temel bankacılık hizmetleri

advertisement
Finansal Piyasalar ve Bankalar
Genel Olarak Finansal Piyasalar
• Piyasa neresidir?
Finansal Piyasaların Ekonomi İçindeki
Yeri
Finansal Sistemi Oluşturan Piyasalar
Finansal
Piyasalar
Para
Piyasaları
Sermaye
Piyasaları
Birincil
Piyasa
İkincil
Piyasa
Para Piyasası
• Vadesi en fazla 1 yıla kadar olan fon arz ve talebinin
karşılaştığı piyasalardır. Para piyasasında fonların
aktarılması, bir yıldan kısa vadeli bonolar, çekler gibi
finansal araçların kullanılması ile meydana gelir.
Hazine Müsteşarlığı’nın bir yıldan kısa vadeli devlet iç
borçlanma senetleri de para piyasası araçları arasında
sayılır.
• Merkez Bankasının, para piyasası üzerinde önemli bir
etkisi vardır. Merkez Bankasının piyasaya emisyon
yoluyla para sürüp para arzını arttırması, para
piyasasında borç verilebilir fonları artırabilir.
• Merkez Bankasının zorunlu karşılık oranlarını
değiştirmesi de, finansal aracıların en önemlileri olan
bankaların
verebilecekleri
borç
miktarını
etkileyecektir.
• Zorunlu
karşılıkların
artması
bankanın
verebileceği/kullandırabileceği
borç
miktarını
azaltacak, azalması ise tam tersi etki gösterecektir.
• Para piyasasına geçici ve mevsimlik nakit sıkıntısının
giderilmesi için başvurulur. Fonlar, vadeli ve vadesiz
mevduattan oluşur.
Sermaye Piyasası
• Vadesi 1 yıldan daha fazla olan orta ve uzun vadeli
fon arz ve talebinin (aracı kurumlar aracılığıyla ve
menkul kıymetlere bağlı olarak) karşılaştığı
piyasalardır. Sermaye piyasalarının oluştuğu yere
“Menkul Kıymetler Borsası” adı verilir.
• Bu piyasalarda fon alış verişi, tahvil, bono, hisse
senedi gibi kâğıtlar aracılığıyla gerçekleştirilir. Kısa
vadeli fonlar hazine bonosuna, orta vadeli fonlar
tahvile, sonsuz vadeli fonlar ise hisse senetlerine
tekabül eder.
• Sermaye piyasasına sabit yatırımlar ve devamlı
işletme sermayesinin finansmanı için başvurulur.
Fonlar, devamlılık arz eden tasarruflardır.
• Sermaye Piyasası Kanununa göre, sermaye
piyasasının başlıca kurumları;
– Aracı kuruluşlar (yetki belgesi almış bankalar ve aracı
kurumlar)
– Yatırım ortaklıkları
– Yatırım fonları
– Sermaye piyasasında faaliyet göstermesine izin verilen
diğer kurumlarıdır.
• Bu kurumlardan aracı kuruluşlar, her bir faaliyet için
Sermaye Piyasası Kurulu’ndan yetki belgesi almak
suretiyle;
• Kurul kaydına alınacak sermaye piyasası araçlarının ihraç veya
halka arz yoluyla satışına aracılık yapmak,
• Daha önce ihraç edilmiş olan sermaye piyasası araçlarının aracılık
amacıyla alım satımı,
• Ekonomik ve finansal göstergelere, sermaye piyasası araçlarına,
mala, kıymetli madenlere, dövize dayalı vadeli işlem ve opsiyon
sözleşmeleri dahil her türlü türev araçlarının alım satımının
yapılmasına aracılık,
• Repo ve ters repo işlemlerine aracılık,
• Yatırım danışmanlığı,
• Portföy işletmeciliği veya yöneticiliği, yapabilirler.
• Yukarıda sayılan işlemleri yapmak için yetki alabilecek
kurumlar esas olarak aracı kurumlardır ve bu
kurumlar bankalar ve diğer finansal aracılardan farklı
olarak kurulmaktadır.
• Sermaye Piyasası Kanunu 1981 yılında yayımlanmıştır.
– Kanunun amacı; tasarrufların menkul kıymetlere yatırılarak, halkın
iktisadi kalkınmaya etkin ve yaygın bir şekilde katılmasını sağlamak
amacıyla sermaye piyasasının güven, açıklık, kararlılık içinde
çalışmasını, tasarruf sahiplerinin hak ve yararlarını düzenlemek ve
denetlemektir.
– Kanununun kapsamı; sermaye piyasası araçları, bu araçların ihracı,
halka arzı ve satışı, borsalar ve teşkilatlanmış diğer piyasalar, sermaye
piyasası faaliyetleri, sermaye piyasası kurumları, sermaye piyasası
kurulu.
Birincil Piyasa
• Hisse senedi ve tahvil gibi menkul değerleri ihraç
eden şirketler ile alıcıların yani tasarruf sahiplerinin
doğrudan doğruya karşılaştıkları piyasalardır. Buna
hisse senetleri ile tahvillerin ilk kez sürülüp "ihraç"tan
alındığı piyasa da denilebilir.
Birincil Piyasa
• Kamuoyu açısından birincil piyasalar pek bilinen
piyasalar değildir. Çünkü menkul kıymetlerin ilk
alıcılara satış işlemleri genellikle kapalı kapılar
ardında olur.
• Birincil piyasada menkul kıymetlerin ilk kez satışına
yardımcı olan en önemli kurum yatırım bankalarıdır.
Bir yatırım bankasının yaptığı işleme underwriting
işlemi denilmektedir. Yatırım bankası, bir şirketin
çıkarttığı menkul kıymetlere fiyat garantisi vermekte
ve daha sonra bunları piyasada satmaktadır.
İkincil Piyasa
• Bir kişi veya kuruluş ikincil piyasada bir hisse senedi
aldığında, hisse senedini satan kişi bunun karşılığında
para elde ederken, menkul kıymeti çıkarmış olan
şirket bu yeniden satış işleminden yeni bir fon elde
etmemektedir.
• Bu durumda bir şirket çıkardığı hisse senedi (genel
olarak menkul kıymet) birincil piyasada ilk kez
satıldığı zaman yeni bir fon elde edebilmekte, ikincil
piyasalarda gerçekleşen alış-satış işlemlerinden
şirketin elde edebileceği bir fon söz konusu
olmamaktadır.
İkincil Piyasa
• İkincil piyasalar, menkul kıymeti ihraç eden şirkete
yeni bir fon sağlamıyorsa neden bu piyasaya
gereksinim duyulmaktadır?
İkincil Piyasa
• Menkul kıymetleri ihraçtan alanlar, bunları tekrar
paraya çevirmek istediklerinde, hisse senetlerinde
hiçbir zaman, tahvillerde ise vadeden önce bunları
ihraç eden kuruluşa müracaat edemezler.
• İkincil piyasa bu durumdaki menkul kıymetlerin
paraya çevrilmesini sağlayan piyasadır ve menkul
kıymet borsaları bu piyasayı tanımlamada en iyi
örnektir.
İkincil Piyasa
• İkincil piyasa, menkul kıymetlerin likiditesini
arttırarak birincil piyasaya talep yaratır ve gelişmesini
sağlar. Birincil piyasa daha çok sermaye piyasası
bilinciyle, ikincil piyasa ise menkul kıymetler piyasası
bilinciyle çalışır.
Finansal Sistemi Oluşturan Unsurlar
1.
2.
3.
4.
Fon arz/talep edenler
Finansal aracılar
Finansal araçlar
Düzenleyici ve denetleyici kurumlar
Finansal Piyasalarda Kimler İşlem
Yapar?
Piyasada Kimler Var?
insanlar (hane
halkı)
özel kesim
şirketleri
yabancılar
hükümet
Finansal Sistem Aracılığı İle Fon
Akımı Nasıl Sağlanır?
Kim Bu Finansal Aracılar?
Finansal Piyasalara (Bankalara)
İhtiyaç Duyulmasının Nedenleri?
• Finansal piyasalar fon fazlası olanlardan
fon ihtiyacı olanlara satın alma gücü
transfer eder. Böylece ekonomik etkinlik
artar.
• Finansal piyasalar, piyasada işlem
yapanların daha iyi durumda olmalarını
sağlar ve refah düzeyinin yükselmesini
sağlar.
• Finansal piyasalar, bilgi toplanması ve
üretilmesi konusunda önemli rol
oynarlar.
• Finansal piyasalar, işlem maliyetlerinin
azalmasını sağlar.
• İşlem maliyeti, finansal işlemlerin
gerçekleştirilmesinde harcanan para ve
zamana verilen addır.
• Finansal piyasalar para politikasının
uygulanmasında etkinlik sağlarlar.
• Büyük ölçekli projelerin finansmanını
kolaylaştırmak amacıyla tasarruf birikimi
ve risk dağıtım sistemi oluşturarak
mülkiyetin tabana yayılmasını sağlarlar.
Finansal Sistemin Baş
Aktörü
Bankalar
Bankanın Tanımı
Banka,
– Kuruluş ve faaliyete geçmek için resmî izne tâbi,
– Hisse senetlerinin tamamı ada yazılı ve kendi ödenmiş
sermayesi en az otuz milyon Türk Lirası olan,
– Anonim şirket şeklinde kurulan,
– Bir yandan kendi veya müşterilerinin tasarruf olarak
biriktirdikleri paraları toplayarak, bunları faiz karşılığında
diğer müşterilerine ödünç vererek yatırıma katkıda bulunan,
– Diğer yandan yurt içi ve yurt dışı ödeme işlemlerini
kolaylaştıran,
– Bankacılık Kanununa tâbi bir ticarî işletmedir.
Bankanın Fonksiyonları
 Aracılık
 Kaynaklarda Akıcılık Sağlama
 Fonları Hareketlendirme
 Kaynak Kullanımını İyileştirme
 Hizmet Fonksiyonu
 Kısa Süreli Fonları, Büyük Ölçekli Uzun Süreli Fonlar haline
Dönüştürme
 Kaydi Para Yaratma
 Para ve Sermaye Piyasalarında Oynadığı Etkin Rol
 Uluslararası Ticareti Geliştirme
 Gelir ve Servet Dağılımını Etkileme
Aracılık (Fon Aktarma)
• Bankaların,
“Aracılık”
fonksiyonunu
yerine
getirebilmesi için öncelikle fon sağlamaları
gerekmektedir. Ticari bankalar fonları iki şekilde
sağlamaktadırlar; öz kaynaklardan ve yabancı
kaynaklardan.
• Öz kaynaklar bankaların kendi kaynaklarından
sağladıkları fonları ifade ederken, yabancı kaynaklar
borçlanmak suretiyle üçüncü şahıslardan sağlanan
fonları ifade etmektedir. Ticari bankaların fon
kaynaklarının büyük bir kısmını yabancı kaynaklar
oluşturmaktadır.
Aracılık (Fon Aktarma)
• “Fon Aktarma” fonksiyonunun diğer tarafı ise,
sağlanan fonun kullanımıdır. Ticari bankalar
sağladıkları fonları “plasman” işlemleri yardımıyla
kullanmaktadır. Bankalar sağladıkları fonları kredi
vermek, menkul kıymet almak, sabit varlıklara yatırım
yapmak ve işletmeler iştirak etmek yoluyla kullanırlar.
Bir Banka Bilançosu
Y BANKASI 31.12.2013 TARİHLİ BİLANÇOSU
AKTİF (Fon Kullanım Yapısı)
PASİF (Fon Kaynak Yapısı)
Nakit
Menkul Kıymetler
Krediler
Diğer Aktifler
15
20
60
5
Vadesiz Mevduat
Vadeli Mevduat
Diğer Pasifler
Net Sermaye
30
55
10
5
AKTİF TOPLAMI
100
PASİF TOPLAMI
100
Kaynaklarda Akıcılık Sağlama
• Bankalar ulusal ve uluslararası hatta fon fazlası olan
yörelerden fon açığı olan yörelere fon aktarmak
yoluyla, fonlara akıcılık sağlarlar.
Kaynak Kullanımını İyileştirme
• Bankalar, (kıt) kaynakların iyi (etkin) kullanılmasını
sağladıkları zaman ekonomik gelişme ve ekonomik
kalkınmaya katkı sağlarlar.
Hizmet Fonksiyonu
• Mevduat ve katılım fonu kabulü
• Nakdî, gayrinakdî her cins ve surette kredi verme
işlemleri
• Nakdî ve kaydî ödeme ve fon transferi işlemleri,
muhabir bankacılık veya çek hesaplarının kullanılması
dâhil her türlü ödeme ve tahsilât işlemleri
• Çek ve diğer kambiyo senetlerinin iştirası işlemleri
• Saklama hizmetleri
• Kredi kartları, banka kartları ve seyahat çekleri gibi
ödeme vasıtalarının ihracı ve bunlarla ilgili
faaliyetlerin yürütülmesi işlemleri
Hizmet Fonksiyonu
• Efektif dâhil kambiyo işlemleri; para piyasası
araçlarının alım ve satımı; kıymetli maden ve taşların
alımı, satımı veya bunların emanete alınması
işlemleri
• Ekonomik ve finansal göstergelere, sermaye piyasası
araçlarına, mala, kıymetli madenlere ve dövize dayalı;
vadeli
işlem
sözleşmelerinin,
opsiyon
sözleşmelerinin, birden fazla türev aracı içeren basit
veya karmaşık yapıdaki finansal araçların alımı, satımı
ve aracılık işlemleri
• Sermaye piyasası araçlarının alım ve satımı ile geri
alım veya tekrar satım taahhüdü işlemleri
Hizmet Fonksiyonu
• Sermaye piyasası araçlarının ihraç veya halka arz
yoluyla satışına aracılık işlemleri
• Daha önce ihraç edilmiş olan sermaye piyasası
araçlarının aracılık maksadıyla alım satımının
yürütülmesi işlemleri
• Başkaları lehine teminat, garanti ve sair
yükümlülüklerin üstlenilmesi işlemleri gibi garanti
işleri
• Yatırım danışmanlığı işlemleri
• Portföy işletmeciliği ve yönetimi
Hizmet Fonksiyonu
• Hazine Müsteşarlığı ve/veya Merkez Bankası ve
kuruluş birlikleri nezdinde oluşturulan bir sözleşme
kapsamında üstlenilen yükümlülükler çerçevesinde
alım satım işlemlerine ilişkin piyasa yapıcılığı
• Faktöring ve forfaiting işlemleri
• Bankalararası piyasada para alım satımı işlemlerine
aracılık
• Finansal kiralama işlemleri
• Sigorta acenteliği ve bireysel emeklilik aracılık
hizmetleri
Kısa Süreli Fonları, Büyük Ölçekli Uzun
Süreli Fonlar Haline Dönüştürme
• Bankalar vade dönüşümü yaparak, elde ettikleri kısa
vadeli fonları daha uzun vadeli fonlara
dönüştürdükleri gibi, ölçek dönüşümü yaparak küçük
ölçekli
birikimleri
büyük
ölçekli
kredilere
dönüştürebilmektedirler.
Kaydi Para Yaratma
Kaydi Para Yaratmak!
• Kaydi para yatırmak kavramı;
• Para basmak anlamında değil,
• Mevduattan ve muhasebe
kayıtlarından para yaratmak,
anlamında kullanılmaktadır.
Kaydi Para Veya...
Kaydi para yerine uygulamada,
•
•
•
•
Banka Parası
Mevduat Parası
Hayali Para
Kısmi Rezerv Bankacılığı
adları da kullanılmaktadır.
Kısmi Rezerv Bankacılığı
Y BANKASI 31.12.2007 TARİHLİ BİLANÇOSU (Milyon TL)
AKTİF (Fon Kullanım Yapısı)
PASİF (Fon Kaynak Yapısı)
Nakit
Menkul Kıymetler
Krediler
Diğer Aktifler
15
20
60
5
Vadesiz Mevduat
Vadeli Mevduat
Diğer Pasifler
Net Sermaye
30
55
10
5
AKTİF TOPLAMI
100
PASİF TOPLAMI
100
Bilançonun Özet Analizi
• Bankanın toplam 100 Milyon TL kaynağı vardır.
• Toplam kaynaklarının; 5 Milyon TL.sı özkaynak, 95
Milyon TL.sı ise yabancı kaynaktır.
• Banka kaynaklarının en büyük bölümünü kredi olarak
kullandırmakta, kalan kısmını; Menkul kıymetlerde,
sabit varlıklarda ve kasasında tutmaktadır.
VARSAYIM: Vadesiz mevduatın tümü aynı anda
çekilsin!
• Bankanın vadesiz mevduatların tümünü ödeyecek
nakdi (rezerv) bulunmamaktadır.
• Bankanın vadesiz mevduatları (kısa vadeli borçları)
ödeme gücü; 15/30=0.50
• Bankanın vadeli ve vadesiz mevduatları (genellikle
kısa vadeli borçları) ödeme gücü; 15/85=0.18
Gerçek Durum
• Herkesin mevduatlarını aynı anda çekmesi küçük bir
olasılıktır.
• Normal yaşamdaki bir günde, mevduat sahiplerinin
bir kısmı bankadan para çekerken, bir kısmı ise para
yatırmaktadır. Mevduat sahiplerinin büyük bir
bölümü ise mevduatlarına dokunmamaktadırlar.
• BU NEDENLE BANKALAR (VADESİZ MEVDUATLARINA
GÖRE ÇOK KÜÇÜK BİR MİKTARDA NAKİT TUTARAK
FAALİYETTE BULUNABİLMEKTEDİRLER.
Mutlak Rezerv Bankacılığı
Y BANKASI 31.12.2007 TARİHLİ BİLANÇOSU
(Milyon TL)
AKTİF
PASİF
X BANKASI 31.12.2007 TARİHLİ BİLANÇOSU
(Milyon TL)
AKTİF
PASİF
Rezervler
Krediler
2000
500
Vadesiz Mevduat
Net Sermaye
2000
500
Rezervler
Krediler
400
2100
Vadesiz Mevduat
Net Sermaye
2000
500
AKTİF TOPLAMI
2500
PASİF TOPLAMI
2500
AKTİF TOPLAMI
2500
PASİF TOPLAMI
2500
Bilançoların Özet Analizi
• X Bankası kredilerin küçük bir oranını ortakların
koyduğu sermayeden, büyük bir oranını ise mevduat
yatıran müşterilerin paraları ile gerçekleştirmektedir.
• X Bankası “fon transferine aracılık etme”
fonksiyonunu yerine getirmektedir.
• Y Bankası kredi olarak kullandırabileceği miktarı,
rezerv olarak tuttuğu için kredi verememekte ve faiz
gelirinden ve kardan vazgeçmiş olmaktadır.
• BU DURUMUN ALTERNATİF MALİYETİ YÜKSEKTİR.
Bankaların Rezervleri
• SERBEST REZERVLER
• ZORUNLU REZERVLER
 Bankaların ihtiyatlı
davranmaları sonucunda
tutulan rezervlerdir. Menkul
kıymet faiz oranları (ters
yönlü), mevduat giriş ve
çıkış değişkenliği (doğru
yönlü), bekleyişler,
ekonomik istikrarsızlık vb.
etkenler tarafından
belirlenir.
 Kanun gereği tutulması
gereken rezervlerdir.
Toplam rezervler, mevduat kredi akımından bir sızıntı olarak
değerlendirilmektedir.
Mevduat Yaratılması
• Merkez Bankası bankalara;
– Reeskont kredisi açarak,
– APİ işlemler yaparak,
rezerv imkanı sağlayabilir.
TCMB’ nin Y Bankasına Reeskont Kredisi Açması
MERKEZ BANKASI
Y BANKASI
AKTİF
Rezervler
(Bankanın MB’da
bulunan hesabı)
+1000
Reeskont
Kredileri
(Bankanın MB’
dan aldığı kredi)
PASİF
AKTİF
+1000
Reeskont
Kredileri
(Y Bankasına açılan
kredi)
PASİF
+1000
Rezervler
(Y Bankasının
MB’ daki
mevduatı)
+100
0
TCMB’nin Devlet Tahvili Satın Alması
Y BANKASI
AKTİF
Menkul
Kıymetler
PASİF
-1000
(Bankanın devlet
tahvili
karşılığında nakit
elde etmesi)
AKTİF
Menkul Kıymetler
(Y bankasının
devlet tahvilinin
alınması)
(Bankanın MB’na
devlet tahvilini
satması)
Rezervler
MERKEZ BANKASI
+1000
PASİF
+1000
Rezervler
(Y Bankasının
MB’ daki
mevduatı)
+100
0
Mevduatın Genişlemesi (Tek banka)
• Olay: Merkez Bankası bankacılık sistemindeki tek
banka olan Y bankasına 1000 TL.lık reeskont kredisi
açması
• Varsayımlar:
– Bankacılık sisteminde tek banka vardır.
– Banka kredilerinde nakit sızıntı yoktur.
– Bankalar serbest rezerv tutmamaktadırlar.
– Bankalarda sadece vadesiz mevduat vardır.
Banka Bilançosu
Y BANKASI
AKTİF (Fon Kullanım Yapısı)
PASİF (Fon Kaynak Yapısı)
Zorunlu Rezervler
0
Reeskont Kredileri
Serbest Rezervler
+1000
(Merkez Bankasından alınan
reeskont kredisi)
(MB’ nın açtığı reeskont kredi
sonucu elde edilen nakit)
+1000
Banka Tarafından Kredi Açılması
• Y bankası elde ettiği 1000 TL.lık kaynağın tamamını
kredi olarak kullandırmaktadır.
• Banka açtığı bu krediden doğan nakdi müşterinin Y
bankasındaki vadesiz mevduat hesabına yatırır.
Banka Bilançosu
Y BANKASI
AKTİF (Fon Kullanım Yapısı)
Krediler
(Serbest rezervdeki paranın kredi
olarak kullandırılması)
PASİF (Fon Kaynak Yapısı)
+1000
Vadesiz mevduat
(Krediden doğan nakdin müşterinin
hesabına yatırılması)
+1000
Bankanın Vadesiz Mevduat Hesabına Yatan
Parayı Yeniden Kullan(dır)ması
• Y bankasının bilançosunda vadesiz mevduatları 1000
TL artmıştır. Banka bu kaynağı da kredi olarak
kullandıracaktır. Ancak %20 zorunlu karşılık ayırdıktan
sonra (200 TL)
Banka Bilançosu
Y BANKASI
AKTİF (Fon Kullanım Yapısı)
Zorunlu Rezervler
PASİF (Fon Kaynak Yapısı)
+200
(%20 zorunlu karşılık)
Krediler
+800
Vadesiz Mevduatlar
+800
BANKANIN VADESİZ MEVDUAT HESABINA YATAN
PARAYI YENİDEN KULLAN(DIR)MASI
• Y bankasının bilançosunda vadesiz mevduatları 800
TL artmıştır. Banka bu kaynağı da kredi olarak
kullandıracaktır. Ancak %20 zorunlu karşılık ayırdıktan
sonra (160 TL)
Banka Bilançosu
Y BANKASI
AKTİF (Fon Kullanım Yapısı)
Zorunlu Rezervler
PASİF (Fon Kaynak Yapısı)
+160
(%20 zorunlu karşılık)
Krediler
+640
Vadesiz Mevduatlar
+640
Sonuç: Kaydi Para Yaratma Süreci
Aşama
Mevduatlardaki
Artış
Kredilerdeki Artış
Zorunlu
Rezervlerdeki
Artış
1
1000
800
200
2
800
640
160
3
640
512
128
4
512
409.60
102.40
5
409.60
327.68
81.92
...
....
....
TOPLAM
5000
4000
1000
Kaydi Parayı Yaratan Kavram: Basit Mevduat
Çarpanı
• k, basit mevduat çarpanı
• r, zorunlu rezerv oranı olarak adlandırılırsa,
k= 1/r
olacaktır.
Yani, örneğimizde r=0.20 olduğuna göre,
k=1/0.20
k= 5 olacaktır.
Basit Mevduat Çarpanı
• Başlangıçta 1000 TL olarak bankacılık sistemine giren
para sistem içindeki süreçte, 5000 TL.lık (kaydi)
mevduat yaratmaktadır.
Yaratılan kaydi mevduat = basit mevduat
çarpanı*sistemdeki ilk vadesiz mevduat artışı
= 5 * 1000
= 5000 TL
Mevduatın Genişlemesi (Çok sayıda
banka)
Aşama
Mevduatlardaki
Artış
Kredilerdeki Artış
Zorunlu
Rezervlerdeki
Artış
B
1000
800
200
C
800
640
160
D
640
512
128
E
512
409.60
102.40
F
409.60
327.68
81.92
...
....
....
TOPLAM
5000
4000
1000
MEVDUAT ÇARPANINI ETKİLEYEN
UNSURLAR
• Bankaların serbest rezerv tutma istekleri (serbest
rezerv oranı) (e)
• Halkın nakit tutma isteği (nakit talebi oranı) (c)
• Kanuni-zorunlu karşılık oranı (r)
Kaydi Para Çarpanı
1
r+e+c
• e: serbest rezerv oranı
• c: nakit tutma oranı
• r: zorunlu karşılık oranı
Para ve Sermaye Piyasalarında
Oynadığı Etkin Rol
• Merkez Bankaları para politikalarını, hükümetlerin
ekonomiye ilişkin kararları çerçevesinde belirler ve
uygularlar. Merkez Bankası bu politikaları uygularken
elinde çeşitli araçlar bulunmaktadır: reeskont faiz
oranları, açık piyasa işlemleri gibi. Bu araçlar,
bankaların kredi-mevduat ve faizlerini doğrudan
etkiler. Böylece bankalar, para politikalarının piyasaya
yansıtılmasında büyük rol oynarlar.
Para ve Sermaye Piyasalarında
Oynadığı Etkin Rol
• Örneğin Merkez bankası, piyasaya döviz satarak,
dövizi bollaştırılarak kurların fiyatının düşmesinde rol
oynarlar. Bankacılık sistemi olmazsa bu durumun
(dövizin piyasaya sunulması) piyasaya yansıması çok
güç olacak ve para politikası etkin olarak
yürütülemeyecektir.
• Sermaye piyasalarında etkin olarak çalışan bankacılık
sistemi, ekonomiye uzun vadeli ve düşük maliyetli
kaynak aktarılmasına yardımcı olarak, üretim ve
ekonomik kalkınmaya katkıda bulunacaktır.
Uluslararası Ticareti Geliştirme
• Bankacılık sistemi, geliştirdiği, uyguladığı ödeme ve
kredilendirme yöntemleri ile uluslar arası ticaretin
artmasını sağlar.
Gelir ve Servet Dağılımını Etkileme
• Ticaret bankalarının işlevleri dışında kalkınma ve
yatırım bankalarının faaliyetleri, gelir ve servet
dağılımını iyileştirmeye yönelik olarak etki gösterirler.
Download