Yeti*kinlerde geli*im ve ö*renme 2

YETIŞKINLERDE GELIŞIM VE
ÖĞRENME 2
YETİŞKİN EĞİTİMİNDE
GÜDÜLEME
Yetişkin eğitimi programlarında,
 başarı ve başarısızlığı belirlemede,
 yetişkinlerin eğitim programlarına
katılmalarında,
 eğitimin devamını sağlamada güdüleme ve
harekete geçirme çok önemlidir.


Yetişkinlerin ilgi ve ihtiyaçları doğrultusunda
programlara katılmaları, çaba göstermeleri ve
başarılı olmaları için güdülenmeleri
gerekmektedir.


Bireylerin davranışlarının, ‘fiziksel’ ve ‘sosyal
çevreden gelen nedenler’ ile ‘içlerinden gelen
nedenler’ olarak üç temel nedeni vardır.
Bireylerin davranışlarını, fizyolojik-psikolojik
uyarcılar ile ilgi, dürtü, istek, amaç, idealler ve
tutku gibi içten gelen uyarıcılar daha kuvvetli
olarak etkilemektedir. Bunların hepsine birden
‘güdü’ denilmekledir.


Güdüleme ise; bireyin iç ve dış uyarıcıların
etkisiyle harekete hazır hale gelerek bir
davranışta bulunması olarak tanımlanmaktadır.
Güdüleme ile ilgili olarak, bir kısmı ‘öğrenme’ ile
bir kısmı ise ‘eğitime katılmayla’ ilgili olan çeşitli
kuramlar bulunmaktadır. Öğrenmeye güdüleme
kuramları daha çok örgün eğitimde
kullanılmakla birlikte, yetişkin eğitiminde de
kullanılmaktadır.
ÖĞRENMEYE ILIŞKIN YETIŞKIN EĞITIMINDE
KULLANILAN BAZI GÜDÜLEME KURAMLARI
ŞUNLARDIR;
Atkinson, güdülemeyi; geçmiş yaşantıların
olumlu veya olumsuz etkilerine bağlı ipuçları ile
ortaya çıkan bir beklenti durumu olarak
tanımlamaktadır.
 Yetişkinin geçmiş deneyimleri, sadece bu günü
değil, gelecekteki öğrenme arzusunu, heyecanını
ve öğrenmeye karşı tutumunu da etkilemektedir.
 Yetişkin eğitiminde bu kurama göre; yetişkinler
öğrenmeye güdülenmeli, öğrenebileceğine
inandırılmalı ve öğrendiklerinin kendisine yarar
sağlayacağı anlatılmalıdır.



Weiner, güdülenmenin, bireylerin çalışmalarına
katkı getirdiğini ve güdülenme durumlarına göre
başarı veya başarısızlıklarını kabul etmelerini
sağladığını, az güdülenmiş kişilerin ise,
başarısızlıklarını ya görevin zorluğuna ya da
şansa bağladıklarını belirtmektedir.
Bu kurama göre; özellikle yetişkin eğitiminde,
yetişkine gerekli bilgiler verilerek, yeteneğine,
gücüne ve kendisine güvenmesi sağlanmalıdır.


Bruner, öğrenme isteğinin öz bir güdü olduğunu
belirtmektedir.
Bruner'e göre; bireylerin içinden gelen güdüler,
“merak”, “bir iş yapma” ve “grup üyeleri ile ortak
hareket etme”dir ve bunlar, ödül, ceza veya
zorlama gibi dış uyarıcılardan daha yararlıdır.



Maslow, insanların güdülenmesini, ihtiyaçlar
hiyerarşisine dayalı olarak açıklamaktadır ve
güdülenmede en yaygın bilinen kuramdır.
Maslow; insan güdülerini bir piramit gibi birbiri
üstüne aşamalı olarak yerleştirmekledir.
Bu teori sağlıklı bir kişiliğin zamanla nasıl
geliştiği , büyüdüğü ve motive edilmiş
davranışlarında kendini ne şekilde açığa
vurduğunu göstermeye çalışır.
Maslow insanları ihtiyaçlarının davranışlarına
yön verdiği sürekli isteyen varlıklar olarak
tanımlar.
EĞITIME KATILMAYA ILIŞKIN YETIŞKIN EĞITIMINDE
KULLANILAN BAZI GÜDÜLEME TIPLERI ISE
ŞUNLARDIR;

Johnston ve Rivera'ya göre; yetişkinler, kişisel,
sosyal ve mesleki bir sorunu çözeceği ya da
kendisine mutluluk getireceğini düşündüğünde,
düzenli öğrenme faaliyetine katılmaya
güdülenmektedir.


Houle, eğitime katılan yetişkinlerin, ‘amaca’,
‘etkinliğe’ ve ‘öğrenmeye’ yönelimli olmak üzere
üç grupta ele alınabileceğini belirtmektedir.
Houle'a göre; ‘amaca yönelimli’ yetişkinler,
öğrenmeyi amaçlarını gerçekleştirmek için
istemekle, ihtiyaçları ve ilgileri doğrultusunda
eğitime katılmakta, eğitim, amaçlarını
gerçekleştirmeye yarıyorsa devam etmekte, aksi
takdirde eğitimden ayrılmaktadırlar.


‘Etkinliğe yönelimli’ yetişkinler, daha çok insan
ilişkilerine ve sosyal ilişkilere dayalı olarak
eğitime katılmaktadırlar. Yeni kişilerle tanışma,
dost olma önem taşımaktadır. Böyle bir ortamı
bulamadıklarında eğitime devam
etmemektedirler.
‘Öğrenmeye yönelimli’ yetişkinler ise; sürekli
bilginin peşinden koşmakta, çeşitli bilgiler
edinmek için eğitime katılmaktadırlar. Öğrenme
bir ihtiyaçtan doğmuş olmayabilir. Eğitime
katılan yetişkin için herhangi bir konuda bilgi
edinmek önemlidir, bu tip yetişkinler doymaz
okuyuculardır.

Boshier, yetişkinlerin eğitime katılmalarında;
uyarılma, meslekte ilerleme, sosyal refah, sosyal
ilişki-beklentiler ve bilinçli ilgi şeklinde beş
faktör tanımlamaktadır. Yetişkinlerin yaş,
cinsiyet, medeni durum, mesleki ve sosyal
durumları eğitime katılmalarını önemli ölçüde
etkilemektedir. Bu faktörler dikkate alınarak
yetişkinler güdülenebilir.





Nelson, yetişkinleri güdülemede dört adım
önermektedir:
Başlangıç aşamasında, yetişkinin bol övgüye ihtiyacı
vardır. Olumlu güdüleme yapılmalı, yetişkin
yapabileceğine, öğrenebileceğine inandırılmalıdır.
Olumlu geribildirim verme adımında; yetişkin işi ya
da öğrenmeyi sürdürürken eğitmen olumlu
geribildirimler vermelidir.
Yetişkinin düşüncelerini alma adımında; eğitmen,
yapılan iş ya da öğrenme ve yetişkinin gelişimi
hakkında düşüncelerini almalıdır.
Takdir etme adımında; yetişkin artık kendinden emin
ve başarılı bir şekilde, kendi öğrenmesini
sürdürebilecek düzeydedir. Eğitmen onu takdir
etmelidir.
ÖĞRENMEYLE İLGİLİ BAZI
BİLGİLER
Öğrenciler 50 dakikalık bir dersin neredeyse
%40’ını ders sonunda hiç hatırlamamaktadırlar.
 Öğrenciler dersin ilk 10 dakikasındaki içeriğin
%70’ini akıllarında tutabilmektedirler.
 Dersin son 10 dakikasındaki içeriğin ise sadece
% 20’si akıllarında kalabilmektedir.


Özellikle kavrama düzeyinde ve düz anlatım
yöntemi ile verilen derslerde; derse sürekli
devam eden ile derse devam etmeyip sadece
kitaptan okuyan öğrenci arasındaki başarı farkı
sadece % 8’dir.
Bir yetişkin;



Öğrendiği bir şeyin;
20 dakika içinde %50’sini
60 dakika içinde %70’ini
Günün sonunda %80’ini
UNUTUR...
ÖĞRETIM ILKE VE YÖNTEMLERI



Strateji (Yaklaşım): Dersin hedeflerine
ulaşmayı sağlayan oldukça genel bir yoldur.
Yöntem: Öğrenme ünitesinin hedeflerini
gerçekleştirmek amacıyla teknikleri, içeriği,
araç-gereç ve kaynakları ilişkili bir biçimde
hizmete sunan bir öğretme yoludur.
Teknik: Öğretim materyallerini sunmada ve
öğretim etkinliklerini yapılandırmada izlenen
özel bir yoldur.
HEDEF (ÖĞRENME ÇIKTILARI),
YAKLAŞIM, YÖNTEM VE TEKNİK
İLİŞKİSİ
Stratejiler
Yöntemler
Teknikler
Bilişsel Alan
Duyuşsal Alan
Devinişsel
Alan
Sunuş Yoluyla Öğretme
Anlatım
Soru-Cevap,
Takrir,
Sempozyum
Bilgi
Alma
Uyarılma
Örnek olay,
Tartışma
Küçük-Büyük
GrupTartışması,
soru-cevap,
Panel,
açık oturum
Kavrama, Analiz,
Değerlendirme
Tepkide
Bulunma,
Değer verme
Örnek Olay
Problem Çözme
Gösterip
yaptırma,
Çalıştay,
Soru-cevap,
Beyin Fırtınası,
Gösteri,
Rol oynama,
Deney,
Gözlem,
Proje,Gezi
Uygulama, Analiz,
Sentez,
Değerlendirme
Örgütleme,
Kişilik haline
getirme
(Expository Teaching)
Buluş Yoluyla Öğretme
(Discovery Teaching)
Araştırma-İnceleme
Yoluyla Öğretme
(İnquiry Teaching)
Uyarılma,
Kılavuz
denetiminde
yapma, Beceri
haline
getirme,
Duruma
uydurma,
yaratma
ÖĞRETİM YAKLAŞIMLARI
(STRATEJİLER)
Sunuş Yoluyla Öğretim Yaklaşımı
 Buluş Yoluyla Öğretim Yaklaşımı
 Araştırma Yoluyla Öğretim Yaklaşımı

SUNUŞ YOLUYLA ÖĞRETIM YAKLAŞIMI






Yaygın bir şekilde bilginin aktarılması, kavram, ilke
ve genellemelerin açıklanmasında kullanılmaktadır.
Sunuş yoluyla öğretmede bilgilerin düzenlenmiş,
sıralanmış olması gerekmektedir.
Öncelikle genel ilke ve kavramlar ile olgular verilir,
bunu ayrıntılı bilgilerin kazandırılması izler. Daha
sonra örnekler verilerek kavram, ilke ve olgular
arasındaki temel benzerlik ve farklılıklar
buldurulmaya çalışır.
Bu yaklaşımın en önemli yönü öğrencilere kısa
zamanda çok fazla bilginin kazandırılması ve anlamlı
öğrenmenin sağlanmasıdır.
Öğretmenlere zamandan ekonomi sağlar.
Bu yaklaşım özellikle öğrenciler için yeni olan
kavram ve ilkelerin öğretiminde etkili bir şekilde
kullanılabilir.
BULUŞ YOLUYLA ÖĞRETIM YAKLAŞIMI
Bu yaklaşım, öğrenci etkinliğine dayalı
güdüleyici bir öğretme yaklaşımıdır.
 Öğretmen, öğrencinin öğrenme sürecine etkin
katılmasını buluş yoluyla öğrenme stratejisini
kullanarak sağlayabilir. Burada öğretmenin
temel görevi öğrenciyi yönlendirmek ve cevabı
buldurmaktır.
 Bu yaklaşımda öğretim, öğrencilerin merakını
uyandıracak, sürekli tutacak ve başarma
duygusunu doyuracak bir problemle başlar.
 Öğrenci keşfetme heyecanını duyabilmelidir.
Aslında buradaki keşfetme yeniden bulmadır.

ARAŞTIRMA YOLUYLA ÖĞRETIM YAKLAŞIMI
Bu yaklaşım öğrencilerin araştırma ve inceleme
yapmalarına ağırlık veren bir öğretim
yaklaşımıdır. Öğretmen bu yaklaşımda yol
gösterici, yönlendirici, rehber konumundadır.
Böylece, öğrenci araştırma yoluyla bir problemin
nasıl çözüleceğini öğrenmiş olur.
 Bu yaklaşım yoluyla öğrenci, sadece belli
konularla ilgili problemlerin çözümünü
öğrenmekle kalmaz, gelecekte karşılaşacağı
problemlerin çözüm yolunu da öğrenir.

ÖĞRETİM YÖENTEMLERİ
Anlatım
 Tartışma
 Örnek Olay
 Gösterip Yaptırma
 Problem Çözme

ANLATIM YÖNTEMI

Eğitici odaklıdır.

Bilginin katılımcılara kısa sürede ve düzenli
olarak
aktarılmasını içerir.

Katılımcıya, dinleme ve not tutma alışkanlığı
kazandırır.
TARTIŞMA YÖNTEMİ

Bir konu üzerinde; katılımcıları düşünmeye
yöneltmek, iyi anlaşılmayan noktaları açıklamak
ve önceden verilen bilgileri tekrar etmek amacı
ile kullanılır.

Bu yöntemde, tartışılacak konu ya da sorun
önceden belirlenmelidir.
Katılımcıların düşünce ve görüşlerini rahatça
söylemelerine olanak sağlanmalıdır.
 BİLGİSİZ TARTIŞMA OLMAZ!

ÖRNEK OLAY YÖNTEMİ
Gerçek hayatta karşılaşılan problemlerin,
eğitim ortamında çözülmesidir.
 Öğrencilerin sorunlu bir olaya aktif olarak
katılmalarını gerektiren bir yöntemdir.
Olay gerçek ya da hayali olabilir Bu yöntem
daha çok buluş yoluyla öğretme
yaklaşımında ve kavrama düzeyindeki
davranışların kazandırılmasında kullanılır.

Seçilen olaylar açık bir biçimde ortaya konur ve o
olayla ilgili tartışma açılır.

Örnek olayın hazırlanması. Örnek olay
önce yazılı olarak hazırlanır. Olayın açık olarak
yazılmasına ve olay eğer gerçekse kişi ve yer
adlarının değiştirilmesine dikkat edilmelidir.
Örnek olay öğrencinin seviyesine uygun
olmalıdır. Ayrıca olay, anlamlı olmalı, kendi
içinde bir bütün oluşturmalıdır.
 Gazete haberi, tutanak, öykü, kanun
maddesinin yorumu vb. örnek olay için bir
araç olabilir!



Örnek olay biçimleri. a) tüm metin b)
kısaltılmış örnek olay c) metnin eksik olarak
verilmesi
Örnek olayın sunuş biçimleri. Örnek olaylar
sınıfa yazılı olarak sunulabileceği gibi filmle,
slaytla, levhalarla, dramatizasyon gibi yollarla
da sunulabilir.
GÖSTERİP YAPTIRMA YÖNTEMİ

Bir işlemin uygulanmasını; bir araç-gerecin
çalıştırılmasını önce gösterip açıklama, sonra da
katılımcıya alıştırma ve uygulama yaptırarak
öğretme yoludur.

Kazandırılacak beceriler, önce eğitici tarafından
yapılarak katılımcılara gösterilmelidir.

Her katılımcıya; istenilen beceriyi kazanması
için, yeterli zaman ve tekrar yapma şansı
verilmelidir.
PROBLEM ÇÖZME YÖNTEMİ

Problem çözme; bilimsel yöntem, eleştirel
düşünme, karar verme, sorgulama süreçlerini
içermektedir.

Bu yöntem öğrenci merkezlidir.

Öğrencide ilgi ve güdülemeyi artırır.

Daha kalıcı izli öğrenmeleri oluşturur.

Bilimsel yöntemi kullanmayı öğretir ve bilimsel
tutumu kazandırır.
ÖĞRETİM TEKNİKLERİ
Beyin Fırtınası
 Soru Cevap
 Grup Çalışması
 Drama – Yaratıcı Drama

BEYİN FIRTINASI

Bir konuya KISA SÜREDE ÇOK SAYIDA çözüm
getirmek, karar vermek ve hayal yoluyla düşünce
ve fikir üretmek için kullanılan yaratıcı bir
tekniktir.
GRUP ÇALIŞMALARI

Burada temel amaç, grup üyelerinin birlikte
düşünmelerine, karşılıklı fikir alışverişi içinde
olmalarına ve rahat bir ortamda çalışmalarına
olanak sağlamaktır.
DRAMA-YARATICI DRAMA
Yazılı metin olmaksızın, katılımcıların yaratıcı
buluşları, düşünceleri, anıları ve bilgilerine
dayalı eylem durumlarını oynamak,
canlandırmak, doğaçlamak!
ÖĞRETIM STRATEJI, YÖNTEM VE TEKNIKLERI
SEÇERKEN DIKKAT EDILMESI GEREKEN HUSUSLAR;
Herkesin aynı yöntemle öğrenmesi olası değildir.
 Her yöntem herkesin ilgisini eşit düzeyde
çekmez.
 Bir yöntem, tek başına bütün konulara uygun
değildir.
 Bir öğretim yöntemi, belirlenen bütün hedeflere
ulaşmada yeterli değildir.

Her eğitici bütün yöntemlerde çok becerikli
olmayabilir. Bazı eğiticiler bazı yöntemlere
yatkındır.
 Bazı yöntemler uzun zaman gerektirir.
 Bazı yöntemler özel fiziksel koşullar gerektirir.
 Bazı yöntemler parasal kaynak gerektirir.

ÖĞRETIM STRATEJI, YÖNTEM VE TEKNIKLERI
SEÇMEDE KULLANACAĞIMIZ ÖLÇÜTLER NELER
OLMALIDIR?
1.
2.
3.
4.
Dersin hedeflerine uygun olmalıdır.
Konuya uygun olmalıdır.
Öğrenciye göre olmalıdır.
Eğiticinin kendisine uygun olmalıdır.