elektrik ile ilgili temel kavramlar - Dr.uz

ELEKTRİK İLE YAPILAN
ÇALIŞMALARDA
İŞ GÜVENLİĞİ
Yrd. Doç. Dr. Veysel ÖZBULUR
Ergonomi-201
ELEKTRİK İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR
Gerilim: Su Deposunun Yüksekliği veya
Su deposunun yerden yüksekliği olarak
düşünülebilir.
V
İ
R
Gerilim Türleri
 Küçük Gerilim:En çok 42 volt ( 50 V kadar)
 Tehlikeli Gerilim: Etkin değeri AA da 50V, DA de 120V üstünde olan,
yüksek gerilimde ise hata süresine bağlı olarak değişen gerilimdir.
 Alçak Gerilim:1000 volta kadar ( 1000V dahil )
 Yüksek Gerilim:1000 volt üzeri;
Ergonomi-201
ELEKTRİK İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR
Akım: Bir borudan akan su miktarı olarak düşünülebilir.
Elektrik akımı, (-) negatif yük sahibi elektronların
hareketi sonucu oluşur. Akımın birimi “Amper” dir.
Akımlar ,
"Doğru Akım" (DA) ve
"Alternatif Akım" (AA)
olarak ikiye ayrılır.
İ
V
R
Ergonomi-201
ELEKTRİK İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR
Doğru Akım (DA):
 Zamana bağlı olarak yönü ve şiddeti değişmeyen akıma doğru akım denir.
 Doğru akım genelde elektronik devrelerde kullanılır.
 En ideal doğru akım en sabit olanıdır. En sabit doğru akım kaynakları da
pillerdir.
 Alternatif akımı doğru akıma dönüştüren doğrultmaçlar vardır.
Ergonomi-201
ELEKTRİK İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR
Alternatif (değişken) Akım (AA):
Zamana bağlı olarak yönü ve şiddeti değişen akıma alternatif akım denir. Alternatif
akım büyük elektrik devrelerinde ve yüksek güçlü elektrik motorlarında kullanılır.
Evlerimizdeki elektrik alternatif akım sınıfına girer. Buzdolabı, çamaşır makinesi, bulaşık makinesi, aspiratör ve
vantilatörler direk alternatif akımla çalışırlar. Televizyon, müzik seti ve video gibi cihazlar ise bu alternatif akımı
doğru akıma çevirerek kullanırlar.
Ergonomi-201
ELEKTRİK İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR
Direnç: Suyun akışını azaltan bir engel olarak
düşünülebilir.
OHM KANUNU
V
İ
R=V/I
(Direnç = Volt / Amper )
R
Ergonomi-201
ELEKTRİK İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR
ELEKTRİK ÇEŞİTLERİ
1.Dinamik Elektrik
2.Statik Elektrik
Dinamik Elektrik
 DoğruAkım: Piller,Akülmülatörler,Adaptörler
 Alternatif Akım:Şebeke Elektriği,Jeneratör
 Karışık Akım:Telekomünikasyon,Kontrol Sistemleri
Statik Elektrik
 Günlük yaşantımızda saçlarınızı tararken veya yünlü kazağınızı çıkarırken çıtırtı sesi çıkar. Evinizde
en çok tozlanan yerlerden birinin televizyon camı olduğunu biliriz.
• Yıldırım
• Patlayıcı Maddelerin Olduğu Yerler
• Tabanca Boyacılığı,
• Matbaa, Kömür Taşıma, Elk.Sis.
Ergonomi-201
ELEKTRİK İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR
İLETKENLİK
Maddeler Elektriksel Olarak
1.İletken (Altın - Gümüş - Bakır)
2.Yalıtkan (Cam - Bakalit - Kauçuk)
3.Yarı İletken (Silisyum - Germanyum)
Ergonomi-201
ELEKTRİK İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR
ELEKTRİK GÜCÜ
P = V x I = I2x R = V2 / R
(WATT = VOLT x AMPER)
ELEKTRİK ENERJİSİ
E = P x t = I2 x R x t (KWh)
Ergonomi-201
ELEKTRİK İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR
Ani değer : Sinüs şekline sahip ve şiddeti sürekli değişen alternatif akım
ya da gerilimin herhangi bir t anındaki genlik değerine ani değer denir.
Maksimum Değer : Maksimum değer, alternatif akım ya da gerilimin ani
değerlerinin en büyüğüdür. Gerilimin maksimum değeri Vm , akımın
maksimum değeri Im ile gösterilir.
Ortalama Değer: Ortalama değer hesaplanırken periyot boyunca bütün
genlik değerleri toplanmalı ve hesaba katılan genlik sayısına bölünmelidir.
Toplama işlemi yapıldığında periyodun yarısı pozitif, diğer yarısı da negatif
değerler aldığından sonuç sıfır çıkacaktır.
Etkin ( Efektif ) Değer : Etkin değer, A.C’nin bir alıcı üzerinde yaptığı
işe eşit iş yapan D.C karşılığıdır.
Veff=0,707 Vm
Ieff=0,707Im
Ergonomi-201
ELEKTRİK İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR
3 FAZ SİSTEMLER:
Uhat= 1,773 Ufaz
Ergonomi-201
Ergonomi-201
Kesici
Ayırıcı
Ergonomi-201
ELEKTRİĞİN ZARARLI ETKİLERİ
 ELEKTRİK ŞOKU
 YANIKLAR
 YANGINLAR
 DÜŞMELER
Ergonomi-201
Elektrik Akımının İnsan Vücudundaki Etkileri
(Elektrik Şoku - Fibrilasyon )
Akım şiddeti
0.01 mA
1-5 mA
5-15 mA
15-25 mA
25-80 mA
80-100 mA
Fizyolojik belirtisi
Akımın hissedilme sınırı, elde gıdıklanma
Elde uyuşma, el ve kol hareketinin zorlaşması
Elde, kolda kramp başlaması, tansiyon yükselmesi
Kasılmalar artar, ancak kalp etkilenmez
Tahammül edilebilir akım şiddetidir
Kalpte fibrilasyon meydana gelir, şuur kaybolur
Ergonomi-201
Elektrik Akımının İnsan Vücudundaki Etkileri
•Alçak gerilim değerlerinde iletim yolu dolaşım
sistemi yani kalp üzerinden meydana gelir. Bu
nedenle alçak gerilimlerin öldürücü etkisi kalp
fibrilasyonundan (şok) kaynaklanmaktadır.
Yüksek gerilimlerde vücuda uygulanan elektriksel
alan şiddetinin daha fazla olması nedeniyle dolaşım
sistemi dışındaki bir çok organ da iletken hale gelir.
Özellikle iletim yolunda bulunan deri dokusunun
direnç etkisi nedeniyle oluşan aşırı ısı doku
yanmasına neden olur.
Ergonomi-201
Hava Hattı İletkenlerinin En Büyük Salınımlı Durumda Yapılara
Olan En Küçük Yatay Uzaklıkları

GERİLİM
YATAY UZAKLIK
0-1 kV
1 METRE
1-36 kV
2 METRE
36-72 kV
3 METRE
72-170 kV
5 METRE
Ergonomi-201
Hava Hattı İletkenlerinin En Büyük Salgı Durumunda Üzerinden
Geçtikleri Yerlere Olan En Küçük Düşey Güvenlik Mesafeleri
İletkenlerin üzerinden geçtiği yer
Hattın izin verilen en yüksek sürekli
işletme gerilimi (kV)
0-1 (1 dahil)
1-17,5
36
72,5
170
420
En küçük düşey uzaklıklar (m)
Üzerinde trafik olmayan sular (suların en kabarık
yüzeyine göre)
Araç geçmesine elverişli çayır, tarla, otlak vb.
Araç geçmesine elverişli köy |ve şehir içi yolları
Şehirlerarası karayolları
Ağaçlar
Üzerine herkes tarafından çıkılabilen düz damlı
yapılar
Üzerine herkes tarafından çıkılmayan eğik damlı
yapılar
Elektrik hatları
Petrol ve doğal gaz boru hatları
Üzerinde trafik olan sular ve kanallar (bu uzaklıklar
suların en kabarık düzeyinden
geçebilmeli
taşıtların
en
yüksek
noktasından
ölçülmelidir.)
İletişim (haberleşme) hatları
Elektriksiz demiryolları (ray demirinden ölçülmelidir)
Otoyollar
*
4,5*
5
5
5
6
8,5
5*
5,5**
6
7
6
7
6
7
7
8
9,5
12
7
1,5
7
2,5
7
2,5
7
3
9
3
12
5
2,5
3,5
3,5
4
5
8,7
2
3
3
3,5
5
8,7
2
2
2
2
2,5
4,5
9
9
9
9
9
9
4,5
4,5
5
5
6
9
1
2,5
2,5
2,5
3,5
4,5
7
14
7
14
7
14
7
14
8
14
10,5
14
Yalıtılmış hava hattı kabloları kullanıldığında bu yükseklik değerleri 0,5 m. azaltılmalıdır.
Ergonomi-201
Gerilim altındaki iletkenlere azami emniyetli yaklaşma
mesafesi;
Volt
Volt
Santimetre (cm.)
650
1.500
30
1.500
50.000
50
50.000
150.000
120
150.000
250.000
200
250.000
420.000
350
Ergonomi-201
ELEKTRİK KAZALARININ ÖNLENMESİ
I – ALÇAK GERİLİMDE ALINMASI GEREKLİ ÖNLEMLER
 ENERJİ KESİLMESİ VE KONTROLÜ
 NÖTR DAHİL BÜTÜN HATLARDAN İZOLE ÇALIŞMAK
 TOPRAKLAMA VE KISA DEVRE
 YALITKAN ÜZERİNDE DURULMASI
 BARET, ÇİZME, GÖZLÜK, EMNİYET KEMERİ KULLANMAK
 YALITKAN SAPLI EL ALETLERİ KULLANMAK
 SEYYAR EL ALETLERİ UYGUN ÖZELLİKTE OLACAK VE AMACINA UYGUN
KULLANILIP BAKIMLI TUTULACAK
 ISLAK VEYA METAL AKSAMLI BÖLÜMLERDE KÜÇÜK GERİLİM KULLANILACAK
 PARLAYICI PATLAYICI MADDE BULUNAN ORTAMLARA DİKKAT
Ergonomi-201
ELEKTRİK KAZALARININ ÖNLENMESİ
II – YÜKSEK GERİLİMDE ALINMASI GEREKLİ ÖNLEMLER
 GENEL KURAL OLARAK; ÇALIŞMA YAPILACAK TESİSTE ELEKTRİK KESİLMELİDİR
 ÇALIŞMA İZNİ YAZILI OLARAK ALINMALI
 YÜKSEK GERİLİMDE, EHİL VE TECRÜBELİ KİŞİLER ÇALIŞTIRILMALI
 YÜKSEK GERİLİMDEKİ ÇALIŞMALAR, YETKİLİ TEKNİK BİR KİŞİNİN GÖZETİMİNDE
YAPILMALI
Ergonomi-201
ELEKTRİK KAZALARININ ÖNLENMESİ
II – YÜKSEK GERİLİMDE ALINMASI
GEREKLİ ÖNLEMLER
 NEON LAMBALI ISTANKA
» Açma manevralarına ( enerjinin
»
»
»
»
kesilmesine) önce kesicilerden
başlanır. Kesici açılır ( akım kesilmiş
olur),
Kesicinin her üç fazının da elektriksel
olarak açık olduğu neon lambalı
ıstanka ile kontrol edilir.
BARA ayırıcısından başlamak üzere
ayırıcılar açılır ( gerilim kesilmiş olur) ,
Hat ta ters besleme yok ise toprak
ayırıcısı kapatılarak devre topraklanır (
statik elektrik varsa boşalmış olur ).
Kilitleme, uyarı etiketleri takma vb..
Güvenlik tedbirlerini almak.
Ergonomi-201
ELEKTRİK ÇARPMALARINA KARŞI ALINACAK GENEL
KORUNMA TEDBİRLERİ
 KÜÇÜK GERİLİM KULLANMAK,
 KORUMA İZALASYONU YAPMAK,
 GÜVENLİK TRASFORMATÖRÜ KULLANMAK,
 KORUMA TOPRAKLAMASI YAPMAK,
 SIFIRLAMA YAPMAK,
 KAÇAK AKIM RÖLESİ KULLANMAK,
 EĞİTİM ÇALIŞMASI
Ergonomi-201
ELEKTRİK ÇARPMALARINA KARŞI ALINACAK GENEL
KORUNMA TEDBİRLERİ
KÜÇÜK GERİLİM KULLANMA
 NEMLİ ISLAK YERLERDE
 METAL MALZEMELERİN ÇOĞUNLUKTA OLDUĞU YERLERDE
 42VOLT GERİLİM KULLANILMALIDIR
42/220V
GÜVENLİK TRAFOSU KULLANMAK
Kazan içinde veya buna benzer dar ve iletken
kısımları bulunan yerlerle ıslak yerlerde alternatif
akımla çalışan lambalar kullanıldığı taktirde, küçük
gerilim veya koruyucu ayırma sağlayan aygıtlar
(güvenlik transformatörü) çalışma yerinin dışında
tutulmalıdır.
Ergonomi-201
ELEKTRİK ÇARPMALARINA KARŞI ALINACAK GENEL
KORUNMA TEDBİRLERİ
KORUMA İZOLASYONU YAPMAK
 ÇİFT İZALASYONLU MALZEMELER KULLANMAYA ÖZEN GÖSTERMEK
KORUMA TOPRAKLAMASI VEYA SIFIRLAMA YAPMAK
 KORUMA TOPRAKLAMASI
 SIFIRLAMA
 TOPRAKLAMANIN PERİYODİK KONTROLÜ
Ergonomi-201
Topraklama
Gerilim altında olmayan bütün tesisat kısımlarının, uygun
iletkenlerle toprak kitlesi içerisine yerleştirilmiş bir iletken
cisme (elektrot) bağlanmasıdır.
Topraklamanın amacı,
•Elektrikli alıcıları kullananların can güvenliğini sağlamak,
•Cihazların zarar görmesini önlemektir.
Bütün elektrik makinelerinin gövdeleri, boruların madeni
kısımları, kurşunlu kabloların kurşun kılıfları, tablo ve
benzerlerinin metal kısımları topraklanmalıdır.
•Topraklama devresi, düşük dirençli iletkenden yapılmış
olmalıdır.
•Topraklama devresi meydana gelebilecek en küçük hata
akımı dikkate alınarak ölçülendirilmelidir
Ergonomi-201
Sıfırlama
İnsanları tehlikeli temas gerilimlerine karşı
korumak icin tüketicilerin işletme akım
devresine ait olmayan ve fakat bir izolasyon
hatası sonucunda gerilim altında kalabilen
iletken
kısımların,
örneğin
madeni
muhafazaların nötr hattı ile iletken olarak
bağlanmasına sıfırlama denir.
Ergonomi-201
Çeşitli topraklama tesislerinin işletme dönemi içindeki
muayene, ölçme ve denetlemelere ilişkin önerilen periyotlar
1.
Elektrik üretim iletim ve dağıtım tesisleri (enerji nakil ve dağıtım hatları hariç)
için: 2 yıl,
2. Enerji nakil ve dağıtım hatları için: 5 yıl,
3. Sanayi tesisleri ve ticaret merkezleri için:
i) Topraklamalara ilişkin dirençlerinin muayene ve ölçülmesi: 1 yıl,
ii) Topraklama tesisleri ile ilgili diğer muayene, ölçme ve kontroller: 2 yıl
4. Sabit olmayan tesisler için:
i) Sabit işletme elemanları için: 1 yıl,
ii) Yer değiştirebilen işletme elemanları için: 6 ay.
5. Parlayıcı, Patlayıcı Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalışılan İşyerleri ve İşlerde
Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzük kapsamındaki topraklama tesisleri ile ıslak
ortamlarda çalışılan işyerlerindeki topraklama tesislerinin muayene, ölçme ve
denetleme periyotları 1 yılı aşamaz.
Hava hatları dışındaki kuvvetli akım tesisleri:
İşletme tarafından tesisin özellikleri göz önüne alınarak belirli aralıklarla
denetleme ve yoklamaların süresi hiç bir zaman 2 yılı geçmemelidir.
Ergonomi-201
KAÇAK AKIM RÖLESİ
Elektrik tesisatında küçük görülen ancak zararları bakımından hiç
de küçümsenmeyecek kaçak akımları fark ederek devreyi açan
anahtarlara kaçak akım koruma anahtarları (diferansiyel koruma
cihazı) denilmektedir.
Tali Panolarda 30mA,
Ana Panolarda 300mA lik
kaçak akım röleleri kullanılır.
Ergonomi-201
Kaçak akım koruma anahtarları, herhangi bir tesisatın
hattından gelen ve dönen akımların toplamının sıfır olması
esasına göre çalışırlar.
Normal bir tesisatta gelen akımların meydana getirdiği
manyetik alanla giden akımların meydana getirdiği
manyetik alan birbirine eşit ve zıttır. Bu durumda bileşke
alan sıfır olacağından cihazın akım bobinine etki eden alan
bulunmayacaktır.
Ancak tesisatın herhangi bir yerinden küçük bir kaçak (hata
akımı) akım varsa, gelen akım giden akıma eşit
olmayacağından kaçak akım rölesi devreyi açacaktır.
Ergonomi-201
ELEKTRİK ÇARPMA OLAYINDA NELER YAPILABİLİR
 HATALI AKIM DEVRESİ HEMEN KESİLMELİDİR.
 AKIM KESİLMEMİŞSE, YALITKAN BİR CİSİM KULLANARAK, ÇARPILAN KİŞİNİN
ELEKTRİKLE TEMASI KESİLMELİ
 AKIM KESİLMEMİŞSE, ÇARPILAN KİŞİ, ELBİSESİNİN KURU OLAN KISMINDAN
TUTULARAK, GERİLİM ALTINDAKİ TESİS KISMINDAN UZAKLAŞTIRILMALI
 ÇARPILAN KİŞİNİN ÇIPLAK VÜCUDUNA DEĞİLMEMELİ,
 KALP DURMUŞ İSE, KALP MASAJINA BAŞLANMALI
 KALP MASAJI İLE BİRLİKTE, SUNİ SOLUNUM UYGULANMALI
 SIHHİ YARDIM İSTENMELİ VE AMBULANS ÇAĞRILMALI
 NAKİL SIRASINDA, SUNİ TENEFFÜSE DEVAM EDİLMELİ
 KAZALI BİR ÖRTÜ İLE ÖRTÜLEREK SICAK TUTULMALIDIR
Ergonomi-201
Elektrik İle İlgili Fen Adamlarının Yetki Ve Sorumlulukluları
Elektrik Tesisatı cins ve hacmine göre ehliyetli elektrikçiler tarafından tesis
edilerek bakım ve işletmesi sağlanmalıdır.
Bu hususta Elektrik ile ilgili Fen Adamlarının Yetki ve Sorumlulukluları
Hakkında Yönetmelik hükümlerine uyulması gerekir.
1. Grup: En az 3 veya 4 yıl yüksek teknik öğrenim görenler.
2. Grup: En az 2 yıllık yüksek teknik öğrenim görenler ile ortaokuldan sonra
en az 4 veya 5 yıl mesleki ve teknik öğrenim görenler.
3. Grup: En az lise dengi mesleki ve teknik öğrenim görenler, lise mezunu
olup bir öğrenim yılı süreyle Bakanlıkların açmış olduğu kursları başarı ile
tamamlamış olanlar ile 3308 sayılı Çıraklık ve Mesleki Eğitimi Kanunu’nun
öngördüğü eğitim sonucu ustalık belgesi alanlar.(Elektrik İle İlgili Fen Adamlarının
Yetki, Görev Ve Sorumlulukları Hak. Yönetmelik Madde:3)
Ergonomi-201
Elektrik İle İlgili Fen Adamlarının Yetki Ve Sorumlulukluları
Elk. İç tesisi plan,
proje hazırlanması ve
imzalanması işleri
Elk. iç tesisi yapım
işleri
İşletme ve
bakım işleri
150 KW
400 V
1500 KW
35KV
2.Grup: 30 KW
125 KW
400 V
1000 KW
35 KV
3.Grup
75 KW
400 V
500 KW
400 V
1.Grup: 50 KW
16 KW
Muayene ve kabul işleri
Kendileri tarafından
yapılan tesislerin bakım,
muayene, bağlantı ve
kabulü için gerekli işlerin
tamamlanması,
Yeterli elektrik bilgisi olmayan kimseler yardımcı olarak çalıştırıldığında, bunlara
önceden gerekli bilgiler ve talimatlar verilmeli, açıklamalar yapılmalıdır.
Ergonomi-201
ELEKTRİK TESİSLERİNDE AŞIRI GERİLİM
Aşırı gerilim: Genellikle kısa süreli olarak iletkenler
arasında ya da iletkenlerle toprak arasında oluşan, işletme
geriliminin izin verilen en büyük sürekli değerini aşan, fakat
işletme frekansında olmayan bir gerilimdir.
1.İç aşırı gerilim: Toprak temasları, kısa devreler gibi
istenilen ya da istenilmeyen bağlama olayları ya da rezonans
etkileriyle oluşan bir aşırı gerilimdir.
2.Dış aşırı gerilim: Yıldırımlı havaların etkisiyle oluşan bir
aşırı gerilimdir.
3.Başka şebekelerin etkisi ile oluşan aşırı gerilim:
Başka şebekelerin, sözü edilen şebekeye etkisi sonucunda
oluşan gerilimdir.
Ergonomi-201
Aşırı Gerilim Koruma Sistemi Nasıl Çalışır ?
Alçak gerilim sisteminde fazlarla nötr ve nötr ile toprak arasına
bağlanan aşırı gerilim darbe koruyucuları ( parafudurlar),
darbe gelmesi durumunda açık devre durumundan iletime geçerek
aşırı akımı kendi üzerlerinde söndürürler.
Ergonomi-201
Yıldırımdan Korunma:
Parlayıcı, patlayıcı, yanıcı,
tehlikeli ve zararlı maddelerin
üretildiği, işlendiği ve
depolandığı yerler, yağ, boya
veya diğer parlayıcı sıvıların
bulunduğu binalar, yüksek
bacalar, yüksek binalar ile
üzerinde direk veya sivri
çıkıntılar yahut su depoları gibi
yüksek yerler bulunan binalar,
yıldırıma karşı yürürlükteki
mevzuatın öngördüğü
paratoner sistemleriyle
donatılmalıdır.
Ergonomi-201
Kompanzayon:
Tesiste harcanan reaktif enerjinin azaltılması amacı ile
yapılan kondansatör veya senkron motor tesislere
kompansatör, bu işlemin yapıldığı tesislere de
kompanze edilmiş tesisler, kısaca kompanzasyon
denir. Reaktif güç kompanzasyonu için, senkron motor
yerine daha ekonomik olan kondansatörler kullanılır.
Ergonomi-201
AKÜLER
•Sabit akümülatör tesisleri, tabanı aside dayanıklı malzemeden
yapılmış, iyi havalandırılmış ve özel olarak yapılmış odalarda
veya hücrelerde bulundurulacaktır.
•Akümülatör bataryalarının kutuları; cam, sert kauçuk veya
benzeri akım geçirmeyen maddelerden yapılmış olacak ve
bunlar, akım geçirmeyen sağlam ayaklar üzerine oturtulacaktır.
•Akümülatör bataryaları, kullanıldıkları işe uygun şekilde
kapatılacak veya korunacak ve gaz çıkarmalarına karşı gereken
otomatik tertibat alınmış olacaktır.
•Akümülatör odalarına sağlanacak suni ışık yalnız akkor flamanlı
elektrik ampulleri vasıtasıyla yapılacaktır. Bu gibi yerlere açık
alevli vasıtalarla girilmesi ve buralarda sigara içilmesi yasaktır.
•Akümülatör bataryaları tesisi gerektiğinde bütün kutuplarda
kesilecek şekilde yapılacaktır.
•Akümülatör bataryalarının asitleri değiştirilirken işçiler gözlük,
önlük,
lastik
eldiven
ve
benzeri
kişisel
koruyucular
kullanacaklardır.
Ergonomi-201
El Aletleri:
Elektrik işlerinde kullanılan penseler,
kargaburunlar, tornavidalar ve benzeri el
aletleri uygun şekilde yalıtılmış
olduğundan ve yağdanlıkların,
süpürgelerin, fırçaların ve diğer temizlik
araçlarının saplarının akım geçirmeyen
malzemeden yapılmış olduğundan emin
olunmalı.
Ergonomi-201
Elektrik motorları:
Ark veya kıvılcım çıkaran elektrik motorları
parlayıcı, patlayıcı ve yanıcı madde bulunan
ortamlarda kullanılmamalıdır.
Ergonomi-201
Transmisyon tertibatındaki miller ve yataklar
statik elektriğe karşı topraklanmalı, kayışla
kasnak arasına ve kayışın kasnağı terk ettiği
kısmın her iki tarafına topraklanmış metal taraklar
uygun şekilde konmalıdır.
Ergonomi-201
Statik elektrik:
Parlayıcı ve patlayıcı maddelerin bulunduğu
yerlerle bu maddelerin yakınındaki yerlerde statik
elektrik yüklerinin meydana gelmesine karşı
nemlendirme, topraklama, iyonizasyon, vb. gibi
uygun tedbirler alınmalıdır. Statik elektriği ileten
malzemelerin kullanılmasından mümkün olduğu
kadar kaçınılmalıdır.
Ergonomi-201
•Sıvı parlayıcı ve patlayıcı maddelerin çok büyük
akma hızları ile doldurulup boşaltılmasından, sıçrama
ve yüksek basınçla doldurulmalarından kaçınılmalıdır.
•Parlayıcı sıvıların konulduğu bütün depolar ve boru
donanımları, boru bağlantıları statik elektriğe karşı
uygun şekilde topraklanmalıdır. Depoların parlayıcı
sıvılarla doldurulması ve boşaltılmasında araç ile
depo arasında topraklama hattı bağlantısı yapılmalı
statik elektriğe karşı tedbirler alınmalıdır.
Ergonomi-201
•Lastik tekerlekler üzerinde hareket eden tankerler
yüklü oldukları statik elektrikten tamamen
arındırılmadıkça dolum yerlerine sokulmamalıdır.
Ergonomi-201
•Öğütülerek toz haline getirilmiş
maddelerin pnömatik konveyörlerle
taşındığı hallerde, statik elektriğe
karşı konveyörün metal boruları
bütün hat boyunca birbirine iletken
bağlantılı olmalı ve topraklanmalı,
Titan, Alüminyum ve Magnezyum
ince tozlarının taşındığı yerlere
statik elektrik dedektörleri veya
benzeri uygun tertibat konulmalıdır.
Ergonomi-201
•Statik elektik birikmelerine karşı, gerekli
yerlere statik elektrik yük gidericileri ve
nötralizatörler konulmalı veya uygun
diğer tedbirler alınmalıdır.
•Tabanca boyası yapılan tesislerde
boyanacak veya verniklenecek metal
parçalar, boyama hücrelerinin bütün
metal kısımları ile davlumbazlar, kaplar,
emme tertibatı ve boya tabancaları
uygun şekilde topraklanmış olmalıdır.
Ergonomi-201
Direkler:
3 yıldan fazla kullanılan ağaç direğin tümü
çürümeye karşı etkili bir şekilde emprenye edilmiş
şekilde korunmalıdır.
Ergonomi-201
•Bir ağaç direğe sağlam olduğundan emin olunmadıkça çıkılmamalıdır.
Direğin sağlam olup olmadığı basit dış muayene ile meydana
çıkarılamayacağından,
•Direğe tırmanmadan önce ya bir çekiç ile dip tarafına vurulmak suretiyle
dolgun ve tınlayan bir ses çıkarıp çıkarmadığı kontrol edilmeli,
•Ya da dip kısmı en az 20 santimetre kazılıp çürüme olup olmadığı
muayene edilmelidir.
•Don halinde çekiçle yapılan muayenede aldanmak mümkün olduğundan
direğe çıkmadan evvel direğin kaldırma çatalları,payanda veya lenteleme
gibi başka bir vasıta ile kuvvetlendirilmesi sağlanmalıdır.
Ergonomi-201
Fiş-Priz Sistemleri:
Fişler, aynı tesiste kullanılan farklı gerilimler için
kullanılan prizlere sokulmayacak yapı ve özellikte
olmalıdır.
Ara fiş-priz düzenlerinin yalıtkan düzenekleri uygun
şekilde korunmalıdır. Kırık ve çatlak fiş-prizler
kullanılmamalıdır.
Ergonomi-201
Fiş ve priz sisteminde topraklama kontak elemanları
akım kontak elemanlarından önce bağlantıyı
sağlamalıdır.
Ergonomi-201
Sigortalar:
Alternatif veya doğru akım devrelerinde kullanılan
sigortalar kapalı bir tablo içine monte edilmeli,
değeri 32 amper’ in üstünde olan sigortalar en az bir
şalter veya anahtarla kontrol altına alınmalıdır.
Bu şalter ve anahtarla akım
kesilmeden tablo kutusu
kapağı açılmayacak ve bu
kapak kapanmadan akım
verilmeyecek şekilde
olmalıdır.
Ergonomi-201
Elektrik tesislerinde orijinal olmayan, yamanmış ve tel
sarılarak köprülenmiş sigortalar kullanılmamalıdır.
Enversör Şalter: İki konumlu anahtardır.
Ergonomi-201
Kablolar:
•Yer altı kablolarında yapılacak bir işlemde,
elektrik kesilmesinden hemen sonra kapasitif
boşalmayı temin için, üzerinde çalışılması
gereken kabloların bütün iletkenleri kısa devre
edilmeli ve topraklanmalıdır.
• Kısa devre ve topraklama işlemi çalışma
yerinin en yakın kısımları üzerinde ve bu yerin
her iki ucunda yapılmalıdır.
•En az 50 cm derinden geçmeli.
Ergonomi-201
Elektrik kullanılan kaynak işlerinde
•Güç kaynağının boşta çalışma geriliminin yüksek olması,
da 80V. – DA da 100 V.) gerekir.
Max.(AA
•Elektrik kaynak makinalarının kullanılmasında, aşağıdaki tedbirler
alınacaktır.
1 ) Elektrik kaynak makinaları ve teçhizatı yalıtılmış ve topraklanmış
kaynak penseleri kabzalı ve dış yüzleri yalıtılmış olacaktır.
2 ) Elektrik kaynak makinalarının şalteri, makina üzerinde veya çok
yakınında bulunacak, kablolar sağlam şekilde tespit edilmiş olacaktır.
3 ) Otomatik veya yarı otomatik dikiş ve punta kaynağı
makinalarında, operasyon noktasına kapalı koruyucu yapılacak veya
çift el kumanda usulü uygulanacaktır.
4 ) Beslenme ve kaynak kabloları, üzerinden taşıt geçmesi halinde,
zedelenmeyecek ve bozulmayacak şekilde korunacaktır.
5 ) Yanıcı maddeler yakınında elektrik kaynağı yapılmayacaktır.
Ergonomi-201
Transformatörler ve kondansatörler:
Transformatör, kondansatör ve benzerlerinin
konulduğu işyerlerinin yeteri kadar
havalandırılması sağlanmalı ve duvarları ile kapıları
yangına dayanıklı olmalıdır.
Ergonomi-201
Aydınlatma tesisleri:
Makinelerin hareketli parçalarının ve bunların
bulunduğu mekanların aydınlatılmasında görüntü
yanılmalarını önleyecek teknik tedbirler alınmalıdır.
Ergonomi-201
Yangından zarar görebilecek yerlerdeki yedek
aydınlatma cihazlarının bulunduğu yerlerde acil
durumlarda kaçış istikametini gösteren fosforesan
boyalı işaretler bulundurulmalıdır.
Ergonomi-201
Yüksek Gerilimde Genel Güvenlik:
Elektrik tesislerinde işletme, bakım ve onarım işlerinde
yapılan işe uygun olarak, çalışanlara
•Gerilim detektörü,
•Faz kalemi,
•Neon lambalı ıstanka,
•Topraklama ve kısa devre aparatı,
•Çalışma gerilimine dayanıklı kauçuk eldiven,
•İzole tabanlı ayakkabı,
•Elektrikçi bareti,
•Emniyet kemeri ve
•İlk yardım malzemeleri
gibi teknik malzeme ve kişisel koruyucular verilmeli, bunların
iş başında kullanımı sağlanmalıdır.
Ergonomi-201
Dağıtım Tabloları
Tozlu ve nemli yerlerde kullanılan tablolar tamamen sızdırmaz biçimde
kapalı dökme demir ya da çelik saçtan yapılmalıdır.
Tevzi tabloları, panolarının metal gövdesi ile gerilim altında olmayan
bütün metal bölümleri topraklanmalıdır.
Ergonomi-201
İZOLASYON İZLEME CİHAZLARI
IT sistem beslemelerinin en önemli cihazlarından birisidir.
Sistem ve toprak arasındaki izolasyon direnç seviyesini
sürekli kontrol ederek sistemdeki izolasyon hatalarını
tespit eder. Aynı zamanda TS IEC 60364-7-710
standartları gereği yük akımını ve transformatörün
sıcaklığını kontrol ederek kritik değerlere ulaşıldığında
uyarı sisteminin başlatılmasını sağlar.
Sistemde oluşacak izolasyon kaçağı, yük akımının sınır
değerlere ulaşması ve transformatörün istenen ısı
değerlerini
aşması
gibi
istenmeyen
durumların
sinyalizasyonunu sağlayarak, bakım onarım sürelerinin
minimize edilmesini, ikinci bir hata sonucu oluşabilecek
enerji
kesintilerinin
ve
büyük
değerlerdeki
hata
akımlarının hastalara, tıbbi personele ve tıbbi cihazlara
vereceği zararı önler.
Ergonomi-201
TEŞEKKÜRLER
Ergonomi-201