1 Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Bireylere Sosyal Beceri

Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Bireylere Sosyal Beceri Öğretiminde Sanal Gerçekliğin
Kullanılması: Betimsel Bir Çalışma
Arş. Gör. Çetin TOPUZ
Yard. Doç. Dr. Burcu ÜLKE – KÜRKÇÜOĞLU
Anadolu Üniversitesi
Giriş:
Otizm spektrum bozukluğu (OSB) olan bireylerin eğitiminde teknoloji kullanımı giderek
yaygınlaşmaktadır. Teknolojinin ilerlemesiyle birlikte günden güne OSB olan bireylerin
eğitimlerinde kullanılmak üzere farklı uygulama seçenekleri ortaya çıkmaktadır. Teknoloji
kullanılarak tasarlanan öğretim uygulamalarından biri de sanal gerçeklik uygulamasıdır. Sanal
gerçeklik, gerçeğe yakın sanal ortamlar oluşturulup bu ortamların eğitim amaçlı kullanıldığı bir
bilgisayar teknolojisidir. Bu uygulamayla, katılımcıların gerçeğe yakın sanal ortamlarda çeşitli
becerileri edinmeleri ve bu ortamlarda edindikleri becerileri gerçek ortamlara transfer etmeleri
hedeflenmektedir. Alanyazında sanal gerçeklik uygulamasının, OSB olan bireylere sosyal beceriler,
güvenlik becerileri, fiziksel beceriler, sembolik oyun becerileri gibi çeşitli becerilerin öğretiminde
kullanıldığı ve son yıllarda bu tür araştırmaların sayısının giderek arttığı görülmektedir. Ülkemizde
ise OSB olan bireylerin eğitiminde sanal gerçeklik uygulamalarının kullanıldığı araştırmalara
rastlanmamaktadır. Bu bilgilerden hareketle OSB olan bireylerin eğitiminde sanal gerçeklik
uygulamalarının kullanımına ilişkin farkındalık yaratmak ve ülkemizde de bu tür araştırmaların
hazırlanmasına ışık tutmak amacıyla böyle bir çalışma gereksinimi ortaya çıkmıştır.
Araştırmanın Amacı:
Bu araştırmanın amacı, OSB olan bireylere sosyal becerilerin öğretiminde sanal gerçeklik
uygulamasının kullanıldığı araştırmaları incelemek ve betimsel olarak analiz etmektir.
Yöntem:
Bu çalışmada, 1996-2014 yılları arasında OSB olan çocuklara çeşitli becerilerin öğretiminde sanal
gerçeklik uygulamasının gerçekleştirildiği araştırmalar belli ölçütler çerçevesinde incelenmiştir. Bu
çalışma için elektronik ortamda “autism”, “virtual reality”, “virtual environment” anahtar
kelimeleri kullanılarak EBSCO-Host, Academic Search Complete ve ERIC veri tabanları
taranmıştır. Tarama sonucunda sanal gerçeklikle ilgili 104 araştırmaya ulaşılmıştır. Ancak
araştırma kapsamına alınmak üzere izleyen ölçütlere göre bu araştırmalar değerlendirilmiştir: (a)
OSB olan çocuklarla yürütülmesi, (b) sosyal beceri öğretimine yönelik olması, (c) sanal gerçeklik
uygulamasının kullanılması, (d) hakemli bir dergide yayımlanmış olması. Bu değerlendirmeye göre
OSB tanısı olan katılımcılarla yürütülen toplam 34 araştırmaya rastlanmıştır. Bu araştırmaların da
22’sinde OSB olan bireylere sosyal becerilerin öğretiminde sanal gerçekliğin kullanıldığı
belirlenmiştir.
Bulgular ve Sonuçlar:
Bulgulara ilişkin çalışmalar devam etmektedir.
Kongrede sözlü sunum ile çalışmaya ilişkin tüm bulguların ve sonuçların katılımcılarla
paylaşılması planlanmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Otizm spektrum bozukluğu, sanal gerçeklik, sanal çevre, teknoloji, sosyal
beceri öğretimi
1