kültürel yapıda bir
yeniden yapılanmanın şart olduğunu belirtmektedir.
• Dünyada post modern kamu yönetimin ilgi gördüğü ülkelerde,
devletin rolünü azaltan özelleştirmeye ve serbestleştirmeye önem
veren ekonomik politikaların güç kazandığı görülmektedir
Modern/post modern örgüt farklılaşması
MODERN
YAYILMA,ÖRGÜT İÇİ-DIŞI
1.Amaçlar,stratejiler ve
Temel fonksiyonlar açısın
POST MODERN
UZMANLAŞMA
YETENEK GELİŞTİRME
dan;
2.Fonksiyonel düzen açısından;
3.Eşgüdüm ve denetim konuları
BÜROKRASİVE HİYERARŞİ
YETKİNİN ALINMASI , LAISSEZ FAIRE İLKESİ
DEMOKRASİ, PAZAR
YETKİNİN VERİLMESİ, SANAYİ
KURALLARI
4.Rol ilişkileri açısından;
ÖRGÜT DIŞI KAYNAKLI, ESNEK OLMAYAN
ÖRGÜT İÇİ KAYNAKLI,ESNEK
5.Planlama ve iletişim açısından;
KISA DÖNEMLİTEKNİKLER
UZUN DÖNEMLİTEKNİKLER
6. Önderlik açısından;
GÜVENSİZLİK İLKESİNE DAYALI
GÜVEN İLKESİNE DAYALI
7. İş-ödüllendirme ilişkisi
BİREYSELLŞMİŞ
KOLLEKTİFLEŞMİŞ
açısından;
Türkiye’ye Yansımaları
 Ekonomik alanda serbest piyasa ekonomisine geçiş, siyasal ve yönetsel





alanda devlet yapısının liberalleşmesi.
Yeni kamu yönetim anlayışının ve yeni sağın en önemli ilkelerinden
biri olan devletim minimize edilmesi (özelleştirme)
Kamuda yasal-yapısal serbestleşme yani yani kamu mal ve hizmetlerdeki
sübvasyiyonların kaldırılması ve tasarruf önlemleri ya da politikalarıdır.
1990’dan itibaren kamu hizmetlerinde kalite, vatandaş odaklık,
yönetişim,katılım,hesap verebilirlik,saydamlık,esnek örgüt yapıları ve
performansa dayalı yönetim (idari reform )
Bürokrasi odaklı bir yönetim anlayışından vazgeçilerek ,kamu yönetimi
karşısında vatandaş ve sivil toplum yeniden keşfedilmiş;karşılıklı roller
ve sorumluluklar yeniden tanımlanması
Ömür boyu istihdam yerine sözleşmeli personel uygulaması